محمدابراهیم خلیفه شوشتری

محمدابراهیم خلیفه شوشتری

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۰ مورد از کل ۳۰ مورد.
۲۱.

نقد نظریه السَّکاکیّ و مَن تَبِعَه و مناقشتها في تفسیر القصر في الآیه الرابعه و الاربعین بعد المئه من سوره آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نقد ومناقشه نظریه السکاکی الأیه و الرابعه والاربعون بعد المئه من سوره آل عمران القصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۱۵۶
إنَّ عنوان هذه المقاله هو (نقد ومناقشه) والمقصود بالنقد و المناقشه هو أبو یعقوب السکاکی المتوفى سنه (626ه)، صاحب کتاب مفتاح العلوم وهو أحد علماء البلاغه البارزین، والسبب الذی دفعنی لمنقده ومناقشته ونقده هو رأیه فی تأویل القصر فی قوله تعالى: ﴿وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ﴾ (آل عمران/144) حیث قال: " ومن الوارد فی التنزیل على قصر الإفراد قوله تعالى: ﴿وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ﴾؛ فمعناه محمدٌ مقصورٌ على الرساله لایتجاوزها إلى البُعد عن الهلاک. نُزِّلَ المخاطبُونَ لِاستعظامهم أنْ لایبقى لهم منزلَ المُبعِدینَ لِهلاکِهِ. (السکاکی، 1983: 289) (أی: نَزَّلَ اللهُ –تعالى- الصحابهَ لاستعظامهم موتَ الرسول الأکرم «ص» منزلهَ المعتقدین بخلوده؛ یراجع شرح التلخیص لأکمل الدین البابرتی: 337 وقال عصام الدین الحنفی:" نُزِّلَ استعظامُهم هلاکَهُ منزلهَ دعوىٰ أُلُوهِیَّتِهِ...واعتقادُ الأُلُوهِیَّهِ یُنافی الرسالهَ" الحنفی، 2001: 559) وهذا الکلام معناه أنَّ السکاکی نسب إلى الله تعالى أنه هو الذی نّزَّلَ الصحابهَ منزلهَ المعتقدین بأنَّ الرسولَ الأعظمَ «ص» خالدٌ لذلک قصرَهُ اللهُ تعالى على الرساله، ونفى عنه الخلودَ، وقد تبعه فی هذا الرأی بحسب اطلاعی جمیعُ علماءِ البلاغه الذین جاءوا بعده إلى یومنا هذا، وإننی حین دَقَّقْتُ النظر فی رأیه هذا وجدتُ أنَّ نقدَهُ و مناقشَتَهُ وإعطاءَ الرأى الصحیح أمرٌ ضروریٌّ ومهمٌ جداً؛ لأنَّ هذا التأویل وهذا التفسیر یرتبط ارتباطاً وثیقاً ومباشراً بتفسیر الآیات القرآنیه التی من جملتها هذا القصرُ، وبفمهما فهماً مدعوماً بالأدله المحکمه أیضاً علماً بأنَّ السکاکی حین نَسَبَ ذلک إلى الله -تعالى- نسبه بضرس قاطع، ولم یُتبِعْهُ بجملهٍ مثل هذه الجمله: ( والله –تعالى- أعلمُ). وإنَّ الذی عملتُه هو أنّی نظرتُ إلى هذا القصر من زاویهٍ أخرى هی أقربُ إلى حقیقه الأمر مستنداً فی ذلک إلى سبب النزول، و إلى علم المعانی و إلى الواقع التاریخی لذلک ناقشتُ رأیَهُ من الجهات الأربع التالیه: شأن النزول، والصفات التی نفاها هذا القصر، والمقام  الاعتبار المناسب، وارتباط البحث البلاغی فی القرآن الکریم بالتفسیر. وکان من النتائج التی توصلتُ إلیها أنَّ اللهَ تعالى لم یُنَزِّلِ الصحابهَ منزلهَ المعتقدین بخلود الرسول الأکرم «ص» وأنَّ نسبه ذلک إلیه –تعالى- دون دلیل إنما هی عملیه تأویلیه لعلَّ المرادَ منها إخضاعُ الآیه للقاعده البلاغیه وأهم النتائج أنَّ الصفات التی نفاها هذا القصر هی: السحر والجنون والکذب (ادّعاءُ النُّبُوَّهِ) ولیست هی الخلودَ. وإنی لم أرَ- بحسب إطلاعی- مَن ناقش رأىَ السکاکی هذا و نَقَدَهُ وأعطىٰ الرأیَ البَدیلَ المدعمَ بالدلیل قبلی.
۲۳.

