مطالب مرتبط با کلیدواژه

الصورولوجیا


۱.

صورة أمریکا فی شعر أحمد مطر؛ دراسة صورولوجیة(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الشعر العربی المعاصر أحمد مطر الصورولوجیا صورة أمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۸ تعداد دانلود : ۹۵۹
فی عصر العلاقات والعولمة، تسعی الدول والحکومات، لتقدیم صورة إیجابیة جذّابة عنها للآخرین بغیة تحقیق مآربها السیاسیة والاقتصادیة والثقافیة و...، فتصبّ جلّ اهتمامها علی تجمیل صورتها وإبرازها بشکل مبهر وجذاب. وهذه تعتبر إحدی الوسائل السیاسیة التی تستخدمها الدول الاستعماریة ومنها الدولة الأمریکیة التی تحاول استخدام کلّ الإمکانیات فی سبیل توسیع سیطرتها العالمیة خاصة عبر الغزو الثقافی للدول النامیة، ویقوم سائر الدول بمجابهة هذه الفعالیات وردود فعل إزاءها. قد تسرّبت هذه القضیة السیاسیة إلی الأدب نتیجة تأثره بالمجتمع وتأثیره فیه وتأدیة وظیفته الإجتماعیة. انطلاقاً من هذا، یقوم هذا البحث بدراسة صورة أمریکا علی ضوء مبادئ الصورولوجیا التی تعنی دراسة صورة الأنا أو الآخر فی شعر ""أحمد مطر"" الذی عانی مدة غیر قلیلة الاحتلال الأمریکی لبلده وشاهد ما حلّ به من الأزمات إثر الاعتداء علیه وعلی مستوی أکبر فی منطقة الشرق الأوسط. فالنتائج تدلّ علی أن الشاعر یفرق بین الحکومة الأمریکیة وشعبها، فیرسم صورة مشوهة للحکومة الأمریکیة معلّلا أسبابها: بالتعامل الاستعماری واحتلال البلاد، وتحقیر الشعوب، ونهب ثرواتها، ودعم الصهیونیة، والغزو الثقافی، وفرض الحکام العملاء علیهم، والمؤامرة والغدر والخیانة، والتدخل فی شؤون البلاد وما شابهها من الجرائم، بینما نراه فی نظرته إلی الشعب الأمریکی مذبذباً بین السلبیة المحقّرة والإیجابیة المعظّمة.
۲.

صورة الآخر الإسرائیلی فی روایة ""المتشائل"" لإمیل حبیبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الصورولوجیا صورة الآخر إمیل حبیبی المتشائل الروایة الفلسطینیة

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰۲ تعداد دانلود : ۲۰۱۲
یُعتبر إمیل حبیبی من الروائیین الفلسطینیین الّذی عاش فى الأراضی المحتلة وکافح بقلمه ضدّ المحتلّین، وتُعتبر روایة ""الوقائع الغریبة فی اختفاء سعید أبی النحس المتشائل"" أشهر أعماله وهی روایة تتکوّن من عدة رسائل أرسلها السارد إلى الکاتب فی لغة سخریة أحیاناً وجادة أحیاناً أخرى مستخدماً الأسالیب البلاغیة المختلفة إلّا أن المغزى الرئیس هو محاولة لتصویر الصراع الدائر فى الأراضى المحتلة بین الإسرائیلیین والفلسطینیین. والروایة تهتمّ بالشخصیات الإسرائیلیة بوصفها أحد جانبی الصراع والعنصر الذی یحتلّ موطن الفلسطینی (الأنا) ویمارس العنف والقهر ضده وبما أنّه عنصر هام ّفی هذه الروایة بشکل خاصّ وفى الصراع الدائر فى الأراضی المحتلة بشکل عامّ تمّ اختیاره لدراسة صورته فی هذا المقال. فیحاول هذا المقال دراسة صورة الآخر الإسرائیلی الیهودی فی روایة المتشائل بوصفها روایة من روایات الأدب الفلسطینی المقاوم وینتهج المنهج الوصفی – التحلیلی فی تحلیل النصّ الروائی للوصول إلی خصائص الصورة المرسومة للآخر الإسرائیلی فی هذه الروایة. وتشیر النتائج إلی أنّ الکاتب رسم صورة سلبیّة للآخر معتمداً علی اللغة الرمزیة أحیاناً والسخریة أحیاناً أخری وبواسطة عدة عناصر مثل اللغة، والجسد، والمکان.
۳.

