مطالب مرتبط با کلیدواژه

الأدب المقارن


۶۱.

دراسه مقارنه لإستراتیجیه العنونه ودلالاتها فی أشعار سبیده کاشانی وسمیه عصام وادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 65 - 83

کلیدواژه‌ها: العنونه الأدب المقارن الاحتلال المقاومه الدلاله سبیده کاشانی سمیه عصام وادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۱۲۱
نظرًا لما یشتمل العنوان ضمن الإنتاجات الأدبیه علی المعانی والمضامین الجمالیه والمعنویه وما یؤدّی من دور مهم فی لفت النظر للمتلقی، یتمتع بمکانه مرموقه وبارزه؛ فهو صوره أخری للشاعر، إذ یعدّ جزءًا من حالته النفسیه والروحیه الّتی تیسّر للقارئ فهم القصیده وتنیر له دربه. یستهدف البحث دراسه إستراتیجیه العنونه فی شعر «سپیده کاشانی» و «سمیه عصام وادی» بوصفهما من شاعرات المقاومه فی إیران وفلسطین. تمّ إعداد هذا البحث وفق المنهج الوصفی- التحلیلی معتمدًا علی المدرسه الأمریکیه فی الأدب المقارن. أخیرًا خلص البحث إلی أنّ الشاعرتین حاولتا عبر توظیف تقنیه العنونه فی شعرهما التعبیر عن الثوره والمقاومه تجاه العدوّ المحتلّ من جانب، وإضفاء ضرب من ضروب الجمالیه والإبداع علی منجزهما الشعری من جانب آخر، إذ حاولت الشاعرتان عبر العنونه تسهیل الطرق أمام القارئ للحصول علی طریقه بنائها وفکّ شفراتها وإقامه الصله بین العنوان ومضمون القصیده للولوج إلی العمل الإبداعی حیث تتمتّع هذه العملیه عندهما بوظائف دلالیه متنوعه تضیء ظلمه النصّ وتستفزّ المتلقّی لیحصل علی التجارب الشعریه والشعوریه والجمالیه لدیهما. ومن هذا المنطلق نجد أنّ العنوان انصهر فی بوتقه النص الأدبی علی المستوی العام والخاصّ لیتّجه نحو فکره مرکزیه ومحوریه وهی مواصله خطّه الصمود والمثابره.
۶۲.

بحث مقارن بین القصتین «سی و نه و یک اسیر» و«کان یومذاک طفلاً» من منظور الشخصیه والبیئه القصصیه (دراسه مقارنه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 103 - 125

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن أدب المقاومه عنصر الشخصیه البیئه القصصیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۱۴۹
إنّ أدب المقاومه هو التعبیر من خلال اللغه، الّتی استحالت نصًّا ومنصهً للدفاع عن الوطن والإنسان فی معرکته مع الآخر المعتدی، ومن مقوّمات هذا النوع الأدبی، الشخصیه والبیئه القصصیه، التین تمثّلان بدورهما الإنسان والأرض. تسرد القصتان «سی و نه و یک اسیر» للکاتب الإیرانی حبیب أحمدزاده و«کان یومذاک طفلاً» للکاتب الفلسطینی غسّان کنفانی، موضوعاً واحداً، من منظور ثقافتین مختلفتین؛ وتصوّران شجاعه المراهقین الإیرانیین والفلسطینیین وبطولتهم، عند مواجهه العدوان العراقی والإسرائیلی، لتُدلیا بدلوهما فی الرفع بمستوی حماس الشعبین فی مقاومتهما ضد المعتدی والمحتلّ. تهتمّ هذه المقاله باعتماد منهج الدراسات الوصفی – التحلیلی، بتحلیل الشخصیه الروائیه والبیئه القصصیه، فی هاتین القصتین، من منظور مدرسه الواقعیه، کما تتطرّق إلی القواسم المشترکه والفوارق بینهما. والداعی إلی اختیارهما، اعتمادهما علی أسالیب مماثله فی تصویر الفکره والمغزی، وعدم تسمیه البطل، وتواجد الحافله فی کلتا القصتین، کما دعا إلیه، اعتماد الکاتبین علی المنهجین المباشر وغیر المباشر فی خلق الشخصیه، واهتمامهما بعنصر البیئه؛ إلا أنّ هناک ما یمیّزهما عن بعض، وهو منهج الکاتبین فی رسم الشخصیه والبیئه القصصیه.
۶۳.

