مطالب مرتبط با کلیدواژه

شیعه


۳۶۱.

وجوب تمسک به اهل بیت (ع) از منظر احادیث فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۳۰ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 37-74

کلیدواژه‌ها: قرآن سنت اهل بیت (ع) وجوب تمسک شیعه اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۸۱
برخی از عالمان اهل سنت، به ویژه وهابیت که مدعی هستند که در قرآن وسنت هیچ دلیلی در مورد وجوب تمسک به اهل بیت (ع)وجود ندارد. ( أصول مسائل العقیده عند السلف وعند المبتدعه، سعود بن عبد العزیز الخلف، ج1،ص40 ) این نوشتار تلاش می کند تا اولاً؛ با استناد به قرآن و روایات مورد قبول فریقین ، وجوب تمسک به اهل بیت(ع) را اثبات نماید. وثانیاً؛ ادعای کسانی که در فهم معارف دین خود را بی نیاز از اهل بیت(ع) می دانند را با استناد به آموزه های قرآن وسنت، نقد وابطال نماید.
۳۶۲.

ارزیابی گستره تاویل قران از دیدگاه معتزله و شیعه

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۷ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۳۱ 35 - 58

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تاویل معتزله شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۴
مسئله « تأویل قرآن »به عنوان یکی از مسائل علوم قرآنی، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه نقش زیربنایی را در بهره گیری از معارف قرآن کریم ایفا میکند هدف این مطالعه ارزیابی گستره تاویل از دیدگاه معتزله و شیعه می باشد که به روش کتابخانه ای و تحلیل و بررسی آیات قرآن به سرانجام رسیده است. یافته های این تحقیق حاکی از این است که در نگاه شیعه، عقل در کنار دیگر منابع، نه حاکم مطلق و نه محکوم مطلق اس ت. در مذهب معتزله عقلگرایی مهمترین مبناست و آن را بر همه انواع نقل، حاکم میکنند. از منظر روایات مسلِّم شیعی، قرآن دارای سطوح مختلف ی از مع انی اس ت ک ه ب ه پاره ای از این سطوح، بطون گفته میشود و مرحله عالی فه م عمی ق ق رآن ک ه ش امل بطون هم میشود، به معصوم اختصاص دارد؛ ولی معتزلیان غالباً به وج ود بط ن ب رای آیات اعتقاد ندارند. نگرش شیعه با معتزله در مسائل دیگری مثل سرانجام م ؤمن مرتک ب گن اه کبی ره، تفسیر آیات شفاعت، برتری پیامبران از فرشتگان، مسئله بداء، رجعت، عصمت، وفای به وعیدهای موجود در قرآن و ... متفاوت است.
۳۶۳.

نقد رویکرد ابن تیمیه در باور شیعیان به مهدویت (عج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۵ 45 - 52

کلیدواژه‌ها: امام عصر عج ابن تیمیه منهاج السنه اهل سنت شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۴۰
کتاب منهاج السنه از جمله آثار ابن تیمیه است که وی در آن تلاش دارد تا با استناد به موارد شاذ و نادر و گاه اسناد ضعیف و دروغ، جایگاه اهل بیت پیامبر| از جمله اعتقاد به امام عصر# را تضعیف و حتی انکار نماید. نویسنده با بهره گیری از روش تحقیق کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی توصیفی تلاش دارد تا با استناد به روایات اهل سنت، به تحلیل و نقد مبانی ابن تیمیه در انکار امام عصر# پرداخته و نشان دهد که ابن تیمیه با استفاده از ترفند دروغ سازی و با تکیه بر روایات بسیار شاذ و نادر، سعی داشته تا باور شیعیان به مهدی موعود را به چالش کشیده و با اتهام شیعه در استناد به روایات غیرمنقول از اهل سنت، جایگاه امام عصر را ضعیف جلوه دهد، این در حالی است که منابع روایی اهل سنت خلاف گفته ها و اندیشه های ابن تیمیه را نشان می دهد و روایات مشهوری را که محدثان نقل نموده اند، نشان از جایگاه والا و اعتقاد عمیق شیعیان به موعودی دارد که پیامبر| به آن بشارت داده است.
۳۶۴.

