کتابخانه های دانشگاهی

هدف: از ارزشمند ترین داشته های هر سازمان، برند آن است که کارکردهای گوناگونی برای بازنماییِ درخورِ سازمان، کارکنان و محصولات آن دارد. در این میان کتابخانه ها و به ویژه کتابخانه های دانشگاهی در هماوردی با رقیب های اطلاعاتی خود با چالش های بسیاری برای بازنمایی ارزش های کلیدی خود در عصر اطلاعات رویاروی هستند که می توانند با برندسازی با آن ها مقابله کنند. با همه پژوهش هایی که در جهان انجام شده اند، برندسازی و بایسته های درونی و بیرونی ساخت آن در کتابخانه ها، با کمبود پژوهش های پایه و کاربردی در این زمینه روبه رو هستند. بنابراین نیاز است که چگونگی برندسازی کتابخانه های دانشگاهی برای بازنگری در برند سنتی آن ها بررسی شود. برای این هدف، پیش تر پژوهشی با روش «نظریه داده بنیاد» انجام شده و مجموعه ای از عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر ساخت برند کتابخانه های دانشگاهی در قالب یک مدل به دست آمده است. هدف این پژوهش سنجش اعتبار مدل برندسازی کتابخانه های دانشگاهی در بافت وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری (عتف) و ارائه مدل اعتباریابی شده برندسازی آن ها بود.روش: رویکرد این پژوهش، کمّی با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه بود. جامعه پژوهش مدیران، معاونان، کتابداران کتابخانه های مرکزی و نیز اعضای هیئت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های دولتی زیر پوشش وزارت عتف بودند. برای بررسی فرضیه های پژوهش آزمون ناپارامتریک دوجمله ای به کار رفت، چرا که داده ها نرمال نبودند. بررسی اعتبار مدل پژوهش نیز با کاربرد گونه دومِ روشِ «مدل سازی معادلات ساختاری»، یعنی «حداقل مربعات جزئی (پی ال اس)» و با دو روش «نظریه اندازه گیری» و «نظریه ساختاری» انجام شد.یافته ها: عامل های مؤثر بر ساخت برند کتابخانه های دانشگاهی در دو بُعد درون دانشگاهی و برون دانشگاهی جای می گیرند. در بُعد درون دانشگاهی، نخست ابعاد درونی کتابخانه ها مانند معماری ساختمان کتابخانه، منابع و خدمات اطلاعاتی کتابخانه، برندسازی کتابداران، فعالیت های بازاریابی و مدیریت کتابخانه مطرح هستند. سپس ابعاد بیرونی کتابخانه ها هستند که با نقش سازمان مادر کتابخانه و نقش نظام آموزش عالی نمود یافته اند. در بُعد برون دانشگاهی، نخست وضعیت پرورش علمی و رفتاری جامعه اطلاعاتی کتابخانه است که از نقش کتابخانه های دیگر در پرورش علمی نسل تازه و شخصیت رفتاری و اطلاع یابی ناهمسان جامعه اطلاعاتی تازه کتابخانه اثر می پذیرد. سپس وضعیت فضای اطلاعاتی جامعه است که از وضعیت اقتصاد ملی و وضعیت نشر دیجیتال کشور اثر می پذیرد. دستاوردهای ساخت برند کتابخانه های دانشگاهی نیز تصویرسازی برند، برتری برند و وفاداری رفتاری برند برای کتابخانه ها هستند.نتیجه گیری: رویکرد چیره در ساخت برند کتابخانه های دانشگاهی، «رویکرد هویتی» است؛ یعنی برند، ماهیتی در پیوند با هویت کتابخانه دارد. تصویر برند نیز بر پایه تجربه کاربران از کاربرد کتابخانه است و کتابخانه و کارکنانش مرکز ساخت برند و ارزش ویژه آن هستند. در این میان نیز نشانه هایی از «رویکرد اقتصادی» (به دلیل اهمیت کاربرد ابعاد آمیخته بازاریابی) و نیز «رویکرد مشتری پایه» (به دلیل نقش کلیدی بهره داران در ساخت برند) دیده می شوند.

هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر ارزیابی و سنجش اثرات آینده نگاری بر سیاست گذاری توسعه در کتابخانه های دانشگاهی با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری (مطالعه موردی: کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه) است.روش شناسی پژوهش: پژوهش از حیث هدف کاربردی و از حیث ماهیت توصیفی از نوع علی است. در این پژوهش جامعه آماری شامل کتابداران، اساتید و مدیران کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه است. حجم جامعه 110 نفر و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان شامل 86 نفر است. روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی است. روش گردآوری داده ها میدانی و ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته می باشد که روایی آن مورد تأیید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ برابر با 77/0 محاسبه شد. روش تجزیه و تحلیل داده ها آمار توصیفی و رگرسیون خطی و مدل سازی معادلات ساختاری بود. نرم افزارهای مورد استفاده، (Spss26 ) و اسمارت پی ال اس (Smart Pls 3.3) بود.یافته های پژوهش: یافته های پژوهش نشان داد که آینده نگاری بر ابعاد سیاست گذاری توسعه شامل مشارکت به میزان 58 درصد اثرگذاری، تسهیل پیاده سازی به میزان 32 درصد اثرگذاری، اطلاع رسانی به میزان 38 درصداثرگذاری، حمایت به میزان 42 درصد اثرگذاری و پیکربندی مجدد به میزان 54 درصد اثرگذاری بر سیاست گذاری توسعه درکتابخانه های دانشگاهی تاثیرگذار است. همچنین نقش متغیر تعدیل گر سیاست نیز با 21 درصد میان رابطه آینده نگاری و سیاست گذاری توسعه مورد تأیید قرار گرفت.نتایج پژوهش: در نهایت با توجه به یافته های پژوهش که تاثیرگذاری آینده نگاری بر ابعاد سیاست گذاری توسعه کتابخانه های دانشگاهی است می توان چنین نتیجه گرفت که آینده نگاری نیز با 23 درصد اثرگذاری عاملی مؤثر بر سیاست گذاری توسعه و ابعاد آن است.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی همبستگی شرایط ارگونومی و فرسودگی شغلی در کتابداران کتابخانه های دانشگاه اصفهان می پردازد. روش: پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی از نوع همبستگی محسوب می شود. جامعه آماری کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه اصفهان (شامل 61 نفر) در سال 1388 می باشند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش جهت بررسی میزان فرسودگی کتابداران و سیاهه بازبینی استانداردها و اصول ارگونومی در محیط کتابخانه به منظور بررسی شرایط ارگونومی بود. داده ها نیز با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی بوسیله نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که بین شرایط ارگونومی و شدت و فراوانی خستگی عاطفی، کاهش عملکرد شخصی و مسخ شخصیت کتابداران دانشگاه اصفهان رابطه معنادار وجود ندارد.

هدف: تحقیق حاضر با هدف شناسایی رابطه رهبری تحول آفرین و رفتار مدنی سازمانی در کتابخانه های دانشگاه تهران و مشخص نمودن میزان پیش بینی پذیری رفتار مدنی سازمانی بر اساس ابعاد رهبری تحول آفرین و سهم تبیینی هرکدام از آن ها انجام شده است. روش: تحقیق حاضر به لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی و از حیث نحوه گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی به شمار می آید. جامعه آماری شامل کتابخانه های دانشگاه تهران و کارکنان شاغل در آن ها می باشد. داده های مطالعه با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از آزمون های همبستگی و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: نتایج آزمون فرضیه ها نشان دهنده این است که بین ابعاد رفتار آرمانی، نگرش آرمانی، تحریک ذهنی و ملاحظات فردی با رفتار مدنی سازمانی رابطه معنی داری وجود دارد. بین عامل کلی رهبری تحول آفرین و رفتار مدنی سازمانی نیز رابطه معنی داری در سطح یک درصد وجود دارد. همچنین از بین مولفه های رهبری تحول آفرین، رفتار آرمانی و نگرش آرمانی به اندازه 7/20 درصد از واریانس رفتار مدنی سازمانی را به طور معنی داری پیش بینی می کنند.

