فعالیت های داوطلبانه

سخاوت از ارزش های اخلاقی پسندیده در همة ادیان و فرهنگ ها است. ارزش ها در زندگی فردی و سازمانی افراد منعکس می شود و فرصت ها و تهدیدهایی ایجاد می کند. هدف این مقاله معرفی و بررسی مفهوم سخاوت در سازمان است و به سؤال های مهم چیستی، چرایی و چگونگی و نتایج آن پرداخته است. علاوه بر این، گونه شناسی سخاوت در سازمان برای اولین بار توسط مؤلفان مطرح شده است. روش این پژوهش مرور نظام مند مبانی نظریة تحقیق است. مباحث با توجه به پاسخ 6 پرسش اساسی (what, why, who,where, when & how) بررسی شد. همچنین، مفاهیم مدیریتی و اسلامی جهت همپوشانی و غنی سازی بحث مطرح شد.

در سال های پیشین، فعالیت های داوطلبانه با مشارکت کارفرما روند رو به رشدی را در سطح جهانی داشته است. بدون در نظر گرفتن نوع برنامه داوطلبانه و یا نوع صنعت، مشارکت در فعالیت های داوطلبانه علاوه بر ایجاد مزیت برای جامعه، دارای مزایایی هم برای کارمندان و هم برای کارفرمایان است. هدف این پژوهش شناسایی پیشایندهای مشارکت کارکنان در فعالیت های داوطلبانه با مشارکت کارفرما است. بر اساس این، با جستجوی واژگان کلیدی مرتبط در دو پایگاه اطلاعاتی Scopus و Web of Science و با حذف مقاله های غیرمرتبط و خارج از پروتکل علمی مورد نظر (با استفاده از ابزار CASP)، 49 مقاله کمّی و کیفی انگلیسی زبان انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش ما، مبتنی بر 19 کد نهایی به دست آمده از پیشایندهای بررسی شده، نشان می دهد که پیشایندهای فعالیت های داوطلبانه با مشارکت کارفرما را می توان در سه دسته فردی، سازمانی، و محیطی طبقه بندی کرد. در سطح فردی، پیشایندها عبارت اند از، عوامل جمعیت شناختی، انگیزاننده های خویش محور، ارزش ها، و عوامل شخصیتی. همچنین عوامل سازمانی شامل زمانِ کاری شغل کارکنان، نوع سازمان، اندازه سازمان، فرهنگ سازمانی، معنادار بودن پروژه داوطلبانه، نحوه برگزاری فعالیت داوطلبانه، نحوه حمایت کارفرما، و تحسین فعالیت های داوطلبانه توسط سازمان می شوند. در نهایت، فشار ذی نفعان و حمایت دولت از برنامه های داوطلبانه سازمان ها، از عوامل محیطی بررسی شده در مقاله های مرورشده به شمار می روند.

مقدمه : هدف از انجام پژوهش حاضر، تحلیل عوامل مؤثر بر انجام فعالیت های داوطلبانه، رضایتمندی، استمرار فعالیت ها و وفاداری داوطلبان در کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه است. روش شناسی : پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را داوطلبان فعالیت در کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه تشکیل دادند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد اوه (2017) مشتمل بر 53 آیتم استفاده شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون های ضریب همبستگی، رگرسیون خطی ساده و چندگانه استفاده شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که کارکردهای داوطلب شدن، تجربه داوطلبان، حمایت و پشتیبانی از آنان بر رضایتمندی داوطلبان تأثیرگذار است و همچنین بر استمرار فعالیت های آن ها و وفاداری آنان تأثیر معنی دار و مثبتی دارند. نتیجه : در میان کارکردهای داوطلب شدن کارکردهای درک/پیشرفت، شغل، اجتماعی بودن، ارزش و حفاظتی به ترتیب دارای بیشترین میانگین بودند و میانگین همه آن ها بزرگ تر از مقدار متوسط بود. این نشان می دهد که انگیزه اصلی داوطلبان کتابخانه های عمومی تسهیل در رشد شخصی و درک دیگران است.