آفاق الأدب المقارن عربیّاً وعالمیّاً فی مرایا النّقد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 127 - 141

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن حسام الخطیب آفاق الأدب المقارن عربیاً وعالمیاً

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۳
نظریه الأدب المقارن نظریه حدیثه من حیث کونه لوناً من البحث الأدبی تقوم فلسفته علی دراسه الأدب خارج حدوده اللغویه والثقافیه والمعرفیه. وقد دخل الأدب المقارن العلمی جامعات العالم الثالث منذ منتصف القرن العشرین فصاعداً. ویعتبر غنیمی هلال (المتوفی 1968) مؤسس الأدب المقارن العلمی فی الأقطار العربیه، کما شهدت المقارنه العربیه لحدّ الآن باحثین کباراً منهم مثلا الطاهر مکی وسعید علوش وعزالدین المناصره وحسام الخطیب، وهذا الأخیر من أکبر المقارنین العرب وأوفرهم نشاطاً ومتابعهً لتطور الأدب العالمی المقارن، وأکثرهم حیازهً للمعلومات والوثائق المتعلّقه بالأدب المقارن علی الصعیدین العالمی والعربی. وهذا المقال باعتماد المنهج الوصفی- التحلیلی والاهتمام النّقدی بالجانبین الشکلی والمضمونی یتناول کتابه آفاق الأدب المقارن عربیّاً وعالمیّاً بالدراسه. ویقدّم الخطیب فی هذا الکتاب نظرهً متکاملهً تعتمد علی خبرته فی مجالات التدریس والتألیف وحضور المؤتمرات العربیه والدولیه، ویصحّح فیه بعض القضایا المتعلّقه بتاریخ الدراسات المقارنه فی البلدان العربیه کما یحاول أن یصل بین الأدب العربی المقارن والتجربه العالمیه، ویُقدّم عَرضاً للتجربه المعرفیه الّتی باشرها المقارنون العرب منذ منتصف الثلاثینیات إلی مطلع التسعینیات ویسعی لصیاغه وجهه نظر عربیه فی الأدب المقارن تنطوی علی سعی جادّ ومخلص لخدمه الارتقاء بالأدب المقارن العربی، وفی الختام یتناول بالدرس والنقد عدداً من الکتب العربیه الّتی عُنیت بالجانب النظری للأدب المقارن. فالکتاب من أفضل المؤلّفات العربیه فی مجاله.
۶۴.

صوره الفرس وثقافتهم من منظار الجاحظ البصری فی کتاب البیان والتبیین

نویسنده:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 1 - 23

کلیدواژه‌ها: الجاحظ البیان والتبیین علم الصوره الأدب المقارن الآخر الفارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۴۵
الجاحظ البصری (متوفی255ﻫ.ق) من کبار أئمه الأدب رسم صوره الآخر (الفرس) فی کتابه البیان والتبیین واشتغل بتعریف الأنا (العرب) واتضح بأن الذات وهویته القومیه وثقافته تقف أمام الآخر. المسأله التی تحتاج إلى البحث والدراسه هی نظره الجاحظ إلى الآخر (الفرس) التی قد تکون مناقضهً للأنا أو مکملهً لذاته. فحاولت هذه المقاله دراسه صوره الفرس وثقافتهم ومکانتهم فی رؤیه الجاحظ خلال کتابه البیان والتبیین على ضوء علم الصوره الأدبیه المقارنه (الصورولوجیا Imagology) التی تبحث عن صوره الأنا والآخر وصوره ثقافات الآخر الأجنبیه وعناصرها فی الأدب، واستفادت من المنهج الوصفی- التحلیلی والمقارن فی تحلیل الشواهد للوصول إلی خصائص الصوره المرسومه للآخر الفارسی وثقافتهم وحضارتهم، فتدلّ النتائج علی أن الجاحظ قدّم للقارئین صوره الفرس من قبل الإسلام صوره واسعه من علمهم وأدبهم وحضارتهم العریقه وثقافتهم الأصیله کالآخر الذی هو مسهم مع العرب فی إغناء الحضاره الإسلامیه ورسم من الفرس صوره متوازنه التی یرسم الجاحظ عن الآخر تنبع من أوضاع الثقافیه والاجتماعیه والعلاقه التمازجیه بین الأمم فی ذلک العصر، فنستنتج بأن الجاحظ یری الآخر الفارسی مکملاً للأنا العربی والحضاره الإسلامیه.
۶۵.

