غلامرضا میری

وندالیسم یا تخریب ارادی اموال و متعلقات عمومی، یکی از مخاطرات اجتماعی است که همواره خسارات هنگفتی بر نماها، مبلمان و فضاهای شهری وارد می سازد و زیبایی شهر را مخدوش می سازد. در همین راستا؛ تحقیق حاضر به «بررسی مخاطره وندالیسم و اثرات آن بر زیبایی شهری در شهر چناران» پرداخته است. روش تحقیق حاضر از حیث هدف ؛ از نوع کاربردی و از حیث اجرا ؛ از نوع کمی می باشد. داده های بخش میدانی تحقیق، با استفاده از توزیع پرسشنامه ای محقق ساخته در بین شهروندان شهر چناران جمع آوری شده است. پرسشنامه مذکور با استفاده از طیف لیکرت تهیه و در بین نمونه ای 382 نفری (طبق فرمول کوکران) از شهروندان شهر چناران توزیع شده است. اعضای حجم هم نمونه به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS از ضریب همبستگی پیرسون و مدل تحلیل رگرسیون استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داده است که متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، احساس اجحاف و تبعیض، همنشینی ها و ارتباطات، میزان جامعه پذیری، عوامل فردی، عوامل فرهنگی، حاشیه نشینی، فقر، اعتیاد، پنجره شکسته، بی هویتی و گمنامی و توزیع ناعادلانه خدمات شهری بر متغیر وندالیسم شهری موثر هستند. همچنین نتایج رگرسیونی چند متغیره نشان داد که در تحقیق حاضر، 66/5 درصد از تغییرات میزان وندالیسم، ناشی از رابطه بین یک ترکیب خطی از متغیرهای مستقل است و 33/5 درصد باقیمانده یا ضریب عدم تعیین، ناشی از سایر عواملی است که در این تحقیق مد نظر نبوده اند. نهایت آن که طبق جدول برازش مدل در رگرسیون لوجستیک؛ متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، عوامل فردی، فقر و پنجره شکسته به دلیل EXP(B) کمتر از ۱ از مدل تحقیق حذف شدند.

مقدمه:  رفع مشکلات جوامع روستایی، گسترش و بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی در فضاهای روستایی و شهرها ارتباطی تنگاتنگ با نوع رابطه شهر و روستا دارد . اگر رابطه حاکم بین شهر و روستا، رابطه ای صحیح و منطقی باشد، شهر از یک طرف به مرکزی برای خدمات و امکانات دهی برای روستاها مطرح شده و از سوی دیگر روستاها نیز در رابطه اقتصادی متعادل و متقابل، نیازمندی های شهرها رافراهم ساخته، شهروروستا به صورت متقابل و تعاون اقتصادی و اجتماعی به حیات خود ادامه می دهند.هدف:  پژوهش حاضر، با هدف تحلیل روابط متقابل شهر جیرفت با روستاهای پیرامون تحت نفوذ خودش است.روش شناسی: پژوهش از نظر هدف گذاری کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شده است. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده و حجم جامعه آماری با مدل کوکران با سطح خطای 5 درصد 384 نفر بر اساس جمعیت سال 1400 انتخاب گردیده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی شامل شهر جیرفت و روستاهای پیرامون تحت نفوذ آن می باشد .یافته ها و بحث:  یافته های این پژوهش نشان داد سطح معناداری شهر جیرفت با روستاهای حوزه نفوذ خود به غیر از بعد اجتماعی در ابعاد اقتصادی، اداری-سیاسی و کالبدی کمتر از مقدار 05/0 است، ازاین رو فرض برابری میانگین مطلوبیت ابعاد مذکور در جامعه با متوسط ارزشی مورد نظر (3) رد می شود. همچنین با توجه به مقدار منفی اختلاف میانگین اکثر ابعاد مورد مطالعه می توان نتیجه گرفت که مطلوبیت وضعیت روابط شهر جیرفت با روستاهای حوزه نفوذ خود از وضعیت ضعیفی برخوردار است.نتیجه گیری: جیرفت به عنوان یک شهر میانی و قطب بزرگ کشاورزی جنوب کشور و همچنین به لحاظ تجمیع امکانات، سرمایه و نیروی انسانی در منطقه ضمن تسلط و برتری در سطح ناحیه دارای ارتباط دو سویه با روستاهای پیرامون خود است. از سوی دیگر روستاهای تحت حوزه نفوذ نیز با برقراری جریانات اقتصادی و اجتماعی –فرهنگی، روابط تجاری و سرمایه گذاری در بخش های تولیدی، بازار و مسکن شهری زمینه های پویایی و رشد شهر جیرفت و نیز  توسعه در روستای خود را ضمن «وابستگی به شهر» به طور نسبی فراهم نموده اند.