هدف: هدف این مطالعه رفتار پویش محیطی مدیران کتابخانه های دانشگاهی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی کشور درگردآوری و استفاده از اطلاعات در تصمیم گیری و ترسیم آینده سازمان است. روش:روش پیمایش تحلیلی برای بررسی و تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرها استفاده شده است. کتابخانه های مرکزی واحدهای بزرگ (33 واحد دانشگاهی) و بسیار بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی (61 واحد دانشگاهی) در سطح کشور جامعه آماری این مطالعه است. یافته ها: یافته ها نشان داد که بخش های مخاطبان و مشتریان (میانگین = 68/4)، فناوری (میانگین = 14/4) و اجتماعی و فرهنگی (میانگین = 4) از دیدگاه مدیران بخش های محیطی مهم و نامطمئن هستند به لحاظ تغییرپذیری بخش های مخاطبان و مشتریان (میانگین = 32/4)، فناوری (میانگین = 07/4) و اجتماعی و فرهنگی (میانگین = 94/3) از دیدگاه مدیران بخش های محیطی دارای نرخ تغییر بالا مشخص شده اند. بخش های مخاطبان و مشتریان (میانگین = 26/4)، فناوری (میانگین = 98/3) و رقبا (میانگین= 88/3) نیز بخش های محیطی پیچیده هستند. همچنین نتایج نشان داد که اطلاعات درباره محیط از منابع کتابخانه (میانگین= 25/4)، خدمات اطلاع رسانی الکترونیکی (میانگین=2/4)، مخاطبان و مشتریان (میانگین=06/4) و متخصصان مربوطه (میانگین=06/4) با تناوب و فاصله زمانی بیشتری در تصمیم گیری مدیران مورد استفاده قرار گرفته اند و عدم قطعیت محیطی درک شده در بخش مخاطبان و مشتریان و اجتماعی و فرهنگی در مقایسه با سایر بخش ها رابطه همبستگی نسبتاً معنی داری با استفاده از اطلاعات منابع اطلاعاتی درباره محیط در تصمیم گیری دارد.

هدف: این پژوهش با هدف، بررسی رابطه هوش معنوی و شادکامی کتابداران شاغل در کتابخانه های دانشگاه تهران انجام شده است . روش: پژوهش حاضر، پژوهشی توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. برای انجام این پژوهش از پرسشنامه هوش معنوی اسماعیل ناصری (1387) و نیز پرسشنامه شادکامی آکسفورد (1989) استفاده شد. تعداد 150 پرسشنامه توسط محققان جمع آوری شد که پس از بازبینی و تصحیح پرسشنامه های ناقص، 132 پرسشنامه نهایی انتخاب شدند و سپس تحلیل آماری بر روی داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: نتایج حاصله از این پژوهش نشان داد که بین هوش معنوی و شادکامی کتابداران رابطه معناداری وجود دارد، (با سطح معنا داری 000/0 و ضریب همبستگی 836/0)، بنابراین فرض وجود رابطه بین هوش معنوی کتابداران و شادکامی آن ها با بیش از 99 درصد اطمینان تأیید می شود. همچنین یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین هوش معنوی و شادکامی کتابداران بر اساس جنسیت و تاهل آنها رابطه معنی داری وجود ندارد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان قابلیت کاربرد الگوی پذیرش فناوری برای پذیرش فناوری آر.اف.آی.دی. در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر یزد و تعیین مؤثرترین سازه ها بر پذیرش این فناوری است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش پیمایشی است؛ جامعه آماری شامل 24 باب کتابخانه مرکزی و دانشکده ای دانشگاه های دولتی، پیام نور، آزاد، مرکز آموزش عالی فنی و حرفه ای، مرکزتربیت معلم و مؤسسه آموزش عالی علمی - کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته است. یافته ها: براساس یافته های پژوهش، مدل پذیرش فناوری به دلیل کسب ضریب تعیین نهایی 353/0 قابلیت کاربرد در جامعه مورد مطالعه را دارد و متغیرهای سودمندی درک شده، سهولت استفاده درک شده و نگرش نسبت به استفاده به میزان 3/35 درصد قابلیت تبیین متغیر تصمیم به استفاده را دارند. همچنین دیگر یافته ها حاکی از آن است که مهم ترین متغیرهای تأثیرگذار برمتغیر وابسته تصمیم به استفاده از فناوری آر.اف.آی.دی. به ترتیب متغیرهای سودمندی استفاده درک شده (44/0)، سهولت استفاده درک شده (42/0) و نگرش نسبت به استفاده (09/0) هستند. اصالت / ارزش: تاکنون پژوهش های اندکی در زمینه پذیرش فناوری با استفاده از الگو های علّی مانند مدل پذیرش فناوری در کتابخانه ها انجام شده است. به علاوه پژوهش هایی که در زمینه پذیرش فناوری آر.اف.آی.دی. هستند بیشتر در سازمان ها بررسی شده اند. بنابراین می توان گفت در زمینه موضوع پژوهش، تاکنون تحقیقی صورت نگرفته است.