معارضه ثنائیه لمفاهیم صوفیه مشترکه فی شعر أبی الحسن الششتری والعطار النیسابوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 9 - 28

کلیدواژه‌ها: التصوف العطار النیسابوری أبوالحسن الششتری الأدب المقارن الأدب الأندلسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۵۶
التصوف العرفانی عباره عن معرفه قائمه على حاله روحیه لا توصف یشعر فیها الإنسان أن لدیه علاقه مباشره بدون وساطه مع وجود الحق تعالى. هذه المشاعر هی حاله روحانیه متسامیه یدرک من خلالها الصوفی، الجوهر المطلق من خلال حاله الذوق الصوفیه وضمیره الواعی. یعدّ التصوف أحد الموضوعات الهامّه للأدب الذی ساهم بدوره فی توسیع وإثراء الموضوعات الشعریه. أبوالحسن الششتری الملقب ب "عروس الفقهاء"، هو أحد شعراء العصر الأندلسی فی القرن السابع الهجری، وقد کتب قصائد شعریه جمیله وممتعه فی مجال التصوف. فی غضون ذلک، یعتبر العطار النیسابوری أحد أبرز شعراء القرن السادس ورائد الشعر الصوفی فی الأدب الفارسی. یهدف هذا المقال وفقاً للمنهج الوصفی- التحلیلی، إلى القواسم المشترکه للأفکار الصوفیه لهذین الشاعرین حول مفاهیم مثل (وحده الوجود، والحب الإلهی، والخمره الصوفیه، والحریه، والبقاء والفناء، وحقیقه العالم، والرضا والخنوع) فی بنیه الشعر ولغته. تشیر نتائج هذه الدراسه إلى أن العطار النیسابوری وأبا الحسن الششتری من أبرز شعراء التصوف وقد تکررت فی شعرهما مفاهیم، مثل: الحریه، والرضا الإلهی، والخمره الصوفیه، والموت، والفناء فی الله، وحب الذات الأحدیه بتردد کبیر. وقد أثّر شعر العطار فی نفوس المتلقّین بما یمتاز به من سمات کالرمزیه والعزله وحداثه الکلام والصمت. ویتحدّث أبوالحسن الششتری باستمرار عن الفناء فی السیر إلى الله ویؤمن بضروره التعبیر عن الحب الإلهی علانیه کما کان للعطار حضور لافت فی أشعار أبی الحسن الششتری.
۶۶.

التحقیق فی العوالم التقلیدیه لاستعارات الحزن باللغه الفارسیه بناءً على نظریه زولتان کوفکسیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۴ بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۳ 54 - 73
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۸
بصفتها أداه لتصور ما هو مجرد، تحظى الاستعاره بأهمیه خاصه بین اللغویین. بعد بحوث اللغویین المعرفیین، أصبح دور الاستعاره فی الکلام الیومی أکثر بروزًا بشکل تدریجی. وتعتبر دراسه الاستعاره الیوم فی مختلف مجالات اللغه مهمه للغایه ولا شک أن الشعور هو أحد أهم هذه المجالات. یبدو أنه من غیر المحتمل التحدث عن المشاعر دون استخدام المجاز أو الاستعاره. لا یمکن للمرء أن یتحدث عن الشعور الداخلی دون رسم مخطط استعاری وتطبیق جزء من عالم المنشأ على عالم المقصد، وهو الشعور. فی الواقع، فإن خصائص عالم المنشأ وعالم المقصد مترابطه للغایه بحیث یمکن توسیع الاستعاره أو الاحتفاظ بمنطقها الداخلی. فکر فی استعاره "الحیاه رحله".أحد الموضوعات المثیره للاهتمام فی دراسه استعاره المشاعر هو تحدید عوالم المنشأ التی یفکر فیها المتحدثون بکل لغه فی التعبیر عن مشاعرهم وما هی أکثرها شیوعًا. أحد هذه المشاعر هو الشعور بالحزن، وفی هذا المقال نعتزم فحص ومقارنه عالم الشعور بالحزن فی اللغه الفارسیه والإنجلیزیه بناءً على نظریه زلتان کوتشش.
۶۷.