مقدمه: امروزه توسعه کالبدی شهرها به صورت روزافزون در حال افزایش است. مدیریت صحیح این توسعه از جهات گوناگون در زمره مسائل مهمی است که باید مدنظر قرار بگیرد. روش های متعددی برای پیش بینی و تعیین جهت توسعه شهری وجود دارد که یکی از این روش ها در تعیین مناطق مناسب، روش مبتنی بر شبکه های عصبی است. هدف تحقیق: هدف این پژوهش مدل سازی توسعه شهر رشت طی بیست سال اخیر و پیش بینی جهات توسعه این شهر تا سال 2032 می باشد. روش شناسی تحقیق: با استفاده از تصاویر ماهواره ای ETM+ لندست 7 و8 سال های 2002، 2012 و 2021 شهر رشت و با نرم افزار GIS تصاویر با ترکیب باندی مناسب آماده و سپس با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند لایه (MLP) تصاویر طبقه بندی شده اند. شاخص های در نظر گرفته شده برای مدل همسایگی مناطق شهری، فاصله از نقاط شهری، فاصله تا مناطق مرکزی شهر و فاصله تا خیابان ها و راههای اصلی می باشند. قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر رشت، مرکز استان گیلان و در ۴۹ درجه و ۳۵ دقیقه و ۴۵ ثانیه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه و ۳۰ ثانیه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد و مساحت آن حدود ۱۰۲۴۰ هکتار می باشد. یافته ها: در این مدل در حالت آموزش مرحله اول (ورودی اعمال چهار شاخص بر تصاویر سال 2002)، شبکه 104 تکرار انجام داد و کمترین میزان خطا که با معیار آنتروپی متقاطع ارزیابی می شود در تکرار 98ام برابر با 058526/0 گردید. در مرحله دوم ورودی مدل اعمال چهار شاخص بر روی تصاویر 2012 بوده که کمترین میزان خطا 076657/0 ارزیابی شد. نتایج: در مجموع مدل توانسته است برای پیش بینی توسعه شهر رشت در سال 2012، 9/95 درصد و برای سال 2021، 8/93 درصد برآورد درستی داشته باشد که این عددها می تواند قابل قبول باشد. خطای مدل در این بخش اول 1/4 درصد و در بخش دوم 2/6 درصد بوده است. با بررسی دوره بیست ساله روند توسعه کالبدی، جهات توسعه شهر رشت در سال 2032 پیش بینی شد.

مقدمه: خلاقیت از دیرباز از بخش های مهم در شکل گیری و توسعه فضاهای سکونگاهی بوده و امروزه با توجه به پیشرفت های گسترده محیط های شهری و روستایی، فقدان آن در برنامه ریزی های توسعه در عمل بی معنا است و باید مورد توجه قرار گیرد. هدف پژوهش: هدف این تحقیق، بررسی و شناسایی شاخص های تاثیرگذار بر خلاقیت در قلمرو کوچ نشینان شهرستان چابهار است. روش شناسی تحقیق: روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی و نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت، اکتشافی مبتنی بر آینده پژوهی است. در این پژوهش از دو نوع جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 22 نفر از خبرگان (مسئولان و کارشناسان و دانشگاهی متخصص در حوزه های جغرافیا و آینده پژوهی) می باشند که به شیوه هدفمند و به روش گلوله برفی انتخاب شدند. جهت تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و MICMAC ستفاده شد. قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر شامل، قلمرو کوچ نشینان شهرستان چابهار می باشد. یافته ها و بحث: نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان که وضعیت خلاقیت و شاخص های آن در چابهار پایین تر از سطح نرمال یا در وضعیت نامطلوب قرار دارد. همچنین، نتایج نشان داد شاخص طبقه خلاق (بار عملی: 903/0) که یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار انسانی می باشد؛ اصلی ترین و مهم ترین شاخص خلاقیت در چابهار است. در نهایت از نتایج نرم افزار میک مک از میان 49 عامل کلیدی در 7 بعد (تسهیلات و خدمات کارکردی، گردشگری، اوقات فراغت و رفاهی، حمل و نقل، طبقه خلاق، زیست محیطی، سیاسی و بهداشتی و اجتماعی)، با نظر خبرگان، 16 عامل کلیدی به عنوان (پیشران) انتخاب شدند. نتایج: نتایج کلی نشان داد در صورت برنامه ریزی مناسب برای شناسایی، بومی سازی و ارتقاء معیارها و شاخص های خلاقیت در قلمرو کوچ نشینان چابهار، بسترهای لازم برای تحقق مهم بر اساس پتانسل های بومی منطقه قابل تحقق است.

