ابتکارات محلی؛ تحلیل دانش اکولوژیک بومی در آسبادهای نشتیفان شهرستان خواف (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: اکولوژی فرهنگی دانشی است که جنبه های فرهنگی ارتباط انسان با طبیعت پیرامون خود را مورد تحلیل قرار می دهد. لذا یکی از ابعادی که در اکولوژی فرهنگی موردبحث قرار می گیرد، دانش اکولوژیکی بومی است. در این تحقیق سعی شد به شناخت و تحلیل دانش اکولوژیک بومی آسبادهای نشتیفان در مجاورت شهر خواف، استان خراسان رضوی پرداخته شود. روش شناسی: برای دستیابی به هدف پژوهش، اطلاعات موردنیاز تحقیق با استفاده از مشاهده مستقیم و مشارکتی محقق و مصاحبه عمیق و هدفمند با 12 نفر از آسیابان و ریش سفیدان مطلع جمع آوری شده است، پژوهش حاضر بر اساس روش های مردم شناسی و در چارچوب رویکرد کیفی و با بهره مندی از نظریه گراندد تئوری انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس دستورالعمل گلیزر و در سه مرحله کدگذاری باز، محوری، گزینشی با کمک نرم افزار MAXQDA انجام گرفت. تعداد 73 کدباز و مفهوم کلی شناسایی شد که در 4 مقوله اصلی طبقه بندی شد. درنهایت یافته ها در 4 سطح اصطلاحات و اسامی محلی، عملکرد سیستم و شیوه و ابزار، نهادهای اجتماعی و سازوکارهای همکاری، عرف و باور و سنت و قوانین به عنوان مقولات اساسی در کدهای گزینشی طبقه بندی شدند. یافته های تحقیق، سطوح دانش بومی آسبادهای نشتیفان را به عنوان پدیده محوری شناسایی کرد. یافته ها: نتایج حاکی از آن می باشد که دانش بومی آسبادها در چهار بعد شامل این موارد بوده اند: در بعد اول، دانش محلی و عملکرد اکوسیستم شامل وزش باد 120 روزه مقارن با فصل برداشت، تداوم و سرعت زیاد باد منطقه، عدم وجود منابع آبی قدرتمند، ارتفاع روستا نسبت به مناطق همجوار، وضعیت جغرافیایی نشتیفان، موقعیت استراتژیک نشتیفان، رایگان بودن انرژی، نیازمندی روستاهای اطراف، عدم وجود کوه در مسیر باد. در بعد دوم، شیوه و ابزار و عملکرد سیستم در بر گیرنده این نکته بود که بیشتر مواد به کار رفته در ابزار و ساختار سازه آسباد مصالح بوم آورد و سازگار با اقلیم است. سنگ و چوب و آهن سه جز اصلی مواد سازنده آسبادهای نشتیفان هستند. در بعد سوم، نهادهای اجتماعی و ساز و کارهای همکاری نشان داد که جامعه سنتی نشتیفان تا حدود زیادی به یاریگری وابسته بوده است و انواع یاریگری از جمله خودیاری، همیاری و دگریاری در روابط بین آسیابان و غنیم برقرار بوده استو در نهایت در بعد چهارم، باور و عرف و سنت و قوانین بیان کننده حریم آسبادها، ساخت آنها خارج از منطقه مسکونی، قرار گیری به شکل مجتمع، اختصاص فضای باز قبرستان به پشت آن، ساخت آسباد بر تپه بدون پی ریزی، طراحی پشت آسباد به سمت باد، عدم ساخت آسباد به شکل مجزا و قرارگیری آنها روی بلندترین منطقه روستا بود. لذا نتایج نشان داد که شناخت ابعاد مختلف دانش بومی آسبادهای نشتیفان امکان پذیر بود دانش بومی آسبادهای نشتیفان شامل مواردی میشوند که همین عوامل سبب افزایش چشمگیر بهره وری در منطقه و مطابق با شرایط اقلیمی و فرهنگی اهالی بومی بوده استAnalysis of indigenous knowledge and economic evaluation In Asbads (case study: Nashtifan, Khaf)
Purpose: Cultural ecology is a science that analyzes the cultural aspects of the human relationship with the surrounding nature. Therefore, one of the aspects discussed in cultural ecology is local ecological knowledge. In this research, an attempt was made to identify and analyze the local ecological knowledge of Nishtifan Asbads in the vicinity of Khaf city, Razavi Khorasan province.
Methodology: In order to achieve the purpose of the research, the information needed for the research has been collected using the direct and participatory observation of the researcher and in-depth and targeted interviews with 12 informed millers and rishisfidans. The present research is based on anthropological methods and in the framework of a qualitative approach Grounded theory was used. Data analysis was done according to Glazer's instructions and in three stages of open, central, and selective coding with the help of MAXQDA software. The number of 73 open codes and general concepts were identified, which were classified into 4 main categories. Finally, the findings were classified in 4 levels: local terms and names, system performance and methods and tools, social institutions and cooperation mechanisms, custom and belief, tradition and laws as basic categories in selective codes. The findings of the research identified the local knowledge levels of Nashtifan asbads as a central phenomenon.
Findings: The results indicate that the local knowledge of the Asbads in four dimensions includes these things: in the first dimension, local knowledge and ecosystem performance, including the 120-day wind blowing parallel to the harvest season, the continuity and high speed of the wind in the region, the lack of resources Powerful water, the height of the village compared to the neighboring areas, the geographical situation of Nishtifan, the strategic location of Nishtifan, the free energy, the needs of the surrounding villages, the absence of mountains in the direction of the wind. In the second dimension, the method, tools and system performance included the point that most of the materials used in the tools and structure of the Asbad structure are organic materials and are compatible with the climate. Stone, wood and iron are the three main components of the building materials of Nashtifan. In the third dimension, social institutions and cooperation mechanisms showed that the traditional society of Nashtifan depended to a large extent on help and various types of help including self-help, co-help and other help were established in the relations between Asiban and Ghanim. And finally, in the fourth dimension, the belief, custom, tradition and laws expressing the privacy of the asbads, their construction outside the residential area, placing them in the form of a complex, allocating the open space of the cemetery behind it, building the asbad on the hill without foundation, design Behind the asbad towards the wind was the failure to build the asbad separately and placing them on the highest area of the village. Therefore, the results showed that it was possible to know the different aspects of the local knowledge of the Nishtifan Asbads. The local knowledge of the Nishtifan Asbads includes those factors that have caused a significant increase in productivity in the region and in accordance with the climatic and cultural conditions of the local people
تبلیغات
