فرهنگ در دانشگاه اسلامی

هدف: افزایش موفقیت تحصیلی دانشجویان، از اهداف مهم مراکز آموزش عالی کشور محسوب می شود؛ لذا توجه به عوامل موثر بر آن، قابل اهمیت است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف تعیین ارتباط شادی با موفقیت تحصیلی انجام گرفته است.روش: روش مقاله زمینه یابی(Survay ) است. شرکت کنندگان پژوهش 530 نفر (353 دختر و 177 پسر) از دانشجویان دانشگاه شیراز بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به وسیله مقیاسهای عاطفه مثبت و منفی (PANAS) و رضایت از زندگی (SWLS) مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین برای تعیین موفقیت تحصیلی آزمودنی ها، معدل تحصیلی آنان مورد استفاده قرار گرفت. پایایی پرسش نامه ها به روش آلفای کرونباخ و روایی آنها با استفاده از روش تحلیل عاملی احراز شد. نتایج بیانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامه ها بود.یافته ها: نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که مولفه شناختی شادی (رضایت از زندگی) پیش بینی کننده مثبت و معنادار برای موفقیت تحصیلی است، اما مولفه هیجانی شادی (عواطف مثبت و منفی) از قدرت پیش بینی معنادار برای موفقیت تحصیلی برخوردار نیست. نتیجه گیری: یافته ها نشان دادند که رضایت از زندگی به عنوان مولفه شناختی شادی، یکی از عوامل موثر در افزایش موفقیت تحصیلی دانشجویان است.

هدف: در این مقاله سعی شده ضمن معرفی شادی ممدوح و مذموم، به شرایط شادی ممدوح و عوامل و راهکارهای عملی ایجاد آن در کلام قرآن و معصومین(ع) اشاره شود. اسلام به عنوان دینی که به تمامی نیازهای روحی و جسمی انسان توجه دارد، داشتن نشاط و روحیه شاد را لازمه یک زندگی موفق می داند. خداوند در قرآن کریم به سیاحت و سفر امر فرموده است تا انسان هم از سرنوشت گذشتگان آگاهی یابد و عبرت گیرد و هم از زیبایی طبیعت بهره ببرد و شادمان شود. ورزش و بازی نیز از جمله عوامل شادی محسوب می شود که قرآن و رهبران دینی به آن عنایت داشته و به بعضی از ورزشها به دلیل اینکه در ورزیدگی و فنون رزمی و دفاعی تاثیر دارند، بیشتر توجه شده است. سرگرمی های لذت بخش و هدفدار نیز در کلام معصومین(ع) سفارش شده اند. روش: پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است. برای گردآوری اطلاعات، علاوه بر منابع کتابخانه ای، از یک پرسشنامه استفاده شد که جامعه آماری آن 200 نفر از دانشجویان دانشگاه تربیت معلم آذربایجان بودند. یافته ها: ایمان به خدا و عمل به آموزه های دینی موجب شادی و نشاط در افراد می شود. نتیجه گیری : بررسی مفهوم شادی و نشاط در قرآن کریم مبین آن است که اسلام برای ایجاد شادی و نشاط پایدار در وجود انسانها، علاوه بر راهکارهای اعتقادی، همچون: داشتن و تقویت ایمان، توکل و رضایتمندی، راهکارهای عملی، مانند پرداختن به تفریحات سالم، انواع ورزشها، خوردنی ها، استفاده از رنگهای شاد و متنوع، عطر و ... را نیز پیشنهاد داده است که با به کار بستن آنها شاهد جامعه ای شاد و با نشاط خواهیم بود.

هدف: هدف پژوهش حاضر آن است که مشخص کند کاربرانی که دارای گرایش مذهبی اسلامی قوی تری هستند، در کنکاشهای اینترنتی خود از مسائل غیر اخلاقی، غیر ارزشی و عواملی که موجب انحطاط آنها می شود، دوری می کنند. روش: روش تحقیق، زمینه یابی پیماشی (survey) است. یافته ها: یافته های پژوهش به طور کلی نشان می دهد کاربرانی که گرایش مذهبی اسلامی در آنها قوی تر است، در کنکاشهای اینترنتی بیشتر به مسائل اخلاقی و ارزشی توجه دارند. در مورد عامل (R1) عقاید و مناسک، میانگین افراد متاهل از مجرد بالاتر است. بین کاربران دارای رشته های تحصیلی مختلف در خصوص عوامل یاد شده بر اساس پرسشنامه گرایش مذهبی(R ، R1 ، R2)، تفاوت معنادار مشاهده نمی شود. بین کاربران گروههای سنی مختلف در خصوص عامل عقاید و مناسک (R1)، تفاوت معنادار است؛ ولی در خصوص دو عامل دیگر(R2 و R)؛ یعنی اخلاق و جهت گیری مذهبی اسلامی، تفاوت معناداری مشاهده نمی شود. نتیجه گیری: نهادینه کردن اخلاق اسلامی در کاربران، بهترین راهبردی است که می تواند آنها را از کنکاشهای اینترنتی غیر اخلاقی دور کند. همچنین می توان ابزارهایی را در جهت دورسازی کاربران از مسائل غیر اخلاقی و غیر ارزشی به کار گرفت؛ مثل طرح قوانین ویژه اینترنت، اخذ مجوز و تعهد مبتنی بر محتوا یا قرار دادن فیلترهایی در خصوص منع کاربران، چنان که کشورهای مختلف از آنها استفاده می کنند. اما هیچ راهکاری بهتر از تقویت مبانی ارزشی، اخلاقی و دینی و ایجاد خود کنترلی و خود ایمنی نیست.

