مطالعات زیست بوم اقتصاد نوآوری

هدف این مقاله ارائه مدل توسعه زیست بوم موتور جست وجوی بومی ایران است. جامعه آماری این پژوهش برای تبیین بیشتر بازیگران زیست بوم، شامل خبرگان و متخصصان در حوزه زیست بوم کسب وکار است. روش نمونه گیری به صورت هدفمند است و به منظور گردآوری اطلاعات افرادی انتخاب شده اند که در این حوزه، تخصص یا دانش کافی دارند. روش استفاده شده جهت گردآوری اطلاعات، مصاحبه است. یافته های این مطالعه مشتمل بر شناسایی مراحل مختلف چرخه عمر زیست بوم، بازیگران زیست بوم جویشگر بومی و نقش هریک و ارتباطات میان آن ها و درنهایت طراحی شبکه ارزش این زیست بوم است. با استفاده از نتایج تحلیل مصاحبه ها و تمرکز بر مدل نگاشت جریان ارزش، به شناسایی انواع جریان هایی که می تواند میان بازیگران وجود داشته باشد، پرداخته شد. برای مدل های کسب وکار سنتی تر که از الگوی زنجیره تأمین استفاده می کنند، روش های متداول برای شکل دهی مدل کسب وکار، مانند بوم کسب وکار، ابزار مناسبی است. درحالی که برای مدل های جدید کسب وکار که مستلزم زیست بوم های جدیدند، روشی جدید با عنوان مدل جریان ارزش توسعه یافته است. همچنین، ارتباطات و تعاملات میان بازیگران بررسی شد؛ به این منظور، چهار جریان: خدمات، مالی، اطلاعات و ارزش ناملموس براساس الگوگیری از زیست بوم جویشگر اپل شناسایی و سپس با نگاشت ذی نفعان و بازیگران با خدمات و شرکت کنندگان در طرح جویشگر بومی، اقدام به طراحی شبکه ارزش میان بازیگران زیست بوم کسب وکار شد.

هدفِ محوری این مقاله سنجش و اولویت بندی ضریب رقابت پذیری منطقه ای در ایران براساس مؤلفه های اقتصاد دانش است. به طور کلی، رقابت پذیری معیاری کلیدی برای ارزیابی درجه موفقیت مناطق در میدان رقابت های سیاسی، اقتصادی و تجاری به حساب می آید. می توان گفت هر کشور، منطقه یا بنگاهی که از توان رقابتی بیشتری در بازارهای رقابتی برخوردار باشد، رقابت پذیری بیشتری دارد. رقابت پذیری در اثر ترکیبی از دارایی ها و فرایندها به وجود می آید. دارایی ها یا به صورت موهبتی است (مثل منابع طبیعی) یا ساخته شده به دست انسان (مثل زیرساخت ها) و فرایندهایی که دارایی ها را به منافع اقتصادی حاصل از فروش به مشتریان تبدیل می کند و درنهایت موجب ایجاد رقابت پذیری می شود. در این تحقیق رقابت پذیری منطقه ای در پارک های علم و فناوری کشور درسال 1395 مربوط به متغیرهای پارک علم و فناوری با استفاده از روش شاخص تجمع هرفیندال هیرشمن بررسی شده است. برپایه نتایج به دست آمده از محاشبه و تخمین مدل متغیر تولید، اختراعات و تعداد شرکت های دانش بنیان نقش مثبتی در رقابت پذیری منطقه ای دارند.

