منطقه ۱۱ شهرداری تهران

کیفیّت محیط شهری، عبارت از وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی- فضایی محیط شهری که نشان-دهنده میزان رضایت یا عدم رضایت شهروندان از محیط شهری است؛ بنابراین، کیفیّت محیط باید در ارتباط با خواسته های انسان از لحاظ ذهنی و عینی با توجه به پیشرفت های فناوری و استانداردها در طول زمان تغییر و تحول یابد. این پژوهش با هدف تحلیل فضایی کیفیّت محیطی و ارتقای شاخص های کیفیّت محیطی در بافت های فرسوده محلّات ۱۹ گانه منطقه ۱۱ شهرداری تهران است. روش پژوهش، توصیفی– تحلیلی با بهره گیری از نرم افزار-های ArcGIS، Excel و مدل Topsis است. داده ها و اطلاعات جمع آوری شده درباره ۲۷ شاخص در ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می باشد. یافته های پژوهش مشخص می سازد با سطح بندی محلّات بر اساس تکنیک تاپسیس، محلّات عباسی، انبار، راه آهن، پارک رازی، هلال احمر و خرمشهر به عنوان محلّات دارای کیفیّت محیطی نامطلوب و محلّات اسکندری و جمهوری جزو محلّات مطلوب شناخته شدند. با تحلیل ابعاد و شاخص های تحقیق (محلّات منطقه ۱۱) به لحاظ کالبدی بدترین وضعیت و به لحاظ فرهنگی و اجتماعی بهترین وضعیت را در سطح منطقه به خود اختصاص داده اند.

کیفیت زندگی رویکردی جامع و دارای ابعاد گوناگون کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. برنامه ریزان شهری در طرح ها و برنامه های خود ارتقای شاخص های کیفیت زندگی و رضایتمندی ضروری می دانند. کیفیت زندگی از لحاظ عینی شامل: محیط طبیعی به منزله بستر، کیفیت ساخت وسازهای شهری، اقتصاد، امکانات رفاهی و تعاملات اجتماعی و... است. از لحاظ بعد ذهنی شامل: جنبه های معنوی، روحی و روانی فرد است. ارتقاء کیفیت زندگی در فضاهای شهری با ساماندهی این ابعاد و شاخص ها، موجب آسایش و آرامش جامعه می شود. هدف این پژوهش ارزیابی کیفیت زندگی در ابعاد کالبدی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی به منظور دستیابی به راهکارهای ارتقای کیفیت زندگی منطقه 11 شهرداری تهران است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS و Excel و در بخش استنباطی و تحلیل های آماری t-test تک نمونه ای و آزمون پیرسون انجام شده است. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر از شهروندان منطقه 11 شهر تهران و به صورت تصادفی ساده است. یافته های حاصل از تجزیه وتحلیل پرسشنامه نشان می دهد که کیفیت زندگی شهری این منطقه از نظر بعد اقتصادی، 58 درصد در سطح متوسط و در بعد اجتماعی-فرهنگی 53 درصد در سطح متوسط و در بعد کالبدی 64 درصد وضعیت متوسط دارد. بیشترین رضایتمندی شهروندان از نظر عینی در بعد کالبدی و از نظر ذهنی در بعد اجتماعی-فرهنگی کمترین میزان را دارا است. بنابراین چالش هایی همچون کمبود وسایل حمل و نقل عمومی، کاستی خدمات عمومی شهری، مسکن نامناسب، کمبود فرصت ها و موقعیت های شغلی مناسب، نارسایی تعاملات اجتماعی و مشارکت مردمی موجب پایین بودن سطح کیفیت زندگی در محله های منطقه 11 شهر تهران شده است. درنتیجه برنامه ریزی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با مشارکت شهروندان برای ارتقای کیفیت زندگی ضروری است.

