مطالب مرتبط با کلیدواژه

سیستم اطلاعات جغرافیایی


۳۴۱.

پهنه بندی اقلیمی شهرستان شاهرود براساس شاخص های جانمایی بادگیر و پارامترهای موثر بر آسایش حرارتی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی دوره ۱۲ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 7 - 26

کلیدواژه‌ها: جانمایی بادگیر پهنه بندی سیستم اطلاعات جغرافیایی روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۲۱۷
هدف این پژوهش جانمایی استقرار بادگیر در شهرستان شاهرود با توجه به پهنه بندی اقلیمی و آسایش حرارتی است. این تحقیق به لحاظ هدف، از نوع کاربردی است. در ابتدا با بررسی مبانی نظری، فهرست اولیه شاخص های موثر بر مکان یابی بادگیر تهیه و توسط فن دلفی بازنگری و تایید شد. در ادامه نیز به منظور یافتن مناطق مستعد جهت استقرار بادگیر، از مدل ترکیبی استفاده شد. همچنین از مدل اولگی به منظور تعیین آسایش حرارتی در شاهرود و تشخیص زمان های مناسب برای استفاده از بادگیر استفاده شد. این مدل در برگیرنده تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است. ابزار مورد استفاده شامل نرم افزار ArcGIS, version 9.3 و نرم افزار Expert Choice, version 2004 بودند. از روش مقایسه زوجی برای وزن بندی شاخص ها و پهنه ها استفاده شد. شش شاخص ساعات آفتابی، باد، ارتفاع، درجه حرارت، رطوبت نسبی و بارندگی برای مکان یابی بادگیر شناسایی شد. شاخص رطوبت نسبی با وزن 38/0 بالاترین و شاخص ارتفاع با وزن 154/0 کمترین امتیاز شاخص ها را کسب کردند. ماههای اردیبهشت و خرداد در زون آسایش حرارتی قرار دارند و زمان هایی هستند که بادگیر در شهرستان شاهرود چندان کاربردی نخواهد داشت. از سوی دیگر، تیرماه، مرداد ماه و شهریور به دلیل گرمای بالا و آذر، دی، بهمن و اسفند به دلیل سرمای زیاد زمان های مناسبی برای استفاده از بادگیر می باشند. در نهایت، لایه مربوط به هر شاخص برای شهرستان شاهرود تهیه و ترسیم شد. استفاده از روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی توام با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش رویهم گذاری لایه ها این امکان را فراهم می آورد تا بتوان در یک پهنه جغرافیایی وسیع مکان بهینه برای انواع کاربری ها را شناسایی و تعیین نمود.
۳۴۲.

تحلیلی بر مکان یابی شهرک های صنعتی شهرستان بستان آباد با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲-۱ (پیاپی ۳۷) 607 - 626

کلیدواژه‌ها: مکان یابی شهرک های صنعتی روش های تصمیم گیری چند معیاره سیستم اطلاعات جغرافیایی شهرستان بستان آباد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۹۲
هدف اصلی این پژوهش،تحلیلی بر مکان یابی شهرک های صنعتی شهرستان بستان آباد با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره می باشد.روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، پرسش نامه و سازمان های ذیربط استفاده شده است، به این منظور بعد از انتخاب معیارها و طبقه بندی آنها در چهار گروه، سوالات و پرسشنامه تدوین گردید،در مرحله بعد با نظرخواهی از20نفر از کارشناسان پرسش نامه ها جمع آوری و مورد استفاده قرار گرفته است. برای تلفیق معیارها و زیرمعیارها به منظور شناسایی و تعیین وزن آنها از مدلAHP در محیط نرم افزارExpert choice استفاده گردیده است، بعد با اعمال وزن ها به پهنه بندی اراضی شهرستان بستان آباد اقدام گردیده است، در ادامه با استفاده از مدلELECTRE پهنه های کاملاً مناسب بالای پنجاه هکتار با توجه به 16معیار مهم دخیل در مکان یابی بهینه شهرک های صنعتی، مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفته و مناسب ترین مکان ها در راستای ارزیابی مکان فعلی شهرک های صنعتی و مکان یابی مناسب آنها در شهرستان بستان آباد مورد شناسایی قرار گرفته است. با توجه به نتایجی که از پر کردن پرسش نامه توسط کارشناسان بدست آمد، بیشترین ارزش به معیارهای ژئومورفولوژی- زمین شناسی اختصاص یافته است.همچنین نتایج مقایسه پهنه های انتخاب شده با شهرک های صنعتی اجرا شده در شهرستان بستان آباد نشان دهنده این است که مکان یابی هیچ کدام از شهرک های صنعتی در شهرستان مورد مطالعه بر اساس اصول و ضوابط مکان یابی نبوده است.
۳۴۳.