هدف : هدف این پژوهش، شناسایی عوامل و مؤلفه های مؤثر بر فعالیت های داوطلبانه در کتابخانه های ایران و ارائه الگوی پیشنهادی است. روش پژوهش : پژوهش، از نوع کاربردی با رویکرد کیفی است که با استفاده از روش نظریه زمینه ای یا داده بنیاد انجام شده است. جامعه آماری شامل استادان علم اطلاعات و دانش شناسی، مدیران، متولیان فرهنگی، مدیران کتابخانه ها، کتابداران و صاحب نظران برخی از حوزه های مرتبط با فعالیت های داوطلبانه بود. به منظور گردآوری داده ها 47 نفر از افراد واجد شرایط، به روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. معیار اصلی برای تعیین حجم نمونه، رسیدن به نقطه اشباع نظری بود. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه ساختاریافته بود. تجزیه و تحلیل در سه مرحله اصلی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم افزار مکس کیودا انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد، فعالیت های داوطلبانه در کتابخانه های ایران متأثر از عوامل حمایت و بسترسازی، شناسایی انگیزه فعالیت های داوطلبانه، جذب و حفظ نیروهای داوطلب به کتابخانه است. موانع جذب نیروهای داوطلب شامل موانع اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، مدیریتی، حقوقی و قانونی هستند. همچنین، باورهای شخصی و روان شناختی و عوامل تأثیرگذار اجتماعی به عنوان عوامل مداخله گر بر فعالیت های داوطلبانه تأثیر دارند. بر اساس مدل پیشنهادی ایجاد و اصلاح قوانین، تبلیغ و اطلاع رسانی و آموزش از راهبردهای توسعه جذب نیروهای داوطلب در کتابخانه های ایران است. نتیجه گیری: حضور نیروهای داوطلب در کتابخانه های ایران، دارای پیامدهای مثبت و منفی می باشد که پیامدهای مثبت آن به مراتب بیشتر از پیامدهای منفی آن است. برای توسعه فعالیت های داوطلبانه، نیاز به نقشه راه و الگویی است که بتواند با ایجاد و اصلاح قوانین و جلب حمایت نهادهای دولتی و غیردولتی زمینه حضور مؤثرتر نیروهای داوطلب را در کتابخانه های کشور فراهم سازد.

مقدمه بهره مندی بیشتر از خدمات داوطلبانه نیازمند سازماندهی و سیاست گزاری های راهبردی است. در راستای نیل به این هدف، توجه به علایق وسلیقه های داوطلبان با توجه به محوریت آنها در ارائه خدمات امری ضروری می باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی میزان علاقه مندی مردم ایران به شرکت در برخی فعالیت های داوطلبانه جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران می باشد.: روش ها: مطالعه مقطعی حاضر بر روی افراد ساکن در شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز در سال 1385 انجام شد. نمونه گیری براساس روش خوشه ای انجام و هر شهر با توجه به مناطق شهرداری تقسیم و در هر منطقه پرسشنامه ها به صورت تصادفی بین مردم توزیع شد. یافته ها: علاقه مندی به میزان خیلی زیاد در بین پاسخ دهندگان به شرکت در دوره های آموزشی91/22درصد، فعالیت در تیم های عملیاتی امداد و نجات 11/19 درصد، فعالیت در زمینه های بهداشتی 91/44 درصد، فعالیت در زمینه ترویج صلح و دوستی 88/26 درصد، فعالیت در زمینه برنامه های زیست محیطی 62/34 درصد، فعالیت در زمینه برنامه های دلجویی 86/29 درصد و فعالیت در زمینه اطلاع رسانی به عموم مردم 16 درصد بود. نتیجه گیری: شرکت در فعالیت های بهداشتی و شرکت درفعالیت های اطلاع رسانی به ترتیب بیشترین و کمترین میزان علاقه مندی را در بین مردم 5 شهر بزرگ به خود اختصاص داد. میزان علاقه مندی به شرکت در برنامه های زیست محیطی رتبه بالایی داشت؛ هرچند میزان علاقه مندی به فعالیت در تیم های عملیاتی از رتبه بالایی برخوردار نبود.

