سیاست نامه علم و فناوری

هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر سرمایه فکری بر قابلیت های پویا، گرایش های کارآفرینانه و نوآورانه در شرکت های دانش بنیان است. همچنین در این پژوهش سعی بر بررسی نقش میانجی قابلیت های پویا شده است. این پژوهش از لحاظ هدف انجام، کاربردی و از نظر روش، توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک های علم و فناوری استان خراسان رضوی (تعداد 170 شرکت) هستند. روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده و ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه استاندارد است که روایی آن از سوی خبرگان و پایایی آن از طریق روش پایایی ترکیبی و آلفای کرونباخ تأیید شده است. آزمون مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش با استفاده مدل یابی معادلات ساختاری به وسیله نرم افزار اسمارت پی ال اس انجام گرفته است. یافته ها نشان داده که سرمایه فکری بر قابلیت های پویا، گرایش کارآفرینانه و گرایش نوآورانه تأثیرمعناداری دارد. همچنین سرمایه فکری به صورت غیرمستقیم و از طریق قابلیت های پویا بر گرایش کارآفرینانه و گرایش نوآورانه تأثیرگذار است.

در سطح جهان، نظام آموزشی دانشگاه ها در پاسخگویی به نیازهای جامعه، دچار تغییر و تحول می شوند. در این راستا زیرساخت های تحقیق، نقش مهمی در تمامی زمینه های علمی به خصوص علوم انسانی برای پیشرفت دانش دارند. یکی از زیرساخت هایی که بسیاری از دانشگاه های علوم انسانی در تلاش برای راه اندازی آن هستند، آزمایشگاه مدیریت است. بررسی امکانات آموزشی و پژوهشی در بسیاری از دانشگاه های جهان اعم از دانشگاه های تراز اول در حوزه مدیریت مانند آکسفورد و ام آی تی تا دانشگاه هایی که در سطح متوسطی قرار می گیرند نظیر ناتینگهام و اوترخت، حاکی از این است که بسیاری از این دانشگاه ها، اقدام به راه اندازی مکانی تحت عنوان آزمایشگاه در حوزه علوم مدیریت و اقتصاد نموده اند. اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق از روش مطالعه کتابخانه ای گردآوری شده است. نتایج نشان می دهد آزمایشگاه های موجود در حوزه مدیریت را می توان در چهار قالب آزمایشگاه های نوآوری، رفتاری، مالی و جامع طبقه بندی کرد. هم چنین نتایج نشان می دهد راه اندازی و استفاده از یک آزمایشگاه مدیریت در درجه اول نیازمند یک راهبرد مشخص،  برنامه کلان، همکاری مدیران ارشد دانشگاه و دانشکده های  زیرمجموعه، اعضای هیأت علمی و دانشجویان شاغل به تحصیل می باشد.

اقتصاد مقاومتی به عنوان یک راهبرد کلان در عرصه مدیریت کشور نخستین بار توسط مقام معظم رهبری مطرح شده است. اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که فشارها، توطئه ها و دشمنی های نظام سلطه جهانی را به فرصت های راهبردی و عملی تبدیل کرده و موجبات ارتقا، رشد و خودشکوفایی کشور را فراهم می آورد. متأسفانه علی رغم  تأکیداتی که بر فواید اقتصاد مقاومتی در کشور می شود ولی شاهد تحقق عملی آن نیستیم. هدف از این پژوهش، بررسی و شناسایی موانع پیاده سازی اقتصاد مقاومتی است. در این راستا با تکیه بر روش گردآوری کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی، ابتدا به چارچوب نظری و مفهومی اقتصاد مقاومتی پرداخته شده و سپس موانع پیاده سازی اقتصاد مقاومتی از طریق مطالعه، مرور پیشینه، مصاحبه با کارشناسان و خبرگان دانشگاهی و مدیریتی، در شش بعد شامل عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی، عوامل اداری، عوامل فرهنگی، عوامل اجتماعی و عوامل هنری و 23 معیار شناسایی شده است. سپس از طریق پرسش نامه مقایسه زوجی معیارها و با استفاده از روش نوین در تصمیم گیری چندمعیاره یعنی تکنیک بهترین-بدترین و نظرات خبرگان، وزن دهی و اولویت بندی شده اند. پژوهش به روش توصیفی تحلیلی بوده و در آن از نرم افزار لینگو برای حل مدل استفاده شده است. نتایج نشان دادند که ابعاد اقتصادی، اداری و معیار های سیاست وابستگی شدید کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، عدم حمایت از تولیدات داخلی و کاهش کمیت و کیفیت تولیدات داخلی و رانت، به ترتیب مهم ترین ابعاد و معیار های موانع اقتصاد مقاومتی در کشور هستند.