مقدمه: کلان شهر تهران بافت های فرسوده زیادی دارد که به نظر می رسد به هنگام وقوع هر حادثه ای، امدادرسانی در آن با موانع و مشکلاتی همراه باشد. منطقه 11 شهرداری تهران به دلیل ویژگی های خاص بافت فرسوده و تجارب مطالعاتی نگارندگان به عنوان مطالعه موردی برای این پژوهش در نظر گرفته شده است. پژوهش حاضر در پی آن است تا با شناسایی و تحلیل این مشکلات راهبردها و پیشنهاداتی را برای رفع آنها ارائه کند. روش: در این پژوهش، از روش تحلیل راهبردی سوات (SWOT) و از نظر هدف کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه است که روایی و پایایی آن به ترتیب با نظرخواهی از متخصصان امر و محاسبه آلفای کرونباخ (8/0) تأیید شد. جامعه آماری پژوهش تمامی امدادگران سازمان آتش نشانی و افراد عادی منطقه 11 شهرداری تهران بود. براساس سرشماری سال 1390، جمعیت کل منطقه 11 شهرداری تهران 288884 بوده است. حجم نمونه پژوهش 120 نفر بود که از این تعداد 30 امداد گر با معرفی کارشناسان سازمان آتش نشانی منطقه انتخاب شدند و90 نفر از افراد عادی و کسبه ساکن منطقه 11 نیز به صورت تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش پس از تکمیل پرسشنامه از مدل سوات، برای ارزیابی و تحلیل داده ها استفاده گردید. یافته ها: با ترکیب عوامل چهارگانه در تولید استراتژی های WO, WT, SO, ST آنها بدین شکل رتبه بندی شدند. استراتژی SO با میانگین 65/3 در رتبه اول، استراتژی ST با میانگین 74/2 در رتبه دوم، استراتژی WO با میانگین 81/1 در رتبه سوم و استراتژی WT با میانگین 72/2 در رتبه چهارم قرار دارند. راهبرد قابل قبول در این منطقه، با توجه به قرارگیری در ربع اول ماتریس درونی و بیرونی، راهبرد تهاجمی است. یافته ها نشان داد در قالب این راهبرد می توان از نقاط قوت برای بهره برداری از فرصت های خارجی استفاده کرد. نتیجه گیری: فرسودگی و فشردگی بافت ، معابر نامناسب، وجود اماکن مخروبه و حفاری ها در بافت، فرسودگی مسیرهای انتقال انرژی، تردد بیش از حد، ظرفیت سواره و پیاده در ورودی ها از مهم ترین نقاط ضعف منطقه بود. از سوی دیگر با توجه به پیشینه تاریخی و ساختار اجتماعی حاکم بر محلات منطقه و نیز موقعیت جغرافیایی این منطقه، نزدیکی به مرکز شهر، داشتن پیشینه و هویت تاریخی و وجود روابط قوی همسایگی مهم ترین نقاط قوت منطقه است. راهبرد غالب بر ساماندهی منطقه 11 شهرداری تهران از نوع تهاجمیSO است و می توان از شرایط و فرصت های مطلوب برای از بین بردن تهدیدهای بیرونی استفاده کرد.

این پژوهش به منظور بررسی و ضرورت اسکان موقت آسیب دیدگان پس از وقوع بحران در راستای تامین سرپناه برای بی خانمان ها و چگونگی اسکان موقت آسیب دیده گان پس از وقوع بحران میباشد. بحرانها، خواسته یا ناخواسته با زندگی و حیات جوامع بشری آمیخته شده است و در بسیاری از موارد به نظر میرسد که هیچ راه گریزی از آن وجود ندارد. شهرها به عنوان مراکز تجمع سرمایه های مادی و انسانی، در زمان بحران خسارات فراوانی را متحمل میشوند. از جمله عواملی که شهر را تهدید میکند، میتوان به عوامل طبیعی نظیر سیل، زلزله، گردباد، طوفان و... و مخاطرات انسانی تهاجمات دشمن، آشوبهای داخلی و... اشاره نمود. هدف این پژوهش، جانمایی بهینه اسکان موقت در مواقع وقوع بحران در منطقه 11 شهرداری تهران میباشد. نوع پژوهش حاضر، کاربردی- توسعه ای میباشد که اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانهای و میدانی گردآوری شده اند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های تصمیم گیری چند معیاره Vikor و AHP و نرم افزار Arc GIS بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد با توجه به اینکه معیارهای متعددی در مکان یابی اسکان موقت تاثیرگذار بوده و اثرگذاری فضایی این معیارها نیز تفاوت داشته، استفاده از مدل تحلیلی وایکور Vikor به دلیل محاسبه فاصله نسبت به ایده آل و همچنین در نظر گرفتن اهمیت نسبی فواصل ایده آل مثبت و منفی، در تعیین سایت های مطلوب جهت جانمایی مراکز اسکان موقت مناسب به نظر میرسد.