 هدف: امروزه رشد مجموعه کتابخانه ها با مشکلات مالی و کمبود فضای کافی روبه روست، پس این تحقیق با هدف به کارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی(جی آی اس) در مدیریت مجموعه منابع کتابخانه (وجین نظام مند، مجموعه سازی و بازنمایی میزان امانت منابع) و ارائه مدل پیشنهادی مدیریت مجموعه منابع کتابخانه با استفاده از آن انجام گرفته است. روش: پژوهش حاضر تلفیقی از روش پیمایشی - توصیفی و روش طراحی سیستم است. در این پژوهش به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از روش پیمایشی - توصیفی و برای پیاده سازی و ورود اطلاعات و داده ها به نرم افزار آرک جی آی اس و همچنین تحلیل داده ها و نمایش نتایج بر روی نقشه های طبقات کتابخانه، از روش طراحی سیستم استفاده شد و طراحی پایگاه اطلاعات مکانی با استفاده از اطلاعات منابع و میزان امانت آنها و نقشه ساختمان کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به عنوان نمونه موردی انجام گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد در هنگام جست وجو در پایگاه اطلاعات مکانی ایجادشده، میزان امانت منابع هر قفسه خاص بر روی نقشه ساختمان و تالار مورد نظر، امکان مشاهده دارد. در نهایت با استفاده از یافته های تحقیق، مدل پیشنهادی مدیریت مجموعه منابع کتابخانه با استفاده از جی آی اس و بر اساس واقعیت اجرایی، مراحل مختلف پژوهش ترسیم شد.

هدف: این تحقیق به منظور شناسایی مؤلفه های فناوری اطلاعات و تأثیرات آن بر ساختار سازمانی و کارکردهای مدیریتی در کتابخانه های دانشگاه شیراز صورت گرفته است. روش: پژوهش با استفاده از روش پیمایشی - توصیفی و همبستگی انجام شد. برای گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته (بر مبنای طیف 7 مرتبه ای لیکرت) در بین 64 نفر از کارکنان و کارشناسان کتابخانه های دانشگاه شیراز توزیع و سپس داده های جمع آوری و با شیوه های توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که توسعه فناوری اطلاعات بر ساختار سازمانی تأثیرگذار است و به ویژه با کاهش تمرکز در سازمان ارتباط معناداری دارد. اما رابطه میان توسعه فناوری و بهبود کارکردهای مدیریتی تأیید نشد. همچنین نتایج نشان داد که رابطه معناداری میان توسعه فناوری اطلاعات و بهبود کارکردهای مدیریتی وجود ندارد. توسعه فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاه شیراز، بیشترین تأثیر را در کاهش تمرکز، آموزش و توانمندسازی کارکنان و بهبود ارتباطات دارد. همچنین میان فناوری اطلاعات و کارکردهای ارزیابی عملکرد و گزینش نیروهای انسانی نیز رابطه ای یافت نشد. اصالت و ارزش: در پژوهش حاضر پیش فرض های موجود در زمینه تأثیر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباط آن با مؤلفه های ساختار سازمانی و کارکردهای مدیریتی در کتابخانه ها بررسی شد. از این رو نتایج حاصل از این پژوهش در کتابخانه های مورد مطالعه و سایر کتابخانه های مشابه کاربرد دارد و نکات ضعف احتمالی را برطرف و نکات قوت را تقویت می کند.

