مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی

مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم زمستان 1396 شماره 51 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

نتایج سیاسی انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی مردم سالاری دینی نهادهای سیاسی امت گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸۰ تعداد دانلود : ۷۷۰
انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از انقلاب های بزرگ، تأثیرات بسیاری را از خود برجای نهاده است. تحقیق حاضر از میان بازتاب های بسیار گسترده انقلاب اسلامی، به برخی دستاوردها و نتایج سیاسی آن پرداخته است که از دو ویژگی مهم برخوردارند؛ اول اینکه این دستاوردها در ایران پس از انقلاب نهادینه شده اند. دوم آنکه چنین دستاوردهایی به گونه ای هستند که برای همه کشورهای مسلمان الهام بخش اند. پژوهش حاضر به لحاظ روش تحلیل، رویکردی کلان نگر دارد و مسئله اصلی تحقیق این است که نتایج سیاسی انقلاب اسلامی شامل چه مواردی می شود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد مهم ترین نتایج سیاسی انقلاب اسلامی شامل استقلال سیاسی، ایجاد نهادهای سیاسی جدید، مردم سالاری دینی و وحدت گرایی در جهان اسلام است. انقلاب سبب شد رهبری دینی و رهبری سیاسی تلفیق شود و این مساله به نوعی احیای پدیده ای بود که در صدر اسلام و به ویژه در دوران حکومت پیامبر | وجود داشت."
۲.

همکاری دولت و ملت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: همکاری سیستم همکاری دولت و ملت امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۳۵۶
بررسی تأثیر همکاری دولت و ملت در ایران برای درک امنیت ملی این سرزمین ، یکی از اقدامات ضروری و از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو تحقیق حاضر به این مسئله می پردازد که همکاری دولت و ملت به عنوان یک سیستم، چه تأثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ در پاسخ گویی به مسئله اصلی، محقق با الهام از نگرش سیستمی نشان می دهد قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت و ملت از یکدیگر جدا بوده، ولی بعد از پیروزی به دلیل برخواستن دولت از بطن توده ملت و تأثیرپذیری از مبانی دینی و اندیشه های سیاسی رهبران انقلابی و فرهنگ سیاسی اسلامی ایرانی، موجودیت خود را از ملت گرفته و با تبدیل آن به سیستم، در شرایط حساس و بحرانی کشور مانند جنگ تحمیلی و سایر تهدیدات امنیت ملی به همکاری پرداخته است و با خنثی سازی تهدیدات، به تقویت امنیت ملی کشور می پردازد."
۳.

منابع نرم قدرت متعالی در اندیشه سیاسی امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام خمینی منابع نرم قدرت قدرت متعالی اندیشه سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۳۱۱
بررسی منابع نرم قدرت در اندیشه سیاسی امام خمینی & مسئله مقاله حاضر است. بر اساس نظریه طبقه بندی علوم از منظر امام خمینی، انسان دارای سه بعد است؛ غیبی و روحی، برزخی و خیالی، شهودی و دنیوی. بر مبنای این نظریه منابع نرم قدرت ذیل سه عنوان: منابع اعتقادی بینشی؛ منابع اخلاقی گرایشی؛ منابع رفتاری کنشی با روش تحلیلی اکتشافی ارائه می شود. در بعد اعتقادی، تنها منبع قدرت، خداوند متعال است و هر چه انسان با خدا ارتباط و اتصال بیشتری داشته باشد، قدرت بیشتری هم دارد. در بعد اخلاقی، تمامی فضائل اخلاقی منبع قدرت هستند و قدرتمندان بیش از دیگران باید به آنها متصف باشند. در بعد رفتاری، از میان منابع متعدد، مناسک و تبلیغات و تعلیمات برجسته شده است؛ چرا که در قدرت و اراده جمعی تأثیر می گذارد. این سه بعد از قدرت کاملاً درهم تنیده و به هم مرتبط هستند و شدت و ضعف هر یک در دیگری تأثیرگذار است. براساس این دیدگاه از وظایف مهم حوزه و دانشگاه، رسانه، دولت و نظام اسلامی تبیین جایگاه و اهمیت منابع نرم قدرت و در نتیجه توجه هرچه بیشتر به فرهنگ اسلامی و ایمان به خدا در جامعه و پیوند آن با قدرت فرانرم و متعالی است."
۴.

