تحلیل پوششی داده های فازی

در این مقاله روشی برای یافتن جواب بهینه مدل انتخاب تکنولوژی با داده های فازی معرفی می شود. مقاله یک روش ساده محاسباتی برای یافتن جواب بهینه مساله برنامه ریزی خطی فازی مدل انتخاب تکنولوژی پیشنهاد می کند که درآن نیاز به حل هیچ LP فازی نیست. این تحقیق از پیچیدگی محاسبات داده های فازی می کاهد و زمانیکه پیچیدگی بیشتری مطرح می شود اهمیت این روش نیز افزایش می یابد.

امروزه مدیران در تمام سازمان ها، خواستار استفاده بهینه از امکانات و ظرفیت های موجود در بخش های مختلف می باشند. بنابراین وجود مدلی به منظور ارایه بازخورد در راستای بهبود عملکرد شعب مختلف سازمان ها و دستیابی به ابزاری جهت برآوردن این نیاز مدیران، بسیار ضروری و منطقی به نظر می رسد. هدف از این پژوهش ارائه یک مدلی تلفیقی فرآیند تحلیل شبکه ای فازی، کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی داده های فازی جهت ارزیابی عملکرد شعب ادارات تعاون استان یزد می باشد تا با این وسیله بتوان علاوه بر شناسایی شعب کارا و ناکارا، استراتژی های مناسب را جهت بهبود عملکرد شعب ناکارا و تقویت هرچه بیش تر شعب کارا تدوین نمود. در این پژوهش از مدل کارت امتیازی متوازن به منظور استخراج شاخص های ارزیابی، از تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای فازی به منظور تخمین اهمیت نسبی هر شاخص تحت یک چشم انداز واحد و از تکنیک تحلیل پوششی داده های فازی به منظور ارزیابی کارایی شعب استفاده شده است. بعد مالی به عنوان مهمترین بعد در ارزیابی و شعبه شهرستان یزد و اردکان به عنوان کاراترین شعب از نظر سطح عملکرد شناسایی گردیدند.

در این پژوهش، روابط میان فرهنگ سازمانی و استفاده و بهره برداری از دانش در جهت بهبود و رتبه بندی عملکرد غیرمالی واحدهای شرکت لاستیکی سهند، با کمک تحلیل پوششی داده های فازی به روش مبتنی بر اسلک ها مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این تحقیق ارائه الگویی برای بهبود عملکرد غیرمالی واحدها و بررسی نقش و تأثیر استفاده و بهره برداری از دانش به عنوان متغیر میانجی میان فرهنگ سازمانی و عملکرد غیرمالی است که در آن از مقادیر مربوط به کارایی و مازاد ورودی و کمبود خروجی به دست آمده از تکنیک تحلیل پوششی داده های فازی مبتنی بر اسلک ها بهره گیری شود. برای این منظور از داده هایی استفاده شد که به وسیله پرسش نامه 117 نفر از کارکنان 12 واحد شرکت لاستیکی سهند و به طور سهمیه ای-تصادفی جمع آوری گردید، نتایج تحقیق نشان داد که عملکرد غیرمالی واحدهای مربوط به قسمت کارگاه و فرآیندهای مرتبط به تولید بهتر از دیگر واحدها می باشد و عامل استفاده و بهره برداری از دانش نقش مثبتی بین رابطه فرهنگ سازمانی و عملکرد غیرمالی دارد.

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت، وجود نظام ارزیابی را اجتناب ناپذیر نموده است؛ به گونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان را، اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها؛ به عنوان یکی از علائم بیماریهای سازمان قلمداد می نمایند. تکنیک های مختلفی برای این کار وجود دارد که هر کدام نقاط قوت و ضعف خود را دارند. در این مقاله با ترکیب «کارت امتیازی متوازن[1]» با «تحلیل پوششی داده های فازی»[2]الگویی برای ارزیابی عملکرد شعب بانک ها ارائه می شود. جامعه آماری تحقیق، کلیه شعب بانک سپه شهر تبریز به تعداد 42 شعبه می باشد. شاخص های اندازه گیری کارایی با استفاده از کارت امتیازی متوازن و با توجه به پیشینة موضوع تعیین گردیده است. برای جمع آوری داده های مربوط به هر شاخص از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است که پس از تأیید روایی و پایایی آن در بین جامعه آماری توزیع شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و ارزیابی کارایی شعب، تحلیل پوششی داده های فازی به کار رفته است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که تعداد 10 شعبه از مجموع شعب فعال در سطح شهر تبریز، کارای قوی، 27 شعبه در رده کارا و 5 شعبه باقی مانده ناکارا می باشند.