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه سیستم کتابخانه دیجیتالی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران از دیدگاه مدیران این کتابخانه ها انجام شد. روش: پژوهش از نوع کاربردی بوده و به شیوه پیمایشی – تحلیلی صورت گرفته است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بود که بر مبنای تعریف فدراسیون جهانی کتابخانه دیجیتالی (شامل چهار محور اساسی نیروی انسانی، مجموعه، خدمات و فناوری) و با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر متخصصان حوزه تهیه شد. جامعه آماری پژوهش مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران بودند. یافته ها: از سوی جامعه آماری 43 عامل مطرح شده در این پژوهش، همگی مؤثر قلمداد شدند. مؤثرترین عاملی که برای توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران مدنظر قرار گرفت، عامل آموزش نیروهای داخلی در کنار برون سپاری برخی از فعالیت ها به متخصصان حوزه کتابخانه دیجیتالی بود و مهم ترین راهکار برای ارتقای خدمات، آگاهی و الگوبرداری از تجربیات برتر داخلی و بین المللی (با کسب بالاترین رتبه لیکرت83/4 از 5 در طیف لیکرت) است و تعیین سطوح دسترسی به اطلاعات کتابخانه دیجیتالی (با کسب پایین ترین رتبه لیکرت 33/3 از 5 در طیف لیکرت) کم اهمیت ترین عامل بود. تفاوت معناداری بین دیدگاه مدیران مورد مطالعه، نسبت به راهکارهای مؤثر بر توسعه خدمات و فناوری سیستم کتابخانه دیجیتالی وجود دارد. اصالت / ارزش: پژوهش حاضر جزو اولین پژوهش هایی است که به شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه سیستم کتابخانه دیجیتالی می پردازد. شناسایی این عوامل شاید نقش بسیار مهمی در پیشرفت و بهبود امور کتابخانه های دیجیتالی ایفا کند.

هدف: هدف این پژوهش تعیین وضعیت پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) در ایران بود. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی - ارزیابانه (تلفیقی از پیمایشی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و ارزیابانه با استفاده از سیاهه وارسی محقق ساخته) به ارزیابی پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) ایران اختصاص یافت. جامعه پژوهش پورتال کتابخانه ای 57 دانشگاه برتر وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود که دارای پورتال کتابخانه ای مستقل بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، 40 پورتال کتابخانه ای انتخاب و دیدگاه مدیران آنها درباره به کارگیری مؤلفه های حوزه های تحت بررسی در این پژوهش بررسی شد. یافته ها: پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) ایران از نظر مؤلفه های مورد بررسی در وضعیت «خوبی» قرار داشتند. حوزه «امکانات مدیریتی» با میانگین نمره 61/3 کمترین و حوزه «کیفیت نوشتار» با میانگین نمره 58/4 بیشترین نمره را کسب کردند. همچنین پورتال کتابخانه 13 دانشگاه در سطح مطلوب، 24 دانشگاه در سطح خوب و 3 دانشگاه نیز در سطح متوسط بودند. ابعاد مورد بررسی در حوزه «کیفیت نوشتاری» و «دسترس پذیری» در وضعیت مطلوب و در حوزه «بازیابی اطلاعات»، «خدمات عمومی و اطلاع رسانی»، «شخصی سازی»، «مدیریت محتوا»، «سازماندهی»، «حفاظت و امنیت» و «امکانات مدیریتی پورتال در بخش امانت و مرجع» در وضعیت خوبی قرار داشت. به نظر می رسد با توجه به زیرساخت های موجود در پورتال، بستر مناسبی برای عرضه خدمات و امکانات هر چه بیشتر به کاربران از طریق آن وجود دارد.  

هدف: هدف این پژوهش بررسی وضعیت دانش و مهارت های کتابداران در کاربرد خدمات مرجع بر اساس دیدگاه کواکس (تفکر انتقادی، تحلیل سؤالات، مصاحبه، سازماندهی اطلاعات، یافتن منابع مرجع و تسلط بر ابزارهای پیشرفته اطلاع یابی) از نظر کارکنان کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران است. روش: پژوهش حاضر توصیفی - پیمایشی و جامعه آماری شامل مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران است. روش نمونه گیری هم تصادفی طبقه ای متناسب با حجم بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که ضریب پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (80/0) محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم افزار SPSS V.16 استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که دیدگاه کواکس بر دانش و مهارت های مرجع کتابداران در کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران مؤثر و میانگین تمام مؤلفه های مذکور بالاتر از حد متوسط و در وضعیت مناسبی است. مطلوب ترین مؤلفه «تسلط بر ابزارپیشرفته» و کمترین مؤلفه «سازماندهی اطلاعات» محسوب می شود. همچنین بین نظرهای کتابداران بر پایه عوامل جمعیت شناختی (جنسیت، رشته تحصیلی، سابقه خدمت، سطح تحصیلات، محل خدمت، و نوع کار) در کتابخانه های دانشگاه های دولتی استان مازندران تفاوت معناداری وجود ندارد. اصالت/ ارزش: دیدگاه کواکس جنبه های تعامل و تفکر انتقادی را با زمینه های ابزارهای اطلاع یابی در هم آمیخته است و به توسعه مهارت ها و دانش افزایی کتابدار مرجع کمک می کند. کتابداران کتابخانه ها می توانند با توسعه مهارت های خود در خدمات مرجع، دسترسی و اشاعه اطلاعات به مراجعان را تسریع ببخشند.

