ارزیابی توان های اکولوژیکی و پهنه بندی کشت عناب در استان خراسان جنوبی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

رشد روزافزون جمعیت، افزایش تقاضا، محدود بودن منابع آبی و اراضی سبب شده است که تعیین الگوی مناسب کشت در مناطق مختلف با توجه به محدودیت های اقلیمی، ادافیکی، خاکی و آبی، یکی از دغدغه های اصلی مدیران بخش کشاورزی باشد. انتخاب یک گونه ی مناسب با توجه به شرایط حاکم و پتانسیل منطقه می تواند علاوه بر افزایش راندمان تولید بسیاری از هزینه های سربار و غیرضروری از جمله هزینه های مرتبط با تنش های محیطی، آفات و بیماری ها را از دوش کشاورزان و باغ داران بردارد. این تحقیق با هدف مکان یابی و پتانسیل یابی اراضی مستعد کشت عناب در استان خراسان جنوبی، با استفاده از علم سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی و همچنین تکنیک آماری و تحلیلی انجام شده است. ازآنجا که ارتفاع، یک پارامتر فیزیکی ثابت در گذر زمان و همچنین مؤثر در شرایط و پارامترهای اقلیمی، خاک سازی و... است، در این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی 1:25000 سازمان نقشه برداری کشور و همچنین تصاویر سنجنده ASTER، مدل ارتفاع رقومی کل استان با دقت ارتفاعی 15 متر به عنوان مبنای کار تهیه شد. با استفاده از تحلیل های اقلیمی، ارتباط میان پارامترهای مختلف اقلیمی با نقشه رقومی ارتفاع تعیین شد و با استفاده از توابع تحلیلی موجود در نرم افزار کاربردی ArcGIS، نقشه های مرتبط تولید شد. از نقشه های منابع آب، تیپ خاک و کاربری اراضی نیز استفاده شد. با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی، اهمیت نسبی پارامترهای مؤثر بر رشد و تولید گونه عناب تعیین و در نهایت نقشه های اهمیت نسبی هر پارامتر تهیه شد و با هم پوشانی این نقشه ها، نقشه پتانسیل کشت عناب در استان خراسان جنوبی به دست آمد. صحت خروجی مدل ها با استفاده از [1]بازدیدهای میدانی، نقشه های کاربری موجود و محاسبه ی ضریب کاپا ارزیابی شد. نتایج نشان داد که نقشه ی تولیدی دقت لازم را دارد و از کل مساحت خراسان جنوبی (94112 کیلومترمربع) حدود 20 درصد آن (18850 کیلومترمربع) دارای قابلیت مناسب و بسیار مناسب برای کشت عناب می باشد.