شرح فارسی منظومه خلافیات نسفی؛ نسخه مورّخ 665ق (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از متون کهن زبان فارسی دستنویسی از شرح منظومه خلافیات است که به شماره 819 در مجموعه فیض الله افندی در کتابخانه ملّت (استانبول) نگهداری می شود. نسخه مورّخ 665ق و دارای 332 برگ است. اصل منظومه خلافیات از نجم الدّین ابوحفص عمر بن محمّد بن احمد نسفی (461 – 537ق) سروده 504ق است و شرح فارسی این اثر را شخصی ناشناس در میانه سال های 504ق تا 665ق به قلم آورده است. مطابق فهارس و کتاب شناسی ها، این اثر کهن ترین و احتمالاً تنها متن فارسی شناخته شده در موضوع خلافیات است. قدمت اثر در کنار حجم بالا و فراگیری قابل توجّهی که در موضوع خود دارد، آن را در جایگاهی قابل توجّه قرار داده و لذا شناسایی آن بایسته می نماید. در این مقاله نخست مختصری درباره دانش خلاف گفتگو شده و سپس درباره نجم الدّین عمر بن محمّد نسفی سراینده منظومه خلافیات و پس از آن درباره منظومه های آموزشی و نظم الخلافیات نسفی و شروح آن گفتگو شده و در نهایت به متن فارسی شرح خلافیات پرداخته شده است.