الگوهای پذیرش فناوری های نوین کشاورزی، لزوم توجه به محیط زیست را یادآور می شود. زیرا، ناپایداری طبیعت در نگاه انسان ها ریشه دارد. دیدگاه های نوین پایداری، علاوه بر عوامل فنی، متوجه انسان است که خواه نا خواه وجهه فلسفی دارد. بنابراین، الگوی پذیرش این فناوری ها می تواند الگویی متعالی باشد که سه نظام الهی، انسان و طبیعت را هم راستا نماید. مطالعه تطبیقی الگوهای پذیرش فناوری های نوین با روش پیمایش در منطقه شهرستان آباده از مناطق سردسیر و نیمه خشک شمال استان فارس انجام گرفته است. نتایج نشان داد مناسب ترین الگوی پذیرش فناوری های نوین آبیاری، الگوهایی چندبُعدی است که با دقت بالاتر گروه های پذیرنده و نپذیرنده این فناوری ها را متمایز و عوامل مؤثر بر پذیرش آن ها توسط کشاورزان را با قدرت پیش بینی بالاتر مشخص می نماید. زمانی الگوهای چندبُعدی می تواند سعادت جامعه و پایداری آن، اصلاح امور ذینفعان و قَوام مَعاد و مَعاش جامعه را باعث شود که با پذیرش فناوری های نوین، قِداست طبیعت خدشه دار نگردد؛ خالق طبیعت فراموش و به غفلت جامعه و ذی نفعان آن ها از خدا منجر نشود و معاش فقرا تنگ ترو رفاه مترفین تشدید نشود.

پژوهش حاضر باهدف شناسایی پیشران های مؤثر بر کارآفرینی دیجیتال در کسب وکارهای کوچک و متوسط با رویکرد فراترکیب انجام شده است. فراترکیب، مستلزم این است که پژوهش گر یک بازنگری دقیق و عمیق انجام داده و یافته های پژوهش های کیفی مرتبط را ترکیب کند. در این مطالعه با استفاده از روش فراترکیب،140 مقاله در حوزه کارآفرینی دیجیتال، ارزیابی شده و با تحلیل محتوا، ابعاد و کدهای مربوط، استخراج انجام شد و میزان اهمیت و اولویت هر یک به کمک روش کمی آنتروپی شانون تعیین شدند. نتایج یافته ها نشان می دهند که کدهای فرهنگ سازمانی، مشتری مداری و عوامل اجتماعی دارای بیشترین ضریب اهمیت می باشند. درنهایت، پس از طی گام های پژوهش، مدل استنتاج شده از یافته های کیفی ارائه گردید. مشخص شد که این مدل از 3 بعد (درون سازمانی، برون سازمانی و زیرساخت ها)، 6 مفهوم (قابلیت های سازمانی، خط مشی سازمانی، مشوق های حمایتی، توانمندی های محیطی، زیرساخت های فناوری اطلاعات و زیرساخت های محیطی) و هم چنین 30 کد تشکیل شده است. نتیجه حاصل از آنتروپی شانون نشان داد که کدهای فرهنگ سازمانی، مشتری مداری و عوامل اجتماعی به ترتیب رتبه های اول تا سوم را به عنوان پیشران های مؤثر بر کارآفرینی دیجیتال در کسب وکارهای کوچک و متوسط کسب نموده اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر ظرفیت های فناوری اطلاعات و بازاریابی بر عملکرد زنجیره تأمین شرکت نیکان طب کیمیا در سال 1398 صورت گرفته است. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارشناسان شرکت نیکان طب کیمیا به تعداد 104 نفر است. نمونه آماری پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و فرمول کوکران، 82 نفر درنظر گرفته شده است. روش جمع آوری داده ها، با اقتباس از پرسش نامه های استاندارد پژوهش Yu و همکاران (2017) با 39 گویه صورت گرفت. پایایی این پرسش نامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای تمامی ابعاد پرسشنامه بیش از 7/0 به دست آمد که نشان از پایایی مناسب ابزار پژوهش داشت. برای محاسبه روایی از روایی سازه استفاده شد که نتاج بیانگر روا بودن ابزار تحقیق است (AVE> 5/0). داده ها با روش مدل سازی معادلات ساختاری و استفاده از نرم افزار SmartPLS تحلیل و مدل نهایی ارائه گردید. نتایج پژوهش حاکی از برازش مناسب مدل مفهومی، بر مبنای شاخص های مقادیر قابل قبول و معنادار ضرایب مسیر، بارهای عاملی، واریانس تبیین شده و شاخص GOF بود. نتایج نشان دهنده تایید تأثیر ظرفیت های فناوری اطلاعات و شاخص های آن یعنی قابلیت های زیرساخت و قابلیت همسان سازی فناوری اطلاعات بر عملکرد زنجیره تأمین شرکت نیکان طب کیمیا در سطح اطمینان 99 درصد بود. هم چنین فرضیات مبتنی بر تأثیر ظرفیت های بازاریابی و شاخص های آن یعنی قابلیت های ارتباط با مشتری و قابلیت سنجش بازار بر عملکرد زنجیره تأمین بود.

