جمیله جهانی

کیفیت زندگی، محصول تاریخی نظام های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و نمی توان آن را مجزا از ساختارهای فوق تبیین کرد. بنابراین مفهوم کیفیت زندگی یک متغیر مرکب می باشد و وضعیت آن به سطح توسعه یافتگی جوامع بستگی دارد. عصر قاجار، عصر کشمکش بر سر سنت و تجدد است. مواجهه با دنیای جدید و غرب، تأثیر به سزایی در تحولات فکری و فرهنگی جامعه ایران در این دوره داشته است. در این میان، مطبوعات، با توجه به تاریخچه دیرینه ای که در ایران دارد به عنوان میراث مکتوب برجا مانده از پیشینیان، یکی از منابع اطلاعاتی ارزشمند برای شناخت اوضاع فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ایران است. لذا در این پژوهش، سعی شده با شناخت فضای حاکم بر اندیشه های رایج در دوره قاجار و بررسی منابع مطبوعاتی منتشر شده در آن زمان که اکثر این منابع در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی موجود است و در نظر گرفتن مؤلفه های کیفیت زندگی، وضعیت مردم خراسان به روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گیرد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام در زمره تحقیقات کیفی قرار داد.یافته های پژوهش نشان داد مؤلفه امنیت و دسترسی به خدمات، بالاترین فراوانی و متغیرهای حمل و نقل و مسکن کمترین مقدار را دارند.

هدف پژوهش: پژوهش حاضر به منظور بررسی نقش نیکوکاران در فعالیت های داوطلبانه در مراکز بهداشتی آستان قدس رضوی انجام پذیرفت. یکی از این موارد، جذامی خانه آستان قدس رضوی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این پژوهش، معرفی و برجسته سازی قالب های فعالیت های داوطلبانه برای ایجاد این مؤسسه و نقش آستان قدس رضوی و وقف در توسعه فعالیت های داوطلبانه در حوزه بهداشت و درمان و ایجاد جذامی خانه بر پایه اسناد و مدارک است.روش پژوهش: پژوهش حاضر، بر پایه روش تحقیق اسنادی در فاصله سال های 1343 تا 1420 ه.ق بر مبنای دو هزار برگ سند موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی و مبتنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شد.یافته های پژوهش: بنا بر اسناد و مدارک، به جز اندک کمک های دولت که در بخش های کمک و همیاری مردمی گزارش شده و خیرین و پرستاران خارجی، عمده کمک ها و هزینه ها بر عهده آستان قدس رضوی بوده و این کمک ها و اقدامات به طور رسمی در بودجه سالانه این نهاد تا اواخر سال 1335 پیش بینی و تأمین گردیده است.نتیجه گیری: آستان قدس رضوی به مدد وقف و توسعه درآمدهای آن نقش مؤثری در ارتقای سطح بهداشت و درمان مشهد داشته و با ایجاد جذامی خانه در مشهد و جمع آوری بخشی از جذامیان از سراسر کشور توانست به صورت علمی و عملی مانع از شیوع بیشتر این بیماری گردد و این مهم علاوه بر مبحث موقوفات، با وجود خیرین و فعالیت های داوطلبانه آنان میسر شده است.

روند رشد و توسعه ی فناوری و کاربردهای آن در ابزارهای سازماندهی دانش و بازیابی اطلاعات امروزه جایگزین روش های سنتی سازماندهی شده است. ابزارهای سنتی سازماندهی دانش از قبیل طرح های رده بندی، سرعنوان های موضوعی و اصطلاحنامه ها هستند که عمدتا برای محیط چاپی طراحی شده اند، با توجه به تغییرات گسترده فناوری این ابزارها به شکل الکترونیکی تحول یافته اند و تلاش می شود تا با محیط های جدید همخوان گردند. در این مقاله با بررسی تحلیلی و مرور تحول دیدگاه های مطرح و تأثیرگذار درحوزه سازماندهی دانش تلاش شده تا بر ضرورت به کارگیری ابزارهای نوین سازماندهی دانش تأکید و نظام های سازماندهی دانش از قبیل وب معنایی، هستی شناسی و نظام ساده سازماندهی دانش و نقش آنها در فرایند سازماندهی، ذخیره و بازیابی را بررسی کند.

هدف: تقویت تفکر خلاق برای رشد فعلی و آینده کودک و جامعه ضروری است و ادبیات کودک می تواند نقش مهمی را در پرورش مهارت های تفکر و خلاقیت داشته باشد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان به کارگیری مؤلفه های خلاقیت گیلفورد در مجلات فارسی کودکان صورت گرفت. روش: روش پژوهش، تحلیل محتوا و جامعه آماری مطالب داستانی و غیرداستانی 12 مجله معتبر فارسی کودکان فهرست شده در تقسیم بندی شورای کتاب کودک است. روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای برای مطالب داستانی و غیرداستانی است. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی محقق ساخته ای است که بر اساس مؤلفه های هشت گانه تفکر خلاق گیلفورد تهیه شد. روایی ابزار بر مبنای پژوهش های پیشین و پایایی با ضریب همبستگی درون گروهی تأیید شد. یافته ها: میانگین مؤلفه های تفکر خلاق گیلفورد در مطالب داستانی و غیرداستانی مجلات متفاوت است. در مطالب داستانی، حساسیت به مسئله دارای بیشترین میانگین و پیچیدگی و پس از آن ترکیب کمترین میانگین را داشتند. همچنین میانگین میزان پرداختن به مؤلفه حساسیت به مسئله در بین مطالب غیرداستانی بیش از سایر مؤلفه ها بود و کمترین میزان میانگین نیز به مؤلفه ارزشیابی تعلق گرفت. در مطالب داستانی مجله «سه چرخه» و در مطالب غیرداستانی مجله «نبات» به مؤلفه های خلاقیت توجه بیشتری داشتند. نتیجه گیری: مجلات کودکان فارسی باید توجه بیشتری به مسئله خلاقیت داشته باشند، این مهم با رویکرد فعلی آنان قابل دستیابی نخواهد بود و باید در خط مشی خود پیرامون انتشار آثار فاقد محتوای خلاقانه تجدیدنظر اساسی نمایند.