تأخیر یکی از اتفاقات رایج در پروژه های عمرانی کشور است؛ به نحوی که شناخت عوامل تأخیرات این پروژه ها و تعیین میزان اثرگذاری آن ها بر دستیابی به اهداف تعیین شده ضروری است. در این تحقیق سعی شده است، شناسایی عوامل مؤثر بر تأخیر پروژه های ساختمانی با استفاده از بررسی مطالعات پیشین، اسناد پروژه ها و نظرات خبرگان انجام گیرد. سپس، از آن جایی که عوامل نهایی شناسایی شده در واقعیت بر یکدیگر اثرگذارند، نقشه شناختی فازی برای عوامل مؤثر بر تأخیر و عوامل سنجش یا همان اهداف مدیریت ترسیم می گردد. سپس با استفاده از الگوریتم یادگیری ترکیبی، اثرگذاری هر عامل تأخیر بر عوامل سنجش ارزیابی شده و با روش تحلیل پوششی داده های فازی، اولویت بندی عوامل انجام می شود. نتایج تحقیق در استان آذربایجان غربی نشان می دهد که عوامل ""ضعف فنی دستگاه نظارت در رفع مشکلات فنی و اجرایی کارگاه"" ، "" عدم برآورد دقیق حجم کار، تجهیزات و زمان پروژه"" و "" تعدد مراکز تصمیم گیری در اجرای پروژه"" مهمترین عوامل تأخیر در پروژه ها هستند.

با افزایش رقابت در عرصه تولید و خدمات، سازمان ها به شاخص ها و الگوهایی برای بررسی عملکرد خود نیاز پیدا کردند. یکی از ابزارهای موفق در زمینه پیاده سازی برنامه های راهبردی سازمان سیستم کارت امتیازی متوازن است. هدف این پژوهش ارزیابی عملکرد شعب بانک تجارت استان یزد و رتبه بندی آنها بر اساس میزان کارایی می باشد. کارت امتیازی متوازن ابزاری مناسب جهت طراحی ارزیابی عملکرد و سنجش آنها از چهار دیدگاه: مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و رشد و نوآوری می باشد. این پژوهش با استفاده از مدل تلفیقی کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی داده های فازی در ارزیابی عملکرد شعب بانک تجارت استان یزد انجام شده است. روش این تحقیق توصیفی و برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز برای اجرای پژوهش از انواع روش های میدانی، کتابخانه ای، مشاهده و بعضا مصاحبه استفاده شده است. پس از بررسی نتایج پژوهش مشخص شد که از 26 شعبه تحت بررسی در مدل CCR فازی تعداد 11 شعبه دارای کارایی یک بوده اند. همچنین برای رتبه بندی کامل از روش رتبه بندی کارایی متقاطع استفاده شده است. در نهایت نتایج به دست آمده از تحلیل حساسیت حاکی از آن است که ATM بیشترین تاثیر را بر کارائی واحدها دارد، و همچنین موقعیت و تعداد کارکنان نیز به ترتیب در رده های بعدی قرار دارند. از سوی دیگر جمع سپرده بانکی کمترین تاثیر را بر کارائی بانک ها دارد.

