پژوهش در هنر و علوم انسانی

پژوهش در هنر و علوم انسانی

پژوهش در هنر و علوم انسانی سال پنجم آبان 1399 شماره 7 (پیاپی 30) جلد اول

مقالات

۱.

مطالعه تطبیقی ساختار کالبدی خانه های سنتی دوره قاجار (نمونه موردی: شهر تهران و تبریز)

تعداد بازدید : ۵۹۳ تعداد دانلود : ۲۵۷۷
خانه ها از جمله مهم ترین گونه های معماری هستند که تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه در آن ها قابل مشاهده است. دوره قاجار از مهم ترین اعصار تاریخی ایران است که تغییر عمده در معماری و شهرسازی آن رخ داده است. این دگرگونی ها با کاهش تدریجی مبانی گذشته و نیل آن به سوی مفاهیم جدید در حوزه معماری مسکونی بوده است. به گونه ای که ساختار هم گون و یکپارچه خانه های سنتی را به عرصه چالش میان سنت و تجدد و ابزار تفاوت ها و تمایزات طبقاتی مبدل نمود. این پژوهش با رویکرد کیفی و در دو بخش، تاریخی-تفسیری و نیز قیاسی به بررسی اجمالی نظام ساختار کالبدی حاکم بر معماری عمارت های تهران و تبریز، پرداخته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که معماری مسکونی قاجار در گذر از جهان سنت به تجدد، با استقرار برون گرایی به جای درون گرایی و اعمال تغییرات کالبدی و فضایی و تزئینات معماری، تحولی عظیم را پشت سرنهاده است. این تغییرات، تحت تأثیر رویکردها و عوامل مختلف نظری و اجتماعی در بخش های مختلف ایران متفاوت بوده، به گونه ای که نمود تجدد و فرهنگ غربی در خانه های تهران بیشتر از تبریز بوده است.
۲.

مطالعه کاربرد استیجینگ در انیمیشن

تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۳۸۸
ساختار هنری و تکنیکی و ویژگی های ملموس فیلم، در بیننده پاسخ هایی را برمی انگیزد. کارگردان با توجه به روایت، موقعیت های دراماتیک و ملاحظات تصویری، صحنه را تصویر می کند. جریان روایت درون صحنه، با توجه به استانداردهای دراماتیک و تصویری و نحوه قرارگیری دوربین توسط کارگردان خلق می شود. چیدمان عناصر مختلف با نظم خاص، در یک نما، اطلاعات زیادی از زمان و مکان و نحوه زندگی شخصیتها، شرایط روحی آنها و غیره به مخاطب می دهد. این نحوه چیدمان فضای را خلق می کند که استیج کردن قلمداد می شود. در استیجینگ فن های گوناگونی را می توان به کار گرفت که در دید و در نهایت دیدگاه مخاطب تأثیرگذار باشد. مسئله اصلی پژوهش بررسی میزان تأثیر و کارکرد فضاسازی با تأکید بر تکنیک استیجینگ است. روش پژوهش کیفی و با رویکردی توصیفی تحلیلی می باشد. بر این اساس مسئله اصلی پژوهش حاضر، واکاوی نحوه استفاده مناسب از صحنه و فضایی است که می تواند برای طراحی در نظر گرفته شود تا به فرایند استیج کردن کمک می نماید. این پژوهش پس از ارائه مبانی نظری تحقیق تلاش خواهد کرد برای آشکارسازی بحث انیمیشن «وال-ای» را مورد بررسی قرار دهد.
۳.

بازتاب طبیعت در فرم و محتوای قالی های هریس

تعداد بازدید : ۷۵۷ تعداد دانلود : ۴۸۶
هنرهای صناعی ایران به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و هنری این سرزمین، همواره بستری برای انتقال سنتهای بومی ایرانیان در طول تاریخ بوده اند. این هنرهای بومی و سنتی متناسب با شرایط طبیعی و جغرافیایی هنرمندان تولیدکننده ویژگیهای هویتی خود را به دست آوردهاند. در این بین قالیهای دست بافت ایرانی بویژه در مناطق عشایری و روستایی به عنوان یکی از شاخصترین صنایع بومی ایران تصویری روشن و تمام نما از جغرافیا، طبیعت و فرهنگ بافندگان را به نمایش میگذارد. منطقه قالی بافی هریس به عنوان یکی از مطرحترین تولیدکننده قالیهای ایرانی در سبک روستایی است. ویژگیهای شاخص در فرم و محتوای قالیهای این منطقه باعث شده است تا قالی هریس ضمن کسب هویتی یگانه و منحصر به فرد در جغرافیای قالی ایران، از شهرت جهانی نیز برخوردار باشد. هدف از این پژوهش مطالعه تاثیر طبیعت و جغرافیای منطقه در مولفههای فنی و محتوایی قالیهای هریس میباشد. از این رو، شناسایی تاثیر طبیعت بر فرم و محتوای قالیهای منطقه هریس به عنوان سوال اصلی پژوهش طرح گردید. در ادامه با انجام مطالعات میدانی و بررسی فرآیندهای طراحی و تولید قالی منطقه به شناسایی کیفیت ارتباط طرح و نقش و فرآیند تولید با شرایط اقلیمی و طبیعی منطقه پرداخته شد. نتایج نشان دادند بازتاب شرایط کوهستانی، آب و هوای سرد و مرطوب، پوشش گیاهی و شیوه زندگی ساکنان منطقه در طرح و رنگ و بافت قالیهای هریس مشهود بوده و باعث تمایز این قالیها از انواع مشابه شده است.
۴.

