نظریه کلاسیک اندازه گیری

پژوهش حاضر با هدف آزمون ویژگیهای روان سنجی سیاهة فرسودگی تحصیلی (SBI؛ سالملا آرو، کیورا، لسکینن و نورمی، 2009) در بین گروهی از دانشجویان دختر و پسر ایرانی انجام شد. در مطالعه همبستگی حاضر 322 دانشجوی کارشناسی (166 پسر و 156 دختر) به SBI و سیاهة مشغولیت تحصیلی (SEI، سالملا آرو و آپادایا، 2012) پاسخ دادند. به منظور تعیین روایی عاملی SBI از روش آماری تحلیل عامل تأییدی و به منظور بررسی همسانی درونی SBI از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد. همچنین، به منظور مطالعه روایی سازة SBI، ضریب همبستگی بین نمرة کلی و مقیاس های SBI با نمرة کلی مشغولیت تحصیلی دانشجویان گزارش شد. نتایج تحلیل عامل تأییدی بر پایه نرم افزار AMOS نشان داد که SBI از سه عامل خستگی از دانشگاه، بدگمانی نسبت به دانشگاه و عدم کفایت فردی تشکیل شده است. مقادیر ضرایب همسانی درونی SBI برای عوامل خستگی، بدگمانی و عدم کفایت فردی و نمرة کلی فرسودگی تحصیلی به ترتیب برابر با 91/0، 85/0، 84/0 و 89/0 به دست آمد. در مجموع، نتایج مطالعة حاضر نشان داد که SBI برای سنجش مفهوم فرسودگی تحصیلی در دانشجویان ایرانی ابزاری روا و پایا است. کلیدواژه ها: روایی عاملی، تحلیل عاملی تاییدی، سیاهة فرسودگی تحصیلی، روایی سازه.

سنجش نگرش با تحلیل داده ها به پایان نمی رسد بلکه آغاز راهی است که بتوان کیفیت گویه های نگرش سنجی را افزایش داد و فرصتی فراهم کرد تا خطای اندازه گیری را کاهش داد. در این پژوهش تفاوت بین دو نظریه کلاسیک اندازه گیری (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) در تعیین ویژگی های روان سنجی داده های حاصل از افکارسنجی مطالعه شده است؛ قبل از ارائه نتایج تحلیل های مربوط به این دو نظریه به منظور بررسی روایی و نیز ساخت و تأیید ابزار از تحلیل عامل اکتشافی (EFA) و تحلیل عامل تأییدی (CFA) نیز بهره برده شده است. موضوع موردمطالعه، داده های واقعی مربوط به افکارسنجی 3684 نفر از اقشار مختلف مردم درخصوص برنامه های تلویزیونی بوده است. یافته ها حاکی از آن است که هر دو نظریه کلاسیک و سؤال- پاسخ می توانند اطلاعات مشابهی درباره گویه های مقیاس در ارتباط با خصیصه مکنون مورد اندازه گیری ارائه دهند، اما دو نظریه اندازه گیری تصاویر متفاوتی از دقت مقیاس ها به دست می دهند. به طور کلی، نظریه سؤال- پاسخ، هم اطلاعات غنی تری درباره دقت اندازه گیری و هم پیشنهاد های روشن تری برای بهبود مقیاس ارائه می دهد.

هدف پژوهش حاضر، ساخت و بررسی ویژگی های روان سنجی ابزار خودارزیابی صلاحیت های حرفه ای معلمان دورهٔ ابتدایی است. پژوهش به روش آمیخته از نوع اکتشافی در دو مرحلهکیفی و کمی انجام شده است که در مرحلهٔ کیفی با استفاده از تحلیل محتوای مقایسه ای، محتوای 30 سند از اسناد معتبر ملی و بین المللی در حوزهٔ تربیت معلم بررسی و بر اساس نتایج به دست آمده از تحلیل محتوا، ابزار ارزیابی صلاحیت های حرفه ای معلمان ساخته شده است. روایی ابزار با استفاده ازنظر متخصصان تأیید شد و پایایی آن با محاسبهٔ 8 ضریب پایایی برآورد شد که در تمامی ضرایب، مقدار عددی آن بالای 7/0 و در وضعیت مطلوب بود. در مرحلهٔ کمی، ابزار پژوهش در حیطهٔ جامعهٔ معلمان دورهٔ ابتدایی شهر اصفهان (5157 نفر) و در نمونهٔ 500 نفری از آن ها اجرا شد که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند، سپس ویژگی های روان سنجی ابزار در سطح زیر مقیاس ها با استفاده از روش های مبتنی بر نظریهٔ کلاسیک اندازه گیری و نظریهٔ پاسخ- سؤال و البته به منظور بررسی اعتبار سازه ای، از تحلیل عاملی تأییدی سلسله مراتبی استفاده شد. بر اساس شاخص های برآورد شده در این سه رویکرد، می توان گفت ابزار محقق شده، پس از حذف سؤال های نامناسب از همسانی درونی و اعتبار سازه ای مطلوبی برخوردار است و می توان به نتایج آن اعتماد کرد.