هدف: هدف این پژوهش، شناسایی رابطه بین استرس فناوری و تعهد سازمانی در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تبریز است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و در آن ازروش همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری، تمامی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تبریز بوده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استرس فناوری راگوناتان و همکاران (2002) و تعهد سازمانی آلن و می یر (1997) است. یافته ها: بین استرس فناوری و ویژگی های جمعیت شناختی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تبریز رابطه ای وجود ندارد. بین تعهد سازمانی و ویژگی های جمعیت شناختی در کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تبریز رابطه ای وجود ندارد و تنها متغیر تحصیلات با تعهد سازمانی رابطه دارد. بین استرس فناوری و تعهد سازمانی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تبریز، رابطه معنا دار و مثبتی وجود دارد. اصالت پژوهش: گسترش فناوری های اطلاعاتی سبب شکل گیری استرس فناوری در میان کارکنان سازمان ها می شود؛ استرس فناوری بر کاهش تعهد سازمانی (به عنوان شاخص مهم و اثربخشی در مدیریت نیروی انسانی) مؤثر است و بررسی رابطه آنها در میان کتابداران به دلیل حضور روزافزون فناوری در کتابخانه ضروری است و مطالعه پژوهش های انجام گرفته نشان می دهد که هیچ پژوهشی در ایران، رابطه بین استرس فناوری و تعهد سازمانی را بررسی نکرده است.

هدف: پژوهش حاضر به ارزیابی تطبیقی میزان سرمایه اجتماعی کتابخانه های دانشگاه تهران و دانشگاه شریف می پردازد. روش: این پژوهش به روش پیمایشی - تحلیلی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی کتابداران کتابخانه های دانشکده ای و مرکزی دانشگاه شریف و کتابداران کتابخانه مرکزی و کتابخانه های دانشکده های علوم پایه، فنی، مدیریت و اقتصاد دانشگاه تهران است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم، نمونه ای به تعداد 110 نفر انتخاب شد. ابزا ر گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. یافته ها: میانگین نمره های سرمایه اجتماعی در کتابخانه های دانشگاه تهران (با 28/3 درصد) نسبت به کتابخانه های دانشگاه شریف (با 20/3 درصد) بیشتر است. اما تفاوت میزان سرمایه اجتماعی بین کتابداران کتابخانه های دو دانشگاه در حد معنا داری نبوده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که میزان سرمایه اجتماعی کتابداران کتابخانه های دانشگاه تهران و دانشگاه شریف در سطح به نسبت مطلوب قرار دارد. همچنین میان متغیرهای جمعیت شناختی با میزان سرمایه اجتماعی کتابداران تفاوت معنا داری وجود ندارد. با توجه به تأثیر سرمایه اجتماعی بر بهبود عملکرد کتابخانه ها، توصیه می شود که مدیران کتابخانه های دانشگاهی برای سرمایه گذاری بیشتر در مورد ارزش ها و اهداف مشترک، اعتماد و روابط شبکه ای به عنوان عناصر اصلی سرمایه اجتماعی در کتابخانه ها اقداماتی انجام دهند. اصالت/ ارزش: با توجه به نقش و اهمیت دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف در پیشبرد اهداف علمی کشور، شناسایی میزان سرمایه اجتماعی در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاه های مذکور مدیران را در شناخت مفهوم، اهمیت و بهبود سرمایه اجتماعی در سازمان کتابخانه ها یاری می دهد که چنین پژوهشی تاکنون انجام نگرفته است. 