هدف: شادی، نشاط و تفریح از جمله نیازهای روحی و فطری انسان دانسته شده است که در بسیاری از جنبه های حیاتی وی نقش موثری ایفا می کند. دین اسلام به شادی و نشاط که نیازی فطری و مورد قبول دانشمندان و نیز امامان معصوم(ع) است، نگاه ویژه دارد. این مقاله با هدف تبیین ضرورت و اهمیت شادی و نشاط در زندگی فردی و اجتماعی، به بررسی معنا و مفهوم شادی در قرآن پرداخته، مهم ترین مصادیق شادی و نشاط مذموم و ممدوحِ قرآن و روایات را ارائه کرده است؛ روش: کتابخانه ای مبتنی بر توصیف و تحلیل؛ یافته ها: قرآن کریم و روایات، مهم ترین معیارهای شادی و نشاط ممدوح را با محوریت توحید، دوری از گناه، احیای ارزشها، شاد کردن دیگران و شادی با معصومین(ع) تبیین کرده و شادمانی برای گناه، افراط در شادی، دروغ شادی آور و شادمانی کاذب را از مصادیق شادی مذموم دانسته و در نهایت، مهم ترین عوامل شادی آفرین را با تاکید بر قرآن و روایات در پرهیز از گناه و آزار مومن و اجتناب از لهو تبیین برشمرده است. نتیجه گیری: وجود آیات متعدد در قرآن کریم، سخنان پیامبر(ص) و احادیث و روایات منقول از ائمه معصومین(ع) و به طور کلی متون دینی، حاکی از اهمیت این موضوع در اسلام است. از این رو، نگاه قرآن و روایات اسلامی به نشاط و شادابی، نگاه مثبت است و با تبیین مصادیق مورد قبول، آن را از علائم مومنان و اوصاف بهشتیان بر شمرده و مذمت آن نیز به سبب تقارن با موضوعات مذموم و مکروه شریعت است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه شادی و نشاط با موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان انجام شده است. روش: این تحقیق،از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش 250 نفر از دانشجویان دختر و پسر کارشناسی دانشکده های مهندسی، جغرافیا و علوم پایه دانشگاه سیستان و بلوچستان بودند که 150 نفر از آنان بر اساس جدول مورگان و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری در این تحقیق، پرسشنامه استاندارد شادکامی آکسفورد (1990) و معدل دانشجویان بود. یافته ها: داده ها با استفاده ازضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام و آزمون t مستقل، تحلیل شدند. نتایج نشان دادکه: رابطه معناداری بین شادکامی و میزان موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان وجود دارد. بُعد کارامدی، بیشتر از ابعاد دیگر، موفقیت تحصیلی را پیش بینی کرد. همچنین، میزان شادی در بین دانشجویان دختر و پسر برابر بود. نتیجه گیری: با افزایش شادی در بین دانشجویان می توان میزان کارامدی و موفقیت تحصیلی آنها را بهبود بخشید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی مفهوم شادی و نشاط از دیدگاه اسلام و روان شناسی انجام شد. شادی به معنای سرزندگی و کامیابی، از مهم ترین نیازهای روانی بشر است و به دلیل تاثیرات عمده ای که بر زندگی انسان می گذارد، از اهمیت زیادی برخوردار است. در آموزه های دینی به جایگاه و اهمیت شادی در زندگی و علل و آثار آن توجه ویژه ای شده؛ تا آنجا که مکرر در دستورات اسلامی و احادیث و روایات ائمه معصومین(ع) به شادی های مثبت و هدفمند توصیه شده است. در خصوص شادی و نشاط به عنوان یکی از هیجانات مثبت در روان شناسی نیز پژوهشهای فراوانی صورت گرفته است. روش: روش پژوهش، تحلیلی- اسنادی بود؛ به این ترتیب که با جمع آوری اطلاعات از متون اسلامی و روان شناختی، به بررسی مفهوم شادی پرداخته است. یافته ها: یافته های حاصل نشان داد : 1. شادی و نشاط از مسائل ضروری زندگی افراد در جامعه است. 2. در آموزه های دینی و اسلامی تاکید زیادی بر جایگاه شادی و نشاط در زندگی شده است. 3. در روان شناسی نیز به ویژه در سالهای اخیر در قالب روان شناسی مثبت، تاکید زیادی بر مفهوم شادی شده است.نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد دین اسلام کامل ترین دینی است که به تمامی امور زندگی بشر توجه کرده و اگر بگوییم دین اسلام و فرهنگ اسلام، مساوی است با نشاط، امید و شادی؛ سخنی به گزاف نگفته ایم. از مباحث مطرح شده در این پژوهش به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از آموزه های اسلامی با موارد مطرح شده روان شناسان و پژوهشگران در زمینه شادی همسو و هماهنگ است.

