مطالب مرتبط با کلیدواژه

مدیریت بحران


۴۰۱.

مداخله درحوادث غیر مترقبه و ترویج فرهنگ ایمنی در تعامل با افکار عمومی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران نیازها حوادث آموزش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۴۵
قوع پدیده های طبیعی (زلزله، سیل و ...) و غیر طبیعی ممکن است موجب بروز حوادث ناگهانی و ناگوار شودکه در این میان عوامل تهدید کننده جان و مال انسان، چهره واقعی تری پیدا می کندو موجب از دست رفتن جان تعدای از انسانها نیز می شود. در این مواقع باید تمام تمهیدات لازم و ویژه را به کار بست تا از گسترش احتمالی خرابی های بعدی و بیشتر جلوگیری نموده و جان عده ای را ازتهدیدات بعدی نجات داده مجروحین و مصدومان را تحت مداوا قرار داد، نیازهای عمومی و خدمات اساسی مورد نیاز مردم را برای محافظت از نابودی عرضه نموده، ابنیه و ساختمانهای تخریب شده را بازسازی یا دوباره بنا کرد و بالاخره سریعاً و بدون فوت وقت به یاری جامعه شتافت. خوشبختانه هنگام بروز حادثه، مردم و سازمانهای مسئول بلافاصله وارد عمل می شوند و با انجام اقدامات سریع واکنشی، خطر را کم رنگ می کنند. افراد، گروهها و سازمانهای محلی سریعاً وارد صحنه می شوند و شاید اقدامات انجام شده آنها همیشه از موفقیت و کارایی لازم برخوردار نباشد، اما می تواند در اسرع وقت، نیاز قربانیان فاجعه و حوادث غیر مترقبه را تأمین کند. ارائه آموزشهای لازم و داشتن دانش کافی از آنچه که واقعاً هنگام حدوث یک فاجعه روی می دهد، به تنظیم اقدامات مناسب برای مقابله با آن کمک می کند که در این میان نیازهای مدیریت بحران باید به خوبی شناخته شوند. وظیفه اصلی و شناخته شده واحد مدیریت بحران، ایجاد هماهنگی بین فعالیتهای مختلف دولت محلی در ارتباط با کاهش اثرات فاجعه، آمادگی پیش از وقوع، واکنش به موقع در شرایط اضطراری و جبران خسارت وارده است. هدفی که این مقاله دنبال میکند، این است که میخواهد آنچه را که معمولاً هنگام وقوع حوادث روی می دهد تشریح و مشکلاتی که بر اثر بروز فاجعه گریبانگیر مردم بلازده می شود ترسیم و شیوه هایی برای سازماندهی و هماهنگ کردن فعالیتها به منظور حل این مشکلات ارائه کند و در نهایت پیشنهاد تکمیل آن به صورت مدون و جامع در قالب یکی از مباحث مقررات ملی توسط سازمانهای ذی ربط تهیه و در اختیار عموم و کلیه مسئولین قرار گیرد.
۴۰۲.

وظیفه مدیریت واحد شهری در مقابله با حوادث شهری با رویکرد (آتش سوزی در محلات حومه نشین)

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران بهسازی نوسازی بافت فرسوده محلات حاشیه نشین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۵۶
توسعه روز افزون و رو به رشد جمعیت شهرها و ایجاد کلانشهرها موجب تکامل مدیریت شهری شده است. چالش و مشکلات شهرها، موجب تغییر رویکرد در مدیریت شهری مسئولین و مدیران شهری به منظور مقابله خردمندانه با مسائل شهرها و توسعه پایدار شده و آنها را به سمت مدیریت یکپارچه شهری سوق داده است. هدف پژوهش حاضر نقش مدیریت یکپارچه شهری در مقابله با بحران آتش سوزی در محلات حاشیه نشین با مطالعه کتابخانه ای و اسنادی می باشد. چالش اداره شهرها به واسطه گسترش شهرنشینی و گستردگی و پیچیدگی مسائل شهری نسبت به گذشته بیشتر شده است که این خود لزوم تغییر در نظام مدیریتی و برنامه ریزی را انکارناپذیر می کند. نتایج پژوهش نشان می دهد. هر گونه اقدام در جهت ساماندهی پهنه های فرسوده از یکسو مستلزم سیاست گذاری، برنامه ریزی و برخورداری از مدیریت اجرایی هماهنگ است و از دیگر سو نیازمند مشارکت فعالانه و همه جانبه مردم با مدیریت شهری است. همچنین نظارت ارگان های فعال در امر ساخت و سازهای شهری و ارتقاء آگاهی ساکنین در به کارگیری مصالح بادوام، مهمترین راهکارها بوده که از اولویت های اجرایی برتر می باشند. مدیریت یکپارچه شهری، ازاین رو ضروری است که شهروندان و شهرداری ها به دلیل عدم وجود هماهنگی میان دستگاه های مختلف در شهرهای بزرگ، هزینه های زیادی را متحمل می شوند. مدیریت شهری باید برای شهر برنامه ریزی کند، فعالیتهای شهر را سازمان دهد، بر فعالیتهای انجام شده نظارت کند، حتی برای انجام بهینه امور، انگیزش لازم را در سازمان مدیریت شهری؛ سایر نهادها؛ بخش خصوصی و شهروندان ایجاد نماید.
۴۰۳.

