حج تمتع

در دوره جاهلیت، حج و عمره به عنوان دو عبادت مستقل به شمار می-آمده و در دو زمان مختلف از سال (عمره در ماه رجب، و حج در ماه های حج) برگزار می شده است. پس از ظهور اسلام، این دو عبادت با همان وضع از سوی مردم انجام می پذیرفت تا آنکه در سال دهم هجری و در جریان حجه الوداع به فرمان پیامبر(ص)، عمره هم زمان با ادای مناسک حج برگزار و بر انجام توامان آن تا ابد تاکید شد. علی رغم تثبیت این حکم شرعی در روایات شیعه و سنی، در خصوص اصل تشریع عمره تمتع و نیز بقا یا نسخ آن اختلافاتی در روایات اهل سنت به چشم می خورد که این مقاله در صدد بررسی تطبیقی این موضوع در روایات شیعه و سنی و نیز داوری درباره اختلافات موجود است.

سازمان حج و زیارت تنها منبع تأمین نیروی انسانی کاروان های حج، نیازمند آموزش کارگزاران کاروان های زیارتی است. هدف این پژوهش شناسایی و رتبه بندی نیازهای آموزشی مدیران و معاونان کاروان های حج تمتع است. جامعة آماری، همة مدیران و معاونان کاروان های حج تمتع در سال 1392 است که نمونه ای به حجم 222 به روش طبقه ای با انتساب متناسب از بین آن ها انتخاب شد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوة گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. برای اجرای فن دلفی نمونه ای 25 نفری از خبرگان آموزش حج به روش قضاوتی انتخاب شد. ابزار پژوهش پرسشنامه و مطالعة اسناد و مدارک است. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد، کلاس های برگزارشده در عمل، برای مدیران و معاونان مفید و مؤثر بوده است. همچنین، مکالمة عربی در رتبة اول اهمیت قرار دارد. در اجرای فن دلفی، مکالمة عربی 1و 2، اپراتوری کامپیوتر، سفر حج و مقدمات آن و جغرافیا و نقشه خوانی و مقررات عربستان برای دورة مقدماتی؛ مکالمة عربی 4، احکام و مناسک حج، انتقال تجارب موفق، قوانین و مقررات عربستان، امنیت در سفر، مهارت های ارتباطی، آشنایی با مذاهب اسلامی، آموزش زبان انگلیسی، و شرح وظایف اجرایی برای دورة بازآموزی مدیران و معاونان پیشنهاد شد.

«جحفه» از میقات های پنجگانه مشهور برای افراد آفاقی است که قصد حج و عمره را داشته باشند. این میقات هم اکنون در حج برای بسیاری از زائران که از فرودگاه جده و یا جاهای دیگر وارد عربستان می شوند و به هر دلیل نمی خواهند به مدینه بروند، مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین افرادی که از مدینه منوره، از راه معمول حرکت نکرده و از مسجد شجره عبور ننمایند نیز می توانند از جحفه محرم شوند. حال پرسش این است که آیا همه زائران   چه افراد معذور و چه غیر معذور   می توانند با توجه به در پیش بودن میقات جحفه، از میقات شجره احرام نبسته و در جحفه محرم شوند؟ معیار جواز عبور از جحفه، مریضی و ناتوانی است یا مطلق عذر و ضرورت؟  در این نوشتار پس از طرح اجمالی تاریخچه منطقه، با توجه به فتاوای فقهای عظام و روایات، به اثبات اصل میقات بودن جحفه برای اهل شام، مصر، مغرب و هر آنکه از آنجا می گذرد، پرداخته شده است. در ادامه با استمداد از روایاتت متعدد در مسأله و کند وکاو آرای اندیشمندان اسلامی دیدگاه مشهور به اثبات رسیده که فقط معذورین، بیماران و ناتوانان می توانند به جای میقات مسجد شجره از جحفه احرام ببندند.

اعمال و رفتار های مشروع انسان در شریعت اسلام، گاهی  برگرفته از رفتار های عرفی است و عرف حدود و ثغور آن را مشخص می کند و  گاه توقیفی بوده و نیازمند بیان شارع است. حج از آن جمله  عبادات است که توقیفی بوده و در جای جای آن نیامند بیان شارع هستیم. آنچه در این نوشتار به پژوهش در این باره پرداخته ایم که آیا فاصله میان یک عمل و یا میان اعمال مانع کلیت و صحت این عبادت مرکب می شود یا خیر؟ به بیان دیگر هیات اتصالی بین اعمال و حرکات در حج واجب است یا خیر؟ طبق فحص و جستجویی که انجام گرفت، به این نقطه رسیدیم که در برخی از اعمال موالات واجب بوده و در برخی دیگر خیر. ملاک در تشخیص تحقّق موالات و یا عدم آن، عرف است.