مقدمه: در شرایط بحرانی علاوه بر سازمان های ویژه مدیریت شرایط اضطراری نیاز به حضور نیروهای داوطلب نیز همواره احساس شده است. داوطلبان در مشاغل مختلف می توانند خدمات مورد نیاز را فراهم آورند. در این خصوص هدف مطالعه حاضر بررسی اهمیت و اولویت مشاغل در فعالیت های داوطلبانه بیمارستانی است. روش: پژوهش حاضر از جمله مطالعات کاربردی و بر اساس روش گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی می باشد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته در قالب سئوالات پنج گانه لیکرت استفاده شده است. جامعه آماری شامل مدیران، پزشکان، پرستاران در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و با فرمول کوکران، حجم نمونه 180 نفر تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن) استفاده گردید. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در بین مشاغل مورد بررسی مشاغل پزشکی (تکنسین های فوریت پزشکی، امدادگر، پرستاری، پزشکی و بهیار) مناسب ترین مشاغل برای نیروهای داوطلب می باشند. در بین مشاغل غیرپزشکی نیز مدیران و کارکنان سازمان ها، تأسیسات و نیروهای مسلح می توانند در اقدامات داوطلبانه برای بیمارستان ها و مراکز درمانی مفید واقع گردند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، آشنایی افراد با بحث امداد و درمان می تواند نقش قابل توجهی در انتخاب افراد به عنوان نیروهای داوطلب داشته باشد. هر چه شغل فرد غیرمرتبط با مباحث بهداشتی درمانی باشد، به همان اندازه برای این قبیل فعالیت ها نامناسب خواهد بود. مقدمه: در شرایط بحرانی علاوه بر سازمان های ویژه مدیریت شرایط اضطراری نیاز به حضور نیروهای داوطلب نیز همواره احساس شده است. داوطلبان در مشاغل مختلف می توانند خدمات مورد نیاز را فراهم آورند. در این خصوص هدف مطالعه حاضر بررسی اهمیت و اولویت مشاغل در فعالیت های داوطلبانه بیمارستانی است. روش: پژوهش حاضر از جمله مطالعات کاربردی و بر اساس روش گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی می باشد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته در قالب سئوالات پنج گانه لیکرت استفاده شده است. جامعه آماری شامل مدیران، پزشکان، پرستاران در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و با فرمول کوکران، حجم نمونه 180 نفر تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن) استفاده گردید. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در بین مشاغل مورد بررسی مشاغل پزشکی (تکنسین های فوریت پزشکی، امدادگر، پرستاری، پزشکی و بهیار) مناسب ترین مشاغل برای نیروهای داوطلب می باشند. در بین مشاغل غیرپزشکی نیز مدیران و کارکنان سازمان ها، تأسیسات و نیروهای مسلح می توانند در اقدامات داوطلبانه برای بیمارستان ها و مراکز درمانی مفید واقع گردند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، آشنایی افراد با بحث امداد و درمان می تواند نقش قابل توجهی در انتخاب افراد به عنوان نیروهای داوطلب داشته باشد. هر چه شغل فرد غیرمرتبط با مباحث بهداشتی درمانی باشد، به همان اندازه برای این قبیل فعالیت ها نامناسب خواهد بود. مقدمه: در شرایط بحرانی علاوه بر سازمان های ویژه مدیریت شرایط اضطراری نیاز به حضور نیروهای داوطلب نیز همواره احساس شده است. داوطلبان در مشاغل مختلف می توانند خدمات مورد نیاز را فراهم آورند. در این خصوص هدف مطالعه حاضر بررسی اهمیت و اولویت مشاغل در فعالیت های داوطلبانه بیمارستانی است. روش: پژوهش حاضر از جمله مطالعات کاربردی و بر اساس روش گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی می باشد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته در قالب سئوالات پنج گانه لیکرت استفاده شده است. جامعه آماری شامل مدیران، پزشکان، پرستاران در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و با فرمول کوکران، حجم نمونه 180 نفر تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن) استفاده گردید. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در بین مشاغل مورد بررسی مشاغل پزشکی (تکنسین های فوریت پزشکی، امدادگر، پرستاری، پزشکی و بهیار) مناسب ترین مشاغل برای نیروهای داوطلب می باشند. در بین مشاغل غیرپزشکی نیز مدیران و کارکنان سازمان