مکان یابی اراضی جهت استقرار فعالیت های ورزشی در شهرهای ایران (نمونه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲-۳ (پیاپی ۳۹) 685 - 701

کلیدواژه‌ها: مکان یابی اماکن ورزشی تحلیل سلسله مراتبی سیستم اطلاعات جغرافیایی محدوده شهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۱۴۰
در حال حاضر، یکی از مهمترین مشکلات موجود در شهرهای کشور ما استقرار نامناسب فضاهای ورزشی در میان سایر کاربری های شهری می باشد. شهر تبریز یکی از بزرگترین شهرهای شمال غرب و کشور است که سرانه فضای ورزشی در این شهر 83/ متر مربع است که این رقم تفاوت فاحشی را در مقایسه با سرانه های استانداردهای کاربری اراضی شهری در ایران نشان می دهد و می توان گفت تقریباً 17/1 متر مربع به ازای هر نفر در سرانه این کاربری در شهر تبریز کمبود وجود دارد که با احتساب جمعیت این شهر 98/1983259متر مربع فضای ورزشی برای کل شهر لازم است. در این تحقیق، سعی شده با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با استفاده از تلفیق مدل تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی الگو و مدلی بهینه جهت استقرار منطقی اماکن ورزشی در محدوده شهر تبریز ارایه شود. نتایج تحقیق نشان می دهد؛ کاربری اراضی ورزشی در محدوده شهر تبریز چه از نظر کمی و کیفی و چه از نظر پراکنش و عدالت فضایی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.
۳۴۴.

ارزیابی و تحلیل تغییرات رشد فیزیکی شهر یزد و پیش بینی آن با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی طی دوره 1973-2016(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 259 - 273

کلیدواژه‌ها: رشد فیزیکی سیستم اطلاعات جغرافیایی توسعه شهر یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۵ تعداد دانلود : ۲۸۹
فرآیند توسعه شهرها در حال حاضر به دلیل افزایش جمعیت مناطق شهری یکی از مهمترین موضوعات پیش روی پژوهشگران مسائل شهری می باشد. با اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش ارزیابی و تحلیل تغییرات رشد فیزیکی شهر یزد می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و جهت بررسی رشد و توسعه فیزیکی منطقه مورد مطالعه در دوره آماری بین سال های 1973 تا 2016 از تصاویر ماهواره ای لندست استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که محدوده شهر یزد از سال 1998 با رشد 63 درصدی نسبت به دهه قبل شروع به گسترش نموده است. این دوره همزمان با افزایش جمعیت شهری و گسترش خدمات و صنایع در منطقه شهری بوده است، به نحوی که باعث جذب مهاجر از سایر نقاط به سمت شهر یزد گردیده است. از این دوره رشد شهری با یک روند مشخص تحت تأثیر افزایش جمعیت شهری و ورود مهاجران به شهر یزد ادامه یافته است. در ابتدا جهت گسترش شهر یزد به سمت غرب و جنوب غرب و سپس در امتداد مسیر ارتباطی به سمت جنوب شرقی و نهایتاً جنوب بوده است. مهمترین عوامل محدود کننده رشد شهر یزد در سمت شمال وجود تپه های ماسه ای، در سمت غرب و جنوب غرب وجود برخی کاربری های خاص مانند مراکز صنعتی و کارگاهی و فرودگاه، در سمت جنوب وجود کوه و مراکز دانشگاهی و در سمت جنوب شرق و شرق وجود زمین های زراعی بوده اند. در حال حاضر به دلیل عوامل محدود کننده گسترش شهر یزد در تمامی جهات، رشد عمودی شهر بهترین گزینه می باشد
۳۴۵.

تحلیل فضایی جرائم سرقت در شهر ایلام با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 19 - 40

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی جرائم سرقت ایلام سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۲۹۸
هر جرم دارای ظرف مکان و زمان است که آن را از دیگر رفتارها متمایز می سازد و باعث می شود تا رفتار مجرمانه در واحد مکان، توزیع فضایی یکسانی نداشته باشد موضوع این پژوهش تحلیل فضایی سرقت های پنجگانه ( منزل، مغازه، اماکن خصوصی، اتومبیل، وسایل و قطعات و لوازم اتومبیل) در شهر ایلام بوده که به شناسایی الگوی های فضایی و علل شکل گیری کانون های هر کدام از سرقت ها مورد بررسی قرار گرفته است.پژوهش حاضر از نظر نوع و هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز پژوهش با روش اسنادی تهیه شده است. بدین منظور تعداد 7071مورد جرم سرقت ثبت شده به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه قرارگرفته است. با استفاده از آزمون های آماری در محیط ARCGIS، کانون های سرقت ها در شهر ایلام شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل فضایی قرارگرفته است.یﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣی دﻫﺪ وﻗﻮع ﺟﺮایﻢ ﺳﺮﻗﺖ در شهر ایلام از اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣکﺎﻧیو زﻣﺎﻧی خاصی ﭘیﺮوی ﻣی کﻨﺪ و ﺑیﺸﺘﺮ ﺟﺮایﻢ در ساعات پایانی شب رخ ﻣی دﻫﺪ و با محیط شهری، مناطق حاشیه نشین و محل اسکان طبقات متوسط و بالای جامعه و وضعیت اقتصادی نامناسب در ایلام ارتباط دارد. ﻣﻬﻢ ترین کﺎﻧﻮن ﻫﺎی ﺟﺮم ﺧیﺰ در شهر در جهت غربی شرقی و دارای کشیدگی می باشدوایﻦ اﻣﺮ وﺿﻌیﺖ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ایﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ را از ﻧﻈﺮ وقوع ﻧﺸﺎن می دﻫﺪ.
۳۴۶.