منهجیه کتاب "الأدب العربی عبر العصور" لهدی التمیمی دراسه تحلیلیه من منظور تاریخی وسیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: المنهجیه أسلوب کتابه تاریخ الأدب هدی التمیمی الأدب العربی عبر العصور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۹۲
شهدت کتابه تاریخ الأدب، شأنها شأن جمیع أنواع الکتابات، تطوّراً ملحوظاً مواکبهً نموّ الحضاره وتطوّرها. ومع توسّع الفروع العلمیه وتخصص الدراسات والحاجه إلى نشر النتائج البحثیه الجدیده، تغیّر بموجبه أیضاً نوع تألیف الکتب، بما فی ذلک تاریخ الأدب. کانت الکتب القدیمه فی تاریخ الأدب یتمّ تألیفها من خلال جمع السیر الذاتیه للشعراء والکتّاب والتعبیر عن محاسنهم وعیوبهم وفقاً لمعاییرَ تعتمد على کلامهم؛ لکن الکتب التاریخیه الجدیده تُکتب بأسالیب ومناهج حدیثه إلى جانب تحلیل وتقییم الظروف السیاسیه والاجتماعیه. یقوم هذا المقال بدراسه منهجیه لکتاب "الأدب العربی عبر العصور" ل هدى التمیمی لتبیین أوجه القصور المنهجیه فی کتابه تاریخ الأدب. فی هذا البحث، سنقوم أولاً بدراسه الأسالیب والمناهج الموجوده من خلال تحلیل کتب تواریخ الأدب، وأثناء عرض العراقیل التی تعترض کتابه تاریخ الأدب، سنقارن الأسالیب السائده مع أسلوب الباحثه هدى التمیمی. یعتمد هذا البحث المنهج الوصفی التحلیلی مصحوباً بالمقارنه، ویحاول دراسه الکتاب المعنیّ من منظور کتّاب تاریخ الأدب. وقد توصّل البحث إلى أن الکاتبه کانت ترمی من خلال تألیف هذا الکتاب، تقدیم معلومات موجزه عن الفترات التاریخیه للأدب العربی الذی نما فی السیاق الاجتماعی والثقافی والسیاسی. کما یمکن القول إن أسلوب کتابتها متأثر بأسلوب المؤرخین العرب المعاصرین وفیما یبدو أن الجانب التاریخی معظمه مبنی على الانقسام السیاسی.
۲۵.

بررسی جلوه های شیعی در عصر عباسی اول « بررسی موردی اشعار حسین بن ضحاک»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عصر عباسی شعر شیعه اهل بیت ( ع ) حسین بن ضحاک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۸۶
چکیده اندیشه دینی و شیعی، جایگاه ویژه ای در میان شاعران مسلمان در عصور مختلف داشته است، ادبای عصر عباسی نیز به تاسی از عقاید دینی و مذهبی خود به این رویکرد شعری روی آوردند. حسین بن ضحاک، از شاعران ایرانی تبار، اهل خراسان و عربی سرای عصر عباسی اول بود که تاثیر پذیری از قرآن کریم و ابراز عقاید دینی و مذهبی و از جمله مضمون عاشورا و اهل بیت عصمت و طهارت ( ع )، در کنار مضامین مرتبط با باده نوشی و غزل مذکر، محتوای غالب اشعار او را تشکیل داده است. شاعر با تاثیرپذیری از واقعه عظیم کربلا و عاشورا، در عصر خفقان عباسی به ابراز حزن و اندوه، مبارزه طلبی، اظهار ارادت، و محبت و بیان عزت و شرف اهل بیت رسول الله ( ص ) پرداخت و در واقع بدین شیوه توانست به اثبات جایگاه امام حسین و اهل بیت ( ع ) اشاره نماید. در این پژوهش به روش تحلیل محتوا، به اندیشه های مذهبی و محبت و ارادت شاعر، که با عواطفی صادقانه و احساسی سرشار و زبانی ساده و صریح که گاه با توریه و کنایه همراه بوده، پرداخته می شود، پویایی و رسایی این مضامین چنان است که مخاطب، حقیقت های موجود در زندگی اهل بیت ( ع ) را در واقعه عاشورا، به واقع در می یابد و احساسات خود را با آن واقعه عظیم پیوند می زند.
۲۷.

