آمایش محیط

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی مؤلفه های تأثیرگذار بر رضایت کودکان از مجتمع های مسکونی محل سکونتشان مدنظر بود. نوع تحقیق توسعه ای-کاربردی است. روش تحقیق ترکیبی (کیفی و کمی) و توصیفی-همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کودکان 15-11 سال ساکن در مجتمع های مسکونی نوساز سه شهرک کاج، آرامش و کریم آباد در شهر تنکابن است که 100 دختر و 100 پسر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه معتبر بود. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار SPSS.19 و آزمون های همبستگی پیرسون، رگرسیون و فریدمن استفاده شد. یافته ها نشان داد که محیط مسکونی به واسطه ابعاد عینی و ذهنی به ترتیب با میزان تأثیر 78/7 و 75/5 باعث رضایت کودکان می شود. این ابعاد به شاخصه های کالبدی-واحد همسایگی، کالبدی-واحد مسکونی، محیطی-واحد همسایگی و عوامل شخصی تقسیم می شوند و هر کدام دارای مؤلفه ها و گویه هایی هستند. میزان تأثیر این شاخصه ها در رضایت کودکان به ترتیب 06/9، 50/6، 45/6، 00/4 است. در انتها چند راهکار کاربردی در راستای تقویت رضایتمندی سکونتی ارائه گردید.

شهرها در دنیای امروز هم بستر توسعه ی جوامع و هم کانون ایجاد چالشهای گوناگون زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعیاند. طی دهه های اخیر پوشش اراضی سبز و بایر که تامین کننده خدمات اکوسیستمی شهر محسوب می شوند، به علت گسترش شتابنده کالبد شهری و قیمت بسیار زیاد مبادلاتی زمین، سیر قهقرایی را طی می کنند. از آنجایی که برای پایداری اکولوژیکی سیمای سرزمین، ساختار آن باید از فرآیندهای اکولوژیکی موردنیاز حمایت کند، شبکه اکولوژیکی که به عنوان مجموعه ای از اکوسیستم های هم نوع بوده و از طریق سیستم پیوسته فضایی با یکدیگر در ارتباطند در شهر تهران تحت عنوان پوشش سبز و بایر در سال های 2021-1986 ، در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا ابتدا به تعیین چگونگی تغییرات پوشش زمین، با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست و تکنیک ارزیابی تغییرات تصاویر طبقه بندی شده، پرداخته شد و در ادامه به کمی سازی ساختار سیمای سرزمین اراضی سبز و بایر در بازه زمانی ابتدایی و پایانی مورد مطالعه، مباردت شد. از نتایج حاصل از سنجه های ارزیابی ساختار سیمای سرزمین شهر تهران از جمله خرددانگی و انزوای لکه های زیستگاهی شامل اراضی سبز و بایر شهر به عنوان منشا خدمات اکوسیستمی، می توان نتیجه گرفت که ترکیب و توزیع فضایی لکه های سبز در منطقه یک شهر تهران تاب آور نیست. با توجه به نتایج این مرحله، مناطق 10 و 8 ، کمترین سهم اراضی سبز را نسبت به جمعیت در بین مناطق 22 گانه تهران دارند. بیشترین سهم اراضی سبز نسبت به جمعیت مربوط به مناطق 22، 1 می باشد.