خلق جهانی جدید برای هنرمند بر اساس شرایط کرونا

نویسنده:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۳۰۷
در سال هایی که فضای مجازی در زندگی نفوذ پیدا نکرده بود، هنر خود را با حضور مردم معنی می کرد. اثر هنری زمانی شناخته می شد که توسط مردم و در مکان های خاص تفسیر و تاویل می شد، اگر روزی به دلیل یک اتفاق ناخوشایند چون شیوع بیماری های واگیردار تمام فعالیت های هنری ممنوع و به زمانی نامعلوم موکول می شد، هنرمند وظیفه ی خود را فراموش و هنر در پستویی نهان می شد. جهان با فضای مجازی شکل دیگری به خود گرفت، طوری که در روزگار کرونایی هنرهای متفاوتی خلق شد. این مقاله با رویکردی توصیفی، تطبیقی شکل گرفته است و فرض دارد به مسیرهای جدیدی بپردازد که باعث ایجاد آثارهنری با حس زیبایی شناسانه در روزگار کرونا شده است. مسیرهایی که به کمک فضای مجازی توانسته است اتفاقات مثال زدنی را خلق کند که منجر به نامیدن جهانی جدید برای هنرمند و هنر شود.
۵.

نشانه شناسی نقش مایههای عناصر چهارگانه در ایران باستان

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۳۲۰ تعداد دانلود : ۱۶۱۱
پژوهش حاضر به منظور «نشانه شناسی نقش مایه های عناصر چهارگانه در ایران باستان» بر آن است تا با توجه بر اهمیت نقش عناصر تزئینی نمادهای پاکی و باروری، تداوم و جایگاه آن را از رهگذر نشانه شناسی بیابد. نقوش پاکی و باوری در هنر ایران نیز عاملی گفتمانی است که معنایی ایستا ندارد بلکه گفتمانی را در نظام هنری این سرزمین شکل می دهد که در موقعیت ها و بافت های مختلف می تواند معناهایی سیال، پویا، متکثر و متعدد را آشکار سازد. ازاین رو گردآوری داده های اولیه تحقیق، به روش کتابخانه ای بوده و می توان نمادهای پاکی و باروری در هنر ایران را با رویکردهای مختلفی مطالعه کرد و در این بین رویکرد نشانه شناسی، رویکردی مناسب برای مطالعه ی این بخش از هنرهای این مرزوبوم به شمار می رود. نمونه های مطالعاتی بر اساس چارچوب نظری «نشانه شناسی» به روش توصیفی- تحلیلی که روشی است کیفی، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند. انتخاب نمونه های مطالعاتی به صورت انتخابی بوده است. این پژوهش سعی دارد از طریق ابعاد حسی-ادراکی، شناختی، عاطفی، زیبایی شناختی، اسطوره ای و هویتی به مطالعه، تحلیل و بررسی نقوش پاکی و باروری بپردازد و سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی پرسش اصلی این پژوهش را پاسخ دهد که چگونه می توان با رویکرد نشانه شناسی به بررسی نمادهای پاکی و باروری در ایران باستان پرداخت؟ بر اساس رویکرد نشانه شناسی، نمادهای پاکی و باروری در هنر ایران باستان گفتمانی است که هر چند نمود زیادی دارد اما معنایی ثابت ندارد. از جمله نتایجی که این پژوهش به آن دست یافت این است که، نمادهای پاکی و باروری در نظام گفتمانی دوران ایران باستان دارای قابلیت های متعددی است که با توجه به موقعیت مکانی و زمانی می توان وجوه معنایی و نمایشی آن را کشف نمود و در ابعاد گوناگون گفتمانی همواره معنایی سیال و پویا دارد. هم چنین می توان به این نتیجه رسید که نقش مایه های عناصر چهارگانه در ایران باستان تنها در حوزه نشانه های نمادین فعال است و تنها عنصر آب در مواردی در حوزه نشانه های نمایه ای فعال می شود.
۶.

بررسی انواع پوشش سر مردان و زنان در دوره صفوی

تعداد بازدید : ۱۹۰۹ تعداد دانلود : ۱۹۶۲
در دوره های تاریخی ایران، پوشش سر نشانگر موقعیت افراد در جامعه، حفاظت از سرما، حیا و عفت برای زنان بوده و عوامل فرهنگی و اجتماعی در ایجاد طرح های گوناگون برای پوشاک سر، نقش مهمی داشته است. ازاین رو بررسی و تبیین انواع پوشش سر در مردان و زنان عهد صفوی به صورت جداگانه هدف این تحقیق، می باشد. اوج پیشرفت صنعت نساجی، در دوره صفوی و در زمان شاه عباس شکل گرفت. نگرش سیاسی وی به ایجاد روابط تجاری با کشورهای همسایه و بخصوص اروپاییان، سبب شد تا ادیان مختلف با فرهنگ و رسومات خود در ایران ساکن شوند که باعث به وجود آمدن تنوع در پوشاک و حتی پوشش سر شده بود. برای بررسی این موضوع از مدارک باقیمانده آن دوران مانند نگاره ها و گزارش های سیاحان اروپایی استفاده شده است. این پژوهش به روش اسنادی (کتابخانه ای) و توصیفی (تحلیلی) انجام شده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۴۴