الأدب المقارن: مدارسه ومجالات البحث فیه

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال دوم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۸ 125 - 141

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن المدرسه الفرنسیه المدرسه الأمریکیه مجالات البحث المقارنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۲۵۴
الأدب المقارن عند رواده الفرنسیین وأساتذته، فرع من التاریخ الأدبی، یعنی بدراسه الأدب القومی فی علاقاته التاریخیه بغیره من الآداب.هذا المفهوم الأساسی المتمثل فی دراسه التأثیرات قدغلب علی الدراسات الأدبیه المقارنه، منذ نشأه الأدب المقارن فی أواخر القرن التاسع عشر وحتی منتصف القرن العشرین الذی نشأ فیه بالتدریج الاتجاه الأمریکی، الذی لایشترط وجود علاقات تاریخیه فی الأدب المقارن، ولکنه یعنی بدراسه التشابهات والتخالفات بین الآداب، کما یعنی بمقارنه الأدب بالفنون (الرسم، الموسیقی، السینما، و...) والإنسانیات (الفلسفه، التاریخ، السیاسه، و...) والعلوم البحته. وفی هذا المقال محاوله متواضعه لإیضاح المدرستین الفرنسیه والأمریکیه، وما لهما من مزایا وما أخذ علیهما من مآخذ، کما فیه حدیث عن أهم وأحدث مجالات البحث فی الأدب المقارن المعاصر، وأکثرها غیر معروفه بالنسبه للقارئ والدارس غیر المتخصصین. 
۶۸.

روایه الحی اللاتینی علی ضوء النظریه البنیویه الغولدمانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال چهارم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۵ 65 - 95

کلیدواژه‌ها: المدینه الباریسیه الحی اللاتینی العوالم الخارجیه النقد البنیوی لوسیان غولدمان الأدب المقارن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸ تعداد دانلود : ۱۹۲
تعتمد هذه المقاله علی دراسه مظاهر المدینه الباریسیه فی الروایه اللبنانیه و فی روایه الحی اللاتینی أنموذجا و یدرس رؤیه البطل الإدریسی إلیها بصفه مدینه غربیه جمیله و إحدی من رموز الحضاره و الثقافه فی الأدب العربی المعاصر. إن نظره إلی العالم، سواء علی أنها نموذج نفسی أو تمثل کل جماعی، أو نموذج إجرائی تفترض دوما و حسب أشکال متنوعه ضروره تفسیر سلوک الإنسان وإنتاجاته باستخدام مفهوم الکلیه. تهدف هذه المقاله إلی تقدیم معاییر نظریه لوسیان غولدمان الرومانی فی العوالم الخارجیه وتطبیقها علی رؤیه الکاتب للروایه «الحی اللاتینی»، و قد توصلنا فی هذا البحث إلی أن سهیل إدریس فی «الحی اللاتینی» ینتمی فی أدبه إلی الطبقه الإشتراکیه التقدمیه و تنعکس أدب ثوری متمرّد تتجلّی میزاتها فی شخصیه البطل طوال مسیرتها فی الروایه.  
۶۹.

صوره المرأه فی شعر نزار قبانی وحسین منزوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال نهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۴ 107 - 138

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن نزار قبانی حسین منزوی المرأه الأدب العربی المعاصر الأدب الفارسی المعاصر الشعر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۱۶
إنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفه تناولوا موضوع المرأه، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبه فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأه" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر العربی المعاصر، و منزوی الشاعر الإیرانی المعاصر هو الذی جعل المرأه عمود شعره ویمکن أن نلقبه "شاعر المرأه" أیضاً. یمکننا القول أنّ المشترکات فی أشعار قبانی و منزوی من حیث الشکل والمضمون کثیره جداً؛ علی هذا نحن نقصد فی هذا المقال أن نقارن صوره المرأه فی أشعار الشاعرین، وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی لدراسه هذا الموضوع. إننا نرید فی هذا المقال أن نقارن صوره المرأه فی أشعار الشاعرین؛ وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی فی هذا الموضوع.
۷۰.