اثر بخشی مسئولیت مدنی سازمانی و تعهد سازمانی و تعهد حرفه ای بر نقش سازمان آتش نشانی در مدیریت و ساماندهی برای کاهش آسیب های ناشی از حوادث طبیعی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ﻣﺴﺌﻮﻟیﺖ اجتماعی سازمانی تعهد سازمانی تعهد حرفه ای مدیریت بحران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۶۷
پژوهش حاضر باهدف، بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی سازمانی و تعهد سازمانی و تعهد حرفه ای بر نقش سازمان آتش نشانی در مدیریت بحران برای کاهش آسیب های بلاهای طبیعی است. این پژوهش ازلحاظ گردآوری داده در زمره تحقیقات توصیفی قرار می گیرد. در پژوهش حاضر، برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و پرسشنامه استفاده گردید و حجم جامعه، 70 نفر از کارکنان آتش نشانی و خدمات شهری و ایمنی ایلام می باشند که حجم نمونه بر طبق جدول مورگان 59 نفر را انتخاب شد. شیوه نمونه گیری غیر احتمالی و جهت تجزیه وتحلیل داده ها در این تحقیق از نرم افزارهای spss و pls استفاده شده است. نتایج نشان دهنده تائید تمام فرضیات پژوهش است و تأثیر معناداری بین آن ها وجود دارد.
۴۰۴.

مدیریت بحران در برابر زلزله با تاکید بر رویکرد تاب آوری شهری (نمونه موردی: شهر الشتر استان لرستان)

کلیدواژه‌ها: الشتر زلزله مدیریت بحران تاب آوری شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۲
شهرها به عنوان پیچیده ترین ساخته دست بشر با ریسک گسترده ای هم به دلیل محدوده وسیعی از مخاطرات و هم به دلیلی آسیب پذیری چندگانه شان مواجه هستند. تاب آوری شهری با توجه به مخاطرات بدین مفهوم است که شهر قادر به ایستادگی در برابر مخاطرات شدید طبیعی بدون صدمه دیدن از تلفات مخرب و خسارات، یا از دست دادن قدرت تولید یا کیفیت زندگی باشد درحالی که کمک زیادی از خارج از جامعه دریافت نکند. پژوهش حاضر با هدف بررسی مدیریت بحران در برابر زلزله با تاکید بر رویکرد تاب آوری شهری مخاطرات محیطی (زلزله) شکل گرفته است. روش تحقیق حاضربراساس هدف کاربردی – توسعه ای وبراساس ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی واز نظر زمانی مقطعی می باشد. جامعه آماری پژوهش به دو بخش کالبدی (شهر الشتر) و انسانی (شهروندان الشتری و متخصصان) تقسیم می شوند.
۴۰۵.

ایفای نقش ایستگاه های آتش نشانی شهری در فرماندهی حوادث و کاهش خسارات پس از حوادث گوناگون

کلیدواژه‌ها: ایستگاه آتش نشانی مدیریت بحران ایمنی مکان یابی بهینه MCDM GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۴۷
در سال های اخیر وقوع حوادث طبیعی متعدد از جمله زلزله های مهیب، سیل های وحشتناک، طوفان های فصلی، خشک سالی، رانش های مکرر زمین، بارش برف سنگین، برودت هوا و یخبندان، آتش سوزی های وسیع جنگل ها، بهمن و سایر حوادث طبیعی گوناگون در کشور باعث شده، ایران یکی از کشورهای آسیب پذیر جهان از حیث رخداد حوادث طبیعی محسوب شود. علاوه بر این حوادث، وقوع حوادث انسان ساختی همچون آتش سوزی های منازل و اماکن تجاری و صنعتی، تصادفات جاده ای و حوادث ترافیکی، انفجارات، خفگی ناشی از گاز گرفتگی (CO2)، حوادث ناشی از عدم رعایت نکات ایمنی در منزل و یا محل کار و غیره که در همه آنها به نحوی دخالت بشر و عدم رعایت استانداردهای ایمنی مشهود بوده، به طور مرتب در مناطق و شهرهای مختلف کشور مشاهده می شود. در این نوشتار با اشاره به نقش شهرداری ها و سازمان ها و واحدهای تابعه آن به خصوص ایستگاه های آتش نشانی در افزایش ایمنی شهری، به لزوم توجه ویژه به نقش برجسته ایستگاه های آتش نشانی در مدیریت بحران اشاره خواهد شد. این تحقیق با هدف تعیین نقش ایستگاه های آتش نشانی در مدیریت بحران اعم از سانحه حریق، زلزله و سیل و... تهیه گردید. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی، بر اساس ماهیت و روش تحقیق، کتابخانه ای و توصیفی است. همچنین روش تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM) و سیستم اطلاعات مکانی (GIS) و همچنین توصیفی و استنباطی می باشد. همچنین بر اساس نتایج پژوهش در شاخص های ارتباط و دسترسی به تجهیزات و ایمنی، بیشترین بعد آسیب پذیر، دوری از مراکز امداد و نجات و ایستگاه های آتش نشانی و همچنین کمبود خودروهای امدادرسان و کمبود تجهیزات پزشکی است. بنابراین، پیشنهادهایی مانند مکانیابی بهینه ایستگاه های آتش نشانی، نظارت بیشتر شهرداری بر ساخت و سازهای مقاوم و استفاده از مصالح مقاوم در برابر بحران های طبیعی و آتش سوزی و... ارائه می گردد.
۴۰۶.

