سام نامه کوچک، منظومه ای پیشینه دار از پهلوانی های سام نریمان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

سام پدر زال و نیای رستم یکی از معروف ترین پهلوانان متون حماسی ایران است. به علّت استقلال شخصیت سام از سیمای اساطیری گرشاسپ و نیز این که سام به تدریج نیای رستم تلقی شده است، از گذشته های دور، سام یکی از محبوب ترین پهلوانان ادب پهلوانی ایران به شمار می رفت آن چنان که داستان های متعدّدی درباره پهلوانی های او به دست ما رسیده است. سام نامه (بزرگ) یکی از معروف ترین منظومه های پهلوانی در گزارش کرده های سام نریمان و دلاوری های او در راه رسیدن به محبوب خود پری دخت است. گذشته از این منظومه، روایت منظوم دیگری نیز از پهلوانی های سام در سرزمین های مغرب و مازندران به دست ما رسیده که کمتر شناخته شده است. این منظومه، از گوینده ای ناشناس، ظاهرا برخلاف سام نامه (بزرگ) متأثّر از روایات شفاهی نیست بلکه، با توجّه به قرائن متن، روایات آن، ریشه در داستان های قدیم دارد. در این مقاله، نخست به معرّفی این منظومه که از آن با نام سام نامه کوچک یاد می کنیم می پردازیم؛ سپس حدود احتمالیِ زمان سرایش آن را تعیین و به برخی نکته های محتوایی آن اشاره می کنیم.