علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)

پیشرفت های جدید دنیای تکنولوژی رسانه های هوشمند را به منزله شیوه ای جهت برقراری ارتباط میان افراد قرار داده است. به رغم وجود مزایای شبکه های هوشمند، اعتیاد در استفاده از این تکنولوژی می تواند منجر به آسیب های فردی، اجتماعی و فرهنگی فراوانی گردد. بر این اساس این پژوهش با هدف بررسی تأثیر فرهنگ بر اعتیاد به رسانه های اجتماعی با تمرکز به رسانه اجتماعی تلگرام در میان دانشجویان انجام یافته است. تحقیق حاضر ازنظر روش، توصیفی و پیمایشی است. روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق میدانی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جامعه آماری دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان است که از تلگرام استفاده می نمایند. از تعداد 430 پرسشنامه پخش شده تعداد 400 پرسشنامه معتبر و قابل سنجش جمع آوری گردید و درنهایت با روش معادلات ساختاری مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق مشخص گردید که ابعاد فرهنگ هافستد (دوری از عدم قطعیت، فاصله قدرت، مردگرایی/ زن گرایی، فردگرایی، جمع گرایی) و اعتماد و سودمندی ادراک شده با اعتیاد به رسانه تلگرام رابطه مستقیم دارد.  

امروزه بیماری کرونا یکی از مهم ترین مسائل و مشکلات بهداشت جهانی است؛ چراکه سلامت فردی و اجتماعی افراد جوامع را در اقصی نقاط جهان به خطر انداخته است. شیوع و اپیدمی آن، همان اتفاقی است که از آن به عنوان نقطه عطفی در تاریخ بشر یاد شد. پژوهش حاضر با روش کیفی و به طور خاص رویکرد پدیدارشناسی در نظر دارد تجارب زیسته افراد مبتلا به کرونا را در تغییرات زندگی اجتماعی شان موردمطالعه قرار دهد. جامعه موردمطالعه در این پژوهش شامل افرادی است که طی سال های 1399 تا 1401 در شهرستان دره شهر به این بیماری مبتلا شده اند. تعداد مشارکت کنندگان 19 نفر است که از طریق نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه عمیق است. تجزیه وتحلیل داده ها براساس الگوی کلایزی و بر مبنای استخراج مفاهیم از مصاحبه ها و کدگذاری آن ها به استخراج مضمون های: کرونا به مثابه متن لایه مند، سبک زندگی سالم، حمایت اجتماعی عاطفی-ابزاری، ناامنی اجتماعی، دوجهانه شدن زندگی سوژه ها، ماسک ابزارِ نمایشِ خودِ جدید، انجامید. در پایان و با توجه به سویه جدید بیماری کرونا و نقش پررنگ خانواده در اداره و کنترل چنین بحران هایی، پیشنهاد می شود مهارت های گفتگو و همدلی، تغییر الگوهای مصرف در خانواده ها و همچنین تبلیغ سبک زندگی سلامت محور برای کاهش اثرات و فشارهای این بیماری موردتوجه قرار گیرد.  