بازبینی مدیریت حوادث شهری در زمان بروز زلزله و ارائه توصیه های کاربردی

کلیدواژه‌ها: بحران مدیریت بحران زلزله برنامه ریزی شهری آمادگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۵۲
گسترش شهر و شهر نشینی و افزایش تدریجی تعداد شهرهای بزرگ در جهان به خصوص در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، از یک طرف و رشد شهرها، تمرکز و تجمع جمعیت و افزایش بارگذاریها ی محیطی و اقتصادی بر بستر آنها از طرف دیگر، ضمن توجه بیشتر به شهرها، منجر به پذیرش نقشها و عملکردهای متعدد شده است. یکی از موضوعات مهمی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن روبرو هستند موضوع حوادث طبیعی از جمله زلزله است. از طرفی بافت های فرسوده شهری و سکونتگاه های حاشیه ای و غیر استاندارد در کشورهای در حال توسعه، بنا به دلایلی از قبیل عدم رعایت معیارهای فنی و مهندسی در ساخت بنا، شبکه ارتباطی ناکارامد، عدم وجود تاسیسات و تجهیزات شهری، بیشتر از سایر بافت های شهری در معرض خطر زلزله قرار دارند. ضرورت کاهش آسیب پذیری شهر در برابر زلزله، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی و برنامه ریزی شهری محسوب میگردد؛ با توجه به ماهیت غیر مترقبه بودن این حوادث طبیعی و لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیم ها و اجرای عملیات، مبانی نظری و بنیادی، دانشی را تحت عنوان مدیریت بحران به وجود آورده است این دانش به مجموعه اقداماتی گفته می شود که قبل، حین و بعد بحران جهت کاهش اثرات این حوادث و کاهش آسیب پذیری انجام می شود. با بکارگیری اصول و ضوابط شهرسازی و تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند بافت و ساختار شهر، کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی و زیر ساختهای شهری میتوان تا حد زیادی اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش داد.
۴۰۷.

بررسی نقش روابط سازمانی در مدیریت بحران سازمانی (مطالعه موردی: شهرداری اراک)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: روابط سازمانی بحران مدیریت بحران استراتژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۵۳
بحران به طور ناگهانی به وقوع می پیوندد و برای ساخت های زیربنایی و یا ارزش ها و هنجارهای اساسی یک تهدید جدی محسوب می گردد. از این رو مستلزم واکنش سریع می باشد. مدیریت بحران یک کارکرد مهم سازمانی است. عدم موفقیت در مدیریت بحران می تواند به صدمه جدی و ضرر یک سازمان منجر شود یا حتی ممکن است به موجودیت آن پایان دهد. در این میان مسئولان روابط عمومی بخشی جدایی ناپذیر از تیم های مدیریت بحران هستند. مدیریت بحران های طبیعی نیز همانند مدیریت سایر انواع بحران ها، نیازمند تصمیم گیری سریع و سنجیده و واکنش های عظیم و پردامنه هستند. این تصمیمات و واکنش ها، آمادگی سازمانی و منابع گسترده ای را می طلبند که اغلب، سازمان های بزرگ دولتی دارندگان این منابع و آمادگی لازم هستند. به همین دلیل، به هنگام بروز بحران، معمولا سازمان های دولتی، ارتش ها و قوای لشکری اولین سازمان هایی هستند که وارد عرصه مدیریت بحران می شوند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر روابط سازمانی بر مدیریت بحران سازمانی در شهرداری اراک است. پژوهش حاضر در نیمه اول سال 1402 صورت گرفته و از نوع توصیفی تحلیلی است و پس از بررسی مفاهیم با ارائه نتایج به پیشنهادات کاربردی پرداخته شده است. روش پژوهش، توصیفی و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای است. بدین صورت که از منابع کتابخانه ای نظیر کتاب، مقاله، منابع خارجی و... و آموخته های محقق استفاده شده است. از نتایج پژوهش چنین برمی آید که روابط سازمانی و مدیریت بهینه آن، بر مدیریت بحران تاثیر مستقیم دارد که در راستای پژوهش، ضمن بررسی آن، سؤالات پژوهش تحلیل شده و نتایج تحلیل بیانگر این بود که با آگاهی پیدا کردن نسبت به عوامل و جنبه های روابط سازمانی، می توان آن را تا حدی بهبود و از بروز بحران در سازمان جلوگیری کرد.
۴۰۸.