افزایش نگرانی های زیست محیطی، نابرابری های اقتصادی و اجتماعی در نتیجه، گسترش محدوده های شهری، عامل توجه به راهبردهای جدید طراحی و برنامه ریزی شهری از جمله راهبرد رشد هوشمند شهری بوده است. تئوری رشد هوشمند شهر با تأکید بر نظام کاربری اراضی مختلط، توسعه نظام های حمل و نقل همگانی، توسعه از درون و تنوع در نوع مسکن و غیره، قادر به پاسخگویی به نیازهای شهروندان و توسعه هدفمند شهر در اقصی نقاط جهان گشته است و می تواند به عنوان یک پارادایم جدید و الگویی کاربردی و آزموده شده در طرح های آتی توسعه شهری مورد استفاده قرار گیرد. مطالعه حاضر به دنبال آن است با استفاده از مدل نقشه شناختی فازی (FCM)، عوامل موثر بر رشد هوشمند شهر بیرجند را مورد شناسایی قرار دهد. تحقیق از نوع هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی و تحلیلی بوده است. جهت گردآوری و تهیه اطلاعات موردنیاز، از روش های میدانی و کتابخانه ای بهره گرفته شده است. جامعه آماری تحقیق، 25 نفر از خبرگان حوزه مطالعات شهری در زمینه تحقیق بر اساس نمونه گیری هدفمند است. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس مدل نقشه شناختی فازی (FCM) انجام شده است. بر اساس یافته های تحقیق، حمل و نقل و دسترسی (6/29)، حفاظت از منابع طبیعی و فضای سبز (36/26)، زیست محیطی (2/25)، برنامه ریزی کالبدی اراضی (63/20) به عنوان مهمترین شاخص های اثرگذار بر رشد هوشمند شهر بیرجند شناسایی شده اند. همچنین، گویه های؛ آلودگی هوا، امکان رفت و آمد با هزینه مناسب، دسترسی به فضای سبز، وجود تنوع گیاهی و زیستی، با بیشترین بار عاملی به عنوان شاخص های مرکزیت شناسایی شده اند.

مقدمه: قرن ۲۱، قرن ایده ها و خلاقیت هاست. در این قرن خلاقیت انسان و استعداد او محرکه اصلی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تلقی می گردد که رقابت روزافزون شهرها، مناطق و کشورها به طور فزاینده به پرورش، حفظ و جذب آن وابسته خواهد بود. در همین باره خلاقیت بازتاب های زیادی را در مطالعات شهری و منطقه ای به دست آورده است و مفاهیم جدیدی همچون «طبقه خلاق»، «صنایع خلاق»، «محیط خلاق» و «شهر خلاق» را به ادبیات برنامه ریزی افزوده است. هدف پژوهش: هدف این تحقیق، سنجش وضعیت شاخص های خلاقیت در قلمرو کوچ نشینان شهرستان زاهدان است. روش شناسی پژوهش: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر گردآوری داده های پیمایشی است. ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسش نامه بوده است. روایی ساختاری و محتوایی پرسش نامه از طریق نخبگان تایید و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ بیشتر از ۷۰/۰ تایید شد. جامعه آماری تحقیق را ساکنان شهرستان زاهدان (۷۷۰۸۰۰ نفر) تشکیل داده اند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۴ نفر تعیین شد. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر شامل، قلمرو کوچ نشینان شهرستان زاهدان می باشد. یافته ها و بحث: نتایج آزمون تی، نشان داد وضعیت شاخص های خلاقیت در قلمرو کوچ نشینان شهرستان زاهدان مناسب نیست در این زمینه بیشترین میانگین مربوط به شاخص طبقه خلاق (سرمایه انسانی خلاق) با مقدار ۵۹۶/۲ و کمترین میانگین مربوط به متغیر خدمات خلاق با مقدار ۰۱۷/۲ می باشد. همچنین همبستگی بین شاخص های خلاقیت در تحقق آن، برابر با ۷۱۷/۰ است که یک همبستگی مستقیم به شمار می آید. در نهایت اولویت بندی وضعیت شاخص های خلاقیت با استفاده از آزمون فریدمن نشان داد که بیشترین میانگین مربوط به شاخص طبقه خلاق با مقدار ۹۱/۵ می باشد. نتایج: نتایج تحقیق مؤید آن است که وضعیت شاخص های خلاقیت نامناسب است و این نامناسب بودن نه تنها در عدم تحقق رویکرد خلاقیت تأثیرگذار بوده است بلکه در راستای دستیابی توسعه پایدار نیز مؤثر است، لذا باید کوشید تا اصول خلاقیت در تمام مراحل توسعه دیده و اجرا شود.