تمثّل الأنا العربیه والآخر الإیرانی (عضدالدوله البویهی نموذجاً) فی شعر المتنبّی وابن نباته السعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن الصورولوجیا الأنا الآخر عضد الدوله المتنبی ابن نباته السعدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۲۹۲
أدّی موضوع دراسه صوره الأجنبی فی الأدب إلی نشوء علم الصوره أو الصورولوجیا. إنّ المقارنین الفرنسیین وضعوا أساس هذا العلم و اتخذوه نمطا لاستعراض الصوره المنعکسه للشعوب الأجنبیه علی الآثار الأدبیه وفقا للمبادئ التی اتفقوا علیها أهمّها هی:حالات قراءه الآخر و الأسباب المؤثّره فی تکوین الصوره. الدراسات الصورولوجیه تکشف عن تمثّل الأدیب المسمّی بالأنا  فضلا عن تمثّل الأجنبی المسمّی بالآخر فی النص الأدبی و بالتالی تسفر عن معرفتهما التی تساعد الباحث فی التعرّف علی الأمم و ما یتعلق بها من الثقافه، الحضاره، العادات و التقالید؛ إذن أنّها تمتلک أهمیه بالغه بین البحوث الأدبیه. بالنظر لهذه الأهمیه تمّت فی المقاله الموجوده دراسه صوره عضدالدولهالأمیر البویهی الإیرانی فی شعر المتنبی وابن نباته السعدی شاعری العرب بغیه الوقوف علی ما رسماه عن أنفسهما بصفتهما الأنا العربیه و إدراک ما سجّلاه عن ذلک الأمیر بصفته الآخر الإیرانی فی شعرهما. تبیّن نتیجه الدراسه أنّ تکوین صوره الآخر فی شعر المتنبی قد تأثر بالاغتراب والقومیه بینما أنّ تکوین صورته أصبح متأثرا بإیدیولوجیه المعارضه والمصالح الفردیه ؛لذلک تمّیز تمثّل الأنا والآخر فی شعر کل منهما بمیزات خاصه، مع هذا اتجه الشاعران کلاهما فی قراءه الآخر من التشویه السلبی إلی التشویه الإیجابی حسب الظروف المختلفه السیاسیه، الاجتماعیه والاقتصادیه.
۴.

صوره الآخر فی روایه "قبل الرحیل" ل "یوسف جاد الحقّ "(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۴۳۷
رمان "قبل الرحیل" اثر نویسنده ی فلسطینی یوسف جاد الحق از مهم ترین رمان هایی است که به حوادث و وقایع پیش از خروج فلسطینی ها واشغال سرزمین هایشان توسط صهیونیست ها می پردازد. نویسنده در این رمان اطلاعات و دانسته های خود را به روشی هنرمندانه و زبانی زیبا ارایه نموده و آن را با تکیه بر مستندات تاریخی مهمی که درخصوص مراحل اشغال فلسطین در اختیار داشته مزین ساخته است. نویسنده "قبل الرحیل" ذهنیات عرب ها درباره دیگری را به تصویر کشیده است. مقصود از دیگری در این تحقیق که در مقابل "ذات" یا همان "خودی" قرار می گیرد، هر آن کسی است که به فرهنگ عربی منتسب نباشد. در این رمان نویسنده سیمای "غرب" و "یهود" را بیش از سایرین ترسیم کرده است. چنانچه تصویری خدشه دار و سیاه و منفی از انگلیسی ها، یهودیان ودیگر هم پیمانان شان در اشغال سرزمین فلسطین ارایه کرده است. دکتر جاد الحق همچنین سیمای ذات آگاه عربی را که در برخی شخصیت های داستان متجلی شده، ترسیم می کند وعوامل شکست عرب ها در بازپس گیری حقوق شان از یهودیان را به شیوه ای ادیبانه و زیبا بیان می کند.
۵.

صوره "دون جوان" فی شعر سمیح القاسم وعبدالله بَشیو؛ دراسه مقارنه صورولوجیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الأدب المقارن الصورولوجیا أدب المقاومه سمیح القاسم عبدالله بَشیو دون جوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۳۵۲
علم دراسات الصوره (Image Studies) أو الصورولوجیا أو علم الصور (Imagologie) یبیّن لنا جانبا هامّا من وظیفه الأدب المقارن(أو النقد المقارن بالواقع) فی المدرسه الفرنسیه حیث یتطرق إلى دراسه صوره "الأنا" و"الآخر" فی النصوص الأدبیه. صوره الآخر کمرآه یرى الأنا نفسه فیها من جانب ویرى الآخر معامله الأنا ومواجهته معه من جانب آخر. دون جوان (Don Juan) شخصیه أسطوریه إسبانیه تُعرف بزیر النساء أو مغوی النساء أو صریع الغوانی فی الثقافه الإسبانیه خاصه وفی الثقافه الأروبیه أو العالمیه عامّه. لدون جوان علاقات مع مختلف النساء ولایزال یبحث عن امرأه أخرى جدیده ویترک القدیمه تماما. للشاعرین سمیح القاسم وعبدالله بَشیو، باعتبارهما فحول أدب المقاومه فی الأدبین العربی والکردی، قصیدتان موجّهتان إلى دون جوان وهما یوظفان صورته السلبیه فی مجال أدب المقاومه توظیفا جدیدا لیظهرا مدى التزامهما بهذا النوع من الأدب ویُثریا المعانی الشعریه لدیهما. تبحث هذه المقاله عن کیفیه الرؤیه لصوره الآخر الأسطوری الإسبانی وتوظیفها فی شعر الأنا العربی والکردی بالاعتماد على المنهج الوصفی التحلیلی وعلى ضوء الأدب المقارن الأمریکی. توصلت الدراسه إلى أن رؤیه سمیح القاسم فی صوره دون جوان تسامحیه على الإطلاق، لکن رؤیه عبدالله بَشیو تسامحیه أولاً ثم تتغیر وتَصیر تشویهیه سلبیه انتهاءاً، والأنا حقیقیه فی هاتین القصیدتین لکن الآخر أسطوری یعنی أن الآخر صوره من صوره الآخر الأصلی البدائی.
۶.