چگونگی اسلام آوردن محمد اولجایتو

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۶ 7 - 15

کلیدواژه‌ها: اسلام اولجایتو شیعه مسلمان مغولان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۴۳
پس از حمله مغولان به ایران هیچ گاه تصور نمی شد که نوادگان چنگیز باعث نضج و رشد تشیع در دوره های پس از خود شوند. چنگیز خان خود مذهب شمن داشت و نواده هایش چون هلاکوخان، آباقاخان و فرزندان آباقاخان بودایی بودند، با وجود این، نسبت به پیروان دیگر ادیان و مذاهب با تسامح و تساهل مذهبی برخورد می کردند. دربار هلاکوخان در ایران همیشه محل رفت و آمد علمای ادیان دیگر بود. برخی از فرزندان و نواده های هلاکو به مصلحت زمان، دین آبا و اجدادی خود را رها کردند و مسلمان یا مسیحی شدند، از جمله غازان خان و محمد اولجایتو که به دلیل نفوذ علمای مسلمان به دربارشان، به دین اسلام و مذهب تشیع توجه کردند. غازان خان مذهب حنفی را برگزید، اما بنا به دلایل سیاسی آن زمان تشیع خود را به طور رسمی اعلام نکرد. محمد اولجایتو برادر او، بنا به دلایلی از جمله نفوذ علما، وزراء و امرای شیعی چون علامه حلی، پسرش فخرالمحققین و امیر طرمطاز به دربارش و آوردن دلایلی مبنی بر برتری شیعه بر سنی،سلطان را به تشیع ترغیب کرد. وی مذهب شیعه اثنی عشری را برای خود انتخاب کرد و هم زمان دستور داد در نماز جمعه به نام امامان شیعه خطبه خوانده شود و به نام آنها در سراسر ایران سکه ضرب شود. در زمان این دو خان مغول به خصوص محمد اولجایتو، اوضاع مسلمانان به خصوص شیعیان بهبود یافت.
۳۶۵.

جستاری در حکم ازدواج اکراهی در نکاح میان مذهبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال ۱۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۳۴ 197 - 226

کلیدواژه‌ها: ازدواج اکراهی نکاح مکره شیعه اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۵۶
مشهور فقهای امامیه و به تبع آن قانون مدنی ایران، رضایت زوجین را در عقد ازدواج شرط نفوذ عقد دانسته و ازدواج اکراهی را غیرنافذ می دانند؛ بدین ترتیب که هرگاه مکرَه بعد از زوال اکراه، عقد را اجازه کند این عقد نافذ بوده و در صورت عدم الحاق رضایت بعدی، عقد مذکور فاسد خواهد بود. اما پیروان برخی مذاهب اسلامی از جمله احناف، ازدواج اکراهی را صحیح و سایر مذاهب اسلامی، آن را از ابتدا باطل می دانند. با وجود تفاوت حکم ازدواج اکراهی میان مذاهب اسلامی، اگر چنین ازدواجی میان دو نفر از دو مذهب با دیدگاه متناقض صورت گیرد منجرّ به تعارض در حکم مسأله خواهد شد؛ زیرا مذهب یکی از زوجین، ازدواج اکراهی را صحیح و دیگری آن را باطل می داند. این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی تدوین شده، بیانگر آن است که  که وجود چنین مسأله ای از آنجا که سبب اختلال در جامعه شده، از دایره حقوق خصوصی خارج و جنبه عمومی به خود می گیرد؛ بنابراین با توجه به قاعده نفی اختلال نظام، ملاک نظم عمومی و مصلحت جامعه و ترجیح دیدگاه موافق با احتیاط برای حلّ تعارض موجود، باید به قانون کشور که غیر نافذ بودن عقد است رجوع کرده و با جمع عرفی میان اصل 12 قانون اساسی و ماده 1070 قانون مدنی تعارض مذکور را حلّ نمود.
۳۶۶.

بررسی تطبیقی آموزه «تناسخ» در فرقه کابالا با آموزه «رجعت» در مذهب شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 89 - 106

کلیدواژه‌ها: شیعه معاد یهود رجعت تناسخ کابالا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۴۴
یکی از ارکان ادیان شرقی و در برخی از فرقه های ادیان غربی (همانند کابالا) آموزه تناسخ است، به معنای باور به تولد مکرر انسان یا هر موجود زنده. از جمله اعتقادات ضروری در مذهب تشیع نیز آموزه رجعت در عصر ظهور است. گاهی گمان می شود که این دو آموزه یک منشأ دارند و اعتقاد به رجعت از ادیان دیگر به مسلمانان سرایت کرده است. این مقاله به روش تطبیقی به تحلیل مبانی و لوازم دو آموزه مزبور می پردازد. اگرچه این مسئله ابعاد گوناگونی دارد، اما مقصود اصلی مقاله پیش روی بررسی شباهت ها و تفاوت های این دو آموزه است. این دو آموزه هر دو بر جاودانگی و بقای روح و زندگی پس از مرگ تأکید می کنند، اما به لحاظ ارکان و اهداف با هم متفاوتند؛ زیرا جاودانگی در تناسخ، هم دنیوی است و هم همگانی، برخلاف رجعت به معنای خاص که عمومیت ندارد. همچنین رجعت برای پاداش و عقاب نیست، بلکه برای اتمام حجت است، برخلاف تناسخ که به فرض قبول برای استکمال نفس انسان خواهد بود.
۳۶۷.