هدف از این تحقیق تأثیرات و همبستگی تأثیرگذار شهر با تأکید بر شاخص های شهر هوشمند در شهر همدان می باشد. روش جمع آوری اطلاعات مطالعات پیمایشی - اسنادی است و برای دستیابی به نتایج کار از پرسشنامه بر اساس روش دلفی، از نخبگان و کارشناسان، مسائل و چالش های موجود و اثرات آن ها بر عدم توسعه استان شناسایی شده است. با توجه به استنباطی بودن پژوهش، برای سنجش متغیرها از 6 فرضیه، استفاده شده و به تفسیر نتایج آنها پرداخته شده است. تمامی فرضیات از طریق آزمون تی تک نمونه ای، مورد بررسی قرار گرفته اند. سپس به انجام تحلیل همبستگی کانونی و ارائه دیاگرام هایی در قالب: نمودارهای تحلیل تأثیرات و همبستگی شاخص ها بر سایر متغیرها و درصد تأثیرگذاری آنها بر یکدیگر بررسی شده است. نتایج نشان داد بیشترین همبستگی در شاخص اقتصاد هوشمند (میزان تأثیر (بتا β)، با شاخص حمل ونقل هوشمند، با ضریب بتای 0.36 = β می باشد. بیشترین همبستگی در شاخص مردم هوشمند (میزان تأثیر (بتا β)، با شاخص کاربری زمین و فعالیت هوشمند، با ضریب بتای 0.72= β می باشد. بیشترین همبستگی در شاخص دولت هوشمند (میزان تأثیر (بتا β)، با شاخص محیط هوشمند، با ضریب بتای 0.73 = β می باشد.

یکی از اصول توسعه پایدار شهری، دستیابی عادلانه شهروندان به خدمات شهری است و این مهم زمانی محقق می شود که اراضی و منابع مختلف شهری، به طور برابر میان واحدهای فضایی و اجتماعی شهر تخصیص یابد؛ موضوعی که تاکنون در اغلب شهرهای ما عینیت بیرونی نداشته و از این رو توزیع نامتناسب خدمات در سطح نواحی شهرها یکی از نمادهای بارز ناپایداری شهری قلمداد می شود. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل وضع موجود توزیع فضایی کاربری های اساسی خدمات شهری در محلات شهر میبد بر اساس جمعیت، مساحت و سرانه کاربری های مذکور می باشد. روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی است که از خدمات عمومی محلات شهر میبد صورت پذیرفته است. اطلاعات مورد نیاز از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که، خدمات عمومی به طور عادلانه در بین نواحی شهر توزیع نشده و لازم است در مدیریت شهری به مقوله عدالت فضایی در توزیع خدمات شهری، مولفه جمعیت و نیازهای آن مورد توجه قرار داد.

تحلیل فضایی رویکردی روش شناسانه است که به شناسایی و تحلیل پراکندگی ها، روابط متقابل پدیده ها، تفاوت ها، تشابهات آن ها در چارچوب دیدگاه های جغرافیایی می پردازد. تاب آوری به دلیل پویا بودن واکنش جامعه در برابر حوادث، نوعی آینده نگری است و به گسترش گزینش های سیاستی برای رویارویی با اعلام قطعیت و تغییر هم کمک می کند. هدف پژوهش، بررسی و تحلیل فضایی شاخص های تاب آوری مناطق شهری بوشهر بوده است. روش تحقیق به صورت توصیفی - تحلیلی و داده ها به روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش 30 نفر از متخصصان، کارشناسان امور شهری و اساتید دانشگاه مرتبط در زمینه موضوع بود که به روش نمونه گیری در دسترس – غیر احتمالی به صورت هدفمند انتخاب شدند. به منظور تعیین روایی، پرسشنامه در اختیار اساتید و کارشناسان قرار گرفت و برخی گویه ها با نظر ایشان اصلاح و روایی محتوایی آن تائید گردید. پایایی ابزار تحقیق، (پرسشنامه) با نرم افزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفت و آزمون آلفای کرونباخ معادل 886/0 به دست آمد؛ این مقدار برای ابزار تحقیق مناسب است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از فرآیند تصمیم گیری چند معیاره ویکور و روش آنتروپی شانون انجام گرفت. بر اساس روش آنتروپی شانون، ابعاد کالبدی- زیرساختی، نهادی، اقتصادی و اجتماعی به ترتیب، از وزن (806/0)، (512/0)، (110/0) و (95/0) برخوردار می باشند. نتایج پژوهش حاضر، بر اساس مدل ویکور بیانگر این بود که، در مجموع، تاب آوری کالبدی- زیرساختی، نهادی، اقتصادی و اجتماعی در شهر بندر بوشهر به ترتیب با میانگین شاخصی(71/4)، (84/3)، (3) و (01/2)، در وضعیت نامطلوبی قرار دارد.