دراسه تحلیلیه للجمالیات اللغویه والبلاغیه في سوره طه على ضوء نظریه النظم لعبدالقاهر الجرجاني، موقف غشیان العذاب فرعون وجنوده نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۶
عبد القاهر الجرجانی یرى إعجاز القرآن الکریم الأدبی فی نظمه البدیع وهو أنَّ المفردات فی الکتاب العزیز فی غایه الانسجام فیما بینها لفظاً حیث لم نستطع تغییرها بمفرده قریبه من معناها، ثم الألفاظ فی ارتباط وثیق مع المعنى. والجمل بشتى أنواعها فی ائتلاف تام فیما بینها لفظاً، وفی توافق تام مع المعنى مع مراعاه تامه لقواعد النحو وأسس علم البلاغه، وکل من جمالیات اللفظ والمعنى فی خدمه سیاق الآی الکریمه، وکل من هذه المکونات تسمى عند الجرجانی بنظریه النظم. ثم عبدالقاهر لم یفسر القرآن الکریم على أساس نظریته، وما وجدنا باحثاً آخر قام بدراسه آیاته الکریمه دراسه عملیه جامعه تطبیقاً على منهج عبدالقاهر فی نظریته، فقمنا بدراسه ثلاث آیات محدده من سوره طه على ضوء نظریه النظم ترکیزاً على إظهار نظم المفردات والجمل فیما بینها لفظاً ومعنىً ثم حسن انسیاقهما بالسیاق الکلی للآیات الکریمه بالاستفاده من المنهج الوصفی- التحلیلی. فوصلنا من خلال دراستنا التحلیلیه أنَّ الألفاظ فی الآیات الکریمه فی غایه الدقه اختیاراً فی التعریف والتنکیر، أو الحذف والذکر، أو التقدیم والتأخیر حیث لم نستطع تغییرها بمفرده قریبه من معناها لخلل یحصل فی نظم الجمل أو الآی الکریمه لفظاً ومعنىً. ثم کذلک الجمل بمختلف أسالیبها فی توافق تام فیما بینها لفظاً فی الوصل والفصل وغیره، ثم إنَّها فی ارتباط موضوعی وثیق مع المعنى، مع مراعاه تامه لقواعد النحو وأرکان علم البلاغه، وکل من جمایات اللفظ والمعنى فی خدمه سیاق الآیات الکریمه ومفاهیمها الراقیه.
۲۸.

دراسه تحلیلیه للجمالیات اللغویه والبلاغیه في سوره طه على ضوء نظریه النظم لعبد القاهر الجرجانی (موقف الجدال بین فرعون والسحره التائبین [طه: 70 – 73])(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۳۴
عبد القاهر الجرجانی یرى إعجاز القرآن الکریم الأدبی فی نظمه الدقیق وانسجامه التام بین مکوناته، حیث المفردات فی غایه الدقه اختیاراً، وفی کمال الحکمه ترکاً لما هی قریبه من معناها، فبین الألفاظ انسجام تمام فی اللفظ وبینها ارتباط وثیق معنىً. ثم الجمل بمختلف أنواعها والتراکیب بشتى أسالیبها فی ائتلاف تام فیما بینها لفظاً وفی وفاق تام مع المعنى، مع مراعاه تامه لقواعد النحو وأسس علم البلاغه، وکل من جمالیات اللفظ والمعنى فی خدمه سیاق الآی الکریمه. ثم عبد القاهر ما فسر القرآن الکریم على أساس نظریته وما وجدنا باحثاً آخر قام بتطبیقها بشمولها على الآیات البینات، فقمنا بدراسه أربع آیات محدده من سوره طه على ضوء نظریته بالاستفاده من المنهج الوصفی- التحلیلی. فوصلنا من من خلال دراستنا التحلیله إلى أنَّ المفردات فی الآی الکریمه لکونها على أساس حوار جدلی بین فرعون والسحره فی غایه الرزانه مع شیء من الشده فی مفاهیم متعلقه بتهدید فرعون بالعذاب ائتلافاً للفظ مع المعنى. ثم أسالیب التأکید لفظاً ومعنىً مراعاه تماماً إقتضاءاً لمراعاه الحال، فمن أسالیب بارزه هی الحذف والذکر والتکرار استهجاناً بالذکر لاسم الباری سبحانه ونبیَّه موسى وهارون (ع) لفرعون، وذکراً للمقابله أو تکراراً للتلذذ من قبل السحره. والجمل قصیره مع مراعاه الإیجاز بنوعیه القصر والحذف اقتضاءاً للمقام الحواری الجدلی. وکل من بدائع النظم واللفظی والمعنوی فی خدمه السیاق الکلی للمقطع الکریم.
۲۹.