مقایسه آیین های دینی کاتولیک و شیعه از منظر تربیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۷) 59 - 74

کلیدواژه‌ها: تربیت اسلامی کاتولیک مسیحیت شیعه آیین دینی تربیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۵۶
«تربیت اخلاقی» از مباحث بسیار مهم در رسیدن انسان به کمال واقعی و سعادت نهایی است. ازاین رو همه ادیان و مذاهب به آن توجه خاص داشته اند، به ویژه با آیین های دینی که برای پیروان خود لحاظ نموده اند. مسئله مقاله حاضر بررسی شباهت ها و تفاوت های موجود در آیین های دینی کاتولیک و شیعه از حیث تربیت اخلاقی است. برای پاسخ به این مسئله، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی ضمن بهره گیری از منابع دینی کاتولیک و شیعه و همچنین آثار برخی از پژوهشگران، آیین های دینی کاتولیک و شیعه از حیث تربیت اخلاقی بررسی شده و شباهت ها و تفاوت های میان آن دو تحلیل گردیده است. بدین روی چهار آیین «تعمید»، «اعتراف»، «ازدواج» و «عشای ربانی» از مذهب کاتولیک و در مقابل، چهار آیین «شهادتین»، «توبه»، «ازدواج» و «نماز» از مذهب شیعه بررسی شده است. شباهت های تربیتی زیادی میان این آیین ها مشاهده شد، ولی تفاوت های بسیاری هم میانشان وجود دارد. در این میان از نظر تربیت اخلاقی آیین های دینی شیعه برتری قابل توجهی دارد و ضمن برخورداری از تمام وجوه مثبت تربیت اخلاقی در آیین های مذهب کاتولیک، فاقد نقاط ضعف آنهاست.
۳۶۸.

شعائر امامیه عراق در عصر حضور ائمه (ع)

نویسنده:
منبع: تاریخ اهل بیت سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 123 - 141

کلیدواژه‌ها: شعائر شیعه امامیه عراق عصر حضور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۳۳
انجام شعائر الهی و دینی در آیات و روایات بسیار تأکید شده و احیای آن از سوی بزرگان دین نیز سفارش شده است. هر گروه دینی و مذهبی و حتی غیر دینی، نشانه ها و علامت های اختصاصی دارد که پیروانشان با آنها شناخته می شوند. شیعیان امامیه نیز در سرزمین های مختلف اسلامی در طول تاریخ از این امر مستثنی نبوده اند. چنانکه در رفتار فردی و اجتماعی شیعیان امامیه ساکن در منطقه عراق، در بازه زمانی حضور حضرات ائمه (ع)، می توان چنین شعائری را شناسایی نمود. پژوهش حاضر با بهره مندی از روش توصیفی- تحلیلی روشن ساخت که شیعیان عراق به دلیل دسترسی به امامان معصوم (ع) و مشاهده مستقیم عملکرد ایشان، نسبت به شناخت و اجرای شعائر شیعی پیشگام بودند، اما وجود شرایط تقیه نیز در موقعیت ها و ادوار مختلف در اجرای این شعائر تأثیرگذار بوده است. زیارت قبور ائمه (ع)، جهر به «بسم الله»، اذان اختصاصی شیعی، برپایی مراسم سوگواری و سیاه پوشی، برگزاری جشن ها، پرداخت خمس به ائمه (ع)، نحوه خاص وضو، مقبره سازی و حکم خاص فقهی در طلاق از مهم ترین شعائر رایج در میان شیعیان عراق به شمار می رود.
۳۶۹.