مدل پیش بینی آگاهانه بحران در ورزش: فوتبال حرفه ای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ریسک پیش بینی مدیریت بحران ورزش حرفه ای فوتبال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۲۶
مقدمه:  بحران به عنوان یک اختلال فوق العاده در عملیات استاندارد شناخته می شود که ایمنی و موفقیت یک سازمان را تهدید می کند. تا پیش از وقوع بحران، این فرصت وجود دارد که با پیش بینی و مدیریت بحران های احتمالی، از برخی آسیب های جدی، پیشگیری کرد. خلأ پیش بینی آگاهانه بحران ها در فوتبال حرفه ای ایران، به چشم می آید. ازاین رو هدف این تحقیق، ارائه مدل پیش بینی آگاهانه بحران در فوتبال حرفه ای ایران است. روش پژوهش: تحقیق حاضر از نوع کیفی است و با انتخاب رویکرد ساخت گرا از راهبرد داده بنیاد انجام شد. داده های این پژوهش که ماهیتی اکتشافی- بنیادی داشت، از طریق نمونه گیری هدفمند با تکنیک گلوله برفی و بر اساس مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته با 19 نفر از خبرگان مدیریت ورزشی آشنا با بحث بحران در ورزش جمع آوری شد. یافته ها: اشباع نظری کدهای باز، شروع کدگذاری متمرکز است؛ پس از آن محورهای اصلی مشخص شدند. بدین صورت که پس از حدود 197 جمله پیاده سازی شده از مصاحبه ها، پس از حذف موارد تکراری، 121 مفهوم اولیه و مقوله در کدگذاری اولیه،  سپس،  31 کد متمرکز به دست آمد و در نهایت در هفت کد محوری، مقوله های اصلی  ارائه شدند. نتیجه گیری: ریشه همه بحران های احتمالی که احتمال وقوعشان در فوتبال حرفه ای ایران وجود دارد، باید مشخص شود و پس از آن باید آسیب شناسی هر بحران با در نظر گرفتن اینکه دنیای امروزی، سرشار از عدم قطعیت های گوناگون، پیچیدگی فراوان، ابهامات بسیار و نوسان های کنترل نشدنی است، انجام گیرد. پس از آن با تفکر پیش بینی آگاهانه، سناریوهای مختلف و مربوط به هر بحران، طراحی شود.
۴۰۹.

مکان یابی مراکز امداد در مدیریت بحران با تاکید بر سیل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مکان یابی سیستم اطلاعات جغرافیایی مدیریت بحران سیل شهر ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۰۱
یکی از وظایف مهم برنامه ریزان شهری، شناسایی مکان های مناسب جهت استقرار مراکز بحران می باشد. اما باید توجه نمود که این مهم امکان پذیر نمی گردد مگر آنکه قبل از آن، توان و محدودیت های محیطی منطقه در راستای شناسایی بلایای طبیعی با تاکید بر سیل مورد شناسایی قرار گیرند. به عبارتی تا وقتی که شرایط و موقعیت جغرافیایی که شهر و منطقه بر آن واقع شده اند مورد شناسایی قرار نگیرد نمی توان از اقدامات مدیریتی متناسب با آن منطقه سخن گفت. در این راستا میزان موفقیت و کارایی عملکرد مراکز بحران رابطه بسیار نزدیکی با استقرار و سازمان دهی عنصر مربوطه در موقعیت فضایی و مکانی خاصی دارد که تابع اصول، قواعد و مکانیسم های مشخصی است. عدم رعایت اصول و قواعد لازم در شناسایی مکان های استقرار مراکز بحران نه تنها بازدهی عملکرد آن ها را کاهش می دهد بلکه منجر به بروز آسیب های بیشتر، بی نظمی، آشوب و ... می شود.لذا پژوهش حاضر سعی نموده که با استفاده از معیارهای موثر در این زمینه؛ شامل کاربری بیمارستان، آتش نشانی، فضای سبز، محدوده سیل خیز، پمپ بنزین، فرودگاه، مسیل، معابر، کاربری ورزشی و کاربری مذهبی و با بکارگیری تحلیل سلسله مراتبی و مدل فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی، به رتبه بندی اولویت مکانیابی مراکز بحران نائل و در نهایت با ترکیب کل معیارها با یکدیگر همراه با مشاهدات میدانی به ایجاد پهنه های وسیع اولویت مکانیابی مراکز بحران بپردازد. نتایج تحلیل پهنه های دارای اولویت نشان می دهد که نواحی غربی منطقه مورد مطالعه در مقایسه با دیگر جهات، دارای اولویت بیشتری جهت مکانیابی مراکز بحران می باشد.
۴۱۰.

جانمایی بهینه مراکز اسکان موقت پس از وقوع بحران با استفاده از تحلیل فضایی GIS و مدل تصمیم گیری چند معیاره وایکور Vikor مطالعه موردی: منطقه 11 شهرداری تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بحران مدیریت بحران اسکان موقت مدل وایکور منطقه ۱۱ شهرداری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۸۵
این پژوهش به منظور بررسی و ضرورت اسکان موقت آسیب دیدگان پس از وقوع بحران در راستای تامین سرپناه برای بی خانمان ها و چگونگی اسکان موقت آسیب دیده گان پس از وقوع بحران میباشد. بحرانها، خواسته یا ناخواسته با زندگی و حیات جوامع بشری آمیخته شده است و در بسیاری از موارد به نظر میرسد که هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد. شهرها به عنوان مراکز تجمع سرمایه های مادی و انسانی، در زمان بحران خسارات فراوانی را متحمل میشوند. از جمله عواملی که شهر را تهدید میکند، میتوان به عوامل طبیعی نظیر سیل، زلزله، گردباد، طوفان و... و مخاطرات انسانی تهاجمات دشمن، آشوبهای داخلی و... اشاره نمود. هدف این پژوهش، جانمایی بهینه اسکان موقت در مواقع وقوع بحران در منطقه 11 شهرداری تهران میباشد. نوع پژوهش حاضر، کاربردی- توسعه ای میباشد که اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانهای و میدانی گردآوری شده اند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های تصمیم گیری چند معیاره Vikor و AHP و نرم افزار Arc GIS بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد با توجه به اینکه معیارهای متعددی در مکان یابی اسکان موقت تاثیرگذار بوده و اثرگذاری فضایی این معیارها نیز تفاوت داشته، استفاده از مدل تحلیلی وایکور Vikor به دلیل محاسبه فاصله نسبت به ایده آل و همچنین در نظر گرفتن اهمیت نسبی فواصل ایده آل مثبت و منفی، در تعیین سایت های مطلوب جهت جانمایی مراکز اسکان موقت مناسب به نظر میرسد.
۴۱۱.

