طرح راهبردی توسعه فرهنگ دریایی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف: از فرهنگ به عنوان سرمایه ذهنی جامعه، برای حل مسائل و غلبه بر مشکلات یاد می شود و بر همین مبنا توسعه فرهنگ، گسترش کمی و کیفی سرمایه ذهنی جامعه، شامل عناصری چون اندیشه ها، دانش، عرف، باورها و اعتقادات تعریف شده است. با این رویکرد، توسعه فرهنگ دریایی، به مفهوم گسترش کمی و کیفی اندیشه، باور و دانش بهره برداری از ارزش های بالقوه محیط های ساحلی و دریایی به منظور تأمین منافع ملی کشور قلمداد می شود. تحقیق حاضر با هدف ارائه طرح راهبردی برای توسعه فرهنگ دریایی کشور انجام شده است. روش: این تحقیق از نظر هدف، توسعه ای- کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از نظر رویکرد آمیخته است. جامعه آماری این تحقیق در بخش کیفی، 15 نفر از خبرگان دریایی که به روش نمونه گیری هدفمند تعیین شده اند و در بخش کمی، 55 نفر از کارشناسان دریایی که به صورت تمام شمار انتخاب شده اند. داده های این تحقیق از طریق محیط شناسی راهبردی و با استفاده از پرسش نامه های محقق ساخته، مصاحبه نیمه ساختاریافته، نشست خبرگی، بررسی مقایسه ای مؤلفه های قدرت دریایی در ایران و جهان و مطالعه سیاست های توسعه دریامحور کشورهای منتخب جمع آوری شده اند. یافته ها: در این تحقیق ارکان جهت ساز فرهنگ دریایی کشور و موانع و چالش های توسعه فرهنگ دریایی بررسی و با انجام محیط شناسی راهبردی، عوامل تاثیرگذار در توسعه فرهنگ دریایی استخراج و با استفاده از جداول ارزیابی درونی و بیرونی (EFE و IFE) نقش های چهارگانه این عوامل در قالب نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت احصاء و بر اساس این نقش ها، موقعیت راهبردی کشور در توسعه فرهنگ دریایی مشخص و راهبردهای کلان با روش تدوین راهبرد SOWT، استخراج و به کمک ماتریسQSPM، اولویت بندی و الزامات تحقق راهبردها، با استفاده از نشست خبرگی، مشخص شده اند. نتیجه گیری: نتیجه این تحقیق ارائه ده راهبرد به همراه الزامات تحقق راهبردهاست که مهم ترین آن راهبرد برنامه ریزی برای تغییر سبک زندگی مردم با تأکید بر فرهنگ عمومی جامعه، از طریق تغییر در رژیم غذایی مردم به مصرف آبزیان، توسعه محصولات فرهنگی دریایی، توسعه گردشگری دریایی، ترویج شبکه های اجتماعی فعال در حوزه دریا، استفاده از نمادهای دریایی در گسترش فضاهای شهرها و الگوسازی فرهنگ مقاومت در دفاع دریامحور به منظور حمایت از سیاست های توسعه دریامحور کشور است.