هدف اصلی این پژوهش تهیه ابزاری استاندارد به منظور ارزیابی کمّی عملکرد مدیریتی مدیران و فرماندهان ناجا مبتنی بر شاخصهای عملکرد مدیریتی نظام شایسته سالاری بر اساس روشهای جدید اندازه گیری است. بدین منظور از نمونه ای 664 نفری از مدیران و فرماندهان ناجا از تمام استانهای کشور و ستادفرماندهی ناجا صورت تصادفی طبقه ای درخواست شد که میزان تناسب هر یک از شاخصهای عملکرد مدیریتی نظام شایسته سالاری را روی پیوستار مشخص کنند. در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، پس از سرند و بررسی مفروضه های آماری داده های معتبر ویژگیهای روانسنجی شاخصها و سؤالات طبق نظریه کلاسیک (CTT) و نظریه سؤال- پاسخ (IRT) با استفاده از نرم افزارهای آماری Statistica و Multilog تعیین، و بخشی از شاخصها بدین طریق حذف شد. در ادامه با استفاده از شیوه تحلیل عاملی اکتشافی، شاخصهای عملکرد مدیریتی فرماندهان و مدیران به 41 شاخص کاهش یافت و در هفت عامل شناخت سازمانی، مهارت هدایت، رهبری و ایجاد انگیزش، مهارت برنامه ریزی و تصمیم گیری، مهارت ارتباط و تعامل سازمانی، مهارت نظارت و کنترل، به کارگیری فناوری، مهارت روابط اجتماعی دسته بندی شد.

این پژوهش با هدف ارزیابی عملکرد مدیریتی فرماندهان و مدیران ناجا در قالب ارزیابی 360 (چندمنبعی) و ارزیابی ابزار تهیه شده برای این منظور در میدان عمل اجرا شده است؛ بدین منظور ابتدا چهارده پلیس و معاونت انتخاب شد؛ سپس از هر استان چهارده مدیر یا فرمانده یا معاون به تشخیص مرکز بازرسی هر استان انتخاب و برای هر مدیر یا فرمانده، یک مدیر مافوق، دو همکار هم درجه و دو نفر کارمند تحت امر برای ارزیابی این مدیر یا فرمانده نیز انتخاب شد؛ بدین ترتیب هر مدیر یا فرمانده توسط شش نفر (خود فرد، مقام مافوق فرد، دو همکار، دو نیروی تحت امر) ارزیابی شد. برای نمونه گیری از استانهای کشور ابتدا کشور از لحاظ وضعیت جغرافیایی به پنج منطقه، شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تقسیم، و از هر کدام از مناطق کشور چند استان به صورت تصادفی انتخاب شد؛ بدین ترتیب 22 استان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. حجم نمونه در این مرحله از پژوهش، برابر 1848 نفر بوده است که بر این اساس عملکرد مدیریتی 308 مدیر یا فرمانده مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور ارزیابی عملکرد مدیریتی مدیران و فرماندهان ناجا و گردآوری داده های مورد نیاز از شاخصهای تهیه شده در پروژه شایسته سالاری ناجا و ابزار اعتباریابی شده در پژوهش یونسی (1390) استفاده شده است. نتایج ارزیابی مدیران و فرماندهان و ترسیم نیمرخ مربوط نشان داد که از یک سو ادراک مدیران از میزان شایستگی های مدیریتی آنان صحیح نیست که برای تصحیح این خطای ادارکی و تغییر آن به ادراکی صحیح و واقعیتر باید به مدیران بازخورهای مداوم و پیوسته ارائه شود. از سوی دیگر مدیران تمایل داشته اند تا شایستگی های خود را نسبت به سایر منابع ارزیابی (مقام مافوق، همکار و تحت امر) بهتر ارزیابی کنند.

پژوهش حاضر، به منظور مقایسه دو نظریه کلاسیک آزمون (CTT) و پاسخ سؤال (IRT) از نظر اندازه گیری شاخص های دقت آزمون انجام شد. روش تحقیق، از نوع کاربردی توصیفی است و برای بررسی سؤال پژوهشی، پاسخنامه های داوطلبان ورود به دانشگاه های کشور در سال 1384، در رشته علوم تجربی در آزمون اختصاصی درس زیست شناسی مورد استفاده قرار گرفت. از بین کلیه داوطلبان شرکت کننده نظام سالی - واحدی در این گروه آزمایشی، یک گروه نمونه 1000 نفری به طور تصادفی انتخاب شد و سؤال تحقیقی بر روی پاسخنامه های گروه نمونه بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد که نظریه IRT از نظر اندازه گیری شاخص های دقت آزمون بر نظریه CTT ارجحیت دارد. با توجه به نتایج تحقیق، در نظریه پاسخ سؤال، برای هر سطح توانایی، آگاهی و خطای استاندارد جداگانه ای به دست می آید که بر اساس آن می توان فهمید آزمون در کدام سطح توانایی، دارای بیشترین دقت و کمترین خطاست؛ مزیتی که نظریه کلاسیک اندازه گیری فاقد آن است.