رویکرد عدم قطعیت در ارزیابی آسیب پذیری از زلزله در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعه مورد کلان شهر کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 153 - 174

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری زلزله فازی سیستم اطلاعات جغرافیایی کلانشهر کرمانشاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۸۰
زلزله از جمله سوانح طبیعی است که بیشتر شهرهای جهان با آن مواجه هستند. این مسئله عموما با گسترده ترین دخالتهای نسنجیده انسانی در محیط طبیعی از جمله ساخت و سازهای بی رویه در حریم گسل، فقدان و یا بی توجهی به ضوابط و استانداردهای ساخت و ساز تشدید می شود. ضرورت کاهش آسیب پذ یری شهرها در برابر زلزله، به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبد ی، برنامه ریزی شهری و طراحی شهری محسوب می گردد. در این راستا، اولین گام، شناسایی میزان آسیب پذیری عناصر و اجزای فضای شهری و ارزیابی آن براساس مدلهای موجود در جهت تشخیص مناطق و بافتهای آسیب پذیر شهری برای کاهش اثرات زلزله پرداخت. در مقاله حاضر با بررسی های بنیادی و ارائه مبانی نظری در ارتباط با موضوع و محدوده مورد مطالعه نسبت به تشکیل پایگاه اطلاعاتی مورد نیاز در محیط نرم افزاریArcGIS اقدام گردید و سپس با ایجاد لایه های موثر و دخیل در فرآیند تحلیل و ارزیابی برای هر خوشه به صورت جداگانه مدل فازی اجرا در نهایت نقشه پهنه بندی آسیب پذیری نهایی بدست آمد. ارزیابی میزان آسیب پذیری کاربری ها، با توجه به شرایط محدوده مورد مطالعه پرداخته شده است که در نهایت آسیب پذیری کلانشهر کرمانشاه با توجه به معیارهای کمی و کیفی با استفاده از نرم افزار ArcGIS و مدل Fuzzy به صورت نقشه پهنه آسیب پذیر مشخص و راه های کاهش آسیب پذیری بررسی و نتایج بررسی ها براساس موقعیت مکانی محدوده ارائه شده است.
۳۴۷.

نقش سنجش ازدور (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در آموزش جغرافیا و ارتقای سطح علمی و پژوهشی دانش آموزان در مدارس

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی دوره سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰) 107 - 122

کلیدواژه‌ها: آموزش پژوهش سنجش از دور سیستم اطلاعات جغرافیایی مدرسه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۱ تعداد دانلود : ۳۰۵
با پیشرفت تکنولوژی در جهان، فنون جدیدی در حال تولید و ارائه به عرصه های آموزش و پژوهش است. توسعه همه جانبه ماهواره های تحقیقاتی و نرم افزارهای مختلف، یکی از پیشرفت هایی بوده که توانسته کمک شایانی به تحقیقات جغرافیایی نماید و علاوه بر کاهش هزینه ها، محدوده های وسیع تری را به صورت دقیق و لحظه ای مورد مطالعه و پایش قرار دهد. یکی از این فنون، سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی است که در کشور ما مورد توجه فراوان قرار گرفته و توسعه آن به قدری چشم گیر بوده که در کتاب های جغرافیایی مدارس نیز ورود پیدا کرده است. آموزش عملی این فنون در مدارس، می تواند علاوه بر افزایش یادگیری و انگیزه پژوهشی، ذهن خلاق و پویای دانش آموزان را شکوفا نموده و به سمت تحقیق و کسب تجربه سوق دهد. بنابراین نویسندگان در این تحقیق که با روش کتابخانه ای، میدانی و سنجش از دور انجام شده، به معرفی برخی از این فنون شامل بررسی نوسانات پوشش گیاهی و پهنه های آبی طی سال های مختلف، تحلیل گسترش فضای شهری در دهه های گذشته، محاسبه جابجایی تپه های ماسه ای در دوره های زمانی مختلف، محاسبه میزان فرونشست زمین، بازدید میدانی و استفاده از پهپاد برای عکس برداری و سه بُعدی سازی لندفرم ها اقدام کرده اند. لزوم بکارگیری این فنون نیازمند وجود دبیران جغرافیای کار آزموده و متخصص در این زمینه است که بتوانند با دیدگاه سیستمی، روابط متقابل بین عوامل مختلف محیطی را تبیین کرده و به دانش آموزان انتقال دهند. تشکیل کارگروه های تخصصی و آموزشی از قبیل برگزاری دوره های ضمن خدمت و مهارت آموزی توسط گروه های جغرافیای استان ها می تواند در این زمینه مهم و موثر باشد و دبیرانی متخصص و پژوهش محور را برای تربیت و پیشرفت کمّی و کیفی سطح علمی دانش آموزان، راهی مدارس نمایند. بنابراین تجهیز مدارس به سیستم های رایانه ای در رسیدن به آموزش های نرم افزاری بسیار ضروری می باشد.
۳۴۸.