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل دیدگاه های مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران در مورد مستندسازی تجارب و دانش، به منظور شناسایی زیرساخت ها و سازوکارهای لازم به این منظور است. روش: پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش پیمایشی _ تحلیلی صورت گرفته است. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای محقق ساخته بود که با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر متخصصان حوزه، تهیه و در میان 88 نفر از مدیران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توزیع شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که از دیدگاه مدیران، وجود پنج زیرساخت و عامل: ساختاری، فرهنگی، قانونی، فناورانه و رفتاری به ترتیب اولویت، برای مستندسازی ضروری است. انتقال تجارب کارکنان قبل از بازنشستگی به افراد جانشین، برخورداری مدیران صاحب تجربه از حقوق مالکیت معنوی، ایجاد دستنامه مستندی از تجارب و اقدامات مهم انجام گرفته در کتابخانه و انتشار تجارب مستند شده مدیران، از جمله سازوکارهایی بودند که به منظور بهبود و توسعه نظام مستندسازی در کتابخانه ها شناسایی شدند. اصالت و ارزش: به نظر می رسد با توجه به بررسی های انجام گرفته، این پژوهش برای نخستین بار به شناسایی زیرساخت های لازم برای مستندسازی تجارب و دانش در کتابخانه ها می پردازد و یافته های این پژوهش شاید نقطه آغازی برای انجام دادن مستندسازی در بافت کتابخانه ها و الگویی برای سایر کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی باشد.

هدف: بررسی وضعیت خودکارآمدی کتابداران دو دانشگاه فردوسی مشهد و علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد و رابطه آن با مهارتهای سواد اطلاعاتی آنان است. روش: پژوهش به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های دو دانشگاه مذکور بود (102 نفر). حجم نمونه 80نفر تعیین شد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای غیرنسبتی انتخاب شد. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و تجزیه و تحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: وضعیت خودکارآمدی کتابداران جامعه مورد بررسی، در سطح مطلوب بود. بین مهارتهای سواد اطلاعاتی کتابداران و خودکارآمدی آنها رابطه معناداری وجود داشت. همچنین بین سطوح پایه و پیشرفته سواد اطلاعاتی کتابداران با خودکارآمدی آنها رابطه وجود داشت؛ اما رابطه معنادارای بین سطح مقدماتی سواد اطلاعاتی و خودکارآمدی وجود نداشت. بین میانگین نمرات خودکارآمدی کتابداران برحسب رشته تحصیلی، مدرک تحصیلی (کارشناسی ارشد و کارشناسی) و همچنین سابقه خدمت تفاوت معناداری وجود نداشت. اصالت اثر: از آنجایی که خودکارآمدی عامل مهم در شناخت دانش، مهارت و بینش افراد از خود است، بررسی رابطه آن با مهارتهای سواد اطلاعاتی می تواند به یادگیری مستقل و مداوم کتابداران کمک شایانی کند. بر این اساس، نتایج این پژوهش می تواند به صورت عینی و مطلوب تری در تدوین سیاست های صحیح و برنامه ریزیها، مورد استفاده مدیران و مسؤولان کتابخانه قرار گیرد.

هدف: بررسی کاربرد روش گسترش عملکرد کیفیت (QFD) در ارتقای کیفیت خدمات بخش مرجع کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش، یک پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی و پیمایشی است. ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد لایب کوال و مصاحبه است. از مدل سه مرحله ای QFD و تیم تمرکز 7 نفره برای تعیین ماتریس ارتباط این مدل استفاده شد. جامعه پژوهش شامل 106 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا که از خدمات بخش مرجع استفاده می کنند، می باشد. یافته ها: اختلاف بین خواسته هایی که دانشجویان از آنها رضایت داشتند و خواسته هایی که برای آنان اهمیت بالایی داشت، نشان می دهد که خدمات ارائه شده در بخش مرجع کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا، در حدی نیست که مراجعه کننده می خواهد. همچنین نتیجه محاسبه میزان رضایت دانشجویان بر اساس روش QFD نشان داد که جامعه مورد پژوهش، بیشترین میزان رضایت را از رفتار کتابداران بخش مرجع دارند و کمترین میزان رضایت را از تجهیزات و فضای بخش دارند. اجرای روش QFD نیز روشهایی برای بهبود خدمات ارائه شده بخش مرجع و اولویتهای آن را نشان داد. واژه های کلیدی: گسترش عملکرد کیفیت(QFD)، خانه کیفیت، کیفیت خدمات مرجع، خدمات مرجع، کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا، کتابخانه های دانشگاهی .