هدف: هدف از انجام این پژوهش، تدوین الگوی پارادایمی عوامل مؤثر بر ترغیب اعضای هیئت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی برای فعالیت های داوطلبانه انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران است. روش: روش پژوهش کیفی مبتنی بر رویکرد نظریه داده بنیاد است. ابزار گرد آوری داده های کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش نمونه گیری از نوع هدفمند با رویکرد نظری است. در این پژوهش مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 8 نفر از از اعضای هیئت مدیره فعلی و سابق انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران انجام شد. معیار تجزیه و تحلیل داده های کیفی مبتنی بر طرح سیستماتیک نظریه داده بنیاد بود. از این رو متن مصاحبه ها پس از پیاده سازی در پنج مرحله به روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با مشخص شدن عوامل علّی، زمینه ای، مداخله گرها و پیامدها، مفاهیم طرح شده در مصاحبه ها در قالب 15 مقوله اصلی و 89 مقوله فرعی کدگذاری شد و الگوی پارادایمی عوامل مؤثر بر ترغیب اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های داوطلبانه انجمنی را شکل دادند. در این پژوهش همچنین مشخص شد که عوامل مختلفی می توانند انگیزه اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های انجمنی را افزایش و یا کاهش دهند. برخی از این عوامل، ویژگی ها و انگیزه های شخصیتی است؛ همانند داشتن روحیه خدمت و مشارکت جویی، تعهد اجتماعی، جهان بینی مشوق، خونگرم بودن، علاقه مندی به رشد دیگران و موارد مشابه. در نظرگرفتن امتیازهای مؤثر در آئین نامه ترفیع و ارتقاء برای فعالیت های انجمنی و تشویق اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های انجمنی می تواند راهکاری سودمند در این زمینه باشد. همچنین گنجاندن محتواهای درسی مناسب در دوره های تحصیلاتی رسمی (دبستان و دبیرستان) در رابطه با اهمیت انجمن ها و فعالیت های انجمنی و آموزش این مفاهیم از طریق رسانه ها (همچون صدا و سیما و شبکه های اجتماعی) می تواند خانواده ها را از اهمیت توجه به فعالیت های داوطلبانه همچون فعالیت های انجمنی در ارتقاء شخصیت کودکان آگاه سازد. آرامش و ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه نیز می تواند نقش مهمی در توسعه و شکوفایی فعالیت های انجمنی ایفاء کند. نتیجه گیری: از نکات مهمی که باید برای افزایش انگیزه های اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت های انجمنی در نظر داشت و یافته های پژوهش حاضر نیز بر آن تأکید دارد، تلاش برای تبیین جایگاه انجمن های علمی در حل مسائل مختلف کشور از طریق سیاستگذاری مناسب در این زمینه است. انجمن های علمی یکی از نهادهای پویایی هستند که امکان تعامل متخصصان و دریافت آموزش های غیررسمی را فراهم می کنند و از این رو می تواند جذاب و مؤثر باشند. ایجاد یک محیط امن و جذاب و فراهم کردن امکان تعامل اساتید پیشکسوت با اساتید جوان یکی دیگر از دلایل انجمن های علمی برای جذب اعضای هیئت علمی می تواند باشد.  