تعیین جهت توسعه فیزیکی شهر اندیمشک با استفاده از داده های ماهواره ای (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال سوم بهار ۱۳۸۵ شماره ۱ (پیاپی ۹) 3 - 11

کلیدواژه‌ها: توسعه فیزیکی شهر سیستم اطلاعات جغرافیایی سنجش ازدور کاربری اراضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۱۲
اکثر شهرها در سال های اخیر رشد فیزیکی شدیدی یافته اند. دلایل عمده این امر افزایش جمعیت و همچنین مهاجرت است که باعث شده شهرها به دلیل عدم وجود برنامه ریزی دقیق و مطالعه و بررسی اراضی جهت توسعه شهر، بستر فیزیکی خود را روی اراضی نامناسب از نقطه نظر عوامل طبیعی و غیر طبیعی گسترش دهند . در تحقیق حاضر برای تعیین جهت توسعه فیزیکی شهر با استفاده از داده های سنجش از دور و سیستم اطلاعات اکثر شهرها در سال های اخیر رشد فیزیکی شدیدی یافته اند. دلایل عمده این امر افزایش جمعیت و همچنین مهاجرت است که باعث شده شهرها به دلیل عدم وجود برنامه ریزی دقیق و مطالعه و بررسی اراضی جهت توسعه شهر، بستر فیزیکی خود را روی اراضی نامناسب از نقطه نظر عوامل طبیعی و غیر طبیعی گسترش دهند . در تحقیق حاضر برای تعیین جهت توسعه فیزیکی شهر با استفاده از داده های سنجش از دور و سیستم اطلاعات PAN و LISS سال 2003 استفاده شد . ابتدا مراحل توسعه شهر و مساحت اضافه شده به آن در سال های 1334 تا 1382 بررسی گردید. در مرحله بعدی با مشخ صکردن پارامترهای قابل مطالعه در تعیین قابلیت اراضی جهت توسعه شهری، لایه های مورد نیاز تهیه و با همپوشانی آن ها جهت توسعه شهر و مساحتی که تا سال 1408 به آن اضافه خواهد شد تعیین گردید.
۳۴۹.

نقش شکستگی ها در توسعه کارست - محدوده تاقدیس پابده از زاگرس چین خورده: کاربرد داده های ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال سوم پاییز ۱۳۸۵ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 51 - 68

کلیدواژه‌ها: کارست سیستم اطلاعات جغرافیایی داده های ماهواره ای سنجش از دور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۹۳
توسعه کارست (karstification ) از جمله پدیده های زمین شناسی است که به دلیل هوازدگی و یا فرسایش شیمیایی همراه آب در مواد حل می شود، همانند سنگ آهک، دولومیت، ژیبس یا نمک در نزدیک سطح زمین . توسعه کارست غالبا در مناطقی که پوشش عظیمی از سنگ آهک، درز و شکاف وجود دارد و مناطق مرطوب به وجود می آید. محدوده تاقدیس پابده لالی بخشی از رشته کوه زاگرس در جنوب غرب ایران جهت مطالعه ارتباط کارست و شکستگی های موجود در منطقه انتخاب شد. در این مطالعه کاربرد داده های ماهواره ای و تحلیل های فضایی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی جهت استخراج اطلاعات و بررسی ارتباط ساختاری -تکتونیک با کارست مورد تاکید قرارگرفت. این بررسی نشان داد که توسعه کارست در منطقه تحت تاثیر عوامل مختلفی قبیل شکستگی ها و تکتونیک می باشد. همچنین شکستگی ها براساس مطالعات صحرایی و تکنیک های سنجش از دور روی تصویر ماهوار های لندست 7 شناسایی و به صورت رقومی ترسیم شد. این مطالعه همچنین بیانگر ارتباط دولین های موجود در منطقه با شکستگی های غالب می باشد. در این بررسی نیز دیده شد که دولین ها و زهکش ها از شکستگی های منطقه تبعیت می کنند.
۳۵۰.

بررسی عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش ها با روش AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوضه صفارود)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهارم بهار ۱۳۸۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 82 - 97

کلیدواژه‌ها: لغزش صفارود سیستم اطلاعات جغرافیایی AHP

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۵ تعداد دانلود : ۱۶۵
زمین لغزش ها یکی از بلایای طبیعی بوده که موجب خسارات جانی و مالی، ورود توده های لغزشی به داخل رودخانه ها و مشکلات دیگر می گردد. شناخت همه جانبه عوامل و فرایندهایی که به طور مداوم بر روی دامنه ها اثر گذاشته و آن ها را به سمت ب یثباتی سوق داده، می تواند کمک موثری در کاهش خسارات ناشی از آن ها داشته باشد . تحقیق حاضر درحوضه صفارود رامسر با هدف مشخص نمودن عوامل مؤثر در وقوع زمین لغزش ها، طبقه بندی عوامل و تعیین نرخ یا وزن که بیانگر میزان نقش این عوامل در رخداد لغزش هاست، صورت گرفته است. این عوامل شامل سنگ شناسی، گسل، ارتفاع، شیب، جهت دامنه، بارش، آبراهه، خاک، پوشش گیاهی، راه ارتباطی و آبادی های حوضه بوده و از GIS برای تهیه و تلفیق لایه های اطلاعاتی و ارزیابی هر یک از عوامل، وزن دهی و ترکیب آن ها استفاده شده است. برای وزن دهی به معیارها از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده گردید . معیار وزن دهی عناصر موجود در هر لایه بر اساس بیشترین نقشی بوده که در داخل آن لایه و در زمین لغزش موثر می باشد . نتایج حاصله بیانگر آن است که عوامل مؤثر بر وقوع لغز شهای حوضه به طور سیستماتیک با یکدیگر ارتباط داشته و هر جا که دخالت انسان بیشتر بوده و عوامل تأثیرگذار حضور بیشتری دارند، خطر وقوع لغزش نیز زیاد بوده است.
۳۵۱.