هدف: هدف از بهداشت روانی، حفظ سلامت روانی افراد از طریق پیشگیری از وقوع ناراحتی های روحی و ایجاد و تقویت زمینه های شادی و نشاط در افراد است. از طرفی، تقویت باور های دینی و اعتقادات مذهبی عاملی اساسی برای پیشگیری از اختلالهای روانی یا کاهش اثر سوء آن در طول زندگی انسان به شمار می رود. با توجه به مجزا بودن قسمت خواهران و برادران دانشگاه قم در حیطه کارمندی و دانشجویی، این مطالعه به منظور مشخص کردن رابطه بین اعتقادات مذهبی با شادی و نشاط و سلامت روانی کارکنان زن دانشگاه قم به انجام رسید.روش: در این تحقیق تعداد 50 نفر از کارکنان زن دانشگاه قم که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، مورد ارزیابی و آزمون قرار گرفتند. پرسشنامه های مورد استفاده منطبق با آزمونهای جهت گیری مذهبی آلپورت، پرسشنامه شادکامی آکسفورد و سلامت روانی SCL-90-R که روایی و اعتبار آنها تایید شده بود، استفاده شدند. نتایج به دست آمده پس از نمره گذاری، با استفاده از نرم افزار SPSS ارزیابی و تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته های حاصل از تحقیق بیانگر این نکته بود که سلامت روانی کارمندان زن دانشگاه قم و نشاط کاری آنها، در ارتباط مستقیم و مثبت با باورها و اعتقادات مذهبی بوده و در مقابل اضطراب، پرخاشگری، افسردگی و روان پریشی دارای رابطه معکوس با باور های مذهبی است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق، لزوم ایجاد راهکارهای برای تقویت باور های مذهبی در دستگاههای اداری و اجرایی کشور و بسترسازی بهتر و بیش از پیش برای این موضوع به خوبی احساس می شود. برخی از این راهکارها با تاکید بر جنبه های اسلامی در آن، در مبحث نتیجه گیری و پیشنهاد ارائه شده است.

هدف: سوال اساسی این است که شادی و نشاط جایز از منظر قرآن کریم و روایات چیست و چگونه می توان با تکیه به این دو منبع گرانسنگ و عظیم، شاد زیست؟ روش: روش کار تحلیلی، توصیفی و مراجعه به آیات و روایات مرتبط با شادی و نشاط است یافته ها: دراحادیث، چهره گشاده وتبسم برلب داشتن،استعمال بوی خوش،وفاداری،رعایت حق الناس، رفع گرفتاریهای دیگران، دیدار نمودن یکدیگر و...موجب شادی وانبساط خاطر انسان شمرده شده است. نتیجه گیری: نتیجه آن که برای رسیدن به شادی ودرنهایت به آرامش واقعی، باید به بزگترین منبع آرامش، «خدا» مرتبط شد. بنابراین با : نیایش، دعا، نماز، توکل براو،تشکرازاو،خدمت به خلق او،توبه و.....می توان احساس عزت ، لذت وشادی وآرامش نمود. مسافرت نمودن،ورزش کردن،ولیمه دادن،غسل کردن و....نیز باعث شادی ونشاط می شوند.

هدف: دانشجویان به عنوان آینده سازان هر جامعه ای محسوب می شوند که می توانند باعث پیشرفت و ارتقای علمی آن کشور شوند. اما مشکلات تحصیلی می تواند سلامت روانی این قشر از جامعه را به مخاطره اندازد. از طرفی، یکی از عواملی که می تواند باعث جلوگیری از مشکلات روانی و سلامت روان در دانشجویان شود، انجام فرایض دینی و الهی است. در این پژوهش، به بررسی تاثیر روزه بر سلامت روانی دانشجویان پرداخته شده است. روش: پژوهش حاضر نیمه تجربی و طرح پژوهش پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش 100 دانشجوی کارشناسی ارشد خوابگاهی دانشگاه رازی بودند که در سال 90-1389 در حال تحصیل بودند. از این تعداد به صورت تصادفی 30 نفر به عنوان نمونه انتخاب و به دو گروه مساوی آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه کنترل دانشجویانی بودند که روزه نگرفته و گروه آزمایش دانشجویان روزه دار بودند. قبل از ماه رمضان با استفاده از آزمون سلامت روانیGHQ مورد پیش آزمون قرار گرفتند. بعد از ماه مبارک رمضان شرکت کنندگان مجدد مورد پس آزمون قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس، تجزیه و تحلیل آماری شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد روزه باعث افزایش سلامت روانی دانشجویان می شود.