به کارگیری سبک رهبری اخلاقی باعث کسب نتایج مثبت فراوانی برای سازمان خواهد بود. رهبری اخلاقی با افزایش تعهد سازمانی و انگیزه های نوع دوستانه در سازمان ها مرتبط است. استفاده از سبک رهبری اخلاقی توسط مدیر و بهره مندی از محیط اخلاقی برای هر سازمانی می تواند نتایج مطلوبی را در میان کارکنان به همراه داشته باشد و در تعهد سازمانی و انگیزه های نوع دوستانه نتیجه قابل قبولی ایجاد کند. رهبری اخلاقی به عنوان یکی از عوامل مهم در محیط سازمانی شناخته می شود که می تواند تأثیر بسزایی بر رفتار و عملکرد کارکنان داشته باشد. این نوع رهبری با ارزش ها و اصول اخلاقی، شفافیت و انصاف، تأثیر بیشتری بر تعهد کارکنان ایجاد می کند. با توجه به اینکه استفاده از این سبک در هر سازمانی می تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد، این مقاله به بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر تعهد سازمانی کارکنان با توجه به نقش میانجی انگیزه های نوع دوستانه می پردازد. ابزار جمع آوری داده ها سه پرسشنامه استاندارد رهبری اخلاقی براون، تروینو، و هریسون (2005) و رفتار شهروندی سازمانی پادساکف (2000) و تعهد سازمانی آلن و می یر (1991) بود. در ابتدا متغیرهای رهبری اخلاقی، تعهد سازمانی و انگیزه های نوع دوستانه تشریح گردیده است، سپس با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، ابعاد متغیره ای رهب ری اخلاق ی، تعه د س ازمانی و انگیزه های نوع دوستانه بررسی شد. همچنین با استفاده از تحلیل ع املی تأیی دی و ب ا کمک نرم افزارAMOS  وSPSS22  فرضیه های مطرح شده بررسی گردید که بر مبنای نتایج به دست آمده، بین متغیرهای پژوهش تأثیر معناداری وجود داشت و تمامی فرضیات تحقیق تائید شد. بر اساس یافته های پژوهش، رهبری اخلاقی بر تعهد سازمانی و انگیزه های نوع دوستانه کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد تأثیر معناداری دارد. همچنین انگیزه های نوع دوستانه بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد و رهبری اخلاقی با نقش میانجی انگیزه های نوع دوستانه بر تعهد کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد تأثیر معناداری دارد.  

امروزه در اغلب جوامع با وجود حضور فراوان زنان در عرصه اجتماع، متأسفانه جایگاه زنان در جامعه هنوز در امتداد همان وظایفی است که جامعه مردسالار به زن تفویض کرده است . به رغم پیشرفت هایی که زنان در همه کشورهای جهان به دست آورده اند، تفاوت های جنسیتی، هم چنان شالوده نابرابری های اجتماعی است. موفقیت و پیشرفت هر جامعه در گرو استفاده از تخصص های موجود در آن است، اما نابرابری های شرایط میان زنان و مردان در همه عرصه های مختلف جامعه قابل رویت است و جهت تسهیل شرایط ورود برای حضور و بقای زنان به عنوان نیمی از جمعیت هر جامعه ای، تاکنون تدابیر علمی و برنامه ریزی های لازم و مقتضی اتخاذ نشده است. مسئله نابرابری جنسیتی اگر چه در نهادهای حقوقی و اجتماعی موضوعی وارداتی قلمداد می شود و در عرصه نظری و تئوریک به طور مکرر مورد توجه قرار گرفته لیکن در عرصه های عملی با چالش هایی مواجه بوده است.هدف پژوهش حاضر شناسایی ابعاد، مؤلفه ها و عوامل ایجاد کننده نابرابری جنسیتی با استفاده از رویکرد فراترکیب است. این روش شامل گام های هفت گانه است که به ارزیابی و تحلیل نظام مند نتایج و یافته های مطالعات پیشین می پردازد. در این تحقیق نتایج پژوهش های پیشین از سال های 1400-1390 جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است. برای اعتبار و پایایی از ضریب کاپای کوهن استفاده شده است. از میان مقالات اولیه، تعداد 26 مقاله مناسب، شناسایی شدند. با توجه به بررسی مقالات مورد استناد، نتیجه پژوهش بیانگر 5 بعد اصلی شامل عوامل خانوادگی، اجتماعی، رسانه ای، سیاسی و فرهنگی است که مضمون نابرابری جنسیتی را تبیین می کنند.    