حافظ وسید قطب(دراسه فی المضامین الغزلیه المشترکه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال نهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۶ 9 - 35

کلیدواژه‌ها: المضامین الغزلیه المنهج العرفانی الشعر العربی المعاصر الأدب المقارن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۹۲
خلّف سید قطب فضلاً عن آثاره الإسلامیّه دیوان شعر یحتلّ الغزل أکبر مساحه منه. أصبح سید قطب مولعاً بغزل حافظ إثر قراءته لترجمه عربیّه لغزله سمّیت ب «أغانی شیراز»، أثّرت فی نفسه حتّی النخاع. افتتن بأسلوبه التغزلی ومنهجه العرفانی حتّی اکتسب شعره طابعاً من غزل حافظ واصطبغ بصبغته. فشعر سید قطب بمجمله انعکاس صارخ لغزل حافظ الحافل بالحبّ والحنان والإنسانیّه والمعرفه. هذا ویری سید قطب أنّ لغزل حافظ مکانه مرموقه لدی الأدباء العرب، ذلک لأنّه أعطی الشعر الوجدانی العربی زخماً کبیراً وزاد فیه انتعاشاً وحیویّه یصمد بهما أمام تیارات الفسلفه الجارفه قویّاً شامخاً. وأمّا هذا المقال فهو إجراء دراسه مقارنه بین غزل الشاعرین الإیرانی والمصری وهما حافظ و سید قطب . فإنّه یهدف إلی دراسه تحلیلیّه للمضامین الغزلیّه فی شعر حافظ و سید قطب مسلّطاً الأضواء علی جوانب مشترکه من غزلهما. مهما یکن من أمر فإنّ أسلوبنا فی البحث فی هذا المقال یقوم علی أساس «المدرسه الأمریکیّه» المتّبعه فی مطالعات الأدب المقارن الجدیده.
۷۱.

تحلیل عنصر المقاومه فی شعر الربیع بوشامه وسید حسن حسینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 39 - 59

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن أدب المقاومه ایران الجزائر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۰
تعد الجزائر وایران من الشعوب التی عانت معانات کثیره من سلطه الإستعمار وتعدی المعتدین، ثم استطاعت أن تتخلص من سلطات الظلم والاستبداد عبر الفداء والتضحیه وترخیص الدم، لذا المقاومه الشعبیه والتفانی فی سبیل تحریر الوطن أدی إلی خلق أدب المقاومه. یعکس الشعراء فی أدب المقاومه بطولات الشعب وکفاحهم ضد الطغاه ویستخدمون ألفاظهم للحث علی الجهاد وإستنهاض الهمم فی نفوس أبناء الشعب. هذا البحث یقوم بدراسه مقارنه لعنصر المقاومه فی شعر الشاعر الجزائری الربیع بوشامه والشاعر الایرانی سیدحسن حسینی لیکشف عن زوایا أدب المقاومه فی شعرهما بتحلیل النماذج الشعریه عن طریق المنهج الوصفی- التحلیلی. فالدعوه إلی الثوره والنضال، تکریم الشهاده والشهید، الأمل بالحریه، فضح وتحدی الطغاه من أهم عناصر المقاومه فی شعرهما. الشاعران یقومان بترهیب العدو بالتعبیر عن صمود الشعب وکفاحهم وتفانیهم فی سبیل الوطن وحبهم لبلادهم وفی شعر الربیع نجد نوعا من الحث علی استئصال الاستعمار من الجزائر لکن حسینی بسبب عدم استعمار الایران من قبل العراق لم یتطرق لهذا المضمون. والشاعران یریان الشهید خالداً لأنه یتفانی بالروح فی سبیل الوطن وحریته لکن الربیع یجعل الشهید رمزاً للأجیال المتعاقبه حینما حسینی لم یتطرق إلی رمزیه الشهید.
۷۲.