مطالعه حاضر به بررسی نقش دولت و خصوصاً نقش سیاست های تأمین مالی در نوآوری و رشد در بلندمدت بنگاه ها و متعاقباً کشورها می پردازد. بر این اساس، نویسنده با بیان کاستی های مکاتب اقتصادی جریان غالب و خصوصاً نئوکلاسیک در تحلیل و درک پدیده نوآوری از طریق محدود شدن مداخلات سیاستی به شکست بازار، مکاتب اقتصادی تکاملی و شومپیتری را چارچوب های تحلیل مناسبی برای این امر معرفی می کند. نقش محوری دولت در توسعه نوآوری و نقش فعال دولت در تأمین مالی نوآوری از دیگر مسائل حائز اهمیتی است در این مقاله مبتنی بر شواهدی از کشورهای توسعه یافته مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های این بررسی حاکی از نقش دولت فراتر از رفع شکست های بازار، بلکه شکل دهی و خلق بازارهای جدید و به عبارتی دیگر امروز دولت ها در قالب "دولت کارآفرین" با ریسک پذیری بالا به حمایت از فرآیند نوآوری می پردازند. در مقابل، عموماً بنگاه ها و بخش خصوصی که خلق نوآوری و دستاوردهای حاصل از آن را متعلق و در نتیجه اقدامات خود می دانند، دارای رویکردی ریسک گریزتر از دولت در حمایت از نوآوری و تأمین مالی آن هستند. بانک های توسعه ای و سرمایه گذاری از مهم ترین ابزارهای دولت ها در حمایت فعال و همراه با ریسک از نوآوری عموماً در شرایط و حوزه هایی است که بنگاه ها و بخش خصوصی تمایلی به سرمایه گذاری  در آن ها ندارد. در انتها نیز چند پیشنهاد و ملاحظه در خصوص مداخله دولت به نفع توسعه نوآوری ارائه شده است.

آموزش عالی در سطح جهان، بازاری 3 هزار میلیارد دلاری (در هر سال) را در اختیار دارد که انتظار می رود ارزش سالانه آن در طول پنج سال آینده 9 درصد (سالانه) رشد کند. این بازار با 9 مگاترند پیش رو(شناسایی شده توسط این مؤسسه)، تحولی پرشتاب را در چشم انداز آموزشی رقم خواهد زد و برای دانشگاه هایی که بخواهند رقابتی باقی بمانند، چالش هایی را به دنبال خواهد شد.