ملی‌گرایی

در این مقاله، نویسنده به دنبال تبیین ایدئولوژی حاکم بر رژیم پهلوی در دوران حاکمیت رضاخان، افراد مؤثر در تئوری‌پردازی، تبیین و تثبیت این ایدئولوژی و نیز چگونگی تحقق عملی و اجرایی شدن آن در این دوره است. بر این اساس، ضمن بررسی زمینه‌های روی کار آمدن رضاخان، اصول کلی ایدئولوژی حاکم بر این دوره را نیز تبیین کرده و در کنار بررسی اقدامات مختلف رژیم در جهت عملی کردن این ایدئولوژی، به چالش دو اندیشه دینی و سکولار در این دوره پرداخته و اندیشه سیاسی علمای شیعه در این چالش را با تمرکز بر تفکر و عمل سیاسی ـ اجتماعی دو عالم بزرگ شیعی، آیت‌الله سید حسن مدرس و آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی، تبیین کرده است.

این مقاله ظهور یک سیاست عمومی فراملی را مطالعه می‌کند که بر مدیریت اسلام و جوامع مسلمان در غرب متمرکز شده­است و نگاهی می‌اندازد به موقعیت متناقض جوامع مهاجر ترک در استرالیا و اروپا و رویه های‌  گوناگونی که در گفتمان بین­المللی یکپارچه سازی، سازگاری فرهنگی و ریسک سیاسی جای گرفته‌اند.  در حالی که در اروپا، مهاجران ترک، سیاست اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با هدف عضویت ترکیه در اتحادیه‌ی اروپا را مورد توجه دارند، در استرالیا روابط آنها با جامعه‌ی غالب و مسلط به جای تعیینِ هویت و تفاوت مذهبی اسلامی شان، بیشتر با افسانه­های تاریخی آنزاک ملی گرایی سکولار تعریف و تعیین شده­است.  این امر از یک جهت محصول دیالوگ ملی گرایی استرالیایی حول آنزاک و گالیپولی و از طرف دیگر پیامد سازمان بوروکراتیک اسلام توسط دولت سکولار ترکیه و مدیریت آن بر سازمان­های مذهبی خارج از کشور است.  همچنین، این مقاله بر روی تجانس سیاست عمومی فراملی در مدیریت اسلام و مسلمانان تأمل کرده و آشکار می­سازد که اتحادیه ی اروپا اغلب  ماهیت اسلام و جوامع مسلمان در کشورهای دیگر را به­درستی نشناخته است.

پوشش زنان ایرانی در نیمه دوم عصر قاجار دستخوش تغییرات اساسی شد. ارتباط گسترده تر با مغرب زمین، ورود اجناس اروپاییو تمایلگروهی از روشنفکران به مظاهر تمدن غرب، از جمله عواملی بودند که تأثیری قابل توجه بر سبک پوششزنان شهری گذاشتند. در این دوره، عواملی همچون رکود صنایعنساجی، تعطیلی کارخانهها و تقلید ناآگاهانه زنان ایرانی از پوشش غربی، افرادی که داعیه ملیگرایی و میهنپرستی داشتند را بر آن داشت تا به طرق مختلف با این پدیده مقابلهکنند. شکوفه که نشریه ای ویژه بانوان بود و در عصر مشروطه چاپ می شد نیز چنین هدفی داشت، این نشریه با چاپ مقالاتی سعی داشت زنان را به استفاده از منسوجات و پوشاک ایرانیترغیب کند و از مصرف کالاهای فرنگی بازدارد . این پژوهش با هدف تبیین مدگرایی زنان قاجار و نیز بازتاب جریان های ملی گرایانه در راستای ترغیب مصرف تولیدات داخلی به نگارش درآمده استدر مقاله پیش رو محتوای آن دسته از مقالات مرتبط با منسوجات و پوشاکِ نشریه شکوفه تحلیل شده اند که بانوان را به مصرف تولیدات داخلی تشویق، و با ابزار تجدد و مصرف گرایی مخالفت کرده اند. روش تحقیق تاریخی، توصیفی تحلیلی، و شیوه گرد آوری داده ها کتابخانه ای است. نتایج پژوهش نمایانگر تأثیرپذیری و تقلید زنان شهری از مد اروپایی است، پدیده ای که به رواج رفتارهایی همچون خودنمایی با زیورآلات و پوشاک غربی و در نتیجه افزایش بی رویه واردات پارچه و لباس (که از عوامل مهم رکود صنعت نساجی این دوره به شمار میآید) انجامید.

کسب مشروعیت، برای حکومت ها امری حیاتی به شمار می رود. از همین رو دستگاه تبلیغاتی پهلوی، ایران باستان را به عنوان پشتوانه مشروعیت بخش و نقطه عزیمت خود معرفی نمود. بررسی ابعاد و زوایای مبانی مشروعیت زای پهلوی اول، نیز میزان همپوشی آن با ایران باستان، موضوع مهمی است که چندان به آن پرداخته نشده است. این جستار با روشی توصیفی تحلیلی، بررسی رویکرد باستان گرا در دولت پهلوی اول و میزان همپوشی آن با مؤلفه های مشروعیت زا در ایران باستان را در کانون توجه خود قرار داده است. یافته ها نشان می دهند: ایدئولوژی باستان گرای پهلوی نه تنها سنخیتی با مبانی مشروعیت ساز ایران باستان نداشت، بلکه در مقابل آن نیز قرار گرفته و به تدریج به دور شدن مردم از حکومت انجامید. هدف از ارائه چنین رویکردی کسب وجاهت سیاسی، مقابله با اسلام و ایجاد نوعی عرفی گرایی ذیل مدرنیزه کردن کشور بود که این رویکرد قرین موفقیت نشد و نتوانست موجد همگرایی و اتحاد ملی در ایران شود.