شناسایی و ارزیابی مولفه های سیستم حمل و نقل هوشمند با رویکرد پدافند غیرعامل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیستم حمل و نقل هوشمند مدیریت بحران پدافند غیرعامل تحلیل سلسله مراتبی مخاطرات بشر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۷
برنامه ریزی و مدیریت صحیح زیرساختهای اساسی کشور در حوزه حملونقل با رویکرد پدافند غیرعامل از اساسی ترین نیازهای همه دولت هاست تا بتوانند در صورت وجود بحران و آشوب، تا حد زیادی از خسارات و تلفات ناشی از مخاطرات پیشگیری کنند. در این پژوهش به بررسی و تحلیل مولفه های اساسی یکی از زیرساختهای اساسی کشور در حوزه پدافند غیرعامل پرداخته شد. در این مطالعه در ابتدا مولفه های اصلی سیستم حمل و نقل هوشمند با رویکرد پدافند غیرعامل از طریق تهیه پرسشنامه و تحلیل اطلاعات شناسایی شدند. در ادامه، به بررسی و ارزیابی این مولفه ها از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از مقایسات زوجی پرداخته شد. جامعه مورد استفاده در این پژوهش نخبگان و افسران ارشد حوزه حملونقل و پدافند غیرعامل هستند. در آخرین تحلیل در این پژوهش، تاثیرات مولفه های شناسایی شده سیستم حملونقل بر انواع بحرانهای تهدید کننده بشر بررسی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تاثیرات مولفه های سیستم حملونقل هوشمند در زمان بروز بحران جنگ و حملات تروریستی نسبت به سایر بحرانها میتواند اثرات پیشگیرانه خود را نشان دهد و خسارات و مخاطرات ناشی از آن را کاهش دهد.
۴۱۲.

ارزیابی بهره وری ساختمان های پیش ساخته و بتن درجا به منظور اسکان پس از بحران با استفاده از مدل تصمیم گیری چند معیاره ویکور (VIKOR)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران بهره وری پیش ساخته سازی سیستم ساخت بتن درجا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۶۶
ایران یکی از کشورهایی است که بنا به موقعیت جغرافیایی خود در معرض حوادث طبیعی متنوعی قرار دارد. استفاده از سیستم ساخت و ساز بتن درجا در مجتمع های مسکونی، قبل و بعد از بحران باعث ایجاد تلفات مالی و جانی فراوانی شده است. ساختمان هایی با سازه های مستحکم، به جهت فراهم آوری ایمنی برای ساکنین، از ضروریات یک شهر ایمن است. پیش ساخته سازی از راهکارهایی است که علیرغم مزایا و دارابودن پتانسیل و نقش تاثیر گذار در اسکان پس از بحران، هنوز صنعتی رایج در ایران نیست. این تحقیق با هدف ارایه شواهد قابل اندازه گیری از مزایای این تکنولوژی در اسکان پس از بحران، سعی در تسریع تصمیم گیری مشتریان و هدایت آن ها به سرمایه گذاری در پیش ساخته سازی دارد. نمونه ی مورد مطالعه این پژوهش، مجتمع مسکونی نگین پردیس می باشد. پس از استخراج معیارها و تایید و غربالگری با روش دلفی، وزن معیارها از روش AHP به دست آمد و رتبه بندی گزینه های تحقیق توسط روش VIKOR انجام گرفت. پس از بررسی سه گزینه در سیستم های ساخت، دو گروه ساختمان های نیمه پیش ساخته بتنی و مرکب به عنوان گزینه برتر در بهره وری و اسکان پس از بحران شناخته شدند. بنابراین تلفیق سیستم پیش ساخته با بتن درجا، در قسمت های اسکلت، سازه و نما باعث افزایش استحکام، تسریع در زمان اجرا، کاهش خسارت وارد بر ساختمان پس از وقوع حوادث می شود.
۴۱۳.