پهنه بندی پتانسیل خطر زمین لغزش جاده ارتباطی اردبیل- آستارا با استفاده ازGIS(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال پنجم تابستان ۱۳۸۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 113 - 124

کلیدواژه‌ها: زمین لغزش عوامل ناپایداری و گسیختگی سیستم اطلاعات جغرافیایی پهنه بندی پتانسیل خطر زمین لغزش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۰۴
گسیختگی دامنه ای یکی از عوامل عمده تغییر شکل هندسی ناهمواریها در جاده ارتباطی اردبیل- آستارا به شمار می رود. انتقال مواد حاصل از برهنه شدگی، از زمینهای بالادست وکوهستان ها به دره ها وسپس به سمت حوضه های رسوبی می باشد. وقوع حرکات توده ای مواد در دامنه مانند لغزش وگسیختگی های دامنه ای عمل فوق را به عهده دارند وسبب انتقال حجم زیادی از مواد دامنه ای به دره ها می شوند. بدین ترتیب جاده ارتباطی اردبیل- آستارا در حال حاضر تحت تاثیر فرآیند لغزش وگسیختگی دامنه، دستخوش تغییر است. در واقع مشارکت عواملی مانند لیتولوژی، فاصله از گسل، پوشش گیاهی، نیروی ثقل وتغییر درجه شیب دامنه ها، بارگیری و وزن کلی مواد دامنه ای، جنس ودانه بندی مواد و ضخامت آنها، آب ناشی از بارندگی، ذوب برف ویخ، آبیاری، وضعیت توپوگرافی وجهت گیری دامنه ها، نوع استفاده از زمین(کاربری اراضی) و عامل انسان به وقوع ناپایداری وگسیختگی دامنه ها در محدوده مورد نظر منجر شده است. در این مقاله علاوه بربررسی مکانیسم پدیده لغزش و عوامل مورفوژنتیکی آن، شناسایی پهنه های دارای پتانسیل خطر زمین لغزش انجام گرفته و در نهایت با استفاده از سیستم GIS در تلفیق لایه های اطلاعاتی، نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش منطقه تهیه گردیده و نقاط حساس و ناپایدار ممیزی شده است. 
۳۵۲.

اهمیت سنجش از دور (Remote Sensing) در امور مطالعاتی و آموزش جغرافیایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال پنجم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 107 - 115

کلیدواژه‌ها: سیستم اطلاعات جغرافیایی سنجش از دور سنجده ها نقشه برداری تماتیک نقشه های توپوگرافی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۱ تعداد دانلود : ۱۶۷
علم سنجش از دور به صورت های متفاوتی تعبیر شده است ولی با توجه به جمع بندی تعاریف می توان آن را علم و هنر کسب اطلاعات در مورد اجسام، اراضی یا پدیده های مختلف به کمک جمع آوری اطلاعات از آن ها بدون تماس با آن معرفی نمود(زبیری،محمود، 1375). در یک سیستم سنجش از دور، کار دریافت، ثبت و ضبط اطلاعات از طریق سنجده های تعبیه شده در سکوهایی صورت می گیرد که این سکوها ممکن است طیف وسیعی از انواع هواپیما، هلی کوپتر، ماهواره، ایستگاه فضایی و غیره را در برگیرد ولی به لحاظ کمی و کیفی ماهواره ها از اصلی ترین سکوها در سنجش از دور به شمار می روند. یکی از مزایای دور سنجی این است که در برخی از مناطق زمین که امکان دسترسی به آنها دشوار بوده و یا در موقعیت های خطرناک قرار دارند، مورد استفاده هستند، همچنین حسگرهای ماهواره ای و هواپیماها برای تحقیق درباره مناطق قطبی زمین،اتمسفر بالائی، آتش سوزی و جنگل ها و فعالیتهای آتشفشانی، اقیانوس های مناطق دور و بیابان ها که امکان دسترسی انسان به آنها دشوار می باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع دور سنجی علم و هنر بدست آوردن اطلاعات از فاصله دور، یعنی کسب اطلاعات درباره اشیاء و پدیده ها بدون داشتن تماس فیزیکی با آنهاست(سازمان نقشه برداری،ص38). در این مقاله سعی بر آن است پس از مروری بر فناوری سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)، نقش، کاربرد و ارزیابی اثرات این دو را، در امور مطالعاتی مربوط به جغرافیا بکار گرفت
۳۵۳.