دراسه مقارنه لشعر محمد حسین شهریار ونازک الملائکه من منظور النقد الاجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 51 - 72

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن الشعر المعاصر تحلیل الخطاب سوسیولوجیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۱
إن شهریار و نازک الملائکه یعتبران کشاعرین رائدین فی الأدبین الفارسی والعربی المعاصرین. هناک قواسم مشترکه بین آراءهما. حصلت هذه الأخیره علی حب حقیقی بعد الخیبه فی العلاقات الغرامیه والإصابه بالحیره والحزن حتی وصلت إلی إنشاد الشعر الغرامی بمراتبه العلیا. قد ظهر روح مکافحه الظلم وحب الإنسان والعداله وبیان الآلام الاجتماعیه فی أشعارهما. هذان الشاعران یعدّان الآلام الاجتماعیه المصابه بها بلادهما مصوّرین شعورهما بالمسؤولیه إزاء الوطن. لا شک أنه کان لشهریار ما کان لنازک من لغه نافذه سلسه فی کتابه قصص الحیاه الدراماتیه إلی حد لانکاد نراه بین الشعراء المعاصرین. فالأشعار الاجتماعیه والسیاسیه لشهریار وغزله الغرامی وأشعاره الترکیه خاصه تلقی الضوء علی حنینه إلی أیامه الطفولیه، الأمر الذی یعجب به سائر الشعراء فی الأدبین الترکی والفارسی والأدب العالمی. تهدف المقاله معتمده علی المنهج الوصفی التحلیلی إلی التعریف بالخلود وجذبه الأشعار الاجتماعیه والعرفانیه لهذین الشاعرین کی تکشف عن سر تأثیر ذوی المعرفه والرأی فی تطور مضامین کالعداله وکفاح الظلم والفقر والعلاقات الغرامیه.
۷۳.

الخصائص الشکلیّه للغزلیّات العربیّه والفارسیّه: دراسه مقارنه إحصائیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 113 - 140

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن الغزلیه العربیه الغزلیه الفارسیه أوزان الغزلیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۰۸
یعدّ الغزل من الأغراض والفنون الشعریّه المهمّه فی الأدبین العربیّ والفارسیّ، إذ أقبل علیه الشعراء العرب والفرس منذ القدیم واهتمّوا به شکلاً ومضموناً. وتکشف لنا الدراسه التاریخیّه والشکلیّه التأثّرات المتبادله بین الغزل العربیّ والفارسیّ فی أصولهما الشکلیه والإیقاعیّه. وهذا الأمر دفعنا إلى معالجه هیکلیّه هذا النوع من الشعر وأوزانه معتمدین على المنهج المقارن لکی یتضح لنا مدى التأثّر والتأثیر فی هذا الإطار. ونهدف بإنجاز هذه الدراسه إلى الکشف عن الاختلافات ووجوه الشبه الموجوده بینهما وکذلک التلاؤم والتناسب الموجودین بین المضمون والشکل الخارجی للغزل بین الأدبین. فحسب هذا نقسّم البحث إلى ثلاثه مباحث؛ أوّلاً نعالج البناء الفنی للغزل بین الأدبین ثمّ نقوم بدراسه أوزان الغزلیّات العربیّه والفارسیّه. وأخیراً نفرد مبحثاً خاصّاً بملاءمه أوزان الغزلیات مع المعنى فی الأدبین. على مستوى أوزان القصائد والمقطوعات الغزلیّه فی الأدب العربیّ نرى أنّ شعراءها أکثروا من نظمها فی الأوزان المعروفه بشکل عام، غیر أنّهم أهملوا الأوزان القصیره وقلّلوا من الأوزان المجزوءه، ورأینا الفرس قد استحسنوا نظم الغزلیّات فی الأوزان الطویله ذات المقاطع الکثیره (أکثر من 13 مقطعاً) لاسیّما فی القرنین السابع والثامن وما بعدهما، وهو ما نراه واضحاً فی غزلیّات سعدی وحافظ الشیرازی ولعلّه یکون من أهمّ العوامل الّتی أدّت إلى إقبال الناس على غزلیّاتهما، فلکلّ من الأوزان المستعمله فی الغزلیّات الفارسیّه والعربیّه خصائص ملاءمه لنفسیّه الشاعر فی نظمه الغزلیّه. فالشاعر یختار الأوزان الّتی أنِستها أذواق أصحاب اللغه.
۷۴.

