مهدی نادری

بررسی رابطه میان اقتصاد و سیاست مبتنی بر نفت و بروز نارضایتی عمومی منجر به حرکت های اعتراضی، می تواند بیانگر نکات قابل توجّهی در شناسایی انقلاب های اخیر در منطقه خاورمیانه باشد. یکی از عناصر اصلی که توسعه اقتصادی جهان را تسهیل می کند، انرژی است. تهدید جهان زمینه سازی توسعه ناپایداری و عدم تعادل در عرضه و تقاضای انرژی ایجاد کرده است؛ بنابراین مشکل اساسی نیاز به یک رویکرد اضطراری برای ملت های جهان است. انرژی یک کشور به منبعی تبدیل شده است که توانایی کشور را در تأثیرگذاری بر گرایش های اقتصادی جهان، خطوط کلی، ژئوپلیتیک و روابط بین المللی تعیین می کند. پرسش اصلی نوشتار پیش رو این است که بیداری اسلامی چه تأثیری بر جریان انرژی در جهان گذاشته است؟ یافته پژوهش نشان می دهد تاکنون بیداری اسلامی حداقل اختلال را در بازار نفت ایجاد کرده است؛ زیرا تولیدکنندگان خلیج فارس و به طور عمده عربستان سعودی، خسارات ناشی از عرضه نفت را جبران کرده اند. ازنظر اقتصادی، اختلالات تا حد زیادی محدود به کشورهای درگیر در رویدادهای بیداری اسلامی بوده است و کمتر سیستم انرژی نظام بین المللی را به چالش کشیده است. پیامدهای منفی وابستگی دولت های عرب خاورمیانه به درآمدهای نفتی و کمک های خارجی در بروز حرکت های اعتراضی منتهی به جریان بیداری اسلامی نقش عمده ای داشته است. روش نوشتار پیش رو، تحلیلی - توصیفی است و در چارچوب نظریه اقتصاد سیاسی گیلپین مسئله اصلی پژوهش بررسی شده است؛ همچنین روش گردآوری اطلاعات برپایه منابع اسنادی معتبر ثانویه کتابخانه ای و اینترنتی است.

گفتمان های سیاسی موثر بر جهت گیری های سیاست داخلی و خارجی ترکیه بعد از استقلال عبارتنداز: ملی گرایان سکولار یا کمالیست ها، لیبرالیست های سکولار، ملی گرایان اسلام گرا و لیبرالیست های اسلام گرا (نوعثمانی گرایان). رشد گفتمان نوعثمانی-گرایی را می توان از دوره اوزال دانست که با به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال 2002، این گفتمان با دال مرکزی اسلام لیبرال به اوج خود رسید. بعد از تحولات بیداری اسلامی در سال 2011، سیاست نوعثمانی گرایان ترکیه در قبال بحران-سوریه و مقاومت اسلامی شکل گرفته علیه تروریست هایی مانند داعش، با فراز و نشیب های جدی روبرو بود. سوال پژوهش این است که دلایل تقابل جریان نوعثمانی گری با مقاومت اسلامی با تاکید بر مساله داعش چیست؟ پژوهش حاضر مبتنی بر چارچوب نظری گفتمان و کاربست روش کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد. نگارندگان نوعثمانی گرایی را به عنوان جریانی معارض با مقاومت اسلامی مفروض دانسته و معتقدند نوعثمانی گرایان حزب عدالت و توسعه، در عین التزام به اسلام-لیبرال به عنوان دال مرکزی نوعثمانیسم، در مقاطع و بحران های مختلف، به برجسته کردن یکی از دال های شناور این گفتمان ازجمله سکولاریسم، ناسیونالیسم، پراگماتیسم و توازن رابطه با شرق و غرب پرداختند. در عرصه نظر، گفتمان نوعثمانی گرایی با دال مرکزی اسلام لیبرال را می توان درمقابل اسلام سیاسی گفتمان مقاومت اسلامی درنظر گرفت. در جریان بحران سوریه نیز، نوعثمانی گرایان، با حمایت از گروه های معارض جریان مقاومت اسلامی ازجمله داعش، درصدد برآمدند تا با غیریت سازی و تقابل با گفتمان مقاومت اسلامی که مبتنی بر اسلام سیاسی می باشد، بتوانند گفتمان خود را در جهان اسلام گسترش و نهادینه کنند.

بازیابی پارامتر های بیوفیزیکی و بیوشیمیایی پوشش گیاهی که در طیف گسترده ای از برنامه ها مانند مطالعات اقلیمی، نرخ فتوسنتز، وضعیت تغذیه ای گیاهان و چرخه های ژئوشیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند، از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از این پارامتر ها دید مناسبی درباره سلامت گیاهان، وضعیت رشد آن ها و کیفیت پوشش گیاهی فراهم می آورد و امکان بررسی طولانی مدت پویایی پوشش گیاهی را میسر می سازد. به طورکلی، رویکرد های بازیابی پارامتر در دو گروه کلی رویکرد های آماری تجربی و رویکرد های مبتنی بر مدل های فیزیکی قرار می گیرند. در این مطالعه بازیابی پارامتر های شاخص سطح برگ (LAI)، مقدار کلروفیل و سطح پوشیده شده با پوشش گیاهی (FVC) با استفاده از رویکرد آماری تجربی از تصاویر ماهواره ای کریس پروبا در منطقه باراکس اسپانیا ارائه شده است. در این رویکرد برای بازیابی پارامترهای پوشش گیاهی، نیازمند داده های میدانی جمع آوری شده و یک تصویر ماهواره ای از منطقه مورد مطالعه بوده تا با فراهم کردن این داده ها و برقراری ارتباط بین آن ها، مدل کالیبره شده و با استفاده از روش های رگرسیون خطی و غیرخطی نسبت به بازیابی پارامتر های پوشش گیاهی اقدام کرد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان دادند که در بازیابی شاخص سطح برگ، مقدار کلروفیل و سطح پوشیده شده با پوشش گیاهی به ترتیب مدل های Exponential GPR (RMSE= 0.78, R2=0.77, MAE=0.49)، Rational Quadratic GPR (RMSE= 4.55, R2=0.36, MAE=3.61) و Squared Exponential GPR (RMSE=0.11, R2=0.71, MAE=0.09) بهترین برآورد و برازش با داده های میدانی را ارائه دادند. تجزیه و تحلیل نقشه های بازیابی شده شاخص های LAI، مقدار کلروفیل و FVC نشان دادند که مدل های فرایند گاوسی که از روش های رگرسیون غیرخطی هستند، در مقایسه با روش های رگرسیون خطی و روش های ماشین بردار پشتیبان، در بازیابی پارامتر های مذکور عملکرد بهتری داشته اند. نقشه های بازیابی شده نشان می دهند که مدل های مختلف گاوسی نه تنها در بازیابی شکل اراضی کشاورزی موفق عمل کرده، بلکه تغییرات شاخص های LAI، مقدار کلروفیل و FVC داخل اراضی کشاورزی را نیز با دقت مطلوبی بازیابی کرده اند.

پدیده افول آمریکا از چالش برانگیزترین مسائل عرصه بین الملل است که در دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه اندیشمندان و سیاست مداران مختلف قرار گرفته است. با توجه به اهمیت این مسئله در روند تحولات فعلی و آینده جهان ارائه تحلیلی درست از این پدیده مسئله مهمی می باشد. بنابراین در این مقاله سعی می شود با بهره-گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و با بررسی دیدگاه های مقام معظم رهبری مفهوم و ابعاد افول آمریکا از منظر ایشان مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس بررسی های صورت گرفته و کدگذاری انجام شده، افول آمریکا امری واقعی و قطعی است که ریشه در اصل استکبارستیزی، سنت الهی و نیز مشاهده واقعیت های موجود دارد. در نهایت برای این پدیده می توان دو بعد اصلی نرم افزاری و سخت افزاری قائل شد، در بعد نرم افزاری مسائلی همچون افول گفتمان لیبرالیسم، افول قدرت نرم و افول اخلاقی- معنوی قابل بیان است و در بعد سخت افزاری نیز مسائلی همچون افول سیاسی، افول اقتصادی، افول نظامی و در نهایت افول انتظام اجتماعی را می-توان مشاهده نمود.

