بررسی مُفسدیت شروط نامشروع در عقد با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (ره) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شروط نامشروع، به شروطی اطلاق می شود که حلالی را حرام و یا حرامی را حلال کنند و یا مقتضای آن در تضاد با یک حکم وضعیِ ثابت باشد. این شروط، بدون شک فاسد هستند و مشروط علیه نه تنها مکلّف به انجام آنها نیست، بلکه اجازه ی انجام آنها را هم ندارد. مسأله ی مورد اختلاف آنست که آیا شروط نامشروع، مُفسد عقد اصلی نیز هستند؟ فقیهانی که شرط نامشروع را مفسد دانسته اند، عموماً به فقدان رکن «قصد» و «رضا» و نیز بروز «جهل به عوضین» در صورت فساد شرط استناد کرده اند و به ندرت نیز برخی «عدم مقرونیت به شرط نامشروع» را جزء شروط صحت عقد ذکر کرده اند. در مقابل، دیگران به این اشکالات مفصلاً پاسخ داده اند. از نگاه این دسته از فقیهان، شرط نسبت به عقد اصلی، جنبه ی فرعیت داشته و نمی تواند در ارکان اصلی عقد ایجاد اختلال نماید. در این نوشتار تلاش شده است، قضاوت صحیحی میان این دو نظریه صورت گیرد. بنا بر دیدگاه امام خمینی (ره)، دلیلی بر اینکه شرط نامشروع فی نفسه، مبطل باشد وجود ندارد و دیگر ادله ی افساد شرط نامشروع، با توجه به ماهیت حقوقی شرط - التزام در ضمن التزام- قابل قبول نیستند و در فرض قبول نیز همه ی شروط نامشروع را در بر نمی گیرد. البته شرط ضمن عقد، همراه با یک التزام ضمنی است که مشروط له را در صورت عدم تحقق شرط، دارای اختیار فسخ عقد می گرداند یا به صورت شرط نتیجه ی ضمنی، معامله را فسخ می کند.The Review of Nullification of Void Clauses in Contract with Emphasis on Imam Khomeiniâs view
Void Clausesâ are clauses that make a lawful thing unlawful or an unlawful thing lawful or its requirement is in conflict with a fixed levied sentence. Undoubtedly these clauses are void and the obligor not only doesnât have to do them but is not allowed to do them. The disagreement point is whether void clauses are the nullifier of contract too. The jurists that have considered the illegal clause nullifies, generally referred to lack of basis of âintentionâ and âconsentâ and also the emergence of âboth sidesâ ignorance of propertiesâ in case of nullifies of clause and rarely some mentioned âlack closeness to illegal clauseâ as a part of correctness of the contract. In contrary, the others answered to these objections in detail. In this group of juristsâ view the clause compared to the main contract has adjunct aspect and is unable to disrupt in main basis. In this article, we have tried to do a correct judgment between these two opinions. On Imam Khomeiniâs view there is no reason for the illegal clause to be diriment it and the other reasons of nullifies of void clauses with regard to legal nature of the clause - obligation by the same obligation - is not acceptable and if it was accepted it wouldnât include all the void clauses. Of course, stipulation is with a tacit obligation in which obliges able to terminate the contract in case the clause doesnât come off or terminate the contract as the reason of the tacit of the clause.
تبلیغات