آشکارسازی تغییرات لندفرم های ساحلی منطقه عسلویه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال ششم تابستان ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 59 - 65

کلیدواژه‌ها: تغییرات ژئومرفولوژیکی Change Detection High and Low position تصویر ماهواره ای IRS سیستم اطلاعات جغرافیایی عسلویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۸۰
پیشرفت های اخیرتکنولوژی سنجش از دور و GIS سبب گشته که مطالعه تغییرات با دقت و سرعت بیشتر و هزینه کمتری انجام شود. تکنیک های آشکار سازی تغییرات از روش های مهم در درک تغییرات سواحل در دوره های زمانی مختلف می باشند. گسترش فعالیت های کشورمان در بخش ساحلی سبب شده که بخش های مهمی از لندفرم های ساحلی نابود گردد. منطقه ساحلی عسلویه از جمله مناطقی است که به دلیل گسترش تاًسیسات نفتی و گازی در طی دهه اخیر در ساختار ژئومورفولوژی ساحلی تغییرات اساسی آن رخ داده است. در این تحقیق بعد از تقسیم بندی منطقه ساحلی بر مبنای شواهد توپوگرافی ژئومورفولوژی و تصاویر IKONOS مربوط به سال 2000، با استفاده از تصاویر ماهواره ای IRS در بازه زمانی 6 ساله به بررسی و شناسایی لندفرم های ژئومورفولوژیکی در هر دوره زمانی و نهایتاً بررسی وضعیت تغییرات لندفرم ها در منطقه ساحلی پرداخته شده است. به منظور شناسایی وضعیت تغییرات لندفرم های ژئومورفولوژی از روش های طبقه بندی نظارت شده،Change Detection ،& Low position High، تحلیل آماری  و بازدید میدانی استفاده شده است و نتایج حاصله در محیط نرم افزاری سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد تحلیل قرار گرفته است. براساس نتایج به دست آمد حدود 85 درصداز لندفرم های ژئومورفولوژیکی منطقه ساحلی در نتیجه ایجاد تاسیسات صنعتی در نوار ساحلی تغییر ماهیت داده و تنها بخشی از خورها و باتلاق های بخش شرقی منطقه به دلیل اینکه زیستگاه درختان حرا بوده و تحت حفاظت سازمان محیط زیست بوده، بدون تغییر باقی مانده است.
۳۵۴.

پهنه بندی خطر وقوع حرکتهای توده ای با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیره (مطالعه موردی: حوزه آبخیز صفارود)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال ششم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) 67 - 77

کلیدواژه‌ها: حرکتهای توده ای زمین نقشه پهنه بندی خطر روش رگرسیون چندمتغیره سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۹۲
یکی از اقدامات اولیه جهت مدیریت حرکتهای توده ای و کاهش خسارات ناشی از آنها، تهیه نقشه پهنه بندی خطر حرکتهای توده ای و شناسایی نواحی مستعد و دارای پتانسیل بالای خطر وقوع این پدیده می باشد. در تحقیق حاضر که با هدف پهنه بندی خطر وقوع حرکتهای توده ای در حوزه آبخیز صفارود به وسعت 135 کیلومتر مربع صورت گرفته است، با استفاده از نقشه های توپوگرافی با مقیاس 1:25000، سیستم اطلاعات جغرافیایی، کنترل میدانی و تفسیر عکسهای هوایی، لایه های اطلاعاتی مورد نیاز نظیر نقشه های زمین شناسی، طبقات ارتفاعی، زاویه شیب، جهت شیب، بارندگی متوسط سالیانه، بارندگی حداکثر 24 ساعته با دوره بازگشت 100 ساله، حداکثر شتاب زلزله، فاصله از آبراهه ها و رودخانه ها و فاصله از جاده تهیه شده است. سپس با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره خطی، وزن و نقش عوامل مختلف مؤثر در وقوع حرکتهای توده ای تعیین شده و نهایتاً نقشه پهنه بندی خطر حوضه تهیه گردیده است. نتایج حاکی از این بوده است که 28/56 درصد از سطح حوضه دارای کلاسهای خطر زیاد و بسیار زیاد بوده اند که این مناطق، در نزدیکی جاده ها، آبراهه ها و گسلها، بر روی سازندهای زمین شناسی محتوی لایه های سیلت سنگ، شیل، ماسه سنگ، کنگلومرا و ذغال، در شیبهای 15 تا 35 درجه و ارتفاعات متوسط (1000 تا 1500 متر از سطح دریا) حوضه که دارای بارندگی زیاد (بیش از 850 میلیمتر) هستند، واقع شده اند
۳۵۵.

پهنه بندی فرسایش خندقی در حوزه آبخیز طرود فیروزکوه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هشتم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۱) 107 - 119

کلیدواژه‌ها: فرسایش خندقی پهنه بندی حوزه آبخیز طرود سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۰۸
فرسایش خندقی از اشکال پیشرفته و حاد فرسایش آبی است که دلالت بر حجم عظیمی از خاک اراضی دارد.شناسایی عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی و پهنه بندی آن یکی از ابزارهای اساسی و مهم جهت مدیریت و کنترل این پدیده می باشد. این تحقیق با هدف شناسایی عوامل موثر بر ایجاد فرسایش خندقی و پهنه بندی آن در حوزه آبخیز طرود انجام شده است. مهم ترین عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی چون شیب، جهت شیب، سنگ شناسی، کاربری اراضی، فاصله از شبکه راه های ارتباطی، مدیریت اراضی و تاج پوشش انتخاب و سپس این لایه ها، در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردیدند. سه خندق موجود در منطقه انتخاب گردیدند و نمونه برداری خاک  از محل 25، 50 و 75 درصد طول آن ها و هم چنین، سه نمونه شاهد در کنار محل خندق ها صورت گرفت. این نمونه ها از نظر گچ، ماده آلی، شوری، درصد اشباع، آهک، نسبت جذب سدیم و اسیدیته مورد بررسی قرار گرفتند. پهنه بندی مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی با استفاده از عکس های هوایی 1:40000 سال 1380 و انجام عملیات میدانی به کمک GPS تهیه شد. با روی هم گذاری لایه پهنه بندی خندق ها با هر یک از لایه های مربوط به عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی، عرصه های خندقی شده در هر کدام از طبقات عوامل، به دست آمد. به کمک روش Multi Class Maps وزن دهی عوامل و طبقات در لایه مربوطه صورت گرفت. نتایج نشان داد که 88 درصد از محدوده خندقی در پهنه های با ریسک پذیری زیاد و خیلی زیاد قراردارند. نتایج آزمایش های خاک نیز بیان کننده این واقعیت بودند که میزان شوری، گچ و نسبت جذب سدیم در خندق های منطقه نسبت به شاهد بیش تر و میزان ماده آلی آن ها کم تر بوده ولی از نظر درصد اشباع، آهک و اسیدیته تفاوت معنی داری با هم ندارند.  
۳۵۶.

