تأثیر اصول فلسفه صدرایی بر روش تبیین معرفت در علوم انسانی با تأکید بر مسئله داده های حسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تبیین ماهیت معرفت، شرایط و اجزای آن یکی از اصلی ترین موضوعات در حوزه علوم انسانی است که به شکلی عمده در رشته «معرفت شناسی» صورت می پذیرد. هرچند شیوه تبیین معرفت در فضای علوم انسانی معاصر، همراه با ادعای استقلال آن از مبانی متافیزیک مطرح شده و همین امر، موجب غفلت از حقیقت معرفت در این علوم شده است، دقت بر مسئله داده های حسی- به عنوان یکی از مسلم ترین مصادیق معرفت- مشخص می کند گریزی از دخالت دادن مبانی متافیزیکی در تبیین معرفت وجود ندارد و این مبانی می توانند برگرفته از فلسفه صدرایی باشند. بررسی و تأمل اصول ذکرشده در فلسفه صدرایی مانند اصالت وجود یا اصل علیت مشخص می کند در حوزه علوم انسانی، به معرفت شناسی ای نیاز است که «وجود» را موضوعی برای خود قرار دهد و سطح عمیق تر معرفت را براساس آن تبیین کند. امکان تبیین معرفت بر مبنای «وجود» در فلسفه صدرایی از آن لحاظ امکان پذیر است که اصالت وجود دارای ظرفیت معرفت شناسی نیز است و به خوبی می توان از آن در تبیین معرفت استفاده و این ادعای بنیادین را مطرح کرد که «وجود» از آن لحاظ که حکایتگر و کاشف است؛ اصلی برای تبیین معرفت به شمار می آید و این اصل در تبیین مسئله داده های حسی به خوبی مشهود است. بر این اساس، پدیدارهای حسی نوعی از وجود رابط هستند که جنبه حکایت گری و کاشفیت آن ها از واقعیت براساس اصل علیت به معنای دقیق صدرایی اثبات شدنی است.