فرهنگ در جامعه ما به همان اندازه غنی و گسترده است که مطالعه آن، فقیر و بسته. صدها خطوط فرهنگی و اجتماعی وجود دارد که شناخت علمی آن ها می تواند به حل مسائل اساسی جامعه ما یاری رساند. یکی از این خطوط، رفتار روانی – اجتماعی دورویی است. مفهوم دورویی که وسعت معنایی و کاربردی آن حیرت انگیز است، باوجود ظاهر غیراخلاقی آن، دارای کارکردهای عدیده ای است؛ به طوری که یکی از حلقه های ناگسستنی زنجیره زندگی ما را تشکیل می دهد. در این راستا، این پژوهش کیفی با هدف غایی مطالعه رفتارهای متظاهرانه در بین مردم شهر همدان و با استفاده از طرح نظام مند نظریه زمینه ای انجام شده است. به این منظور ضمن انجام مصاحبه باز با 24 نفر از ساکنین شهر همدان، مجموعه ای از مضامین اولیه طی فرایند کدگذاری باز گردآوری شدند و از دل آن ها مقوله هایی تحت عناوین: «مؤلفه های فرهنگی – اجتماعی»، «مؤلفه های روان شناختی»، «مؤلفه های اقتصادی» و «مؤلفه های ساختاری – سیاسی» استخراج گردید؛ سپس در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان این مقوله ها ذیل عناوین: شرایط علّی، راهبردها، شرایط مداخله گر، پیامدها و راهکارهای مقابله با رفتارهای متظاهرانه در قالب کدگذاری تعیین شد. در ادامه و در مرحله کدگذاری گزینشی، یکایک اجزای پارادایم کدگذاری تشریح و دو الگوی «رفتارهای متظاهرانه عامل محور» و «رفتارهای متظاهرانه ساختار محور» کشف گردید. نتایج حاکی از آن است که نفاق و دورویی در سطح وسیعی؛ چه فردی و چه اجتماعی، در جامعه وجود دارد و این پدیده، محصول شرایط نامتجانس خانوادگی، محیطی، آموزشی، اقتصادی و سیاسی غیرمتعادل و گاهی متضاد است. همچنین بر طبق یافته های پژوهش، شرایط زمینه ای چون: طبقه اجتماعی، تحصیلات، جنسیت و سن افراد بر روی بروز دورویی و تظاهر تأثیرگذار است. چنین شرایطی این استعداد منفی و ناهنجار را در شخص به وجود می آورد که برای دستیابی به منافع فردی، هم زمان دو و گاهی هم بیشتر از دو شخصیت متضاد را در خود پرورش دهد؛ بنابراین، سرچشمه و خاستگاه رفتارهای متظاهرانه، از عدم جامعه پذیری صحیح و نبود شفافیت و شکاف هایی در درون جامعه نسبت به مسائل گوناگون است و تا این بستر از میان نرود از بین بردن دورویی در جامعه ما، امری محال به نظر می رسد که این مهم، نیازمند مسئولیت پذیری و همّت تک تک آحاد جامعه و مسئولین نظام است.  

در سال های اخیر ما در فضایی به سر می بریم که رسانه های نوین نقش اصلی را در شکل دهی کنش های نوجوانان بازی می کنند؛ به طوری که این رسانه های عاملی مؤثر در حفظ نظم اجتماعی و یا ایجاد رفتارهای بزهکارانه هستند. دراین بین، همراه با افزایش استفاده از رسانه های نوین، بحث سواد رسانه ای نیز اهمیت خاصی پیدا کرده است؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر مطالعه رابطه بین سواد رسانه ای و تمایل به رفتارهای بزهکارانه در بین دانش آموزان دوره متوسطه است. برای این منظور تعداد 390 نفر از دانش آموزان شهر تبریز با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته و روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای پیمایش شدند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که بین میزان تمایل به رفتارهای بزهکارانه بر اساس جنسیت و نوع مدرسه تفاوت معناداری وجود ندارد؛ اما بین میزان تمایل به رفتارهای بزهکارانه در بین دانش آموزان دوره متوسطه بر حسب محل یا منطقه سکونت آن ها تفاوت معناداری وجود دارد. به طوری که میزان تمایل به رفتارهای بزهکارانه در بین پاسخگویان ساکن مناطق کم برخوردار بیشتر از افراد ساکن مناطق نیمه برخوردار و برخوردار است. بین پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده دانش آموزان و سواد رسانه ای دانش آموزان با تمایل به رفتارهای بزهکارانه به ترتیب (27/0-) و (33/0-) همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد. علاوه بر این، با استفاده از مدل سازی معادله ساختاری با بهره گیری از نرم افزار Amos مشخص شد که پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده (30/0-) و سواد رسانه ای (33/0-) بر تمایل به رفتارهای بزهکارانه دانش آموزان تأثیر دارند.  

تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر چابکی استراتژیک بر تمایلات رفتاری مشتریان در شرکت بیمه آسیا انجام شده است. ازنظر طرح تحقیق، مطالعه حاضر یک تحقیق کمّی مقطعی از نوع همبستگی است؛ بر اساس هدف، یک تحقیق کاربردی است؛ ازلحاظ نوع نظارت و درجه کنترل بر متغیرها در زمره تحقیقات توصیفی است؛ بر اساس ماهیت و روش در زمره تحقیقات میدانی از نوع پیمایشی قرار دارد. جامعه آماری تحقیق کارکنان و کارشناسان شرکت بیمه آسیا در استان خراسان رضوی به تعداد ۳۶۷ نفر بودند. با استفاده از فرمول کوکران تعداد ۱۸۸ نفر به عنوان نمونه آماری تعیین و به روش تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد احمدزاده (۱۴۰۲) برای چابکی استراتژیک و زیتامل و همکاران (۱۹۹۶) برای تمایلات رفتاری مشتریان بود. روایی سازه ای پرسشنامه ها با تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد و پایایی آن ها با استفاده از ضریب پایایی مرکب ارزیابی و تأیید گردید. تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها در راستای آزمون فرضیه ها با مدل سازی معادلات ساختاری به روش حداکثر درست نمایی در نرم افزار AMOS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد چابکی استراتژیک شرکت بیمه آسیا بر تمایل مشتریان به تبلیغ شفاهی، تمایل به توصیه شرکت به دیگران، تمایل به وفاداری به شرکت، تمایل به خرید بیشتر از شرکت و تمایل به پرداخت بیشتر اثرگذار است.  

سبک زندگی مجموعه ای از سلیقه ها، باورها، رفتارها، دستاوردهای رفتاری یک فرد، یک گروه یا یک فرهنگ است. نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی گوناگون برای تبیین سبک زندگی دینی و پیاده سازی مؤلفه های آن در جامعه دینی در تلاش هستند تا با نهادینه سازی این مهم، ارزش ها را تبیین و با ضدارزش ها مقابله کنند. هدف از نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی حفظ حیات روحی و روانی و امنیت جامعه و تحکیم بخشیدن به کانون خانواده ها، تربیت نسل مؤمن و انقلابی و خنثی سازی توطئه های فرهنگی است. تبیین رابطه سبک زندگی اسلامی به عنوان یک باور و رفتار و امنیت اجتماعی به عنوان یک نیاز، اهمیت به سزایی داشته و در نهادینه سازی سبک زندگی اسلامی و به تبع آن، رسیدن به امنیت اجتماعی تأثیر قابل توجهی خواهد داشت. لذا بررسی موردی این مهم در شهر اراک مدنظر این پژوهش بوده که به همین منظور با روش تحقیق پیمایشی و کتابخانه ای و به شیوه توصیفی و با اخذ نظر نخبگان و صاحب نظران نهادهای امنیّتی و اطلاعاتی، به بررسی نقش سبک زندگی دینی و تأثیر آن در امنیّت اجتماعی شهر اراک پرداخته شده است. درنهایت به این نتیجه رسیده ایم که اتخاذ سبک زندگی اسلامی و زیست مطابق با الگوی زندگی اسلامی، ارتباطی سالم و به دوراز عوامل مخرب را موجب شده و باعث برقرار شدن نظم و امنیت در جامعه می شود؛ حقیقتی که آمارهای میدانی حاصل شده از واقعیت شهر اراک بر آن صحه می گذارند.        