همسویی فناوری اطلاعات، بازاریابی و کسب و کار یکی از اساسی ترین مسایل مورد نظر مدیران فناوری اطلاعات و مدیران ارشد سازمان می باشد. لذا همسویی استراتژی های در سطح کلان با استراتژی های عملیاتی بعنوان یکی از الزامات اساسی مورد توجه قرار گرفته است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر پذیری عملکرد صادراتی و تجاری شرکت از استراتژی های سازمانی در شرایط بحرانی کووید 19 است. از طرف دیگر بررسی همسویی استراتژی های فناوری اطلاعات، کسب و کار و بازاریابی و اثر آن بر عملکرد تجاری و صادراتی از اهداف این پژوهش بوده است. پژوهش حاضر از جهت هدف، کاربردی و از جهت شیوه گردآوری داده ها، توصیفی - پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش، مدیران شاغل در واحدهای مختلف صنایع غذایی رضوی مورد مطالعه قرار گرفتند، که نمونه به دست آمده با ابزار پرسشنامه استاندارد و براساس فرمول کوکران با خطای 05/0 تعداد 100 نفر به دست آمده است. جهت تایید پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ و برای روایی از تحلیل عاملی تاییدی استفاده گردید که مقادیر به دست آمده بیانگر تایید پایایی و روایی پرسشنامه است. همچنین، تحلیل داده ها به روش مدل معادلات ساختاری و با نرم افزار smart pls انجام پذیرفت. نتایج نشان داد استراتژی های فناوری اطلاعات بر عملکرد تجاری، استراتژی های بازاریابی بر عملکرد تجاری و صادراتی تاثیر دارد و در نهایت استراتژی های سازمانی بر عملکرد کلی صنایع غذایی رضوی در بحران کووید 19 تاثیر دارد. همچنین اثر استراتژی های فناوری اطلاعات بر عملکرد صادراتی و اثر استراتژی های کسب و کار بر عملکرد صادراتی و تجاری تایید نشد.

هدف از پژوهش حاضر مطالعه عوامل و موانع موثر بر فرایند تجاری سازی پژوهش های پژوهشگاه فضایی ایران به عنوان یکی از مراکز پژوهشی پیشرو در زمینه فناوری های نوین فضایی بوده است. این پژوهش بخشی از مطالعه طرح پژوهشی تجاری سازی کل محصولات پژوهشگاه با تمرکز بر کاربردهای غیرفضایی است. نمونه آماری شامل 30 نفر از کارشناسان و مدیران پژوهشگاه بوده است. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات در بخش کیفی از مصاحبه و در بخش کمی از پرسشنامه استفاده شده است. یافته های تحقیق در بخش کیفی مبین شناسایی پنج دسته عوامل کلی و بیست و شش عامل فرعی به عنوان موانع موثر بر فرایند تجاری سازی و یافته های کمی شامل اولویت بندی کلیه عوامل کلی و فرعی بود. نتایج پژوهش نشان داد که موانع اصلی به ترتیب اهمیت شامل مسائل مالی و اقتصادی، کمبود نیروی انسانی متخصص و توانمند، بالا نبودن سطح بلوغ فناوری ، همکاری ناکافی بین پژوهشگاه فضایی ایران با مراکز صنعتی و عدم ایجاد شبکه مناسب مشتری- کارفرما است که البته زیر شاخه های این عوامل نیز اولویت بندی شدند. یافته های کمی پژوهش نشان داد در بعد مسائل اقتصادی و مالی عامل بودجه ناکافی دولتی برای پژوهش های سودآور و در بعد کمبود نیروی انسانی متخصص و توانمند عامل حقوق و دستمزد ناکافی و در بعد بلوغ فناوری عامل توانایی ضعیف در خرید لیسانس و محصولات مرتبط با پژوهش ها مهمترین عوامل فرعی بوده اند. همچنین در بعد شبکه مشتری-کارفرما عامل اطلاع رسانی ناکافی بدلیل سامانه های ضعیف اطلاع رسانی و در بعد همکاری پژوهشگاه-صنعت عامل شناخت ناکافی صنعت از پژوهشگاه و پتانسیل های آن و اعتماد ضعیف به نتایج پژوهش های مرکز و مشارکت در سرمایه گذاری مرتبط، مهمترین عوامل فرعی فرایند تجاری سازی یافته های پژوهشی و محصولات پژوهشگاه بوده اند و مدیران باید رفع این عوامل را در اولویت قرار دهند.