بهبود مشارکت در فعالیت های داوطلبانه در ایران از آن جهت اهمیت دارد که افزایش بهره وری در میان جوانان، با توجه به جمعیت جوان کشور، به پایداری جامعه کمک می کند. بنابراین، درک بهتر از انگیزه های داوطلبانه در جوانان ایرانی مورد نیاز است. سیاهه فعالیت های داوطلبانه برای ارزیابی انگیزه های داوطلبانه دارای خواص روانسنجی خوبی است و متناسب با چندین زبان است، اما هنوز هیچ ترجمه معتبر ایرانی وجود ندارد. پژوهش با هدف تعیین ویژگی های روان سنجی سیاهه فعالیت های داوطلبانه در اعضای جمعیت هلال احمر ایران انجام گرفت. حجم نمونه 595 نفر از اعضای سازمان جوانان جمعیت هلال احمر ایران از 31 استان و 175 شهر ایران بود که با روش نمونه-گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به سیاهه فعالیت های داوطلبانه پاسخ دادند. جمع آوری داده ها با استفاده از نمونه برگ ویژگی های جمعیت شناختی و سیاهه فعالیت ها داوطلبانه (VFI) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی تأییدی به روش مؤلفه های اصلی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که سیاهه فعالیت های داوطلبانه از پایایی و روایی لازم برخوردار بود. همچنین ساختار عاملی نشان داد که 29 ماده و 6 عامل به خوبی نگرش افراد به فعالیت های داوطلبانه را ارزیابی می کنند و ساختار این سیاهه برازش قابل قبولی دارد و کلیه ی شاخص های نیکویی برازش مدل را تائید می کند. بنابراین، مطالعه حاضر استفاده از ترجمه ایرانی سیاهه فعالیت های داوطلبانه (6 مقیاس و 29 گویه) را برای ارزیابی انگیزه های داوطلبانه در بین داوطلبان جوان ایرانی را فراهم می کند.

هدف پژوهش: پژوهش حاضر به منظور بررسی نقش نیکوکاران در فعالیت های داوطلبانه در مراکز بهداشتی آستان قدس رضوی انجام پذیرفت. یکی از این موارد، جذامی خانه آستان قدس رضوی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این پژوهش، معرفی و برجسته سازی قالب های فعالیت های داوطلبانه برای ایجاد این مؤسسه و نقش آستان قدس رضوی و وقف در توسعه فعالیت های داوطلبانه در حوزه بهداشت و درمان و ایجاد جذامی خانه بر پایه اسناد و مدارک است.روش پژوهش: پژوهش حاضر، بر پایه روش تحقیق اسنادی در فاصله سال های 1343 تا 1420 ه.ق بر مبنای دو هزار برگ سند موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی و مبتنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شد.یافته های پژوهش: بنا بر اسناد و مدارک، به جز اندک کمک های دولت که در بخش های کمک و همیاری مردمی گزارش شده و خیرین و پرستاران خارجی، عمده کمک ها و هزینه ها بر عهده آستان قدس رضوی بوده و این کمک ها و اقدامات به طور رسمی در بودجه سالانه این نهاد تا اواخر سال 1335 پیش بینی و تأمین گردیده است.نتیجه گیری: آستان قدس رضوی به مدد وقف و توسعه درآمدهای آن نقش مؤثری در ارتقای سطح بهداشت و درمان مشهد داشته و با ایجاد جذامی خانه در مشهد و جمع آوری بخشی از جذامیان از سراسر کشور توانست به صورت علمی و عملی مانع از شیوع بیشتر این بیماری گردد و این مهم علاوه بر مبحث موقوفات، با وجود خیرین و فعالیت های داوطلبانه آنان میسر شده است.