بهره گیری از تحلیل های شبکه - فرم مبنا به منظور سنجش میزان تاب آوری کالبدی بافت محلات شهری (نمونه مورد پژوهی: محله سنگلج تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران تاب آوری فرم و بافت شهری تحلیل شبکه محله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۸۴
کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی، سیاسی و سوق الجیشی خود، در منطقه ای پرخطر به لحاظ بلایای طبیعی و حملات نظامی است. در این میان تاب آوری شهری به عنوان مبحثی نوظهور در موضوع طراحی و برنامه ریزی ایمن، سعی برآن دارد تا راهکارهایی جهت افزایش بهره وری و کاهش آسیب پذیری فضاهای شهری ارایه دهد. در پژوهش حاضر تاب آوری کالبدی در مقیاس محلات شهری مورد بررسی و سنجش قرار گرفته است. روش استفاده شده در این پژوهش برای شناسایی عوامل تاثیرگذار و میزان اثربخشی آن ها، ابتدا به صورت اکتشافی، توصیفی-تحلیلی و با استفاده از تکنیک مطالعات کتابخانه ای بوده است؛ سپس با تقسیم بندی عناصر به دو دسته عناصر شبکه ارتباطی و عناصر فرمیک پرسشنامه ای به روش دلفی تدوین گردید و در اختیار متخصصین قرار گرفت و در نهایت وزن موثر هر معیار در تاب آوری استخراج شد. بر طبق وزن، معیارها اولویت بندی و وضعیت مطلوب هریک (براساس نتایج پرسشنامه) ارایه شد. سپس هریک از معیارها در نرم افزار ARCMAP و با استفاده از ابزار NETWORK ANALYST مورد سنجش قرار گرفته اند. همچنین از تحلیل های گراف- محور چیدمان فضا در نرم افزار DEPTHMAP جهت بررسی میزان اتصال پذیری، هم پیوندی و سایر متغیرهای تحلیل شبکه استفاده شده است. نتیجه حاصل پژوهش آن است که  پس از همپوشانی معیارهای موجود در هر دو دسته، میزان تاب آوری در هر قطعه و بلوک سنجش گردیده و با مقایسه با وضعیت مطلوب، بلوک هایی با بیشترین میزان آسیب پذیری شناسایی شده اند. در نهایت راهبردها و سیاست هایی متناسب با هدف ارتقای تاب آوری کالبدی به صورت موضعی و با توجه به نتایج برآمده برای هر بلوک ارایه گردیده است.
۴۱۴.

سنجش تابآوری زیر ساختی و کالبدی شهرها در مدیریت سوانح طبیعی (زلزله) ، نمونه موردی: شهر نوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر مدیریت بحران آسیب پذیری تابآوری نوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۶۳
حوادث طبیعی که جزیی از فرآیند زندگی بشر به شمار میرود و هر روزه بر تعداد و تنوع آنها افزوده میشود، به عنوان چالشی اساسی در جهت نیل به توسعه پایدار جوامع انسانی مطرح میباشند. از این رو در حال حاضر دیدگاه غالب از تمرکز بر روی صرفاً کاهش آسیب پذیری به افزایش تابآوری در مقابل سوانح تغییر پیدا کرده است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل تاب آوری زیرساختی و کالبدی شهر نوشهر در مدیریت سوانح طبیعی (زلزله) میباشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی  بوده و برای جمع آوری اطلاعات علاوه بر اسناد و مطالعات کتابخانه ای، از ابزار پرسشنامه استفاده شده است که در بین نمونه ها به تعداد 382 نفر توزیع شده است. به سبب تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره و همچنین تحلیل سلسله مراتبی AHP استفاده شده است. نتایج حاصل از یافته ها نشان میدهد که تابآوری شهر نوشهر در ابعاد چهارگانه کالبدی – زیرساختی از نظر کارشناسان پایینتر از سطح مطلوب میباشد. به طوری که مقدار محاسبه شده تابآوری کلی جامعه 2.74 کمتر از حد مبنا (3) میباشد. سپس نقاط خطرآفرین شهر و میزان دسترسیها به کاربریهای مختلف در سطح شهر محاسبه شده و بر اساس آن میزان تابآوری شهر نوشهر در نقاط مختلف نشان داده شده است. لذا پیشنهاد میگردد برنامه های با توجه به پتانسیلهای درونی شهر نوشهر برای تقویت زیرساختهای لازم جهت تابآورترسازی شهر نوشهر در برابر حوادث طبیعی (زلزله) ارائه گردد.
۴۱۵.

سنجش ضریب تاب آوری شهر در برابر بحران (نمونه ی موردی: شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران تابآوری مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی FAHP سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۲
اصولاً، بحران تأثیرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی بر جای می گذارد و تلفات جانی و مالی سنگینی بر ساکنان آنها وارد می سازد. درعین حال، تاب آوری شهر تأثیر مستقیمی در تلفات انسانی ناشی از بحران دارد. از این رو، تاب آوری در برابر بحران و کاهش تبعات ناشی از آن، با توجه به نتایج مثبتی که در بر خواهد داشت، ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این پژوهش، سنجش ضریب تاب آوری شهر زاهدان در برابر بحران می باشد. روش تحقیق با توجه به موضوع پژوهش، توصیفی- تحلیلی و هدف، از نوع کاربردی بوده و داده ها به دو روش اسنادی و پیمایشی گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ترکیب دو مدل AHP و Fuzzy در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و از ۹ پارامتر فاصله از مراکز درمانی، فاصله از ایستگاه های آتش نشانی، فاصله از فضاهای باز، فاصله از مراکز آموزشی، فاصله از مراکز نظامی و انتظامی، دسترسی به اماکن اسکان ضروری، دسترسی به حمل و نقل عمومی، فاصله از مناطق مخاطره آمیز انسانی، تراکم جمعیت، سازگاری کاربری ها و دسترسی به شبکه ی ارتباطی استفاده شد. نتایج نشان داد، از میان شاخص های مورد بررسی در راستای تأثیر آنها بر تاب آوری شهر زاهدان در برابر بحران، فاصله از مراکز درمانی با امتیاز وزنی (0.25)، در اولویت قرار می گیرد و همچنین، مساحتی در حدود ۱۸۰۰ هکتار دارای تاب آوری نامناسب، ۷۶۰ هکتار تاب آوری نسبتاً نامناسب، ۱۴۵۰ هکتار تاب آوری متوسط، ۱۱۰۰ هکتار نسبتاً مناسب و ۱۰۲۹ هکتار تاب آوری مناسب می باشد.
۴۱۶.