نقش امام صادق(ع) درهویت بخشی به جامعه شیعه

نویسنده:
منبع: تاریخ اهل بیت سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 9-32

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) سیره امام صادق (ع) هویت بخشی اجتماعی سیره اجتماعی شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۳۸
جامعه زمانه امام صادق(ع)، به لحاظ گروه ها و فرقه های عقیدتی متنوع بود و هر گروه تلاش داشت هویت فکری_اجتماعی خود را در جامعه حفظ و در نتیجه مرزهای فکری خود را با دیگر گروه ها تعیین کند. در این میان، امام صادق(ع) به عنوان امام شیعه، تلاش کرد تا با هویت بخشی اجتماعی به شیعیان، استمرار و پویایی جامعه شیعه را آن زمان و زمان های بعد تضمین کند. مهندسی نظام شناختی و رفتاری و ارائه آن به شیعیان توسط آن امام(ع)، سبب افزایش تشابه درون گروهی شیعه و تمایز آنان از دیگر گروه ها بود. تمایزی که نه جدا انگاری شیعه از پیکره جامعه اسلامی یا نوعی انزواطلبی اجتماعی تفسیر می شد و نه چونان واگرا و چالش زا خوانده می شد، که وحدت اجتماعی را درنوردد. حضرت با ارائه راه میانه هم شیعه را گروهی ممتاز در جامعه نشان داد و هم مناسبات شیعیان را با دیگران تنظیم کرد، تنظیمی که توان ایجاد رغبتِ گروهای مخالف به تفکر اهل بیت(ع) را نیز به همراه داشت. این تحقیق با رویکرد تاریخی در سیره اهل بیت(ع) و با بهره وری از شیوه توصیف و تحلیل این مسأله را بررسی کرده و دریافته است، که امام(ع) با مقاوم سازی نظام معرفتی- رفتاری شیعیان، هویت اجتماعی پویا، فعال و تأثیرگذاری را برای شیعیان طراحی کرده است. هویتی که در مقابله با هویت های اجتماعی موجود منفعل نبود و بقای شیعه را در جامعه به همراه داشت.
۳۷۰.

موقوفات بشرویه، پرتوی از باورهای دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان سال ۹ تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) 7 - 28
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۵
آداب و رسوم رایج در یک منطقه جغرافیایی به گونه ای متأثر از نوع  جهان بینی مردم منطقه بوده و زاویه ی نگاه و تلقیات فرهنگی و مدنی آنان را روشن می کند. از جمله ویژگی های گذشته ی فرهنگی و اجتماعی منطقه بشرویه، رواج فرهنگ وقف و تعدد و تنوع موقوفات است. بی شک یکی از عوامل مؤثر در ایجاد و تداوم این فرهنگ، باورهای دینی و اعتقادات مذهبی مردم بوده است. پژوهش حاضر ضمن بررسی تنوع و تعدد موقوفات بشرویه، به روشن کردن عوامل فکری و فرهنگی مؤثر بر فرهنگ وقف در این منطقه می پردازد. این پژوهش با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و  بررسی و تجزیه و تحلیل کمی و کیفی اسناد و مدارک موجود و وقف نامه ها و آمار و ارقام موجود، در صدد پاسخ گویی به سؤال پژوهش برآمده و روشن نموده است که موقوفات فارغ از تأثیرپذیری کمی و کیفی از گرایش های فکری و مذهبی دو سده اخیر  به سیر رو به رشد طبیعی خود ادامه داده است.   
۳۷۱.

بررسی همدلانه تاریخ عیسی مسیح (ع) در عهد جدید و روایات شیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال ۵ بهار ۱۴۰۳شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 134 - 167

کلیدواژه‌ها: عیسی (ع) عهد جدید قرآن روایات شیعه تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۲
با اندک مراجعه ای به آثار عیسی پژوهان مسیحی و مسلمان روشن می گردد غالباً سعی دارند تا با اختیار رویکردی مدافعه جویانه و جدلی، قرائت خویشتن را از مسیحیت، مستند و دیگر خوانش ها را نامعتبر و مردود اعلان کنند. دور از انتظار است که خروجی اینگونه پژوهش ها به اتحاد و همدلی پیروان ادیان ابراهیمی بینجامد؛ ضرورتی که همگان لزوم پیگیری آن را در راستای برقراری صلح جهانی، فهم و اذعان می کنند. بر همین اساس، مقاله پیشِ رو کوشیده است با استفاده از ابزار گردآوری اسنادی کتابخانه ای و روش تطبیقی تحلیلی، ضمن گونه شناسی اخبار عیسی (ع) در عهد جدید و روایات شیعی و تعیین موضع اصلی بحث، گزارش های ناسازگارنمای این دو منبع مقدس را با اختیار رویکردی همدلانه، همسو و سازگار کند. به نظر می رسد استفاده از سایر داده های معتبر در اسلام و مسیحیت، توجه به علم لغت و تأمل در ترجمه متون، التفات به فضای صدور گزاره ها و در مقام بیان بودن متکلم و نیز جمع تبرّعی و بهره گیری ابزاری از آن، جملگی راهکارهایی به شمار می رود که می تواند در قلمرو اخبار ناسازگارنما گره گشایی کند. پژوهش حاضر در ادامه تلاش کرده است تا به عنوان مرکزی عیسی (ع) در عهد جدید و قرآن و روایات شیعی دست یابد و سپس دلیل احتمالی آن را تبیین کند. یافته ها نشان می دهد وی در عهد جدید دارای عنوان خاصی نیست، ولی «ابن مریم» عنوان اصلی او در قرآن و «روح الله» عنوان مرکزی اش در روایات شیعی است. این واژگان احتمالاً با اندیشه بنیادین «توحید» در اسلام و آموزه «حکومت آخرالزمانی» در تشیع بی ارتباط نیست.
۳۷۲.

