مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی

زندگی پژوهی، یکی از موضوعات کاربردی در تحقیقات جامعه شناسی ایران معاصر تلقی شده که شامل تحقیقاتی بوده که به ابعاد گوناگون زندگی اجتماعی افراد (برای نمونه معناداری زندگی، رضایت از زندگی، کیفیت زندگی، سبک زندگی و مهارت های زندگی) می پردازد. رضایت زندگی یکی از مهم ترین شاخص های کیفیت زندگی اجتماعی و سلامت روانی محسوب می شود. رضایت از زندگی ارزیابی شناختی و آگاهانه فرد از کیفیت زندگی خود می باشد. زنان نیمی از ساختار اجتماعی ایران را به خود اختصاص داده اند. برخورداری زنان از رضایت زندگی بی شک در عرصه های مختلف نظام فردی، خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی زنان تأثیر چشمگیر و شگرفی از خود بجا می گذارد. هدف تحقیق تبیین جامعه شناختی رضایت از زندگی زنان در ایران (مورد: شاغل و خانه دار شهر اصفهان، مؤلفه ها، الگوهای اجتماعی و هم چنین بررسی نقش عوامل اجتماعی بر آن) خواهد بود. پژوهش حاضر تحقیقی پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه چندبعدی رضایت زندگی هیوبنر (2001) بوده که ابزار مذکور پنج حوزه رضایت زندگی را موردسنجش قرار داده است. جامعه آماری کلیه زنان شاغل و خانه دار شهر اصفهان و نمونه آماری شامل 384 زن درنظرگرفته شد. پژوهش نشان داده که تمامی پنج مؤلفه و هم چنین کل رضایت از زندگی زنان شهر اصفهان در سطح زیاد ارزیابی شده است. اگرچه وضع اقتصادی زنان تأثیری در رضایت از زندگی آنان نداشته ولیکن رضایت زندگی از زنان متأثر از وضع زناشویی گزارش شده است. رضایت زندگی زنان شهر اصفهان به طور جداگانه روابط معناداری منفی با پنج متغیر تحصیلات، طبقه اجتماعی، سن، درآمد و تعداد فرزندان و هم چنین روابط معناداری با چهار متغیر حمایت اجتماعی، دین داری، معناداری زندگی و بیگانگی اجتماعی داشته اند. نتایج تحلیل مسیر نشان داده که بیشترین عوامل اجتماعی مؤثر بر رضایت از زندگی زنان شهر اصفهان، به ترتیب اختصاص به هفت متغیر حمایت اجتماعی، دین داری، معناداری زندگی، وضع زناشویی، تعداد فرزندان، بیگانگی اجتماعی و سن زنان داشته اند و درمجموع 91 درصد تغییرات رضایت از زندگی زنان شهر اصفهان را تبیین می کنند. وضع اقتصادی تأثیری در رضایت زندگی زنان نداشته و نوعی همگونی (تجانس) اجتماعی در رضایت زندگی زنان شاغل و خانه دار شهر اصفهان مشاهده شده است. از طریق چهار متغیر حمایت اجتماعی، دین داری، معناداری زندگی و بیگانگی اجتماعی می توان موجبات افزایش رضایت از زندگی زنان شهر اصفهان را فراهم نمود.

پوشاک به عنوان یکی از مؤلفه های مهم فرهنگی نشان دهنده هویت هر جامعه ای است. مطالعه مؤلفه های پوشاک عشایر قشقایی به عنوان نمادی از ساختار و پایدار اجتماعی موردپژوهش حاضر است. این مقاله در چارچوب نظریه ساختار کارکردی رادکلیف براون باهدف تحلیل مردم شناختی اعتقادات و مؤلفه های فرهنگی پوشاک عشایر قشقایی فیروزآباد استان فارس پرداخته است. روش کار در این پژوهش مطالعه عمیق و ژرفانگر بوده که از مطالعه اسنادی و کتابخانه ای، حضور در میدان تحقیق و مشاهده مستقیم همراه با مشارکت و مصاحبه استفاده شده است. با توجه به تحلیل کیفی داده ها، پوشاک عشایر قشقایی دارای کارکردی نمادین، اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و هویتی می باشد آن چنان که عشایر را به ساختاری پایدار تبدیل کرده است که در طی سالیان، فرم و کارکرد اجتماعی قوم حتی باوجود معدود شدن تعداد عشایر کوچنده در میان آن ها هنوز هم باقی مانده و از اصالتی خاص همواره برخوردار است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی عضویت در شبکه های مجازی و گرایش به ادیان (دانشجویان دانشگاه پیام نور همدان سال تحصیلی98-1397) انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه پیام نور همدان بود که تعداد آن ها 6000 نفر بود. حجم نمونه به طور کاملاً تصادفی 360 نفر از دانشجویان انتخاب گردید. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده از نرم افزا SPSS استفاده گردیده است. یافته ها نشان می دهد که: بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و دین داری، میزان دین داری، دین گزینی در دانشجویان دانشگاه پیام نور همدان رابطه منفی وجود دارد و بین استفاده از فضای مجازی و دین گریزی دانشجویان رابطه منفی وجود دارد. همچنین یافتهها نشان می دهد میزان دین داری در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور همدان در حد متوسط و متوسط پایین است.