در سالیان اخیر شاهد شیوع اپیدمی کوید 19 و تأثیرات مخرب آن بر جامعه شهری و زندگی شهروندان بوده ایم. مدیریت شهری به عنوان متولی امور شهر می تواند نقش مهمی در کنترل شیوع ایپدمی ها و کاهش تأثیرات مخرب این پدیده از طریق ارتقاء تاب آوری جامعه شهری ایفا کند. هدف پژوهش پیش رو بررسی تأثیر معیارهای حکمروایی خوب شهری بر ارتقاء تاب آوری اقتصادی- اجتماعی شهری در برابر اپیدمی ها می باشد. در این پژوهش با استفاده از مطالعات نظری گویه های مرتبط با معیارهای حکمروایی خوب شهری و تاب آوری اقتصادی و اجتماعی شهرها استخراج و با استفاده از نظر خبرگان اعتبارسنجی گردید؛ جامعه آماری ساکنین شهر شیراز هستند که با استفاده از پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز از آنها اخذ شد. با استفاده از مدل معادلات ساختاری در نرم افزار Amos شدت تأثیر هر یک از معیارهای حکمروایی بر تاب آوری شهری مشخص گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، معیارهای اجماع محوری با 0.39 و کارایی با 0.37 بیشترین تأثیر را بر تاب آوری اقتصادی و معیارهای مشارکت با 0.37 و اجماع محوری با 0.35 نیز به ترتیب بیشترین تأثیر را بر تاب آوری اجتماعی شهری در مواجهه با اپیدمی ها داشته اند. در پایان نیز راهکارهایی برای ارتقاء تاب آوری اقتصادی و اجتماعی برای مقابله با این پدیده ارائه گردید.

تقلیل میزان آسیب پذیری ها و بحران های انسان ساخت و بالا بردن سطح انعطاف پذیری محیط کالبدی شهرها در برابر تنش های ناشی از بروز تهدید و نیز به حداقل رساندن زمان بازتوانی، همچنین ارتقا و بهبود بخشی سطح زندگی افراد و به طورکلی، تاب آور ساختن شهرها در برابر تهدیدها، از جمله مهم ترین عواملی است که می بایست در شهرها مورد توجه قرار گیرد. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، محرک های تاب آوری کالبدی منطقه کلان شهر تهران با رویکرد پدافند غیرعامل را بازشناسی و خوشه بندی کند. داده های نظری با روش اسنادی و داده های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری20 نفر از خبرگان شهری بر اساس نمونه گیری گلوله برفی می باشد. 48 محرک احصاء و شناسایی گردید که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم افزار MICMAC پردازش شده است. یافته ها حاکی از آن است که محرک های حفاظت از امکانات و زیرساخت های عمومی، دسترسی به نهادهای امدادرسان (مرکز مدیریت بحران و...)، دسترسی به شبکه معابر اصلی، شعاع دسترسی به فضاهای باز، دسترسی به آتش نشانی، ضوابط فنی، اصول و الگوهای ساخت وساز، استحکام بناهای با کاربری عمومی (مدرسه، بیمارستان)، بازسازی و بهسازی ساختمان های ناپایدار، وجود مراکز اسکان موقت در منطقه، عدم قرارگیری کاربری های حیاتی و حساس در مناطق مستعد بحران، تعداد و سطح پوشش بیمارستان ها و درمانگاه های محدوده، قابلیت نفوذپذیری و رعایت ماتریس های ظرفیت، مطلوبیت و سازگاری در برنامه ریزی کاربری اراضی منطقه به عنوان کلیدی ترین عوامل بر روند آینده تاب آوری کالبدی منطقه 4 با رویکرد پدافند غیرعامل انتخاب شدند.