توئیپلماسی بیانگر استفاده از ظرفیت شبکه های اجتماعی نوین توییتر در پیشبرد اهداف دیپلماسی عمومی یا رسمی می باشد. بازنمایی واقعیت در بستر توئیپلماسی با روش ها و اهداف مختلفی انجام می گیرد. نوشتار حاضر با کاربست روش کیفی از نوع نتنوگرافی درصدد واکاوی چگونگی بازنمایی مقاومت اسلامی در بازه زمانی مهر 1398 تا آبان 1399، با تأکید بر شهادت سردار سلیمانی در بستر شبکه اجتماعی توییتر است. یافته های پژوهش بر سه لایه بازنمایی تأکید دارد: الف. بازنمایی در لایه کاربران فارسی توییتر حکایت از همذات پنداری با ارزش ها و هنجارهای گفتمان مقاومت و آرمان های شهید سلیمانی دارد. ب. بازنمایی در لایه کاربران عربی توییتر حکایتی بینابین از موافقان و مخالفان گفتمان مقاومت دارد. ج. بازنمایی در لایه کاربران انگلیسی توییتر عمدتاً با هدف وارونه سازی واقعیت و حقیقت گفتمان مقاومت اسلامی انجام گرفته است. درنتیجه، لازمه تحقق اهداف مقاومت اسلامی، توفیق گفتمانی در فضای مجازی همچون برتری در عرصه میدانی است.

Sanctions have been used as a foreign policy tool since the post-World War II as an alternative means to war, to change governments or switch their behavior. From that period until now, the methods of imposing sanctions have become distinctive  and complicated. Additionally, sanctions have become increasingly smarter day by day. The history of sanctions imposed by the United States of America against the Islamic Republic of Iran dates back to the first year after the victory of the Islamic Revolution (1980). The sanctions imposed against Iran are among the most durable and at the same time the most extensive ones imposed against the government and people of any country in terms of duration, scope and methods of application. The general conclusions are that the application of sanctions against Iran, even with different goals, produced sufficient impact during the long time of their application, resulting in economic losses, great people’s suffering and relative isolation of Iran.However, it did not achieve the intended goals previously defined as basis for their application.  In this article, assuming the ineffectiveness of the sanctions (considering the failure to change of change in the government/behavior of the Islamic Republic of Iran as the main goals of the United States, we seek to investigate the reasons for this ineffectiveness. In this article, by introducing the components and examples of political, economic, technological factors and geopolitical advantages the arguments for the ineffectiveness of the American sanctions against the Islamic Republic of Iran have been presented. Qualitative document analysis constitutes the research method applied in this article.

امکان یا امتناع عرفی شدن جهان اسلام از جمله دغدغه های اصلی متفکران مسلمان در قرن معاصر می باشد و برخی از متفکرانی تلاش نموده اند بر اساس آبشخورهای فکری به تبیین این مسئله بپردازند. در راستای اهمیت این امر، این نوشتار با اتخاذ رویکرد توماس اسپرینگز و بر اساس روش تحلیل محتوای کیفی درصدد پاسخ به این سوال اصلی است: «علل بحران عرفی شدن جهان اسلام ناظر بر دیدگاه آیت الله خامنه ای چیست و برون رفت از عرفی شدن جهان اسلام و رسیدن به وضعیت مطلوب چگونه خواهد بود؟». یافته های پژوهش بر نکاتی چند تاکید دارد: یک. در دیدگاه آیت الله خامنه ای عرفی شدن جهان اسلام پدیده ای عرضی و نه ذاتی بوده و این امر، بیشتر تحت تاثیر عوامل ارادی تا غیر ارادی می باشد. از اینرو امکان تغییر وضعیت موجود به وضعیت مطلوب وجود دارد. دو. در این نگاه فراتر از مقام ثبوت، در مقام اثبات کارآمدی نظام سیاسی اسلام مهمترین عامل در جلوگیری و کسترش نفوذ سکولاریسم در جهان اسلام می باشد. در این راستا، وقوع انقلاب اسلامی، تشکیل نظام جمهوری اسلامی و در پیش گرفتن اهداف تمدنی تمدن نوین اسلامی مسیری خلاف روند عرفی شدن جهان اسلام است که تاثیر و تاثرات آن در محیط داخلی و همچنین جریان های اسلام گرا نظیر حزب الله لبنان، الحوثی یمن، و حشد الشعبی عراق می توان دید.