تحلیل فرایند رشد و تکوین شهر ارومیه با بهره گیری از همپوشانی عکس ها هوایی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 39 - 54

کلیدواژه‌ها: ارومیه گسترش کالبدی برنامه ریزی شهری تصویر هوایی سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۱۱
شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی به عنوان دهمین شهر پرجمعیت کشور و دومین شهر بزرگ شمال غرب به شمار می رود. این شهر در دهه های گذشته همگام با دیگر شهرهای ایران شاهد تغییرات وسیع و گسترده ای در ساختار بافت و کالبد سنتی خود بوده است. شناخت و تحلیل دقیق و واقعی تر از چگونگی تغییرات ایجاد شده در طراحی و برنامه ریزی های مرتبط با مسائل شهری در حال و آینده به خوبی می تواند به یاری متخصصان و مدیران شهری آمده و دستیابی به شهری سالم تر و پایدارتر را سهل تر سازد. لذا بررسی و مطالعه تصویرهای هوایی سال های مختلف در کنار سایر راهکارها به عنوان یکی از بهترین ابزارهای شناخت و تحلیل در این زمینه بشمار می روند. بر همین اساس مقاله حاضر با رویکردی توصیفی و در نهایت تحلیل گونه تلاش دارد تا تغییرات کالبدی شهر ارومیه را مورد مطالعه قرار دهد.
۳۵۷.

شناسایی مکان های طبیعی مناسب جمع آوری نزولات آسمانی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: دشت بیرجند)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال دهم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 55 - 66

کلیدواژه‌ها: جمع آوری رواناب سیستم اطلاعات جغرافیایی دشت بیرجند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۴۸
در مناطق خشک همانند سطح عظیمی از کشور ما، انسان همیشه با کمبود آب مواجه بوده و هست. در این مناطق امکان افزایش آب قابل استفاده بسیار محدود می باشد. از این رو برای مبارزه با کمبود آن، باید با مدیریتی صحیح، بیش تر به حفاظت و بهره برداری بهینه از آن توجه داشت. شناسایی مکان های مناسب به منظور جمع آوری رواناب قدمی مهم در راستای افزایش دسترسی به آب و در نتیجه حاصلخیزی خاک در مناطق نیمه بیابانی می باشد. در این مقاله به منظور تعیین مناطق مستعد جمع آوری رواناب دشت بیرجند از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) استفاده شده است. برای این منظور توان تولید رواناب قسمت های مختلف حوزه با در نظر گرفتن تغییرات مکانی عواملی از قبیل خاک، کاربری اراضی، بارندگی و شیب تولید گردیده و سپس با ترکیب لایه ها در محیط GIS مکان های مستعد جمع آوری رواناب شناسایی گردید. استعداد منطقه در جمع آوری رواناب در4 سطح ضعیف، متوسط، خوب و بسیارخوب تعریف شد که به ترتیب 38/28، 9/43، 91/20، 3/7 درصد از مساحت حوضه را به خود اختصاص می دهند. در نهایت ظرفیت ذخیره آب در یکی از محدوده های با استعداد ذخیره بسیار خوب مورد بررسی قرار گرفته و نتایج در سه حالت مختلف خاکریزی مورد بحث قرار گرفته است.
۳۵۸.

مکان یابی و تعیین محدوده قابل توسعه شهر کوهدشت با استفاده از منطق فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال یازدهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 77 - 88