رفتارشناسی مشارکت کنندگان در راه پیمایی روز 13 آبان نمونه موردی؛ راه پیمایی 13 آبان 1395، شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: 13 آبان مشارکت سیاسی استکبارستیزی جامعه پذیری سیاسی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴ تعداد دانلود : ۴۷۳
در تاریخچه انقلاب اسلامی، لحظاتی وجود دارد که به صورت دال های متعدد گفتمان انقلاب درآمده اند و انقلاب را می توان با آنها فهم و درک کرد. 13 آبان، یکی از مهم ترین این لحظات است. این پژوهش با رویکرد کیفی به رفتارشناسی مشارکت کنندگان در راهپیمایی 13 آبان 1395 در شهر تهران می پردازد. بررسی کارکردهای راهپیمایی 13 آبان از دیدگاه مشارکت کنندگان، انگیزه آن ها و نیز ویژگی های آن ها، اهداف اصلی پژوهش را تشکیل می دهد. روش پژوهش از نوع کیفی با حجم 31 مشارکت کننده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها از «تحلیل سیستماتیک» استفاده شده است. یافته ها و نتایج نشان می دهد؛ راهپیمایی 13 آبان از دیدگاه مشارکت کنندگان کارکردهای نمادین (زنده نگه داشتن وقایع 13 آبان)، تربیتی و آموزشی برای نسل جوان، تقویت انسجام و هم بستگی اجتماعی دارد و حرکتی در راستای مشروعیت بخشی به نظام و روحیه استقلال طلبی مردم است. عمل به وظیفه دینی و شرعی، گام برداشتن در مسیر اعتقادات و ارزش های فردی و اجتماعی، کمک به بازنمایی و بازتولید اسکتبارستیزی و ظلم ستیزی و عمل کردن در راستای منویات رهبری از جمله انگیزه و اهداف مشارکت کنندگان است."
۵.

بررسی نقش و جایگاه سینمای ایران در سیر تحولات فرهنگی و سیاسی منتهی به انقلاب اسلامی ایران در دوره پهلوی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی سینما فرهنگ پهلوی دوم تحولات فرهنگی و سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۰ تعداد دانلود : ۶۳۷
حکومت پهلوی سعی داشت ساختار سینما را در جهت خواست ها ی خود، مصادره به مطلوب کند و به خدمت گیرد، البته تا اندازه زیادی نیز موفق شد. از این رو در این پژوهش تلاش شده است بر اساس نظریه نقش اجتماعی رسانه های جمعی و تأثیر آن ها بر دگرگونی ارزش های جوامع، سینمای ایران در تحولات سیاسی و فرهنگی دوران منتهی به انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. در همین راستا، فرضیه تحقیق نیز بر این امر استوار است که سینما، به عنوان رسانه ای حکومتی، متولی سیاست گذاری های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی است و تصاویری کاریکاتورگونه و ناقص از تحولات و شرایط ایران ارائه می داد که سرانجام نیز عواملی مانند شیوع ابتذال در بدنه سینمای فارسی و حمایت این رسانه از حکومت، موجب شد تا در دوران انقلاب، سینما به عنوان یکی از عناصر اصلی ساختار فرهنگی، سیاسی و اجتماعی پهلوی، باعث سرخوردگی مردم از سیاست های فرهنگی حکومت شود و در جریان اعتراضات و مخالفت های مردمی بر علیه ابزار تبلیغی حاکمیت پهلوی و شکل گیری انقلاب، جایگاهی ویژه بیابد."
۶.

تاریخ هنر پوستر در دهه نخست انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی پوستر تاریخ هنر فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۵ تعداد دانلود : ۵۹۶
از تحولات انقلاب اسلامی بر فرهنگ جامعه ایران، به وجود آمدن هنرمندانی با دغدغه اسلامی است و آثاری همچون پوسترهای آن دوران که در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی تاثیر شایانی داشت، خلق شد. پژوهش پیش رو به دنبال شناخت نقش و ابعاد معنایی پوسترهای دوران انقلاب اسلامی از زمان شکل گیری تا پایان جنگ تحمیلی با رویکردی فرهنگی و تاریخی است. مسئله اصلی تحقیق، شناسایی و طبقه بندی موضوعی انواع پوسترهای مطرح شده در تاریخ انقلاب است. این مسئله با دو سؤال پیگیری خواهد شد. سؤال اول، مؤلفه های محتوایی فرهنگی تاریخی پوسترهای دهه اول انقلاب در چند گروه قابل تقسیم است؟ سؤال دوم، ویژگی های بصری پوسترهای دهه اول انقلاب اسلامی به عنوان یک عنصر تبلیغی بیدارکننده، چگونه ارزیابی می شوند؟ در این تحقیق از روش تحلیل محتوا و برای جمع آوری اطلاعات از شیوه کتابخانه ای استفاده شده است. یافته مهم تحقیق، طبقه بندی و تحلیل مضامین موجود، در پوسترهای انقلاب اسلامی است."
۷.

سطوح عدالت در نظام سیاسی اسلام با نگاهی به اندیشه امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امام خمینی نظام سیاسی اسلام اندیشه سیاسی سطوح عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۹۱
تحقیق حاضر، به تشریح، تولید و بازتولید عدالت بر اساس منابع سه گانه نظام سیاسی اسلام، جهت سیاست گذاری های کلان و نقش تاثیرگذار عدالت در توسعه اجتماعی و تصمیم گیری سیاسی و اجتماعی می پردازد. مبنای مفهومی و نظری مباحث پژوهش، بر اساس اندیشه اسلامی و نظر امام خمینی + در کتاب های «شرح حدیث جنود عقل و جهل» و نیز کتاب «چهل حدیث» می باشد. براساس این، طبق اندیشه امام خمینی + انسان ها دارای سه لایه وجودی، شامل: عقل، نفس و جسم هستند و دین نیز شامل اعتقادات، اخلاق و احکام (فقه) است. بنابراین، مقاله پیش رو درصدد است سطوح عدالت را در سه محور اعتقادی، اخلاقی و فقهی و همچنین تأثیر آن ها بر یکدیگر را تبیین نماید."
۸.