هدف: این پژوهش وضعیت کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی تهران را در توسعه اقتصاد مبتنی بر دانش مورد بررسی قرار داده است. روش: پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری را 400 نفر از پژوهشگران و اساتید در 6 واحد دانشگاهی در 6 دانشکده فنی و مهندسی و 6 کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی در شهر تهران تشکیل می دادند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته شامل 25 سئوال بود که بر اساس ضریب آلفای کرونباخ، پایایی آن 96/0 برآورد گردید. تعداد 400 پرسشنامه بین جامعه پژوهش توزیع گردید که تمام 400 پرسشنامه دریافت شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزارSPSS 20 استفاده شده است. یافته ها: در این تحقیق از طریق آزمون t مولفه خلق دانش مورد بررسی قرار گرفت که مقدار آن، 144/17- به دست آمد. دو مولفه دیگر از طریق آزمون دو جمله ای بررسی شد که در مولفه انتشار دانش پاسخ ها کمتر از 3 (خیلی کم و کم و متوسط) است و پاسخ های مولفه کاربرد دانش نیز کمتر از 3 (خیلی کم و کم و متوسط) است. در کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران مولفه های خلق دانش و انتشار دانش و کاربرد دانش در حد کم محقق شده است. بنابراین کتابخانه های دانشگاهی در توسعه اقتصاد دانش مبتنی بر دانش نقش کمی ایفا می کنند.

هدف: بررسی میزان رعایت مولفه های مدل 4 بعدی مدیریت ارتباط با مشتری در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران و مقایسه دیدگاه های مدیران با کتابداران. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایش توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را مدیران (11 نفر) و کتابداران (134 نفر) کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران تشکیل می دهند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه برگرفته از مدل 4 بعدی مدیریت ارتباط با مشتری می باشد و یافته ها با استفاده از آمار توصیفی ( فراوانی، درصد فراوانی، میانگین) و آمار استنباطی (آزمون فریدمن و من- ویتنی u) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که مولفه تکنولوژی (میانگین 16/3 از 5)، مولفه تمرکز بر کاربران خاص (میانگین 03/3 از 5)، مولفه سازماندهی مناسب فرآیندها (میانگین 95/2 از 5) و مولفه مدیریت دانش (میانگین 57/2 از 5) در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران به طور متوسط رعایت می شوند. همچنین، پس از بررسی دیدگاه های مدیران و کتابداران مشخص گردید که بین دیدگاه های مدیران با کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران درباره میزان رعایت مولفه های مدل 4 بعدی مدیریت ارتباط با مشتری تفاوت معناداری وجود دارد.

هدف: فناوری اطلاعات و ارتباطات از دهه 1960 وارد کتابخانه ها گردید.از جمله فناوری های مورد استفاده در کتابخانه ها،"NFC" و"RFID" هستند. هدف از مطالعه تعیین توان تکنیکی فناوری های" NFC" و"RFID" در بهبود ارائه خدمات کتابخانه های دانشگاهی و مقایسه آن ها بر اساس الگوی"Beredy" می باشد. روش: پژوهش به روش توصیفی- تطبیقی و با استفاده از الگوی"Beredy" انجام شده است. یافته ها: یافته های اصلی پژوهش شامل شباهت ها و تفاوت های"NFC" و"RFID" با استناد به الگوی مقایسه ای"Beredy" و بر اساس معیارهای کاربرد، اجزای سیستم کتابخانه ای، اجزای سخت افزاری، نرم افزار، میان افزار، موقعیت استاندارد، دامنه فرکانس، فرکانس عملیاتی، فاصله خواندن، سرعت عملکرد، حالت ارتباطی، حالت عملکرد، محیط عملکرد و امنیت می باشد که در قالب جدول ارائه گردیده است. اصالت اثر: این مطالعه باعث شناخت و پیاده سازی"NFC" در کتابخانه های دانشگاهی ایران در آینده ای نزدیک می شود.