اسلام معاصر، در میانه دیپلماسی احیاء تراثی و رویکرد تمدنی (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

تمدن اسلامی، یکی از دیرینه ترین تمدن های بشری است که توانسته با گذرزمان، بر عمق خود بیفزاید و همواره به عنوان رکنی تاثیرگذار در تمدن بشری، ایفای نقش کند. در پیشینه شناسی و تجزیه و تحلیل اجزای این تمدن، دو نوع نگاه می تواند مورد توجه باشد. نگاه اول، رویکرد احیاء تراثی؛ به این صورت که تلاش کنیم تا تمدن را مبتنی بر متون متقدم و یکان یکان گزارش های دینی یا متون دینی، تحلیل کنیم. رویکرد دوم، رویکرد بر اساس حافظه تمدنی است. حافظه تمدنی، صرفا در قالب گزارش های تاریخ موصوف به خبرواحد، قابل توصیف نیست. بخش اعظمی از میراث تمدنی اسلامی در قالب هایی فراتر از گفتمان مبتنی بر اخبار آحاد قابل مستندسازی است. بسنده کردن به میراث مکتوب به عنوان تنها بخش میراث تمدنی باید به توجه بایسته به حافظه تمدنی ارتقاء یابد. رویکرد احیاء تراثی نسبت به معارف دین تا حدود زیادی متاثر از روش فقهی و به تبع آن نوعی اخباری گری است. بدون آن که بخواهیم جایگاه روش نقل روایی را در دوران معاصر تنزل دهیم، اما نباید از آن، به عنوان یک روش به اقتضای دوره متقدم نیز غفلت کرد.