پژوهش های جامعه شناسی معاصر

این مطالعه کیفی، با هدف کشف نظام معنایی مؤدیان مالیاتی در رابطه با پدیده مالیات و ارائه الگوی داده بنیاد فرهنگ مالیاتی در بستر موردمطالعه به انجام رسید. روش مورداستفاده در این پژوهش، نظریه زمینه ای به عنوان یکی از روش های اصلی پژوهش کیفی است. داده های این پژوهش از طریق مصاحبه عمیق و شیوه نمونه گیری هدفمند- نظری با سی نفر از مؤدیان مالیاتی شهر اصفهان گردآوری و جهت تحلیل داده ها از سه شیوه کدگذاری باز، محوری و گزینشی و همچنین ابزار تحلیلی پارادایم استفاده شد. داده های گردآوری شده در قالب تعدادی مقوله عمده و یک مقوله هسته کدگذاری و تحلیل شدند. الگوی پارادایمی ارائه شده شامل سه بعد شرایط، عمل- تعامل ها و پیامدها است که بر مبنای نتایج پژوهش در بعد شرایط شامل شرایط علی (اقتصاد رانت جویانه، نظام مندی مالیات، شفافیت قوانین مالیاتی، اقتدارگرایی مالیاتی)، شرایط زمینه ای (هزینه روانی تمکین، انصاف رویه ای مالیاتی، کنش متقابل واگرا و اعتماد متقابل کنشگران) و شرایط مداخله گر (عدالت مالیاتی، سلامت اقتصادی مسئولین، پاسخگویی مالیاتی و کارآمدی مصارف مالیات) در بعد عمل- تعامل (مالیات به مثابه نفع مشترک، مالیات به مثابه تکلیف و تمکین جبرمحور) و در بعد پیامدها (نارضایتی مؤدیان، غیرشفاف شدن فعالیت های اقتصادی و تقویت اقتصاد سایه) است که حول یک مقوله هسته به نام «مطالبه گری نامتوازن غیرهنجارمند» شکل گرفته اند.

امروزه جوامع و افراد به صورت فزاینده ای آسیب پذیرتر شده و ریسک ها نیز افزایش یافته اند. لذا تلاش برای بازگشت سریع به شرایط اولیه، تاب آوری را بیش ازپیش حائز اهمیت می کند. از طرفی سیر تحولات درگذر زمان نشان می دهد که در گذشته، بشر علیرغم مشکلات و محدودیت هایی که با آن موجه بوده است، با تعلق خاطر و دلبستگی به مکان، زمینه های مشارکت جمعی، مسئولیت پذیری و فداکاری برای مکان را فراهم می ساخته است. این پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی شاخص ها و عوامل مؤثر بر تاب آوری اجتماعی و حس دلبستگی به مکان و ارزیابی میزان آن ها در سه محله (از بافت فرسوده، غیررسمی و بافت جدید) شهر همدان می پردازد. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص ها و عوامل مؤثر حس دلبستگی به مکان و تاب آوری اجتماعی ، استخراج شدند و با تدوین و توزیع پرسشنامه، به منظور بررسی رابطه حس دلبستگی به مکان و تاب آوری اجتماعی از مدل سازی معادلات ساختاری توسط نرم افزار AMOS16 و SPSS18 استفاده شد که نتیجه حاکی از این است که بین دو متغیر مذکور، رابطه علیّ و مستقیم وجود دارد؛ ضریب تأثیر آن در محله آقاجانی بیگ، 88/0؛ در حصار امام، 74/0 و در متخصصین برابر با 77/0 می باشد بدین ترتیب میزان تأثیر حس دلبستگی به مکان در تاب آوری اجتماعی محلات شهری متفاوت است که این ارتباط در محله آقاجانی بیگ، بیشتر از دو محله دیگر است.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه مصرف رسانه ای در بین زنان و تأثیر آن بر نگرش آن ها نسبت به فرزندآوری پرداخته است. روش به کار رفته در این پژوهش، پیمایش است. جامعه آماری زنان 49-15 ساله در سنین باروری ساکن شهر جهرم می باشند که 400 نفر به عنوان نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شده اند. ابزار تحقیق، پرسشنامه است که برای تعیین اعتبار آن از روش اعتبار صوری و برای تعیین پایایی، از شیوه هماهنگ درونی به روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. نتایج توصیفی پژوهش، بیانگر آن هستند که میانگین نمره نگرش زنان به فرزندآوری در شهر جهرم در سطح بالایی است. یافته های تحلیلی پژوهش نشان می دهد مصرف رسانه بر نگرش زنان نسبت به فرزندآوری تأثیر مثبت و معنادار داشته و در واقع با افزایش استفاده از رسانه، نگرش آنان به باروری به طور مثبت، افزایش یافته است. در بین متغیرهای جمعیتی رابطه سن، تعداد فرزند و نوع شغل با نگرش زنان به فرزندآوری معنادار است. تبیین متغیر وابسته بر حسب مجموع متغیرهای مستقل، بیانگر آن است که دو متغیر مصرف رسانه و تعداد فرزند به ترتیب قوی ترین پیش بینی کننده نگرش زنان به فرزندآوری هستند و قادرند 29 درصد از تغییرات واریانس نگرش به فرزندآوری را تبیین کنند.

