بررسی دستکاری های کاتب نسخه قاهره، مورّخ ۷۴۱ق، در متن شاهنامه (مطالعه ای موردی در کوشش کاتبی صوفی در نزدیک کردن متن شاهنامه به اعتقاداتش) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در این نوشته که مطالعه ای است در زمینه تاریخچه تطوّر متون در نسخه ها ابتدا بر اساس منابع تاریخی و دست نوشته دیگری از کاتب شاهنامه ، مورخ ۷۴۱ق (نسخه ش۶۰۰۶ دار الکتب قاهره)، معلوم می شود که این کاتب نوه شمس الدّین کیشی و از خاندانی صوفی و اهل علم است. سپس با مقایسه متن نسخه با دو نسخه دیگر و بررسی آماری یافته ها، معلوم می شود که کاتب نسخه قاهره تمایل دارد متن نسخه را دستکاری کند تا به باورهای دینی خود نزدیک ترش گرداند؛ و مخصوصاً ابیاتی را که «غیراسلامی» تشخیص می دهد حذف می کند. در آخر استدلال شده است که کوشش در نزدیک کردن شاهنامه و اسلام در بین اهل تصوّف رویکردی سابقه دار است و کار این کاتب را شاید بتوان در بافتار همان کوشش ها تحلیل کرد. این مطالعه می تواند نمونه ای ابتدایی برای مطالعات مشابهی باشد که نشان می دهند متن حماسه ملّی ایران در طول تاریخِ کتابت، قرائت و انتقال آن به نسل های بعد چگونه فهم می شده و مخاطبان سده های میانه از آن چه انتظاری داشته اند.