تحلیل شواهد قرآنی حذف در کتاب سیبویه و تاثیر آن بر مفسران (مطالعه موردی: زجاج، زمخشری، طبرسی و فخر رازی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حذف شواهد قرآنی سیبویه زجاج زمخشری طبرسی فخرالدین رازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۵۴
سیبویه برای استحکام بخشی تحلیل ها و وضع اصول نحوی از شواهد قرآنی بسیاری یاری گرفته است، ازاین رو پیداست که کتاب او اثری گران سنگ و مرجعی مهم در حوزه گرامر یا قواعد نحوی و شواهد قرآنی برشمرده می شود. منابع تفسیری اصیل و موثق، به درک و تفسیر آیات قرآن کمک می کند که در صورت بی توجهی به این نکته مفسر در ورطه تفسیر به رأی یا برداشت های ناروا خواهد افتاد. در میان منابع مختلف تفسیر، منابع نحوی اهمیت بسزایی در فهم درست آیات الهی دارد، این امر می تواند از ضرورت های این پژوهش باشد. این جستار با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، به مطالعه تحلیل شواهد قرآنی در باب (حذف) در الکتاب و بیان تأثیر یافته های نحوی سیبویه بر روی مفسرانی چون زجاج، زمخشری، طبرسی و فخرالدین رازی می پردازد. اشاره به میزان پذیرش یافته های نحوی سیبویه از شواهد قرآنی از جانب مفسران ازجمله اهداف این پژوهش است. بررسی های انجام شده، نشان می دهد، تحلیل های این دانشمند نحوی در بیشتر موارد از جانب مفسران مورد تأیید واقع شده است و تأثیرپذیری مفسران از این عالم نحوی بیشتر به صورت غیرمستقیم است که در اکثر موارد به واسطه زجاج، زمخشری، یا با نقل قول از خلیل و یا انتساب تحلیل به مکتب اهل بصره، دیدگاه سیبویه موردپذیرش قرارگرفته است و در برخی موارد تحلیل های او با نقد تند به خصوص از جانب فخر رازی و یا با نقد ملایم مواجه شده است. نکته دیگری که در تحلیل های سیبویه قابل ذکر است، توجه او به قواعد نحوی و عناصر زبانی کلام اعم از لفظی و معنایی، در بررسی شواهد قرآنی است. از دیگر نتایج این مقاله اشاره به رویکرد عقل گرایی در برخی از تحلیل های سیبویه و چهار مفسر است که در بیشتر موارد به صورت پرسش و پاسخ می باشد.
۳۰.

فروق شناسی ساختارهای مصدری با تکیه بر نهج البلاغه (مطالعه موردیِ مصدر اصلی و میمی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فروق لغوی واژه شناسی نهج البلاغه ترادف اوزان مصدر در عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۷۳
در زبان عربی به فراوانی مشاهده می کنیم که برای یک فعل، بیش از یک مصدر ذکر شده است. بر خلاف تلقی رایج، در بسیاری از حالات، این مصادر مترادف نیستند و در واقع، بازتاب دهنده معانی مختلف فعل اند. نیز اغلب تصور می شود بین مصدر اصلی و مصدر میمی تفاوتی وجود ندارد، در حالی که معنای این دو مصدر همانند ساختارشان متفاوت است. بر خلاف مصدر اصلی که بر «حدث» صِرف دلالت می کند، مصدر میمی غالبا حامل معنای «ذات» است. در این نوشتار با تکیه بر شواهدی از نهج البلاغه، ظرافتهای معناییِ پاره ای از این مصادر، به شیوه تحلیلی توصیفی، و با رویکردی فروق شناسانه بررسی شده است. از آنجا که در این قبیل مطالعات، واژگان هم حوزه در کنار هم بررسی می شوند مرزبندی معنایی واژه ها کاملاً معلوم می شود. لذا در واژه شناسیِ متونی چون نهج البلاغه که از دقت و حساسیت بالایی برخوردار است اهمیت شایان دارند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان