شکیبا رحمانی

مذهب همواره به عنوان یکی از معیارهای تمییز انسان ها تلقی می شود که بر اساس الگوهای رفتاری بر طبق ویژگی ها و فرایض دینی شان می توان آن ها را مورد مطالعه قرار داد. در حقیقت امروزه جایگاه مذهب در مطالعات انسان شناختی و تعیین الگوهای فعالیتی انسان ها نقش به سزایی دارد. در واقع مذهب به مثابه یکی از عناصر فرهنگی و یک پدیده، منشاء ایجاد تفاوت رفتارهای انسانی شناخته شده و نیز نقش محیط بر عملکرد و اعمال و اعتقادات مذهبی و همچنین در فعالیت های اجتماعی افراد به وضوح قابل مشاهده است. صابئین مندایی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و فرایض دینی آن ها با رفتار و عملکرد روزانه آن ها پیوند خورده است. به طور کلی آداب و رسوم منداییان، مانند غسل تعمید و برخی آیین های دیگر، بازمانده آداب و رسوم آن ها از دوران کهن است که به تمامی، این آیین ها را منداییان ساکن ایران و ساکنین دیگر نقاط جهان حفظ کرده اند. بنا بر این بررسی آیین های ایشان به درک و تحلیل انسان شناسانه این قوم کمک خواهد کرد. این آداب و رسوم با آن چه که در کتب مقدس آنان عنوان شده مطابقت داشته و بخش بزرگی از زندگی امروزه شان را در بر می گیرد. در این مقاله مهم ترین ارکان آیین عبادی صابئین مندایی مطرح شده و پس از آن با اشاره به تاثیرپذیری آن چه که از دوران کهن در انجام این آداب و فرایض دینی اعمال می شد نقش این آیین ها از منظر انسان شناسانه، مورد تحلیل قرار می گیرد. در این مقاله در هر بخش ابتدا به نحوه انجام فرایض عبادی صابئین پرداخته و سپس این اعمال و فرایض را با داستان های اساطیری و متون کهن مذهبی آن ها تطبیق خواهیم داد که در پایان مقاله با جمع بندی آن ها، به کلیتی در باب ارتباط زندگی روزمره منداییان و شکل کلی آیین های آنان از دوران کهن خواهیم رسید.

آن چه که در مقاله حاضر خواهیم خواند در ابتدا خلاصه ای است از تعریف رویکرد جامعه شناختی شکل دهی و سپس با مطالعه مختصری از تاریخچه کنترل جمعیت در جهان و ایران به بررسی آماری جمعیت در دهه 60 شمسی خواهیم پرداخت. موضوع مهمی که در این مقاله مدنظر قرار گرفته سرشماری جمعیت ایران در ابتدای دهه 60 و فعالیت سازمان های مختلف در جهت کنترل جمعیت و در نهایت نتیجه این فعالیت با سرشماری جمعیت ایران در ابتدای دهه 70 است. مقاله پیش رو قصد دارد نقش رسانه ها را در کاهش میزان زاد و ولد، پس از یک دهه تبلیغات در راستای شعار فرزند کمتر زندگی بهتر، مورد بررسی قرار دهد. غالب پژوهش هایی که در مورد جمعیت صورت گرفته، به تغییرات جمعیت در جوامع بشری، ایمن سازی فرآیند رشد یا کاهش جمعیت، پدیده های جانبی جمعیتی نظیر مهاجرت، باروری، مرگ و میر، بهداشت زنان و مواردی از این قبیل اختصاص یافته است. موضوعی که در این میان کمتر به آن پرداخته شده، نقش و اهمیت رسانه ها و تبلیغات در تبیین سیاست های جمعیتی در ایران و نتایج جامعه شناسانه آن است. از این رو ضرورت مطالعه این موضوع حس می شد که با تکیه بر اطلاعات و اسناد آماری ثبت شده به آن پرداخته ایم. این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی، بررسی وضعیت ایران و جهان را از لحاظ آماری و نقش و اهمیت رسانه ها و تبلیغات در آگاه سازی افکار عمومی، به تحلیل جایگاه رسانه در اجرای سیاست های جمعیتی می پردازد و تلاش می کند به این سوال پاسخ دهد که آیا در این زمینه موفق عمل کرده یا خیر؟

"جنگ" واژه نام آشنایی است که جهان، صورت های مختلفی از آن را به خود دیده و در دوران های مختلف با واکنش های متفاوتی از انسان ها مواجه گردیده است. درتمام طول تاریخ همواره به علل مختلف سرزمین هایی مورد یورش و تهاجم دشمن قرار گرفته اند که سرزمین ما ایران در دوران جنگ تحمیلی و همچنین کشور لهستان در دوران جنگ جهانی دوم از این قاعده مستثنی نبوده اند. در چنین مقاطع حساسی نقش هنر های تجسمی که نه تنها با ایجاد اهداف زیبایی شناسانه بلکه با ایجاد و گسترش فرهنگ مقاومت توسط هنرمندان به منثه ظهور در می آید ، هنر طراحی پوستر است. آن چه که برای ما حائز اهمیت است این سؤال است که آیا کشورهای ایران و لهستان با سابقه مشابه جنگ در دو مقطع مختلف و با توجه به تعاملات فرهنگی که از دیرباز داشته اند، آیا در زمینه طراحی پوستر بر یکدیگر اثرگذار بوده اند یا خیر؟ در پژوهش حاضر که به روش کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی انجام گرفته، سعی شده تا پس از گزینش نمونه هایی از پوسترهای دفاع مقدس در ایران و جنگ جهانی دوم در لهستان، نقش فرهنگ و هنر بومی را در طراحی پوسترهای دو کشور در دو فرهنگ متفاوت ولی موضوع مشترک "جنگ" مورد بررسی قرار دهد. در پایان به این نتیجه می رسیم که طراحان پوستر در هر کشور از عناصر بصری، نوشتاری و گفتاری استفاده می کنند که ریشه در فرهنگ، تمدن، آداب و سنن، باورها و اعتقادات ملت آن کشور دارد. زمینه های اجتماعی در طراحی پوستر نقش حیاتی داشته و فرهنگ بصری عاملی است که سبب ایجاد هویت در پوسترهای این کشورها شده است.