بررسی تطبیقی مسئله ضرورت وجود حکومت با تأکید بر ادله قرآنی و روایی فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۱ 59 - 82

کلیدواژه‌ها: وجوب حکومت فرقه شیعه اهل سنت آیات و روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۶
ضرورت وجود حکومت با توجه به نقش آن در دفاع از حقوق مردم و استحکام جامعه در مواجه با چالش های داخلی و خارجی آن است که جامعه را مدیریت کند و از بحران های که سبب دودستگی افراد جامعه می شود جلوگیری نماید. امروزه ساختار حکومت با تشکیلات مختلف یک شیوه مسلّط برای اداره جامعه در سطح جهان مطرح است و منظور از حکومت موردنظر در این نوشتار، سرپرستی جامعه با رعایت قوانین مبتنی بر مبانی دینی در عرصه اداره مردم و فراهم آوردن شرایط مناسب زندگی و ایجاد امنیت سیاسی و عدالت اجتماعی است در این مقاله به دیدگاه فریقین با تمرکز بر دلایل نقلی (قرآنی و روایی) آن ها در مورد ضرورت وجود حکومت در جامعه پرداخته شده. سؤال اصلی مقاله این است که وجود حکومت در جامعه از منظر فریقین چه ضرورتی دارد؟ که با استناد به منابع فریقین و روش تحلیلی – توصیفی و تطبیقی این موضوع موردبررسی قرارگرفته است. یافته و دستاورد اصلی مقاله این است که تفاوت دیدگاه فریقین در نحوه تحقق اهدافی است که برای حاکمیت و حکومت قابل تصور است، معیارهایی که امامیه ارائه داده اند و صفاتی که برای حاکم ذکر کرده اند، دارای ضمانت اجرایی بیشتر در تحقق اهداف حکومت دینی می باشند. اما همه فرق اسلامی برای فراهم آمدن شرایط مطلوب در جامعه و جلوگیری از بی نظمی و آشفتگی در جامعه اسلامی وجود حکومت را ضروری می دانند و در این مطلب مشترک است.
۳۷۳.

بررسی تطبیقی واژه «عروة الوثقی» در آیه 257 سوره بقره از نظر فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۱ 83 - 116

کلیدواژه‌ها: عروه الوثقی برسی تطبیقی شیعه اهل سنت فریقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۱۸
یکی از واژه های قرآنی، «عروه الوثقی» است. این واژه دو بار و درآیات 22 سوره لقمان و 256 سوره بقره، به کاررفته است. در این تحقیق مصادیق این واژه از منظر شیعه و اهل سنت به صورت تطبیقی بررسی شد. از بررسی اجمالی منابع تفسیری و حدیثی شیعه و اهل سنت، به دست، می آید که علاوه بر آنچه در قرآن به عنوان مصادیق این واژه بیان گردیده است، در تفاسیر و منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، اموری به عنوان مصادیقی، این واژه قرآنی بیان شده است. ازنظر شیعه، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، امام علی بن ابی طالبm، ولایت علی بن ابی طالبm، محبت به آن حضرت، امامان معصوم از اولاد امام حسینm، اهل بیت پیامبر( و دوستی اهل بیت و اسباب رضایت الهی، به عنوان مصادیق عروه الوثقی بیان شده است. ازنظر اهل سنت، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، علی بن ابی طالب، ابوبکر و عمر، اعتقادات حق، ایمان به قدر، دوستی و دشمنی برای خدا، اسباب رضایت خداوند، از مصادیق واژه «عروه الوثقی» شمرده شده است. از این بررسی استفاده می شود که شیعه و اهل سنت در برخی مصادیق «عروه الوثقی» نظیر قرآن، توحید و کلمه اخلاص، اسلام، امامت امام علیm دیدگاه مشترک دارند. ولی در بقیه مصادیق، تفاوت دیدگاه دارند.
۳۷۴.