مقدمه: در عصر حاضر کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی با فراگیرشدن فعالیت های داوطلبانه، به بهره گیری از حضور نیروهای داوطلب جهت پویاسازی و توسعه ارائه خدمات روی آورده اند. مطالعه حاضر نیز درصدد  تحلیل عوامل و مؤلفه های مؤثر بر فعالیت های داوطلبانه کتابخانه های ایران است. روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع پیمایشی با رویکرد کمی است. در این مطالعه از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد و داده ها با با ابزار پرسشنامه گردآوری و با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS مورد تحلیل قرار گرفتند. جامعه آماری شامل اساتید علم اطلاعات و دانش شناسی، متولیان فرهنگی، مدیران اجرایی کتابخانه ها، رؤسای کتابخانه ها، کتابداران و متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی و کارکنان کتابخانه های ایران در 5 استان بوشهر، خراسان رضوی، خوزستان، قزوین و همدان بودند. یافته ها: یافته ها نشان داد میزان همبستگی بین عوامل بستر حاکم، مداخله گر، راهبردی، پیامدی با متغیر عوامل علّی به ترتیب 419/0، 503/0، 65/0، 448/0 بوده که در سطح p<0.05 معنی دار است. همچنین نتایج نشان داد که مقدار آماره t مشاهده شده در متغیر فعالیت های داوطلبانه و عوامل آن مثبت و معنی دار (p<0.05)، بوده است و میزان بهره مندی کتابخانه های ایران از عوامل و مؤلفه های مؤثر بر فعالیت های داوطلبانه در سطح بالاتر از متوسط یا زیاد قرار گرفته است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد، کتابداران و کتابخانه های ایران از اجرای طرح به کارگیری نیروهای داوطلب استقبال می کنند و رابطه معنی داری بین عوامل و مؤلفه های فعالیت های داوطلبانه در کتابخانه های ایران وجود دارد. بنابراین، لازم است با ایجاد قوانین، اصلاح سیاست ها و جلب حمایت نهادهای دولتی و غیردولتی زمینه حضور مؤثرتر نیروهای داوطلب در کتابخانه های کشور جهت پویاسازی و توسعه خدمات فراهم گردد.

هدف: جستار حاضر با هدف کنکاش چگونگی کاربست قواعد فقهی در بررسی‌های حقوقی (به‌ طور کلی) و در بررسی فعالیت‌های داوطلبانه در کتابخانه‌ها (به ‌طور ویژه)، به دنبال این است که نشان دهد قواعد فقهی را تنها با چارچوب خاصی می‌توان در این راستا مورد بهره‌برداری قرار داد. روش پژوهش: اطلاعات لازم با استفاده از روش کتابخانه‌ای گردآوری و با منطق فقهی و حقوقی و بهره‌گیری متعادلی از ادراکات عقلی، مورد تحلیل قرار گرفته است. دامنه مطالعات حقوقی، محدود به حقوق ایران و دامنه مطالعات فقهی، محدود به فقه امامیه است.یافته‌ها: «قاعده احسان» در باب فعالیت‌های داوطلبانه در کتابخانه‌ها، گویای این است که فردی که به چنین فعالیتی مبادرت می‌کند، به دلیل این که کارش محسنانه (خیرخواهانه) است، قابل ‌مؤاخذه نیست. «قاعده اقدام» نیز بیانگر این است که چون وی بااراده خود استحقاق دستمزد را زایل کرده، کتابخانه مسئولیتی در باب آن نخواهد داشت. نتیجه‌گیری: امکان کاربست دو قاعده فوق، مطلق نبوده و دارای دو چارچوب «شرعی» و «عقلی» است، چارچوب شرعی آن برگرفته از ادله روایی مربوطه است که به ‌موجب آن، اگر کاربست این دو قاعده موجب ضرر شود، آن منتسب به قانون‌گذار شرعی نیست. چارچوب عقلانی آن نیز محصول ادراکات عقلانی است که اجازه نمی‌دهد تطبیق این دو قاعده، نتیجه غیرعادلانه‌ای در برداشته باشد. بنابراین، نمی‌توان در بررسی حقوقی فعالیت‌های داوطلبانه در کتابخانه‌های ایران با استناد به قواعد فقهی مذکور، به شکل مطلق مسئولیتی برای فاعل فعالیت‌های داوطلبانه از یک‌سو و نهاد کتابخانه از سوی دیگر، قائل نشد.