روش تحلیل پوششی داده ها، ابزاری قدرتمند برای اندازه گیری کارآیی است. وقتی که نهاده ها و ستاده ها قطعی هستند، روش سنتی تحلیل پوششی داده ها کاربرد دارد. از آنجایی که در دنیای واقعی، برخی از نهاده ها و ستاده ها نظیر انتشار گاز دی اکسید کربن اغلب مبهم و غیردقیق هستند، امکان استفاده از این روش وجود ندارد. لذا در مقاله حاضر، از روش تحلیل پوششی داده های فازی استفاده شد. نتایج مطالعه، نشان داد که میانگین بازه کارآیی زیست محیطی کربن طی دوره مورد بررسی برای کشورهای تحت مطالعه 75 و 90 درصد است. همچنین ایران در مقایسه با سایر کشورهای تحت مطالعه، با دارا بودن میانگین کارآیی زیست محیطی کربن برابر با 74 و 61 درصد به ترتیب برای کران بالا و پایین کارآیی از میزان کارآیی زیست محیطی کربن پایینی برخوردار است و در جایگاه مطلوبی قرار ندارد. در این مطالعه، جهت افزایش کارآیی زیست محیطی کربن، کاربرد درست و بهینه نهاده های تولید و استفاده کمتر از منابع، توصیه گردید.

هدف از انجام مطالعه حاضر تعیین کارایی فنی گاوداری های شیری شهرستان سیرجان به روش تحلیل پوششی داده های فازی می باشد. فرض اساسی این روش بر خلاف روش سنتی تحلیل پوششی داده ها عدم قطعیت در رابطه با نهاده ها و ستانده ها است. از آنجایی که کشاورزی و دامپروی تحت شرایط نامطمئن زیست محیطی انجام می شود در رابطه با نهاده ها و ستانده ها عدم قطعیت وجود دارد. لذا بکارگیری روش تحلیل پوششی داده های فازی بر روش تحلیل پوششی داده های سنتی ارجحیت دارد. اطلاعات لازم جهت انجام تحقیق از طریق تکمیل پرسشنامه در سال 1396، از 32 واحد گاوداری در شهرستان سیرجان جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که میانگین کارایی فنی واحدهای گاوداری تحت مطالعه 81 درصد می-باشد که از حداقل 36% تا حداکثر 100% نوسان داشته است. به عبارت دیگر، می توان بدون تغییر سطح تکنولوژی و با استفاده مطلوب تر از تکنولوژی فعلی میزان کارایی را افزایش داد. همچنین شکاف بین بهترین و بدترین تولید کننده 64% است که با ارتقای دانش فنی و مدیریتی، ترویج بیشتر و علوم و فنون جدید در بین واحدهای گاودارای منطقه قابل بهبود می باشد.

کسب وکار الکترونیک از پیامدهای مهم انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات است که در دهه گذشته رشد چشمگیری داشته است. با گسترش روزافزون حوزه کار تجارت الکترونیک، سرعت و کیفیت ارائه خدمات به مشتریان نیز افزایش یافته و سبب شده شرکت ها، برای اطمینان از دقت در تحویل کالاها و به موقع بودن آن، کنترل بیشتری بر مؤلفه های کیفیت داشته باشند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای فزاینده مشتریان باشند و رضایت آنان را جلب کنند. به کارگیری کسب و کار الکترونیکی در فعالیت های تجاری نیازمند توجه به عوامل درون زا و برون زای تأثیرگذار در آن است. بنابراین، برای پی ریزی نظام ارزیابی مؤثر و هدفمند، لازم است عملکرد شبکه لجستیک در کسب وکار الکترونیکی ارزیابی شود. تحلیل پوششی داده ها یکی از روش های قدرتمند مدیریتی است که ابزاری در اختیار مدیران قرار می دهد تا بتوانند عملکرد شرکت خود را در مقایسه با سایر رقبا محک بزنند و برای آینده ای بهتر تصمیم گیری کنند. در این پژوهش روش جدیدی برای ارزیابی همکاری شبکه لجستیک در کسب وکار الکترونیکی ارائه می شود که در آن از شیوه تحلیل پوششی داده های فازی (DEA) استفاده شده است. پس از معرفی دو مدل خوش بینانه و بدبینانه، هر دو مدل حل شده اند. در پایان، به کارگیری مدل با مثال عددی نشان داده شده و حساسیت پارامترهای ورودی و خروجی نیز تحلیل شده است.