مسیریابی بهینه تخلیه اضطراری در بافت های مرکزی شهری (نمونه مورد مطالعه: منطقه 1 شهرداری اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مسیریابی مدیریت بحران مرکز شهر جمعیت شهری شهر اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۶۶
تخلیه اضطراری و شناسایی مسیرهای بهینه تخلیه یکی از ابعاد اساسی مدیریت بحران به شمار می آید که کشورهای مختلف بنا بر سطح توسعه و میزان آینده نگری خود به آن توجه می نمایند. با توجه به خلأ مطالعاتی و عدم توجه کافی سیستم مدیریت شهری کشور و ضعف مطالعاتی و پژوهشی در این زمینه، این مطالعه شناسایی مسیرهای بهینه تخلیه اضطراری در منطقه 1 شهرداری اصفهان به عنوان یکی از هسته های هویتی- تاریخی و مرکزیت تجاری - گردشگری شهر اصفهان را وجه همت خود قرار داده است (در قالب ایجاد شبکه پویا و قابل استفاده جهت انواع مختلف بحران های انسانی - طبیعی). در این راستا شش شاخص اصلی کیفیت بنا، تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی، قدمت بنا، عرض مسیر و شیب مسیر بر اساس پیشینه علمی و در دسترس بودن داده های مورد نیاز احصا گردیدند. بعد از آن 32 خیابان بر مبنای عرض حداکثری و پوشش حداکثری منطقه انتخاب شد و وضعیت شاخص های مذکور برای این خیابان ها و محدوده واقع در شعاع 100 متری آنها مورد بررسی قرار گرفت. سپس شاخص های مورد اشاره در سیستم تحلیل شبکه ای و نرم افزار SuperDecision مورد وزن دهی قرار گرفتند و پس از ایجاد شبکه، شناسایی مسیر بهینه بر مبنای هرکدام از شاخص ها مورد آزمون قرار گرفت و شش مسیر منحصربه فرد بر اساس هرکدام از شاخص های پژوهش مورد شناسایی قرار گرفتند. در نهایت با روی هم اندازی لایه ها، مسیر تخلیه اضطراری نهایی به سمت منطقه امن ترسیم گردید.
۴۱۷.

معرفی روشی برای تعیین حریم امن توسعه بافت های شهری در معرض خطر انفجار انبارهای نفت (مطالعه موردی انبارهای نفت تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انفجار ابر بخار تأسیسات خطرناک انبار نفت تهران مدیریت بحران حریم امن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۵۹
همجواری بافت مسکونی با تاسیسات خطرناک صنعتی، یکی از چالش های پیش روی مدیریت بحران در شرایط رخداد سوانح طبیعی یا انسان ساخت در دنیای مدرن امروز است. از این رو محاسبه ی پیامدهای ناشی از آسیب به این تأسیسات، از اهمیت زیادی در برنامه ریزی شهری و مدیریت بحران برخوردار است. پیامدهای آسیب به تأسیسات خطرناک می توانند با سناریوهای متفاوتی مورد ارزیابی قرار بگیرند. اضافه فشار ناشی از انفجار، تابش حرارتی ناشی از آتش سوزی و مسمومیت بدلیل پخش مواد سمی از دلایل عمده ی تهدید بافت های شهری مجاور تأسیسات خطرناک می باشند. بنابر میزان آسیب پذیری و اهداف کاهش ریسک، سناریوهای متفاوتی در نظر گرفته می شود. شهر تهران نیز در معرض مخاطرات مختلف ناشی از آسیب به تاسیسات خطرناک می باشد. از انواع تأسیساتی که می توانند تهدیدی جدی برای ساکنان شهر تهران باشند، انبارهای نفت شمال غرب، شمال شرق و جنوب این شهر از اهمیت بیشتری برخوردارند. لذا تعیین حریم امن اطراف این تأسیسات، به عنوان یکی از چالش های موجود در زمینه ی مدیریت بحران تهران مطرح است. در این مقاله با در نظر گرفتن پیامدهای ناشی از انفجار ابر بخار (به عنوان بدترین سناریوی موجود)، نسبت به تعیین حریم امن اطراف انبارهای نفت تهران پرداخته شده است. بدین منظور از دو روش مرسوم در محاسبه ی اضافه فشار ناشی از انفجار ابر بخار استفاده شده و اختلاف میان نتایج آن ها، مورد بحث و بررسی قرار داده شده است. هم چنین با بررسی آسیب پذیری ساختمان های موجود در اطراف هرکدام از انبار های نفت، اضافه فشار معیار برای تخریب ساختمان ها مشخص شده و حریم امن اطراف این تأسیسات محاسبه گردیده است.
۴۱۸.