دراسه مضامین المقاومه فی شعر محمود درویش وطاهره صفارزاده

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲شماره ۷ 183 - 198

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن أدب المقاومه محمود درویش طاهره صفارزاده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۹۳
دراسه مضامین المقاومه فی شعر محمود درویش وطاهره صفارزاده قاومت الجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه وفلسطین فی کفاح الظلم والغطرسه الداخلیه والخارجیه طیله تاریخهما الملیء بالجهاد والمکافحه. وأظهر المثقفون لهذین المجتمعین احتجاجهما للظروف السیاسیه الراهنه آنذاک متزامنا مع نشوب الحربین العالمیتین وصوروا الأوضاع السیاسیه والفقر والحرمان وبلطجیه الظلمه والمواضیع الأخرى بإنشاد الشعر. وکان لأدب المقاومه دوره الهام فی هذا المجال. ولکی یصور الشاعر أوضاع المجتمع المؤلمه والضیقه فی أدب المقاومه ینحو فی حقل موضوع خاص ویهدف إلى إثاره روح المناضله والمقاومه بین الناس. أنشد محمود درویش وطاهره صفارزاده أبیاتا رائعه فی المقاومه، الأمر الذی أدى إلى ظهور القواسم الشعریه فی أشعارهما. یعالج البحث ظهور المقاومه بأنواعها المختلفه فیما أنشده الشاعران، معتمدا على المنهج المقارن. وتدل النتیجه على أن إنشادات الشاعرین کانت مشهد انبثاق المضامین المشترکه کالدعوه إلى السلام والهویه والحمیه الوطنیه والاستشهاد وما إلى ذلک من المضامین الوطنیه الدینیه التی تجعل الشاعرین متحمسین لها. الکلمات الرئیسه: الأدب المقارن، أدب المقاومه، محمود درویش، طاهره صفارزاده.
۷۵.

مظاهر الفانتازیا الفوقیه في قصه "ماه پیشوني" الفارسیه وبدر البدور" العربیه؛ دراسه مقارنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۴ الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۹) ۲۵-۵۵

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن قصه الأطفال الفانتازیا الفوقیه ماه پیشونی بدر البدور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۹۹
تُعَدّ فانتزیه أدب الأطفال والمراهقین من التقنیات التی یعتمد علیها الکُتّاب للترفیه عن هذه الشریحه وسدّ حاجاتها الضروریه التی تتمثّل فی تعزیز الخیال، والحثّ على التحلّی بمکارم الأخلاق، والشجاعه والحکمه. فمن القصص التی تتمیز بوجهتها الفانتزیه قصه "بدر البدور"، وهی قصه شعبیه یکاد لایخلو منها أدب من الآداب. تستعرض هذه الدراسه وبالاعتماد على المنهج الوصفی-التحلیلی وعلی أساس المدرسه الأمریکیه فی الأدب المقارن تستعرض الفانتازیا الفوقیه فی قصه "بدر البدور" العربیه والفارسیه، وتقارن بین نتاجات أربعه کتّاب من الفرس والعرب، وهم: فضل الله مهتدی ومیترا بیاتی (إیرانیّان)، ویعقوب الشارونی وکمال الکیلانی (عربیّان)؛ فمن خلال هذه االمقارنه تتمّ دراسه أوجه التشابه والاختلاف بین أنواع الفانتازیا الفوقیه، مثل القوطی، والتربوی، والحیوانی، والجنی، والبحثی، والتمثیلی وغیرها. إنّ نتائج البحث تشیر إلى أنّ القصص الفارسیه فی مجموعها هی أکثرُ خیالیّه من القصص العربیه، إذ تفوّقت علیها بنسبه7/4 بالمئه فی توظیف أنواع الفانتازیا الفوقیه؛ کما أن قصه "ماه پیشونی الفارسیه" المبنیه على الفولکلور قد ورد فیها 66 نوعاً من الفانتازیا، فلذا اتصفت بأکثر القصص خیالیه من بین القصص المدروسه.
۷۶.

دراسة وتحليل مقالات الأدب المقارن في مجلة "لسان مبین"؛ الباثولوجیا والحلول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۰ 18 - 46