این پژوهش در پی مطالعه نقش تجربه خیانت عاطفی و جنسی ذیل روابط زناشویی و عاطفی بر اعتماد افراد است. بدیهی است که ارتکاب خیانت توسط یکی از افرادی که خود را متعهد به وفاداری در رابطه زناشویی و عاطفی کرده است، می تواند منجر به آسیب های فردی و اجتماعی قابل توجهی برای طرفین شود. ازآنجایی که خلأ ناشی از مطالعه این پدیده در شهرستان زاهدان بنا به شرایط خاص فرهنگی و قومی به وضوح احساس می شد، این پژوهش بنا به خلأ مطالعه زمینه های خیانت عاطفی و جنسی در شهر زاهدان با مصاحبه نیمه ساختاریافته با 32 نفر از جوانان شهرستان زاهدان انجام شد. پژوهش به روش تحلیل روایت و مطابق روش بروان و کلارک و با در نظر داشتن هم زمانی گردآوری اطلاعات و تحلیل انجام شده است. آنچه به دست آمد بر این نکته تأکید می کند که خیانت ممکن است در روابطی که بر پایه احساسات متزلزل و گذرا شکل گرفته اند و یکی از طرفین از ضعف های شخصیتی و روانی رنج می برد، اتفاق بیفتد. همچنین بروز رفتارهای غیرعادی که شک را در شریک عاطفی برمی انگیزد، او را مجاب به خودکنترلی در قبال خیانت شریکش می کند. نهایت امر، فرد خیانت دیده با اعتمادی خدشه دار شده، توانایی اعتماد خود را به افراد تا حدود زیادی از دست می دهد و دچار بدبینی و تشکیک نسبت به افراد می شود؛ ضمن اینکه رابطه عاطفیِ درگیر با خیانت با اختلالاتی جدی و حتی جدایی و طلاق ممکن است رو به رو شود.  

اینترنت و فناوری رایانه منبع بسیار مهم و گسترده ای است که تاثیر زیادی بر زندگی شخصی و حرفه ای افراد دارد. با توجه به افزایش شمار کاربران و نگرانی های فزاینده ای که در ارتباط با فناوری رایانه وجود دارد (مانند کلاهبرداری، آزار و اذیت، هک کردن، انتقال ویروس، دسترسی غیر مجاز به اطلاعات دیگران)، بررسی این مساله مهم است که میزان شیوع این رفتارها در میان کاربران به چه اندازه است و چرا افراد درگیر تخلفات مرتبط با رایانه می شوند. پژوهش حاضر با استفاده از نظریه انتخاب عقلانی درصدد بررسی تخلفات رایانه ای در میان دانشجویان دانشگاه مازندران است. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه می باشد. جمعیت تحقیق شامل تمامی دانشجویان دانشگاه مازندران است که 400 نفر به صورت نمونه گیری طبقه بندی متناسب با حجم انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفته اند. یافته های توصیفی تحقیق نشان می دهد که بیشترین میزان ارتکاب تخلفات رایانه ای به ترتیب برای بعد فرهنگی، جعل هویت و در نهایت علیه داده و سیستم می باشد. بیشترین تخلف صورت گرفته در بعد فرهنگی مربوط به " دیدن فیلم و یا تصاویر غیراخلاقی"  است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که، متغیرهای خودکنترلی، نیاز منفعت گرایانه، مجازات غیررسمی، باور، لذت ادراکی و هیجان، سرمایه گذاری و پیوستگی توانسته اند 32/0 درصد از تغییرات مربوط به تخلفات رایانه ای در میان دانشجویان دانشگاه مازندران را تبیین کنند. پیشگیری از وقوع جرم بر اساس نظریه انتخاب عقلانی، بر پایه کاهش فرصت ها و جذابیت جرایم خاص است و مجرمان دارای انگیزه به تنهایی برای ارتکاب جرم کافی نیست، بلکه بایستی یک سری فرصت ها نیز مهیا باشند. در این صورت است که مجرمان منافع حاصل از جرم را سهل الوصول و سودمند دیده و مرتکب جرم می شوند.