ابعاد ، عوامل و فرایندهای موثر بر وقوع سیلاب در شهر ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابعاد فرایند سیلاب شهری مدیریت بحران ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۱۰۱
موقعیت جغرافیایى شهرهاى ایران بیانگر این امر است که با توجه به قرارگیرى شهرها در مسیر حوضه هاى آبریز مختلف ضرورت پیش بینى هاى لازم براى سیلابها و مدیریت آن احساس مى شود و مى بایست شهرسازان ، برنامه ریزان شهرى و مدیریت شهری، زمین شناسان و جغرافیدانان به بررسى دقیق علل و عوامل ایجاد این بلایاى طبیعى در مناطق شهرى بپردازند. مقاله حاضر که از نوع کاربردی و روش بررسی آن توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است به بررسی علل و عوامل موثر در وقوع سیلاب شهر ایلام با استفاده از نرم افزار ایکسپرت چویس پرداخته است. با توجه به شاخص های منتخب(مدیریتی،طبیعی ،کالبدی،اقتصادی و اجتماعی فرهنگی)؛در بین ابعاد اصلی، شاخصهای گروه مدیریتی با وزن 0.343 از نظر صاحبنظران بیشترین اهمیت را داشته است و پس از آن شاخصهای طبیعی و کالبدی در رتبه دوم و سوم درجه اهمیت وزنی قرار دارد. همچنین پرسش شوندگان برای شاخصهای اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی به ترتیب با اهمیت وزنی 0.162 و0.134 کمترین تاثیر گذاری را قائل شده اند.براساس تحلیل داده های به دست آمده در بین شاخصهای ابعاد مدیریتی ، بیشترین اهمیت برای تخصص گرایی با ضریب اهمیت 0.113 و پس از آن مدیریت واحد شهری با ضریب 0.111 دارای بیشترین اهمیت بوده است. نظام مدون مدیریت بحران نیز با ضریب اهمیت0.091 در رتبه سوم این دسته از شاخصها قرار دارد. در انتها نیز شاخص مستند سازی با ضریب اهمیت 0.06 کمترین اهمیت را از نظر کارشناسان داشته است.
۴۱۹.

عوامل موثر بر کاهش خطرپذیری شبکه راه های ارتباطی در برابر مخاطرات طبیعی مطالعه موردی "شبکه راه های شهرستان شمیرانات استان تهران"(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری مخاطرات طبیعی شبکه راه ها مدیریت بحران خطرپذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۰
شبکه های ارتباطی بین مناطق و سکونتگاه ها در شرایط عادی و شرایط اضطراری از اهمیت زیادی برخوردارند. شبکه راه ها امکان گریز از موقعیت های خطرناک و تسهیل امداد و کمک رسانی به مصدومان، و تامین بستر لازم برای عملیات مختلف نجات و بازسازی در زمان و شرایط اضطراری همچنین تامین و تجدید معیشت، ارتباط فضایی، ارتباط تجاری و فرهنگی و اجتماعی مناطق را بر عهده دارند. ه دف از این تحقی ق یافتن معیارهای موث ر بر خطرپذیری محور راه ها در شرایط بروز سوانح طبیعی است. می ت وان با شن اخت معی ارهای آسی ب پذیری آنها را به سایر شبکه راه ها تعمیم داد و شرایط محیطی را امن برای زندگی و معیشت ساکنان و گردشگری و سفر مسافران با روش سنجش معیارها با یکدیگر به روش AHP با تصاویر گرافیکی در برنامه GIS توصیف نمود. در این پژوهش سعی شده است مولفه هایی که بر خطرپذیری راه های شهرستان شمیرانات موثر هستند، جمع آوری گردند. سپس بر اساس امتیازی که به روش AHP در برنامهGIS به معیارها داده شد، معیارها اولویت بندی شده و مسیرهای با احتمال آسیب پذیری متفاوت نمایش داده شدند. موضوع تحقیق برقراری ارتباط بین سه مولفه شرایط جغرافیایی و موقعیت فیزیکی شبکه راه و وضعیت کارکردی و اجتماعی با پتانسیل ریسک-پذیری سوانح و مخاطرات طبیعی می باشد. با روی هم گذاری لایه های امتیازبندی شده عناصر طبیعی (شیب مسیر، مجاورت با رودخانه، عرض مسیر)، عناصر کارکردی (گردشگری بودن منطقه) و عناصر اجتماعی (جمعیت استفاده کننده از مسیر، وجود خانه های دوم در منطقه و ...) مسیرهایی با کمترین و بیشترین میزان آسیب پذیری در برابر وقوع سوانح طبیعی در منطقه مورد بررسی حاصل مشاهده گردید.
۴۲۰.

حوزه هاي علميه شیعه و توانمندسازي طلاب در مديريت بحران

کلیدواژه‌ها: بحران توانمندسازی حوزه علمیه طلاب مدیریت بحران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۵۹
يكي از راهکارهای برون رفت از بحران، توانمندسازی افراد برای بهبود بخشیدن به اوضاع در هنگام وقوع اتفاقات پرمخاطره است. طلاب حوزه های علمیه نیز مانند سایر اقشار جامعه می توانند با مشارکت در دو حیطة علمی و عملی در بحران ها به دولت و سایر نهادها یاری برسانند. نقش طلاب در مسیر توانمندسازی اجتماعی، فرهنگی و دینی جامعه بسیار حائز اهمیت است. بر اين اساس ایجاد زمینة مناسب از سوی حوزه های علمیه جهت برنامه ریزی و سازماندهی هر چه بهتر فعالیت ها و برنامه ها به منظور رشد و تعالی طلاب در ابعاد مختلف، ضرورت دارد. مقاله حاضر با هدف «شناخت نقش حوزه های علمیه در توانمندسازی طلاب در مدیریت بحران» با روش توصیفی تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است.