بعد از گذشت چهل سال از وقوع انقلاب اسلامی در ایران لزوم وارسی تأثیرات نظام حکمرانی مابعدانقلابی بر ابعاد مختلف زندگی ایرانیان بیش ازپیش به چشم می خورد. یکی از این وجوه که روزبه روز اهمیت بیشتری می یابد وضعیت زیست محیطی ایران ازیک طرف و اندیشه و رفتارهای ساکنین این نظام پیرامون این وضعیت از سوی دیگر است. ازآنجا که ایدئولوژی حاکم بر انقلاب ایران و نظام حکمرانی مابعدانقلابی بدون شک ماهیتی دینی داشته است به نحوی که سیاست گذاری ها بر مبنای شرع اسلام اعمال شده و زمان لازم برای نهادینه شدن ارزش های مورد تأیید حاکمیت و جامعه پذیری دینی و سیاسی بر دست کم یک نسل سپری شده است، اکنون زمان مناسبی برای بررسی نسبت شریعت مداری و هر آنچه فرض می شود پیامد این شریعت مداری باشد، ازجمله محیط زیست گرائی در جمعیت های نمونه به نظر می رسد. در تحقیق حاضر، با مروری بر ادبیات نظری در خصوص چگونگی ارتباط دین و محیط زیست گرایی سه نوع ارتباطِ ممکن میان دو متغیر دینداری و رفتار محیط زیستی (ارتباط مثبت، ارتباط منفی، و عدم ارتباط) در قالب سه فرضیه متباین فرموله گردید. برای وارسی تجربی این فرضیات رقیب، مطالعه ای پیمایشی با نمونه ای 400 نفری از دانشجویان دانشگاه تهران سازمان داده شد. یافته های پژوهش به طور هماهنگ نشان داد که فقط فرضیه ارتباط منفی یا معکوس دینداری با رفتار محیط زیستی از حمایت تجربی برخوردار شده که مقدار یا شدت این ارتباط، «ضعیف» ارزیابی شده است.  

هدف این تحقیق، بررسی تأثیر تصورات قالبی و تبعیض ادراک شده توسط پرستاران بر سه بُعد عدالت سازمانی (عدالت توزیعی، رویه ای و مراوده ای) است. مسئله تحقیق از آن سو حائز اهمیت است که آثار زیان بار این ادراکات منفی ممکن است به افت چشمگیر عملکرد کارکنان در بخش حساس سلامت منجر شود. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی، از نظر روش توصیفی-همبستگی و به لحاظ بازه زمانی اجرا مقطعی می باشد. جامعه آماری موردمطالعه شامل ۲۸۷ نفر از پرستاران بیمارستان شریعتی در شهر اصفهان می باشند که با استفاده از فرمول کوکران ۱۶۴ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های موردنیاز توسط پرسشنامه گردآوری شد و با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار SmartPLS تحلیل گردید. یافته های حاصل از آزمون فرضیات حاکی از تأیید تأثیر تصورات قالبی و تبعیض بر عدالت توزیعی و عدالت مراوده ای و عدم تأیید تأثیر تصورات قالبی و تبعیض بر عدالت رویه ای می باشد. مطالعه پیش رو با تدوین یک مدل علّی فرایندی، نظریه تحقیق و ادبیات موضوع را در راستای درک عمیق تر پدیده تصورات قالبی در حوزه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، توسعه می دهد.