کلیدواژه‌ها: توسعه شهری مکان یابی سیستم اطلاعات جغرافیایی منطق فازی شهر کوهدشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۹ تعداد دانلود : ۳۱۹
مکان یابی[1] فرآیندی که از طریق آن می توان بر اساس شرایط تعیین شده برای یک کاربری مشخص و با توجه به منابع و امکانات موجود, بهترین محل مناسب را تعیین نمود. مکان یابی درواقع تجزیه وتحلیل توأمان اطلاعات فضایی و داده های توصیفی به منظور یافتن یک یا چند موقعیت فضایی با ویژگی های توصیفی موردنظر است. از سوی دیگر منطق فازی که می توان در تعریف آن گفت که از منطق ارزش های "صفر و یک" نرم افزارهای کلاسیک فراتر رفته و درگاهی جدید برای دنیای علوم نرم افزاری و رایانه ها می گشاید، زیرا فضای شناور و نامحدود بین اعداد صفر و یک را نیز در منطق و استدلال های خود به کار می گیرد (جورابیان، محمود و همکاران: 1381)، نیز می تواند در امر مکان یابی بسیار به کار آید چراکه مقادیر میان صفر و یک را در بر می گیرد. با توجه به تعریف فوق و نیز توجه به این مطلب که همه ساله شاهد افزایش نرخ رشد جمعیت هستیم ناگزیر با رشد و توسعه شهرها مواجه هستیم که این امر ضرورت مکان یابی محدوده های مناسب برای گسترش های بعدی هر شهری را ضروری می سازد. شهر کوهدشت واقع در استان لرستان نیز اگرچه نه به صورت گسترده ولی شاهد این توسعه در چند دهه گذشته بوده است آنچه در این پژوهش انجام شد بیانگر این واقعیت بوده است که شهر کوهدشت در ادامه توسعه فیزیکی خود، با محدودیت های گسل (در بخش جنوبی شهر)، شیب، انواع فرایندها (هوازدگی، دامنه ای، جریانی و فرسایشی)، خطرات ناشی از گسل (تخریب سدها، آب های زیرزمینی، تأسیسات و ...) و درنتیجه اثرات مخاطرات محیطی بر روی سازه های انسانی و افزایش هزینه های ساخت وساز ناشی از این مخاطرات مواجه است، به استثنای اراضی واقع در شرق و غرب (مناسب ترین مکان ها برای توسعه فیزیکی آتی)، دیگر جای برای توسعه فیزیکی شهر کوهدشت وجود ندارد.  
۳۵۹.

تحلیل فضایی- مکانی مدل های تصمیم گیری چند معیاره فازی در مکان گزینی کتابخانه عمومی مطالعه موردی: منطقه چهار کلانشهر تبریز(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال سیزدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 93 - 109

کلیدواژه‌ها: مکان گزینی کتابخانه عمومی سیستم اطلاعات جغرافیایی تحلیل سلسله مراتبی فازی منطقه چهار شهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۸۹
ز مهمترین نهاد های ارایه کننده خدمات عمومی- اطلاعاتی در محیط های شهری کتابخانه های عمومی هستند و ارتباط تنگاتنگی بین رسالت کتابخانه های عمومی و مفاهیمی چون مدنیت، شهرنشینی و شهروندی وجود دارد. لذا معیار های مکانی و فضایی جهت احداث این نهاد های مهم فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. به دلیل عدم توجه به مکانیابی مناسب کتابخانه ها متاسفانه در بیشتر شهرهای ایران کتابخانه های موجود به طور غیرعادلانه توزیع شده اند و کارایی جغرافیایی مناسبی ندارند. در این پژوهش جهت بررسی مناسب بودن یا نبودن توزیع جغرافیایی کتابخانه های عمومی منطقه چهار شهری تبریز و مکانیابی محل های احداث کتابخانه های جدید از هشت معیار موثر در مکانیابی کتابخانه های عمومی استفاده شده است. نتایج حاصله نشان می دهند که به طور بهینه چهار پهنه مناسب جهت احداث کتابخانه عمومی جدید در محدوده منطقه چهار شهری تبریز وجود دارد. این پهنه ها با حفظ فاصله از کتابخانه های موجود در مناطق پرتراکم منطقه، نزدیک به مسیرهای دسترسی، به دور از عوامل ناسازگار و پر سر و صدا و در مجاورت مراکز پر جمعیت و کاربری های سازگار شهر واقع شده اند
۳۶۰.

مکان یابی مراکز تربیتی استعدادهای برتر با استفاده از تلفیق فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی: شهر کرج)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 35 - 50

کلیدواژه‌ها: مراکز تربیتی استعدادهای برتر فرایند تحلیل شبکه سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر کرج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۲۰۹
ارتقاء سطح تربیت در افراد برگزیده و مستعد جامعه، درگرو احداث مراکز تربیتی استعدادهای برتر می باشد که می تواند افرادی را تربیت نماید که در آینده ای نزدیک مسئولیت های مهمی را در سطوح ملی عهده دار شوند. شهر کرج به لحاظ داشتن تراکم جمعیتی زیاد در سال های اخیر و همچنین تنوع در برخورداری از سطوح اجتماعی-اقتصادی متفاوت، ضرورت بیشتری نسبت به سایر شهرهای ایران جهت احداث مراکز تربیتی استعدادهای برتر دارد. در این تحقیق از مدل فرآیند تحلیل شبکه برای رتبه بندی معیارهای دخیل در مکان یابی استفاده شده است. ابتدا معیارهای مؤثر در فرآیند مکان یابی تعیین و در قالب داده های جغرافیایی در نرم افزار ArcGIS آماده سازی شده اند. سپس لایه های اطلاعاتی در فرآیند تحلیل شبکه ای وزن دهی و آنگاه همپوشانی وزن دار لایه های جغرافیایی باارزش های نسبی به دست آمده صورت پذیرفت. در انتها مکان های پیشنهادی مراکز تربیتی بر اساس اهمیت، اولویت بندی شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که به ترتیب اولویت، مراکز جمعیتی رجایی شهر، عظیمیه، شاهین ویلا در رتبه اول تا سوم جهت احداث مراکز تربیتی استعدادهای برتر قرار دارند.