در این مطالعه، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها، به ارزشیابی نیروی انسانی ادارۀ کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان سمنان به عنوان اولین مسئله در تحقیق و در نهایت، بر اساس مدل های فازی، به مسئله دیگر، که وجود عدم قطعیت در دنیای ارزیابی عملکرد پرسنل است، پرداخته شد. نتایج نشان داد که سیستم ارزشیابی سنتی در ادارۀ کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان سمنان دارای کارایی لازم نیست و در افزایش روحیه و تمایل کارکنان تأثیری ندارد. بر این اساس، سیستم نوین ارزشیابی تدوین شده بر پایۀ مدل تحلیل پوششی داده های فازی، با توجه به نقاط قوتی چون استقلال از رأی مدیران در ارزشیابی کارکنان، توان اجرایی در شرایط عدم اطمینان، امکان حضور واحد مجازی ایده آل و ارزشیابی کارکنان بر اساس اهداف کیفی، به عنوان جایگزینی برای سیستم سنتی، ارائه شد. 

هدف: تحلیل پوششی داده ها یک روش شناخته شده مبتنی بر برنامه ریزی ریاضی برای اندازه گیری کارایی واحدهای تصمیم گیرنده است. این روش از مجموعه واحدهای تصمیم گیرنده، تعدادی را به عنوان کارا معرفی می نماید و به کمک آنها مرز کارائی را تشکیل می دهد. در این حالت چندین واحد تصمیم گیرنده کارا ارزیابی شده و نمی توان تمایز مناسبی میان این واحدهای تصمیم گیرنده ایجاد نمود چرا که چندین واحد تصمیم گیرنده نمره کارایی یکسانی برابر یک دارند. روش: این پژوهش به منظور ارائه یک مدل جدید برای رتبه بندی واحدهای کارا در تحلیل پوششی داده های فازی ارائه شده است. در این پژوهش استفاده از سیستم استنتاج فازی به منظور رتبه بندی واحدهای کارا به عنوان روشی جدید پیشنهاد شده است. در روش پیشنهادی ابتدا واحدهای کارا و ناکارا با استفاده از تحلیل پوششی داده ها از یکدیگر تمیز داده می شوند. سپس از مفاهیم سیستم استنتاج فازی برای رتبه بندی واحدهای کارا استفاده می شود. یافته ها: اطلاعات واحدهای ناکارا به گونه ای است که سبب شده تحلیل پوششی داده های فازی نتواند مقدار کارایی برابر یک را به این واحدها تخصیص دهد. با توجه به این مفهوم در روش پیشنهادی هر کدام از این واحدهای ناکارا به صورت یک قاعده در نظر گفته شده و میزانی از این قواعد که توسط واحدهای کارا فعال می شوند به عنوان شاخصی برای رتبه بندی آن ها قرار داده می شود. نتیجه گیری: در انتها یک مثال عددی برای بررسی صحت کارکرد مدل انجام شده است. در این مثال از داده های موجود در یکی از مقالات پایه ای این حوزه استفاده گردید و مشاهده شد نتایج بدست آمده از روش پیشنهادی این پژوهش با نتایج پژوهش مذکور کاملا یکسان می باشد.

مدل های شعاعی تحلیل پوششی داده ها برای سنجش کارایی فرض می کنند، یک واحد ناکارا جهت کارا شدن باید تمام ورودی ها (خروجی هایش) را به یک نسبت کاهش (افزایش) دهد. عدم ضرورت، نادرستی و نیز غیرواقعی بودن این فرض کاملاً واضح است؛ بنابراین، برای رفع این نقیصه و افزایش آگاهی از چگونگی استفاده از منابع، انتظار این که ورودی های مختلف دارای کارایی های متفاوتی هستند، واقعی تر است. همچنین به علت عدم اطمینان موجود در قضاوت و تفکر انسانی، مدل های DEA فازی می توانند نقش مهم تری برای ارزیابی کارایی در مسائل واقعی ایفا کنند. در این پژوهش برای ارزیابی کارایی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه تهران با دو ورودی و دو خروجی فازی از مدل غیرشعاعی پروفایل فازی استفاده شد. از حل 180 مدل در سطوح برش مختلف کارایی ورودی اول و دوم به صورت اعدادی فازی به دست آمده که این اعداد فازی را با روش چن و کلین رتبه بندی کرده سپس برای رتبه بندی کامل دانشکده ها از تکنیک پیشنهادیFIEP/AHP استفاده کرده که براساس آن دانشکده ادبیات و علوم انسانی رتبه اول و دانشکده حقوق و علوم سیاسی رتبه آخر را به دست آورده است.