امروزه مسائل زیست محیطی عمیقاً دارای مفهوم اجتماعی اند و سبک زندگی نیز که به روش زندگی مردم، ارزش های اجتماعی، فعالیت ها، الگوهای رفتاری، مصرفی و عادات افراد در سراسر زندگی اطلاق می شود و نشان دهنده جامعه پذیری افراد و فرهنگ جامعه است، تأثیراتی عمده بر محیط زیست شهری بر جا می گذارد. در نتیجه در این پژوهش به بررسی تأثیر سبک زندگی بر رفتارهای زیست محیطی مسئولانه شهروندان شهرهای خرم آباد و یزد پرداخته شده است. چارچوب نظری پژوهش ازنظریه کاکرهام بهره گرفته است. روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه، اعتبار صوری، پایایی از طریق محاسبه ی آلفای کرونباخ و روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای بوده است. جامعه آماری این تحقیق شهروندان 19 تا 69 ساله شهر خرم آباد و شهر یزد بود که با استفاده از فرمول کوکران 768 نفر شامل 384 نفر از شهروندان شهر خرم آباد و 384 نفر از شهروندان شهر یزد انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین متغیرهای سبک زندگی و ابعاد آن با رفتارهای زیست محیطی مسئولانه در هر دو شهر رابطه معنادار مشاهده شد؛ اما بین جنسیت با رفتار زیست محیطی مسئولانه در شهر خرم آباد رابطه معنادار مشاهده نشد. درمجموع با توجه به ضرایب بتاهای استاندارد شده ملاحظه می شود که به ترتیب سلامت محیطی، سلامت اجتماعی، سن، جنس، بیشترین تأثیر را بر روی متغیر رفتارهای زیست محیطی داشته اند. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که با توجه به ضریب تعدیل شده ی متغیرهای باقی مانده در معادله رگرسیون 6/35 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند.

هدف از پژوهش حاضر مطالعه نقش شبکه اجتماعی بر روابط عاطفی زوجین 40-15 ساله شهر بروجرد در استان لرستان با استفاده از طرح کیفی و به روش داده بنیاد انجام شده است. داده یا جامعه موردمطالعه این پژوهش افراد متأهل 40-15 ساله شهرستان بروجرد استفاده کننده از شبکه تلگرام هستند. با استفاده از نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری مصاحبه به عمل آمده با 31 نفر از زوجین مورد تحلیل قرار گرفت. براساس بیان مدل نتایج نشان داد که : متغیرهای زمینه ای سن، جنس، تحصیلات، شغل، مدت ازدواج، تعداد فرزندان و ...، اعتیاد به تلگرام میزان، نوع، استمرار، ازدواج سنتی، اختلاف سنی زیاد با همسر، ازدواج زودهنگام، خواستگاری سنتی و پایگاه اقتصادی-اجتماعی، در تأیید این مفاهیم به عنوان بستر حاکم منظور راهبردهای اتخاذشده از سوی زوجین در رابطه با تلگرام است ؛ که افراد در اثر کمبودهای زندگی خود و همچنین جذابیت های تلگرام، به عضویت این شبکه درآمده و سپس تحت شرایطی همچون اعتیاد به تلگرام، پایبندی به هنجارها، ا ازدواج سنتی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی اقدام به شکستن هنجارهای زناشویی در فضای آزادانه تلگرام می نماید. در نتیجه زوجین پس از مدتی دچار تنش در رابطه عاطفی میان خود و همسرش می شوند.