تمظهرات صوره الشخصیات الإیرانیه فی مِرآه البحتری الشعریه؛ آل سهل نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الشعر العباسی البحتری السلسله الساسانیه آل سهل الصورولوجیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۲۲۲
تشهد الکتب التاریخیه أنّ "آل سهل" أسره عریقه من الأسر الإیرانیه التی لعبت دوراً بارزاً فی الحکم العباسی الأول بعد "آل برمک". فینتمی نسبهم إلی الملوک الساسانیین، ومکانه آل سهل فی الحکم العباسی مکانه مرموقه فی السیاسه، إذ برزت سیادتهم ولباقتهم وحسن تدبیرهم فی حلّ البلاد الإسلامیه وعقدها. فأشهر شخصیات هذه الأسره هو الفضل بن سهل المشهور بذی الرئاستین وأخوه الحسن بن سهل، وإبراهیم بن الحسن حاجب المتوکل، فتعرّف البحتری علی آل سهل واتجه إلیهم بشعره وبعاطفته، إذ إنّه مدحهم حبّاً لهم إلی جانب التمتع بصلاتهم المادّیه الغزیره، فلا یکتفی البحتری بمدح هؤلاء فحسب، بل أدمج مدائحهم بأسماء الملوک الساسانیین، إذ انعکس شغف الشاعر العربی بالحضاره والثقافه الفارسیتین. رغب البحتری فی مدح هذه الأسره الإیرانیه وقام بتمجیدها وتکریمها واعترف بسیادتها وفضلهما رغم أصوله العربیه ونزعته القومیه. فیحاول هذا البحث الذی ینهج المنهج المقارن أن یستخرج تمظهرات صوره آل سهل المنعکسه فی قصائد البحتری. ویمکننا أن نستنتج أنّ الشاعر العربی قد صوّر الحضاره والثقافه الفارسیتین من خلال مدح آل سهل خیر صوره یدلّ علی معرفه الشاعر بها معرفه دقیقه مع إبراز حبّه لآل سهل والحضاره التی ینتمون إلیها. وعَکَس هذا الشاعر "الأنا العربی"، الصفات الإنسانیه الراقیه فی "الآخر الإیرانی" أی الفُرس بکل وضوح.  
۷.

الآخر الأمریکی فی الروایه العراقیه المعاصره دراسه تحلیلیه: روایه "الحفیده الأمریکیه" للروائیه انعام کجه جی نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۲۵
یعتبر موضوع "الآخر" حقلاً جدیداً فی الأدب المقارن حیث یندرج ضمن سیاقات الدراسات الأدبیه الحدیثه التی تسمى ب الصورولوجیا، وهو الفرع الذی یهتم بالصوره التی تقدمها الکتابات الأدبیه عن المجتمعات والثقافات المتباینه عنها. ظلت إشکالیه العلاقه مع "الآخر" الغربی أو الأجنبی من أهم القضایا التی شغلت الکثیر من الباحثین طوال القرن المنصرم. إن الهدف من تحلیل صوره "الآخر" هنا هو بیان صوره الشخصیه الغربیه وبالذات الأمریکیه من منظور عربی، وتعمیق الوعی بالذات والعالم ولتحدید المواقف التی تقف وراء تشکل صوره "الآخر"، ومحاوله الوقوف على معالم الصوره الحقیقیه له. وذلک بالترکیز على المنهج الوصفی- التحلیلی. وتوصلت الدراسه إلى أن انعام کجه جی صورت قضایا "الآخر" الأمریکی بکثره فی روایتها، بحیث تعکس شخصیاتها للتعامل مع الآخر عبر تیارات مختلفه ومتباینه فی مواقفها ما بین رافض ومتحفظ وموافق. وجاءت صوره "الآخر" الأمریکی فی الروایه لتؤسس حاله من التشکیک فی العدید من المفاهیم والمسلمات عند "الأنا" أی الإنسان العراقی وهو ما ظهر فی شخصیه البطله زینه نتیجه بعض الأعمال والسلوکیات التی تنتج من "الآخر"، حیث تجعل "الأنا" یعیش فی متاهه لفتره محدوده من حیث الإنتماء أو الولاء، لیبحث عن ذاته، فیجدها بعد ذلک. ویؤثر تناقض المنفی والانتماء فی تشکیل صوره "الآخر" فی الروایه بسبب عامل الحرب بحیث تظهر محنه الإنسان بین وطنین، وهذا ما یظهر جلیاً فی نفسیه الشخصیات.