ترور شهید قاسم سلیمانی و تلاش نظام سلطه در اقناع افکار عمومی و موجهه نمودن این واقعه هولناک با کمک فضای رسانه و سایبری بسیار روشن است. نوشتار پیش رو با توجه به روش کمی به تحلیل دیدگاه کاربران شبکه های اجتماعی توییتر و اینستاگرامِ خبرگزاری بی بی سی فارسی در بازه زمانی اول بهمن 1396 الی اول شهریور 1399 پرداخته است و با تحلیل محتوا نسبت به اخبار انتشار یافته در مورد شهید سلیمانی و نظرات مخاطبین آن در صدد شناخت اقدامات نرم دشمنان در مواجهه با مقاومت اسلامی و محور مقاومت می باشد. اهمیت و ضرورت در برنامه ریزی سیاست گذاران فرهنگی و عملیات رسانه ای در جنگ نرم بقدری مؤثر است که می تواند در تعریف صحنه میدانی و شخصیت ها مقاومت نقش کلیدی داشته و در مقابله با اقدامات دشمن در بازسازی و تعریف غیر واقعی و معکوس از محور مقاومت و شهید سلیمانی، نقشی ممتاز در برابر تحریف حقیقت را ایفاء نماید.

مطالعات تحقیقاتی و روشمند بر این نکته تأکید دارد که می توان «طرح ها، تصمیم ها و اقدامات» نسبتاً منظم و پرتکرار یک واحدسیاسی را کشف و فرموله کرد. بر این اساس، نگارندگان با اتخاذ روش کیفی از نوع تحلیل مضمون ناظر بر اسناد بالادستی و مصاحبه های عمیق با صاحب نظران، درصدد پاسخ به این سؤال هستند: «... رویکرد های نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بحران تروریسم در استان سیستان و بلوچستان چه بوده است؟» رویکردهای نرم در مقابله با تروریسم، اغلب کنش گرا و پیش دستانه است ولی موجب هدم و حذف فیزیکی کامل ساختار تروریسم نمی شود. در جمهوری اسلامی ایران، رویکردهای نرم در مقابله با تروریسم، نقش پیشران ضروری و کارآمد در پیشبرد رویکردهای امنیتی و نظامی دارد. یافته ها تحقیق  بر این نکته تأکید دارد که از مجموعه رویکردهای نرم، صرفاً یک چهارم رویکردهای حاکمیت از سنخ حقوقی- قضائی و سایر رویکردها جنبه فرهنگی- اجتماعی داشته است. رویکردهای نرم در مقابله با تروریسم در استان سیستان و بلوچستان شامل سیاست ها و برنامه هایی نظیر تأکید بر تأمین حداکثری امنیت، رفع نیازهای ضروری اقتصادی و معیشتی مردم؛ توجه و تأکید بر ملاحظات اخلاقی منازعه؛ اقدام مقتدرانه و مسئولانه؛ و کارآمدی مشروعیت بخش بوده است. نتایچ اتخاذ چنین رویکردی در ج.ا. ایران منجر به «کاهش جذب نیرو های جدید در گروه هک های تروریستی» گردیده است.