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل ظرفیت های ناحیه ای توسعه بنگاه های کوچک و متوسط به ویژه در زمینه تعیین گر هایی چون افزایش تولید محصولات کشاورزی- ظرفیت گردشگری و صنایع دستی و قرابت جغرافیایی، فرهنگی و زبانی شهرستان حمیدیه با کشور عراق در توسعه بنگاه های کوچک و متوسط در شهرستان حمیدیه است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر نوع، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را بنگاه های کوچک و متوسط شهرستان حمیدیه تشکیل می دهند که تعداد آن ها برابر با 180 بنگاه بوده و به دلیل محدود بودن جامعه آماری، همه جامعه به عنوان نمونه (نمونه گیری هدفمند) انتخاب شدند. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از تکنیک های آماریT تک نمونه ای، رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که بین متغیرهای مستقل: افزایش تولید محصولات کشاورزی با مقدار ضریب همبستگی 609/0r =؛ صنایع دستی با مقدار ضریب همبستگی 447/0r =؛ ظرفیت های گردشگری با مقدار ضریب همبستگی 832/0r = و قرابت جغرافیایی، فرهنگی و زبانی با کشور عراق با مقدار ضریب همبستگی 450/0r = با متغیر وابسته توسعه بنگاه های کوچ ک و متوسط در شهرستان حمیدیه رابطه معناداری وجود دارد. متغیر وابسته در این پژوهش توسعه بنگاه های کوچک و متوسط شهرستان حمیدیه بوده است که دارای دامنه 12 تا 30، میانگین 67/19، واریانس 25/25 و انحراف معیار 01/5 بوده است که با توجه به یافته ای به دست آمده، توسعه بنگاه های کوچک و متوسط از نگاه پاسخگویان در حد پایین تر از متوسط قرار دارد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش صنعت در ساختار فضایی شهر آبادان انجام شده و از نظر هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. شیوه گردآوری داده ها از دو روش اسنادی و روش میدانی می باشد. جامعه آماری این پژوهش محلات 39 گانه شهر آبادان است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از مدل های آماری کمی تصمیم گیری های چند معیاره تاپسیس، آنتروپی شانون، تحلیل خوشه ای، آزمون رتبه ای فریدمن، تحلیل مسیر و آزمون t مستقل استفاده گردید. نتایج حاکی از آن می باشد که عامل مسأله ساز در دگرگونی ساختار فضایی شهر آبادان، صنعت نفت و شکل گیری فعالیت ها و کاربری وابسته به آن بوده، که سبب شکل گیری و قطبی شدن ساختار فضایی محلات شرکت نفتی و سایر محلات شهری گردید و تأثیرات این شکل از توسعه و توزیع نابرابر در دسترسی به شاخص های اقتصادی ایجاد نوعی دوگانگی در ساختار فضایی شهر را به دنبال داشته است.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی بازآفرینی برای ارتقای تاب آوری شهری سنندج مورد مطالعه قرار گرفته است. نوع پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی است. جمع آوری داده ها میدانی مبتنی بر پرسشنامه محقق ساخته بوده و برای تحلیل داده ها از تحلیل فریدمن، همبستگی و تی تست استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد میانگین شاخص های باز آفرینی در شهر سنندج با ٩٩/2، پایین تر از حد متوسط است. همچنین نتایج همبستگی کانونی نشان می دهد که در بین ابعاد بازآفرینی شهری به صورت کلی بعد اجتماعی با 34 درصد، بعد کالبدی با 27 درصد، بعد اقتصادی 24 درصد و بعد محیط زیستی 15 درصد در تاب آوری شهری اثر گذار بوده است. همچنین تحلیل مسیر نشان داد که بعد کالبدی با وزن 362/0 بیشترین اثرگذاری،بعد نهادی با وزن 278/0 کمترین اثر گذاری را دارند. الگوی پیشنهادی توانمندسازی و بازآفرینی شهری تاب آور باید بر پایه اصول توسعه پایدار و اجتماع مدار، فقرزدا و توانمندساز و برنامه ریزی راهبردی استراتژیک و عملیاتی با حکمروایی گفتمانی، مشارکتی و شراکت عمومی خصوصی عدالت مبنا با رویکرد ظرفیت سازی نهادی اجتماع محور و توسعه درون زا باشد.