کلیدواژه‌ها: الباثولوجیا الأدب المقارن التحلیل التلوی النوعی المقالات البحثیه مجله لسان مبین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۳۰
الأدب المقارن من فروع النقد الأدبی الذی یتعامل مع العلاقات الأدبیه بین الأمم والعواطف والمشاعر واللغات المختلفه والتفاعل بین أدب الأمم. الهدف من البحث الحالی هو التحلیل التلوی meta-analysis)) لمقالات الأدب المقارن فی مجله لسان مبین لعرض وتلخیص وتصنیف نتائج أحدث الجهود العلمیه المتعلقه بالموضوع ودراسه المکونات المستخدمه فی هذه الدراسات. تظهر نتائج هذا البحث أن معظم المقالات المختاره تتضمن موضوعات تتعلق بالمبادئ العامه التی تحکم الأدب المقارن مثل المنهجیه والأساسیات ومدارس الأدب المقارن وتحلیل الأدب المقارن لإیران والعالم وما هو الأدب المقارن والرمزیه والأسالیب والاتجاهات الأدبیه واللغویات المقارنه والدراسات المقارنه للغه العربیه والفارسیه. من أهم مکونات دراسات الأدب المقارن فی المقالات المذکوره من حیث المبادئ العامه للأدب المقارن مدارس الأدب المقارن والمقارنه بین الأدب الفارسی والعربی.وما هو الأدب المقارن والرمزیه والأسالیب والاتجاهات الأدبیه واللغویات المقارنه والدراسات المقارنه للغه العربیه والفارسیه. من أهم مکونات دراسات الأدب المقارن فی المقالات المذکوره من حیث المبادئ العامه للأدب المقارن مدارس الأدب المقارن والمقارنه بین الأدب الفارسی والعربی.
۷۷.

قراءة صورة الآخر الفرنسي بين النمطين السلبي والإيجابي فی الرواية الجزائرية (روايات معمر حجيج أنموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار ۱۴۰۳ شماره ۳۶ 90 - 104

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن الروایه الجزائریه الآخر الفرنسی الأنا معمر حجیج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۹
تعد ثنائیه الأنا والآخر من أهم مباحث الأدب المقارن، إذ تحیل هذه الثنائیه الجدلیه فی الأغلب على الصراع الطبقی والحضاری، لتحدید مفهوم الأنا لا بد من وجود الأنا/ الذات المرکزیه نقیس من خلالها ذلک الآخر ونتعرف علیه، فالآخر یعنی شخصا آخر أو جماعه مغایره، ویکون الآخر هو الکائن المختلف عن الذات وهو مفهوم نسبی ومتحرک، ذلک أن الآخر لا یتحدد إلا بالقیاس إلى نقطه مرکزیه هی الذات، فالآخر هو انعکاس للأنا والروایه الجزائریه زخرت بصوره الآخر الفرنسی الذی بقی عالقا فی أذهان الجزائریین، وهو ما تجسد فی کتاباتهم بالرغم من الاستقلال، لذلک تسعى هذه المحاوله عبر المنهج الوصفی- التحلیلی إلى دراسه أهم ما اعتمد معمر حجیج فی تصویره للآخر الفرنسی فی روایاته الأربع (اللیالی حبلى بالأقمار، معزوفات العبور، ذاکره منفى الجنون، مهاجر ینتظر الأنصار) وإبراز أنماط هذا الآخر بین السلبی والإیجابی من خلال تصویره للشخصیات الفرنسیه والتعرف على خفایا ومستورات ذلک الآخر. تشیر النتائج إلى أن حجیج اعتمد فی تصویره للآخر الفرنسی على عده صراعات: منها الصراع الحضاری القائم بین الغرب والشرق، والصراع القائم بین الهویه الجزائریه والفرنسیه التی یحاول الاستعمار بمسحها، والصراع القائم بین الأدباء الفرنسیین المتحمسین لمصالح فرنسا، وصور الآخر الفرنسی فی الروایات ذات نمطین: سلبی وإیجابی، فصوره الضابط الفرنسی ذات نظره استعلائیه وصوره تتمیز بالشفقه على المساجین والاستعطاف علیهم، وکذلک بالنسبه إلى صوره الأستاذ، حیث تحاول تدمیر کل ما یتعلق بالهویه الجزائریه الإسلامیه والثقافه الجزائریه وإیجابیه، حیث تدعم کل الحرکات على مستوى الدفاع عن الحریه والاستقلال الجزائری وکذلک بالنسبه إلى صوره الأدیب، حیث ینظر کامو نظره دونیه إلى الجزائر، بینما سارتر فی نفس الروایه، یدافع بکل ما یملک من قوه عن القضیه الجزائریه ویفضح جرائم الاستعمار الفرنسی ویندد الصمت علیها.