آن چه که در مقاله حاضر خواهیم خواند در ابتدا خلاصه ای است از تعریف رویکرد جامعه شناختی شکل دهی و سپس با مطالعه مختصری از تاریخچه کنترل جمعیت در جهان و ایران به بررسی آماری جمعیت در دهه 60 شمسی خواهیم پرداخت. موضوع مهمی که در این مقاله مدنظر قرار گرفته سرشماری جمعیت ایران در ابتدای دهه 60 و فعالیت سازمان های مختلف در جهت کنترل جمعیت و در نهایت نتیجه این فعالیت با سرشماری جمعیت ایران در ابتدای دهه 70 است. مقاله پیش رو قصد دارد نقش رسانه ها را در کاهش میزان زاد و ولد، پس از یک دهه تبلیغات در راستای شعار فرزند کمتر زندگی بهتر، مورد بررسی قرار دهد. غالب پژوهش هایی که در مورد جمعیت صورت گرفته، به تغییرات جمعیت در جوامع بشری، ایمن سازی فرآیند رشد یا کاهش جمعیت، پدیده های جانبی جمعیتی نظیر مهاجرت، باروری، مرگ و میر، بهداشت زنان و مواردی از این قبیل اختصاص یافته است. موضوعی که در این میان کمتر به آن پرداخته شده، نقش و اهمیت رسانه ها و تبلیغات در تبیین سیاست های جمعیتی در ایران و نتایج جامعه شناسانه آن است. از این رو ضرورت مطالعه این موضوع حس می شد که با تکیه بر اطلاعات و اسناد آماری ثبت شده به آن پرداخته ایم. این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی، بررسی وضعیت ایران و جهان را از لحاظ آماری و نقش و اهمیت رسانه ها و تبلیغات در آگاه سازی افکار عمومی، به تحلیل جایگاه رسانه در اجرای سیاست های جمعیتی می پردازد و تلاش می کند به این سوال پاسخ دهد که آیا در این زمینه موفق عمل کرده یا خیر؟

یکی از مفاهیم اساسی که لازم است در توصیف ساختار اجتماعی هر جامعه ای بررسی و تحلیل شود، نظام قشربندی اجتماعی آن جامعه است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های مروری-اسنادی و کتابخانه ای می باشد که یافته های آن با مراجعه به منابع مختلف جمع آوری و طبق اهداف تحقیق دسته بندی شده است. جامعه شناسان برای توصیف نابرابری هایی که در جوامع بشری میان افراد و گروه ها وجود دارد، از قشربندی اجتماعی سخن می گویند. ما غالباً وقتی به قشربندی فکر می کنیم؛ چیزهایی مثل دارایی ها یا مالکیت را در نظر داریم امّا قشربندی می تواند بر پایه ویژگی های دیگری مثل جنسیت، سن، اعتقاد دینی یا درجه نظامی نیز شکل بگیرد، از همین رو در این تحقیق سعی شده تا قشربندی و نابرابری اجتماعی از دیدگاه ماکس وبر شرح داده شود. کوشش عمده وبر این بود که تبیین جدیدی از نظام سرمایه داری معاصر در مقابل تحلیل اقتصادی مارکس که حاکی از تسلط ساخت زیربنا برساخت روبنا، سیاسی و فرهنگی است پیشنهاد کند. رویکرد وبر به قشربندی اجتماعی بر مبنای تحلیلی که مارکس پرورانید بنا می شود، ولی او این تحلیل را شرح و بسط داد. یکی از جنبه های مهم تحلیل وبر این است که قشربندی را به عوامل اقتصادی تقلیل نمی دهد بلکه آن را چند بٌعدی می بیند.