دولت اسلامی یکی از مراحل پنج گانه فرایند انقلاب اسلامی است. در بررسی های جامعه شناختی، دولت را متشکل از ساختار و کارگزار می دانند. فارغ از اختلاف نظرها در باب ساختار و کارگزار، آنچه مسلم است، بخشی از وظایف دولت بر عهده کار گزار هایی است که عهده دار مسئولیت های مختلف در بخش های یک نظام سیاسی هستند. در نظام سیاسی دولت در اسلام و به تبع آن نگاه به دولت در انقلاب اسلامی، کارگزار واجد ویژگی هایی است که در انتخاب، انتصاب، همچنین ارزیابی عملکرد می باید موردتوجه قرار گیرد. در این پژوهش تلاش شده است تا با بررسی مفهوم ولایت و اهمیت ولایتمداری در کارگزارهای دولت اسلامی، با تأکید بر ویژگی های کارگزار از دیدگاه امام خامنه ای (مدظله العالی)، به این سؤال پاسخ داده شود که «ماهیت کارگزار ولایی (ولایتمدار) دولت اسلامی در اندیشه امام خامنه ای (مدظله العالی) چیست؟» برای انجام این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی با استناد بر بیانات امام خامنه ای (مدظله العالی) و برای گردآوری داده ها از ابزار فیش برداری از منابع استفاده شده است. یافته ها بر این نکته تأکید دارد که شاکله اصلی در نظام فکری تشیع، «ولایت» است. ولایت در اندیشه امام خامنه ای (مدظله العالی)، واجد سطوح سه گانه ارتباط قوی قلبی با ولی، همبستگی و پیوستگی میان مؤمنان و نفی ولایت دشمنان (طاغوت) است.          

انقلاب اسلامی ایران با الهام بخشی به ملت های مسلمان در اقصی نقاط دنیا، توانسته در ایجاد احساس عزت و هویت و هدایت مسلمانان به سمت جریان بیداری اسلامی، گام مهمی در جهان اسلام بردارد؛ زیرا اهداف و مأموریت والای صدور انقلاب و اهداف تمدنی را برای خود تعیین کرده است. رهبر انقلاب نیز هدف ملت ایران و انقلاب اسلامی را ایجاد یک تمدن نوین اسلامی بیان نموده اند که با شناخت ابعاد و مؤلفه های این هدف مشخص و الزامات تحقق آن می توان برای دستیابی به آن برنامه ریزی کرد. این پژوهش با هدف بررسی نقش و جایگاه پلیس، به عنوان یکی از مؤلفه های مهم در تحقق تمدن نوین اسلامی، درصدد پاسخگویی به این پرسش اصلی است که «نقش فراجا (پلیس) در تحقق تمدن نوین اسلامی چیست؟» روش تحقیق «کیفی» و نوع تحلیل «اسنادی» است. یافته های پژوهش بر اساس منظومه فکری رهبر انقلاب، بیانگر این مطلب بوده که نخستین و مهم ترین بستر شکل گیری دولت و تمدن نوین اسلامی، ایجاد، استقرار و عمومیت بخشیدن به امنیت است. امر مهم استقرار امنیت در کشور، مأموریت سازمان پلیس است که خود بخشی مهم از دولت اسلامی بوده و عملکردش در تحقق یا تأخیر در تشکیل دولت اسلامی و درنتیجه نیل به تمدن نوین اسلامی نقش مستقیمی داشته است؛ بنابراین شناخت و تبیین جایگاه، نقش و راهکارهای نقش آفرینی پلیس، به عنوان یکی از کارگزاران قانونی در ایجاد و حفظ امنیت و... در روند شکل گیری تمدن نوین اسلامی نقش بسزایی دارد.