مقدمه: غربالگری ناصحیح زائران توسط پزشکان کاروان در معاینات قبل از اعزام به حج مشکلات عدیده و جبران ناپذیری را در طول موسم به فرد، کاروان و سیستم خدمات درمانی تحمیل می کند. هدف از این مطالعه بررسی خطاهای پزشکان کاروان در معاینات قبل از اعزام در حج تمتع 87 است. روش ها: در این مطالعه مقطعی گذشته نگر، اشتباهات پزشکی در معاینات قبل از اعزام 100000 زائر حج تمتع 87 گردآوری، استخراج و دسته بندی گردید. یافته ها: اعزام 26 مورد بیمار با سرطان پیشرفته که یک مورد منجر به مرگ و بقیه موارد منجر به اعزام به ایران یا بستری در بیمارستان های عربستان شد. در 10 مورد با وجود جانباز شیمیایی در کاروان عادی، پیش بینی هیچ گونه تدابیر لازم و در 5 مورد با وجود جانباز قطع نخاع، هیچ گونه تمهید مراقبتی انجام نشده بود. 4 مورد اختلالات روانی تشخیص داده نشده بود و بیمار به ایران بازگشت داده شد. در 15 مورد پزشک شرح حال دقیقی از بیماران قلبی کاروان خود نداشت. اعزام 3 زائر با اعتیاد و 1 مورد با حاملگی 4 ماهه نیز از دیگر خطاهای پزشکی در حج تمتع 87 بود. نتیجه گیری: تشخیص صحیح پزشکان و دقت عمل آنان در تکمیل شرح حال بیماران کاروان و پیش بینی تجهیزات و مراقبت های لازم در طول سفر می تواند از هزینه های جبران ناپذیر فردی، اجتماعی و اقتصادی در سیستم خدمات درمانی بکاهد.

مقدمه: عده ای از زائران به علت بیماری، کهولت سن و یا عود بیماری، دارای توانایی و استطاعت جسمی -روانی لازم برای به جا آوردن اعمال سنگین حج نیستند و بعضی از آنان قبل از موعد به ایران باز گردانده می شوند که عوارض فردی، اجتماعی و اقتصادی بسیاری به همراه دارد. لذا بررسی علل بازگشت این بیماران به ایران می تواند کمک بسیار مؤثری به تصمیم گیران حوزه سلامت حج زیارت در کاهش بار اقتصادی و اجتماعی حاصل از این موضوع بنماید. هدف از این مطالعه بررسی علل بازگشت زائران بیمار به ایران در موسم حج 89 است. روش ها: در این مطالعه مقطعی در سال 89 که در بخش روان پزشکی بیمارستان های هلال احمر ایران در مکه و مدینه در ایام حج تمتع در کشور عربستان سعودی انجام شد، همه بیمارانی که براساس یک مصاحبه دقیق روان پزشکی و معیارهای DSMIV-TR در وضعیت حاد تشخیص داده می شدند، وارد مطالعه شدند. اطلاعات دموگرافیک شامل سن، جنس، نوع اختلال، زمان ارجاع و بیمارستان محل بستری همه بیماران ثبت و پس از ورود به نرم افزار spssنسخه 17 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: در مجموع 106 مورد بیمار اعزام شده به ایران در حج تمتع 89، بیماری های روانی با فراوانی 4/26 درصد، بیشترین علل اعزام ایران در طول ایام حج تمتع سال 1389 بود. بیشترین فراوانی اختلال مربوط به دمانس با 2/41 و دلیریوم حاد با 4/38 درصد بود. نتیجه گیری: بیماری های روانی بیشترین علل بازگشت زائران قبل از موسم حج در حج 89 بود که دقت عمل بیشتر پزشکان در غربالگری و تشخیص شدت این بیماری ها در هنگام معاینه در ایران و تأیید استطاعت و تحت نظر داشتن این بیماران در استفاده به موقع از داروها می تواند کمک مؤثری در کاهش هزینه ها و بار بیماری این بیماران در ایام حج باشد.