مکانیسم تأثیرگذاری امام خمینی& و آیت الله گلپایگانی& در قیام پانزده خرداد (با تکیه بر اسناد ساواک)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام خمینی آیت الله گلپایگانی 15خرداد 1342 رژیم پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۴۷۱
هدف روحانیت از ورود به عرصه سیاسی در دوران پهلوی، مقابله با استبداد و حفظ استقلال کشور بوده است. امام خمینی & و آیت الله گلپایگانی & اقدامات فرهنگی رژیم پهلوی در اسلام زدایی را م ورد انتقاد قرار دادند و بر این اعتقاد ب ودند ک ه رژی م با جلوگیری از آزادی های سیاسی در فکر حذف روحانیت می باشد. ایشان ضمن موافقت با اصلاحات، نحوه اجرای آن را غیرمنطبق با شرایط کشور می دانستند و به ویژه امام خمینی & اقدامات شاه را نوعی افساد قلمداد می کرد ک ه ک شور را به سوی استبداد، عقب ماندگی و وابستگی به سرمایه داری جهانی سوق می دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که ع لی رغم ب رخی اخ تلاف نظرها، برابر اسناد ساواک هم گرایی معناداری در هدف و عمل میان رهبری حضرت امام و آیت الله گلپایگانی در رابطه با قیام 15 خرداد وجود داشته است. پژوهش حاضر تلاش دارد با اتکای بر یافته های اسناد و مطالعات کتابخانه ای به تبیین مکانیزم های تاثیرگذاری امام خمینی & و آیت الله گلپایگانی & در قیام پانزده خرداد 1342 بپردازد."
۹.

چارچوبی برای تحلیل انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امام خمینی انقلاب اسلامی حکمت متعالیه چارچوب سه لایه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۴۲۸
مقاله حاضر درصدد است با نگاهی به آرای امام خمینی & و به منظور تحلیل انقلاب اسلامی بحثی را طرح نماید که نگاهی جامع به مهم ترین پدیده قرن بیستم است. شهرت امام خمینی & به فقاهت و مرجعیت سبب شده است نگاه های حکمی فلسفی، اخلاقی عرفانی و قرآنی تفسیری در تحلیل انقلاب اسلامی کمتر مورد توجه قرار گیرد و مغفول واقع شود. سؤال اصلی این است که چگونه می توان در چارچوبی پژوهشی، ابعاد مختلف تحلیل انقلاب اسلامی در اندیشه امام خمینی & مورد بررسی قرار گیرد تا محقق دچار نگاه تک بعدی نشود؟ مدعا این است که می توان در تحلیل انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی & نگاهی جامع را شاهد بود. چارچوب سه لایه ای که در آثار امام خمینی & نیز مورد توجه است می تواند تحلیل جامعی نسبت به پدیده انقلاب اسلامی ارائه نماید."
۱۰.

کارآمدی و تداوم نظام مردم سالاری دینی از منظر سرمایه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مردم سالاری دینی کارآمدی سرمایه اجتماعی تداوم و ثبات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۴۲۴
وجه تمایز مدل «مردم سالاری دینی» نسبت به سایر مدل های حکومت دینی، توجه ویژه به نقش مردم، پاسخ گویی و اعتماد مردم به دولت است که با واژه کارآمدی از نگاه سرمایه اجتماعی قابل فهم است. از طرفی صرف استفاده از منابع ایدئولوژیک برای تولید سرمایه اجتماعی نمی تواند همبستگی مردم با حاکمیّت که زمینه مدیریت جامعه است را فراهم آورد. در واقع امروزه به ویژه با توجه به تحولات گسترده فرهنگی و اجتماعی در ایران، دامنه تولید سرمایه اجتماعی مشروعیت زا برای حکومت، فراتر از عامل مذهبی رفته و با عامل کارآمدی (اقتصادی و اجتماعی) ممزوج شده است. براساس این نقش، کارآمدی در تعمیق و تداوم مردم سالاری دینی از منظر سرمایه اجتماعی مسئله اصلی این پژوهش است. نتایج این تحقیق نشان می دهد کارآمدی از طریق افزایش سطح اعتماد و کنش های دو طرفه میان نظام سیاسی و مردم موجب تولید بیشتر سرمایه اجتماعی و در نتیجه تعمیق و تداوم مردم سالاری دینی می شود. در واقع «کارآمدی» می تواند به عنوان حلقه اتصال بین تولید سرمایه اجتماعی و تعمیق مردم سالاری دینی عمل نماید."

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۹