مفهوم و اصول تاریخ پژوهی اسلامی (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

آیین برگزیده انسان تأثیر شگرفی در تکوین اعتقادات، ارزش ها و سنت های مورد اتباع او دارد. نظام اعتقادی و ارزشی و سنت های مقبول انسان ها نیز نقش شایسته ای در تحقیقات علمی آنان در حوزه علوم انسانی دارند؛ بنابراین دین اسلام در تحقیقات علوم انسانی از جمله تاریخ پژوهی نقش مؤثری ایفا می کند؛ از این رو این پرسش مطرح می شود که مفهوم تاریخ پژوهی اسلامی چیست و اصول حاکم بر آن کدام اند؟ در این مقاله به روش تحلیلی- اجتهادی، به پرسش های مذکور پاسخ داده شده است. یافته ها نشان می دهد، هر پژوهش تاریخی که در پنج حوزه مسائل، مبانی، اهداف، منابع و روش وجه مشترکی با اسلام داشته و متأثر از آن باشد، اسلامی خواهد بود. همچنین واقع نمایی، امکان تطبیق، مرجعیت کلام شیعه، حاکمیت سنت های الهی، تهافت نداشتن با قرآن، تعارض نداشتن با احادیث معصوم، حاکمیت عقل ناب و امکان تحقق در تاریخ از اصول حاکم بر تاریخ پژوهی اسلامی معرفی شده اند.