خاستگاه اندیشه رفض و نسبت آن با واژه رافضه

نویسنده:
منبع: کلام اهل بیت سال ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ 119 - 142

کلیدواژه‌ها: رافضه اندیشه رفض شیعه امامیه طرد شیخین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۶
واژه «رافضه» در قرون نخستین و در تعاریفی متفاوت به گروهی از شیعه نسبت داده شده است. بعضی از مورخان می گویند «رافضه» یعنی کسانی که شیخین را طرد می کنند. بعضی دیگر علاوه بر شیخین، عثمان و یا دیگر صحابه را هم وارد می کنند. بعضی دیگر «رافضه» را به مخالفان زید بن علی یا مغیره بن سعید نسبت می دهند. در میان این اقوال، قول اول شهرت بیشتری دارد. اهل بیت علیهم السلام هم از اندیشه «رفض» دفاع کرده اند و هم این که معنایی مثبت برای واژه «رافضه» القاء نموده اند؛ ولی بنابر شواهد، مخالفان امامیه درصدد القاء معنایی منفی نسبت به این واژه در جامعه بودند. محور تفکر «رفض» و شهرت «رافضه» به معنای مشهور آن کوفه است و در آن جا نمود بیشتری دارد. بررسی شواهد تاریخی و روایی در منابع اولیه ما را در رسیدن به این ادعاها یاری می نماید.شهرت بیشتری دارد. اهل بیت علیهم السلام هم از اندیشه «رفض» دفاع کرده اند و هم این که معنایی مثبت برای واژه «رافضه» القاء نموده اند؛ ولی بنابر شواهد، مخالفان امامیه درصدد القاء معنایی منفی نسبت به این واژه در جامعه بودند. محور تفکر «رفض» و شهرت «رافضه» به معنای مشهور آن کوفه است و در آن جا نمود بیشتری دارد. بررسی شواهد تاریخی و روایی در منابع اولیه ما را در رسیدن به این ادعاها یاری می نماید
۳۷۵.

معناشناسی، مختصات و مصادیق «حجب و سرادقات» در حدیث شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۱۹ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۴) 116 - 135

کلیدواژه‌ها: حجاب حجب سرادقات مراتب خلقت عوالم حدیث شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۶
یکی از آموزه های روایی پیچیده که در گزاره های متعدد، معارف و حقایق فراوانی درباره آن بیان شده است بحث از  «حجب و سرادقات» است و برخی از اندیشمندان اسلامی در شاخه های گوناگون، مانند فقه الحدیث، عرفان و حکمت در لابه لای مطالب و نه به طور مستقل به آن پرداخته اند. این نوشتار با کاوش و تحلیل روایات شیعی، به تبیین روایی مفاهیم، ویژگی ها، مختصات و مصادیق «حجب و سرادقات» پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که نسبت میان این دو، عام و خاص است به گونه ای که حجب به مفهوم مانع بودن میان حق تعالی و مخلوقات اعم از تمامی مراتب خلقت حتی جهان مادی را شامل می شود اما سرادقات به مفهوم احاطه کننده، فقط حجاب های مجرد را دربرمی گیرد و تنها به مراتب مجرد از خلقت اطلاق می گردد.  
۳۷۶.

روایات روزه عاشورا، چیستی، گونه ها و تحلیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۰ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۷۷) 3 - 27

کلیدواژه‌ها: روزه عاشورا شیعه روایات گونه ها أسانید مضامین آرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۱۶
روزه روز عاشورا همواره در میان عالمان اهل سنت و عالمان شهیعه معرکه آرا بهوده اسهت.سهبب اخهتلاف، و،هود دو دسهته روایهات مو،هود در کتهب روایهی شهیعه در بهاره آن اسهت.بررسی سندی و نیم نگاهی به محتوای احادیث، به روش توصیفی تحلیلی انتقادی و با -هدف آشنایی با این دو دسته روایات و اعتبار سنجی آنها مورد تو،ه این نوشتاراست.یافته های پژوهش حاضر این است که روزه عاشورا قبل از تشریع روزه رمضان بوده و پس ازآن رهها )تهر ( شهده اسهت. بهه نظهر می رسهد اگهر چهه بعضهای روایهات منهع کننهده از روزهعاشهورا از نظهر سهند ضهعیف هسهتند، در مجمهو از روایهات مجهوز صهوم قهوی تهر و بها سهیرهمنقول از امامان، پس از واقع ،انکاه عاشورا مواف ترند. همچنین، اکتفای کلینی به نقلروایات منع می تواند دلیل بر کاستی در اعتبار روایات مجوز صوم عاشورا از منظر وی تلقیگردد.
۳۷۷.

