معرفی و بررسی نسخه های خطی «خلد برینِ» واله اصفهانی و نگاهی به دیدگاه تاریخ نگارانه او (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

خلد برین ، تألیف محمد یوسف قزوینی اصفهانی مشهور به واله اصفهانی، یکی از مهم ترین تواریخ عمومی نگاشته شده در عصر صفوی است. دسترسی مؤلف به اسناد حکومتی و اطلاع از وقایع سیاسی و آشنایی با بزرگان و امرای این دوره و این نکته که خودِ مؤلف در زمره منشیان و صاحب منصبان نیمه دوم عصر صفوی بوده، موجب شده تا اثر وی مهم ترین تاریخ عمومی این دوره، از مرگ شاه عباس اول تا پایان دوره صفوی، محسوب شود. به رغم این که مجلد مربوط به تیموریان و ترکمانان و همچنین عمده بخش های مربوط به روضه هشتم این کتاب که مربوط به دوره صفوی است منتشر شده، با این حال هنوز معرفی و بررسی کامل و مفصلی از تمامی نسخه های موجود و محتوا و مختصات آن ها صورت نگرفته است. در مقاله حاضر کوشش شده تا، با مروری به بینش تاریخ نگارانه واله اصفهانی، نسخه های موجود از خلد برین که در دسترس نگارنده بوده معرفی و بررسی شود و اطلاعات نسخه شناختی و خصوصیات هر نسخه مورد مطالعه قرار گیرد.