نظریه سؤال - پاسخ

مقدمه : خلاق بودن یکی از مهم ترین توانایی های انسان است که برای دست یابی به موفقیت اهمیت دارد. ازاین رو سنجش خلاقیت حائز اهمیت می باشد. هدف: بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی و خصوصیات روان سنجی مقیاس شناخت خلاق برای مطالعه بر اساس دو نظریه های کلاسیک و سؤال- پاسخ بود. روش : بدین منظور 300 نفر از دانشجویان دانشگاه سمنان به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به مقیاس شناخت خلاق برای مطالعه و پرسشنامه های فراشناخت و فراشناخت مثبت و فراهیجان پاسخ دادند. تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، همبستگی سؤال- نمره کل و تحلیل اعتبار برای بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس اجرا شد. همچنین از مدل پاسخ مدرج سیم جیما برای برازندگی داده ها و تحلیل استفاده شد. تحلیل های آماری با نرم افزارهای SPSS V22 ، LISREL V8.80 و Multilog انجام شد. یافته ها : نتایج تحلیل عاملی نشان داد که مقیاس شناخت خلاق برای مطالعه از یک عامل تشکیل شده و از شاخص های برازش مناسبی برخوردار است، هم چنین شناخت خلاق برای مطالعه با فراشناخت و فراشناخت مثبت و فرا هیجان رابطه مثبت و معنی داری داشت. اعتبار مقیاس شناخت خلاق برای مطالعه، با استفاده از روش ضریب آلفای کرونباخ اعتبار مطلوبی را نشان داد و تحلیل داده های پاسخ سؤال ها با استفاده از مدل سیم جیما برازندگی مناسبی را برای این مقیاس نشان داد. نتیجه گیری : یافته های پژوهش بیانگر این است که نسخه فارسی مقیاس شناخت خلاق برای مطالعه در جامعه دانشجویان از خصوصیات روان سنجی قابل قبولی برخوردار است و می توان از آن به عنوان ابزاری معتبر در پژوهش های روان شناختی استفاده کرد.

سنجش نگرش با تحلیل داده ها به پایان نمی رسد بلکه آغاز راهی است که بتوان کیفیت گویه های نگرش سنجی را افزایش داد و فرصتی فراهم کرد تا خطای اندازه گیری را کاهش داد. در این پژوهش تفاوت بین دو نظریه کلاسیک اندازه گیری (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) در تعیین ویژگی های روان سنجی داده های حاصل از افکارسنجی مطالعه شده است؛ قبل از ارائه نتایج تحلیل های مربوط به این دو نظریه به منظور بررسی روایی و نیز ساخت و تأیید ابزار از تحلیل عامل اکتشافی (EFA) و تحلیل عامل تأییدی (CFA) نیز بهره برده شده است. موضوع موردمطالعه، داده های واقعی مربوط به افکارسنجی 3684 نفر از اقشار مختلف مردم درخصوص برنامه های تلویزیونی بوده است. یافته ها حاکی از آن است که هر دو نظریه کلاسیک و سؤال- پاسخ می توانند اطلاعات مشابهی درباره گویه های مقیاس در ارتباط با خصیصه مکنون مورد اندازه گیری ارائه دهند، اما دو نظریه اندازه گیری تصاویر متفاوتی از دقت مقیاس ها به دست می دهند. به طور کلی، نظریه سؤال- پاسخ، هم اطلاعات غنی تری درباره دقت اندازه گیری و هم پیشنهاد های روشن تری برای بهبود مقیاس ارائه می دهد.