پذیرفتنی یا نپذیرفتنی بودن غلوِ صالح بن سهل، یکی از راویان شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۵ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 141 - 160

کلیدواژه‌ها: راویان غلو اتهام شیعه صالح بن سهل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۵
پدیده غلو و تسامح در نقل از غالیان و افراد متهم به غلو به عنوان یکی از عواملی که اعتبار احادیث شیعی را تهدید می کند، مطرح شده است. صالح بن سهل از جمله راویان احادیثِ شیعه است که از سوی برخی رجالیان، غالی معرفی شده است؛ در حالی که برخی دیگر او را بری از غلو و از یاران میانه رو امام۷ و در بالاترین درجه حُسن دانسته اند. همسو بودن احادیثِ موجود این راوی با باورهای امامیه و نیز وجودِ روایات منافی با غلو در میان آن ها مؤید دیدگاه دوم است. از آنجا که مستند ما روایاتِ موجودِ صالح بن سهل در تفاسیر روایی شیعه است و بر اساس این مستندات، روایتی که دال بر غلو باشد، وجود ندارد، می توان گفت نسبت دادن غلو به این راوی بنا بر اتهامی است که صحیح به نظر نمی رسد و استفاده از این روایات - که او در سلسله راویانش قرار گرفته - بلامانع است.
۳۷۸.

تشیّع و دوران نظام سازی مذهبی و سیاسی (از زمان شکل گیری تا پایان دوره اول خلافت عباسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۰ تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۶۷) 263 - 284

کلیدواژه‌ها: نظام سازی شیعه حکومتهای شیعی موالی خلفا زمامداران ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۴
این مقاله در پی بررسی چگونگی و زمان شکل گیری تشیّع در اسلام و وضعیت آن در زمان حیات پیامبر(ص) و پس از آن تا دوره اول دولت عباسی و نقد فرایند شکل گیری نظام مذهبی و سیاسی شیعه به ویژه در ایران بوده است. روش: مقاله حاضر با روش تحلیلی و توصیفی و با رویکردی کاربردی و منطقی، به اثبات این فرضیه می پردازد که شیعه به عنوان مذهب، همزمان با بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) شکل گرفته، نظامی مذهبی و سیاسی را پی افکنده و از همان ابتدا مورد توجه بخش عمده ای از مردم ایران قرار گرفته است. یافته ها: نقش خلفا و زمامداران عرب، حاکمان ایرانی، قیامگران شیعی و حاکمان شیعه و در یک کلام، شکل گیری نظام مذهبی سیاسی تشیّع در پذیرش تشیّع از سوی ایرانیان را بررسی کرده، اثبات کند که اولاً، تشیّع نشأت گرفته از اندیشه ها و آرای حضرت رسول(ص) و صحابه بوده و نظام معرفی شده از سوی این مذهب برگرفته از اندیشه های اصیل اسلامی است و ثانیاً، ورود آن به ایران با ورود اسلام همزمان است. همین موضوع ثابت خواهد کرد که شیعه در قرون اولیه اسلام و همزمان با آن رشد کرده و از شبه جزیره عربستان به سایر نقاط جهان اسلام گسترش یافته است. نتیجه گیری: با پذیرش این امر مسجل خواهد بود که مذهب شیعه، مذهبی نظام مند بوده که با بهره گیری از عملکرد خلفا، زمامداران عرب، انجام قیامهای مختلف از سوی علویان و مخالفان امویان و عباسیان و نیز تشکیل حکومتهای شیعی در ایران برای دستیابی به استقلال و معرفی اندیشه های خود تلاش کرده و همین امر، شیعه را به عنوان مذهب انتخابی ایرانیان به جهان معرفی کرده است
۳۷۹.

