ایوب ذوقی

وقوع زلزله و تلفات و آسیب های ناشی از آن همواره به عنوان تهدیدی جدی برای شهر، ساکنان و دارایی ها، برنامه ریزان و مدیران شهری را بر آن داشته، تا با ارایه راه حل های منطقی و علمی، به ایمن سازی شهرها مبادرت ورزند. ایمن سازی شهر در مقابل زلزله فقط با ایجاد سازه های مستحکم عملی نخواهد شد و باید با بهینه سازی کاربری اراضی شهری در مسیر کاهش آسیب پذیری شهری گام برداشت. هدف از این پژوهش تعیین پهنه های بهینه شهری به منظور توسعه شهر با هدف کاهش آسیب پذیری شهر سنندج می باشد. برای این منظور از روش KNN به عنوان یک مدل با دقت نسبتاً بالا جهت ارزیابی کاربری اراضی بهینه شهر سنندج با تأکید بر خطر زلزله استفاده شده است. آنچه از خروجی مدل به دست آمده نشان می دهد، که حدود 32 درصد از مساحت شهر در وضعیت بهینه قرار گرفته و منطقه 2 با 42.78 درصد معادل 406 هکتار و منطقه 4 با 50.85 درصد معادل 658 هکتار شرایط بهینه ای را برای توسعه شهر در راستای کاهش آسیب پذیری شهری و افزایش بهینگی کاربری های شهری ارایه می دهند. وضعیت کلی شهر از لحاظ بهینگی مناسب نبوده و محلات واقع در مناطق 1 و 2 با توجه به تراکم بالای جمعیتی و مسکونی، نفوذپذیری بسیار پایین و سازگاری پایین کاربری ها، در وضعیت نامناسب و بسیار نامناسب قرار دارند. در ارزیابی مدل، مقدار سطح زیر منحنی عدد 0.951 به دست آمده، که حاکی از عملکرد بسیار مطلوب مدل در بررسی موضوع است.

هراندازه شهرها از لحاظ کالبدی و جمعیتی گسترده تر شوند، به تبع آن بر میزان بحران ها نیز افزوده می شود. آسیب پذیری شهرها در برابر بلایای طبیعی بنا به دلایل مختلفی از جمله فقر اقتصادی و فرهنگی، عدم رعایت حریم گسل ها و آیین نامه های مربوط به زلزله افزایش یافته است. آنچه اهمیت دارد، سطح آمادگی جامعه و درجه آسیب پذیری شهر و ساکنان در معرض خطر است که در صورت برنامه ریزی مناسب و اتخاذ سیاست های اصولی می توان آسیب ها را به پایین ترین سطح کاهش داد. در این پژوهش با توجه به پتانسیل بالای سنندج از لحاظ لرزه خیزی و وجود گسل های فراوان در مجاورت و اطراف شهر، سعی بر آن است تا با شناخت عوامل مؤثر بر زلزله و ترکیب شاخص ها با استفاده از مدل تحلیل طبقه بندی درختی به درک درستی از موضوع برسیم. نتایج به دست آمده حاکی از این است که سطح وسیعی از شهر در طبقه بندی آسیب پذیری متوسط به بالا قرار دارد. 52 درصد در طبقه آسیب پذیری متوسط، 16.5 درصد آسیب پذیری بالا و 1 درصد از سطح شهر در طبقه با آسیب پذیری بسیار بالا قرار دارد که دقیقاً منطبق بر محلات حاشیه ای، قدیمی و پرتراکم است. این وضعیت ساختار مناسبی را ارائه نداده و نیازمند توجه بیشتر در طرح های توسعه آتی می باشد. واژگان کلیدی: آسیب پذیری شهری، زلزله، تحلیل طبقه بندی درختی، منحنی ROC، سنندج. [1] نویسنده مسئول: تبریز، دانشگاه تبریز، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،

سکونتگاه های شهری ازنظر فعالیت های گردشگری به دلایل متعددی چون مقصد، مسیر عبور و مراکز ارایه خدمات برای گردشگران از اهمیت بالایی برخوردارند. حجم ورودی قابل ملاحظه گردشگران (در حدود 5/2 میلیون نفر) به استان کردستان در هر سال نشان از وجود ظرفیت های بالای جذب گردشگران می باشد. این در حالی است که امروزه پدیده گردشگری شهری در سطح استان به دلیل ویژگی های محیط طبیعی به نوعی در حال ایجاد پیوند عملکردی با اکوتوریسم می باشد و همین امر یکی از عوامل افزایش جذب گردشگران و نیز افزایش میل به مدت ماندگاری بیشتر آنان می باشد. از دیگر سو، فقدان وجود زیرساخت های مختلف خدماتی، ارتباطی، رفاهی و غیره در سطح استان بویژه در مراکز شهری خود به عنوان عاملی منفی در حال نقش آفرینی بوده و حجم ورود و جذب گردشگران و نیز مدت ماندگاری آنان را به گونه ای منفی تحت تاثیر قرار داده است. استان کردستان با برخورداری از جاذبه های طبیعی فراوان به عنوان مقصد بسیاری از گردشگران نیازمند تقویت و توسعه انواع ساختارهای زیربنایی می باشد تا گردشگران ضمن بازدید از جاذبه های اکوتوریستی از مواریث تاریخی و اماکن تفریحی شهرها هم بهره مند گردند. بدیهی است که در صورت تقویت جاذبه های شهری اثرات مثبت اقتصادی درخور توجهی را از حیث اشتغال و منابع ناشی از آن متوجه شهروندان خواهد نمود. در این نوشتار تلاش بر آن است تا با مروری بر ادبیات گردشگری شهری، ارتباط عملکردی آن با اکوتوریسم مورد بررسی قرار گرفته و نقش زیرساخت های مختلف ارتباطی، رفاهی و خدماتی در تقویت این پیوند مورد واکاوی قرار گیرد تا از این رهگذر بتوان توسعه فعالیت های گردشگری را به گونه ای مثبت تحت تاثیر قرار داد.