زمینه: روش شناسی شبکه امکان مطالعه همزمان چندین هدف را میسر می سازد و قابلیت هایی دارد که منجربه ارائه ابزارهای تحلیلی مناسب می گردد. پژوهش هایی در خصوص استفاده از تحلیل داده های شبکه در حوزه سنجش تربیتی وجود دارد اما کمتر پژوهشی است که بصورت عملی به ساخت آزمون انطباقی مبتنی بر نظریه شبکه و یا ارائه الگوریتم آن پرداخته باشد. آیا امکان استفاده از علم شبکه در ساخت آزمون های انطباقی وجود دارد؟ هدف: این مطالعه با هدف بهبود الگوریتم آزمون های انطباقی مبتنی بر تحلیل داده های شبکه بر روی زبان آموزان مراکز و مؤسسات آموزش زبان شهر تهران انجام شد. روش : این پژوهش از نوع توصیفی و تمرکز اصلی آن بر تحلیل سؤالات آزمون با تکنیک تحلیل داده های شبکه بود. جامعه آماری کلیه زبان آموزان ده مؤسسه برتر آموزش زبان شهر تهران در سال 1398 بود که قابلیت خواندن زبان انگلیسی را در حداقل سطح داشتند. از میان آنان 1556 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار سنجش آزمون 140 سؤالی خزانه لغات انگلیسی (VST) (نیشن و وارینگ، 1997) بود. تحلیل سؤالات آزمون از طریق نظریه کلاسیک، نظریه سؤال - پاسخ و تحلیل شبکه مبتنی بر الگوریتم فراچترمن - رینگولد انجام شد. یافته ها : پارامترهای سؤالات آزمون بر اساس نظریات کلاسیک و سؤال - پاسخ محاسبه گردید. نقشه ارتباط بین سؤالات مبتنی بر الگوریتم فراچترمن - رینگولد، بر اساس آزمون آماری همبستگی تفکیکی با تعدیل آلفا (0/01< P) ترسیم شد، شاخص های مرکزیت شبکه و الگوریتم انطباقی آزمون استخراج گردید. نتیجه گیری: استفاده از مزایای تکنیک تحلیل داده های شبکه ای مانند قابلیت دیداری سازی نتایج، ارائه گزارش های ساده و جامع و در نظر گرفتن اهمیت سؤالات در ساختار شبکه ارتباطی بین سؤالات به ارتقاء روش های آزمون سازی انطباقی منجر شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی روبریک سنجش کلاسی عادلانه بر اساس نظریه سؤال- پاسخ بود؛ به این منظور نمونه ای شامل 511 دانشجوی دانشگاه تهران به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به سؤال های روبریک پاسخ دادند. در این مرحله و به منظور تعیین کاربرد مدل های تک بعدی یا چندبعدی، روش های دیتکت و تحلیل موازی به کار رفت که نتایج هر دو روش، تک بعدی بودن داده ها را رد کرده و نتایج حاصل از تحلیل موازی نشان دهنده استخراج سه عامل از داده ها بود. همچنین مقایسه شاخص های برازش مدل تک بعدی و چندبعدی شامل لگاریتم درستنمایی، نسبت درستنمایی، ریشه دوم میانگین مربعات باقی مانده و مقایسه ملاک های اطلاعات بیزی و آکایک برازش بهتر مدل چندبعدی برای داده ها را تائید کرد. به این ترتیب و با توجه به چندارزشی بودن پاسخ سؤال ها، مدل چندبعدی پاسخ مدرج برای برآورد پارامترهای سؤال ها به کار رفت. پایایی هر یک از زیرمقیاس های عدالت رویه ای، ماهیت سنجش و عدالت تعاملی به ترتیب 85/0، 69/0 و 63/0 به دست آمد. برآورد پارامترهای تمیز سؤال ها در دامنه 048/1 تا 802/5 قرار داشت که نشان داد همه سؤال ها در تمیز سطوح بالا و پایین سنجش کلاسی عادلانه به خوبی عمل می کنند و بعد از کنترل نرخ کشف اشتباه، آماره S-X2 مؤید برازش خوب همه سؤال های روبریک بود. درمجموع، نتایج این پژوهش نشان دهنده آن است که روبریک تدوین شده دارای ویژگی های روان سنجی مناسبی برای ارزشیابی کیفیت عدالت در سنجش کلاسی اساتید است.

آزمون ها می بایست برای تمام افراد جامعه از هر جنس، نژاد، سن، موقعیت اجتماعی و اقتصادی عادلانه باشد. بر این اساس ارزیابی وجود سوگیری و کارکرد افتراقی در سئوال های آزمون ها بسیار حائز اهمی ت است. در مطالعه حاضر کارکرد افتراقی جنسیتی با استفاده از روش مانتل - هنزل و روش مبتنی بر نظریه سئوال- پاسخ مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا مبانی نظری و روش های ارزیابی کارکرد افتراقی معرفی شده است و در ادامه به منظور ارائه نمونه عملی، پاسخ های یک نمونه تصافی طبقه ای4000 نفری مشتمل بر 2200 آزمودنی مرد و 1800 زن به 55 سئوال آزمون ریاضی کنکور سراسری مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحلیل بیانگر آن است که سئوال های آزمون دارای کارکرد افتراقی است. در بررسی کارکرد افتراقی با استفاده از روش مانتل هنزل 23 سئوال دارای شاخص مانتل هنزل معنادار بودند. بر اساس رویکرد سئوال - پاسخ نیز 9 سئوال دارای کارکرد افتراقی جنسیتی بودند که همگی به نفع دختران بودند. سئوال های دارای کارکرد افتراقی به نفع دختران بیشتر در حوزه محتوایی توابع و معادلات و سئوال های دارای کارکرد افتراقی به نفع پسران بیشتر در حوزه محتوایی مثلثات، هندسه و احتمال هستند.