شیعه مطلوب از منظر امام صادق (ع) با رویکرد انتقادی به افراط گرایی برخی شیعیان

نویسنده:
منبع: مطالعات دینی نبوت و امامت سال اول بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 116 - 135

کلیدواژه‌ها: شیعه محب امام صادق (ع) غلو افراط گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۱۴
یکی از چالش های جامعه امروز، تشیّع افراطی گری است که در قالب جریان هایی مانند تشیّع انگلیسی بروز و ظهور دارد. مشکل اینجاست که تلقی نادرست از مفهوم ولایت و محبت، موجب بی توجهی و افراط برخی دوستداران اهل بیت (ع)، در رفتار و گفتار و انجام تکالیف دینی شده است؛ به گونه ای که گاه به غلو و افراط و گاه به اباحی گری و توجیه ارتکاب معصیت به گمان رفع گناه با حُبّ اهل بیت(ع) منجر شده است. ازسوی-دیگر، نگاه نادرست به تبرّا و بیزاری از دشمنان اهل بیت:نیز به برخوردهای افراطی و رفتارهای تفرقه انگیز و گاه خشونت زا می انجامد. برای حل این مشکل باید به این پرسش پاسخ داد که شیعه مطلوب و موردنظر امام صادق(ع) کیست و ایشان چه انتظاراتی از شیعه حقیقی دارند؟ سیره پیامبر (ص) و اهل بیت:بر عقل و منطق و رعایت اخلاق اسلامی و اصل برادری و وحدت مسلمانان و پرهیز از افراط وتفریط استوار است. جمع آوری داده ها در این پژوهش به صورت کتابخانه ای و نرم افزاری بوده و روش تحقیق آن توصیفی و تحلیلی است؛ بدین منظور، شاخصه های رفتاری افراط گرایی و نمونه هایی از روایات امامان معصوم: با هدف تبیین شیعه واقعی و مطلوب ایشان بررسی و تحلیل شد و دریافتیم که ویژگی ها و انتظارات امام معصوم از شیعه مطلوب، بیشتر ناظر به ویژگی های رفتاری شیعیان است و رستگاری انسان در گرو ایمان و عمل است. تشیّع، اعم از محبت و مودت اهل بیت:است. صرف ادعای محبت به خدا، پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع)، نه موجب رستگاری است و نه مجوزی برای افراطی گری و خشونت و تکفیر مخالفان و شیعه مطلوب سنخیتی با افراطی گری ندارد.
۳۸۰.

بررسی انتقادی اندیشه های شیعه شناسی فرهاد دفتری

نویسنده:
منبع: مطالعات دینی نبوت و امامت سال اول بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 174 - 202

کلیدواژه‌ها: شیعه شیعه شناسان مستشرقان کیسانیه فرهاد دفتری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۸
دکتر فرهاد دفتری یکی از پژوهشگران عرصه شیعه پژوهی در غرب است که سال هاست دراین زمینه تألیفات فراوانی را به رشته تحریر درآورده است. مشهورترین اثر وی کتاب تاریخ و عقاید اسماعیلیه است که مهم ترین نظریات خود را در این کتاب عرضه داشته است. نظریات و روش او در این کتاب با نقاط قوت و ضعفی همراه است. مهم ترین نقاط قوت اثر او تناسب در شکل و ساختار و استفاده از تاریخ تحلیلی در حوزه مطالعات اسلامی است که در نوع خود امری بدیع به حساب می آید. درعین حال، کتاب او هم از نظر روشی و هم از حیث محتوایی با نقدهایی همراه است. مهم ترین نقدهای روشی این کتاب تمرکز مطلق بر تاریخ نگری و منابع و متون غیر شیعی، توجه نکردن به مصادر شیعی و بهره گیری از پیش فرض های اثبات نشده است. از نظر محتوایی هم اعتقاد به تاریخ سازی شیعیان امامی، تنسیق برخی از عقاید اصیل شیعه توسط کیسانیه، تحلیل نادرست از زمان شکل گیری شیعه و نقش غلات در شکل گیری هویت متمایز شیعه، ازجمله مسائلی است که از نظر تاریخ قطعی و نیز احادیث شیعه ضعیف بوده و قابل نقد است.روش کار در این اثر، بیان نقاط قوت و نیز نقد اندیشه های شیعه شناسی دکتر فرهاد دفتری است که براساس جمع آوری شواهد متعدد از کتاب مشهور او در این حوزه، یعنی تاریخ و عقاید اسماعیلیه، و تحلیل مختصر هریک و نتیجه گیری از آن ها بر دو مبنای روشی و محتوایی استوار است.