تلازم «حق» و «تکلیف» انسانی از بنیادی ترین موضوعات مکاتب فکری بشری بوده و هر مکتب فکری می کوشد با ترسیم نظام دانایی، پاسخی شایسته به این مهم بدهد. در منظومه فکری امام خمینی به عنوان رهبری انقلاب، مسئله تکلیف گرایی مبنای عمل گرایی قرارگرفته و سعادت و شقاوت جامعه انسانی درگرو عمل به وظیفه و تکلیف است. ایشان به صورت ویژه به مسئله تکلیف گرایی زنان پرداخته و زمینه ها و ابعاد مختلف آن را مطرح نموده اند. با توّجه به جایگاه و هویت زن در اندیشه بنیان گذار انقلاب اسلامی، شعاع تکلیف گرایی زنان در زوایای علم اندوزی آنان چنان برجسته است که ایشان بانوان را به عنوان احیاگران فکر و اندیشه معرفی نموده است. (مسئله) در نگاه تکلیف گرایانه امام، زنان انسان ساز اگر از جامعه بشری و ملت ها گرفته شود، ملت ها به شکست و انحطاط کشیده می شوند. درنتیجه لازمه تحقق سعادت جامعه زنان انقلاب اسلامی، شناخت ابعاد و پیامدهای تکلیف گرایی زنان در اندیشه رهبری به عنوان یک رکن مهم جامعه، دارای اهمیت است. این مقاله می کوشد به تبیین ابعاد و پیامدهای تکلیف گرایی زنان در اندیشه رهبری بنیان گذار انقلاب اسلامی بپردازد. نظر به اهمیت این موضوع، این پ ژوهش با روش هرمنوتیک متن محور (روش)، درصدد پاسخ به این پرسش است: «ابعاد و پیامدهای تکلیف گرایی زنان در اندیشه رهبری بنیان گذار انقلاب اسلامی چیست؟»(سؤال) یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که تکلیف گرایی زنان بر بنیان های اندیشه هفت گانه امام «تکلیف به مثابه منشأ عمل»، «تکلیف یک امر همگانی»، «محدوده تکلیف، توان انسان»، «درونی و عقلانی بودن احساس تکلیف»، «شرعی بودن امر تکلیف»، «پیروزی مطلق در عمل به تکلیف»، «واجب بودن ادای تکلیف» استوار شده است. لذا، ابعاد تکلیف گرایی زنان در اندیشه رهبری انقلاب متشکل از ارکان عبادی، خانواده، اقتصادی، سیاسی و علمی است و همچنین، پیامدهای تکلیف گرایی زنان در بعد فردی، انسان سازی و در بعد جمعی، جامعه سازی بر اساس مکتب پاک محمّدی است.

حکمرانی مشارکتی با تاکید بر تمرکز زدایی از قدرت و ماحصل مشارکت سه نهاد بخش خصوصی، دولت و مردم است. در ایران نیز گذار به حکمرانی مشارکتی و به تعبیر دقیق تر حکمرانی مردمی در مسیر پیشرفت و تحقق اهداف گام دوم انقلاب و پیوند عمیق تر مردم و حاکمیت امری اجتناب ناپذیر می باشد؛ که در پیوند با دیدگاه حلقه های میانی به شکلی متعالی و بومی رقم خواهد خورد. لذا سوالی که مطرح می شود این است که پیشران های تاثیرگذار بر آینده حکمرانی مشارکتی در ایران کدام است ؟ با تاکید بر این پیشران ها چه سناریوهایی را می توان برای این مسئله طراحی کرد؟ لذا از خبرگان خواسته شد که پیشران های تاثیر گذار بر آینده حکمرانی مشارکتی در ایران را بیان کنند. در گام دوم، وزن دهی عددی پیشران ها در جدول تحلیل متقاطع توسط ده نفر از خبرگان انجام شد و با استفاده از نرم افزار میک مک به تحلیل داده ها پرداخته شد و در نهایت مشخص شد، سناریوی عبور از حکمرانی مشارکتی و تحقق حکمرانی مردمی در پرتو نهادینه سازی و ظرفیت سازی های جدید برای حضور نهادهای مردمی، مطلوبترین سناریوست.