کارآفرینی در یک محیط بسته صورت نمی گیرد بلکه پدید ه ای است مبتنی بر روابط علّی و معلولی بین ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی. اکوسیستم کارآفرینی، تعامل عوامل مذکور برای توسعه کارآفرینی است که در سالیان اخیر، مورد توجه سیاستگذاران و برنامه ریزان توسعه بوده است. هدف از انجام این تحقیق، شناسایی و ارزیابی عوامل موثر بر توسعه اکوسیستم کارآفرینی در صنعت سنگ ایران می باشد که از روش آمیخته اکتشافی در دو فاز کیفی (با هدف شناسایی عوامل) و کمّی (با هدف ارزیابی و غربالگری عوامل توسط خبرگان) انجام شد. خبرگان تحقیق، شامل 26 نفر از مدیران حوزه کارافرینی، اساتید و پژوهشگران رشته های اقتصاد، مدیریت و کارآفرینی، و کارآفرینان صنعت سنگ ایران بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در فاز کیفی تحقیق برای گردآوری اطلاعات، از مصاحبه های نیمه-ساختاریافته و در فاز کمّی، از پرسشنامه استفاده شد. تحلیل مصاحبه ها در بخش کیفی به روش تحلیل محتوا صورت گرفت و منجر به شناسایی 60 عامل شد. سپس برای غربالگری عوامل، از روش دلفی فازی در طی سه راند، انجام شد و نهایتاً 38 عامل به عنوان مهمترین عوامل موثر بر توسعه اکوسیستم کارآفرینی در صنعت سنگ ایران شناسایی شدند که به عنوان مثال می توان به استفاده از ظرفیت های اجتماعی صنعت، مشروعیت و مقبولیت کارآفرینان در جامعه، ارائه مشوق ها و حمایت های قانونی، مالی و فنی در صنعت سنگ، ایجاد انگیزه کافی برای کارآفرینی در این صنعت، ایجاد شبکه های ارتباطی کارآفرینان صنعت سنگ، توسعه همکاری های بین المللی، توسعه زیرساخت های این صنعت، و تشخیص و بهره برداری از فرصت های کارآفرینانه در صنعت سنگ، اشاره کرد.

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی راهبرد های مناسب برای توسعه علم و فناوری در استان ایلام انجام شده است. در این پژوهش، نهادهای سه گانه علم، فناوری و بازار مطالعه شده است. جامعه آماری پژوهش کارشناسان، متخصصان و مدیران فعال در دانشگاه ها، مراکز فناوری و بخش های مختلف اقتصادی استان است. در این پژوهش، تعداد 30 نفر از جامعه آماری به صورت هدفمند انتخاب و مطالعه شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه، مصاحبه نیمه ساختارمند و بحث در گروه های متمرکز است. روایی ابزار در روش آینده پژوهی با استفاده از روش مثلث سازی و در مدل SWOT به صورت صوری و پایایی آن با بهره گیری از آزمون آلفای کرونباخ (751/0 تا 875/0) تأیید شده است. در پایان 15 متغیر کلیدی در مرحله تحلیل ساختاری شناسایی شده اند. این متغیرها سپس پایه اصلی سناریوی توسعه علم و فناوری در استان ایلام قرار گرفته اند. در ادامه، یک سناریوی محتمل، قوی و مناسب برای توسعه علم و فناوری در استان ایلام مشخص شده است. براساس مجموع امتیاز نهایی هریک از عوامل داخلی و خارجی، با استفاده از روش IEA مشخص شد که مناسب ترین راهبرد درجهت دستیابی به سناریوی مطلوب برای توسعه بخش علم و فناوری استان ایلام، راهبرد تهاجمی و استفاده از قوت های درونی و فرصت های بیرونی است.