حسین علایی

هدف تحقیق حاضر بررسی نقش هابز در شکل گیری مبانی نظری دولت مدرن است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که هابز با توجیه دولت مطلقه، در واقع برخی از عناصر دولت مدرن را نیز توجیه نمود. اختیارات مطلق حاکم به جهت برقراری نظم و جلوگیری از آشوب از دیدگاه هابز، به دولت مطلق منجر می گردد که در آن هیچ گونه قدرت رقیبی در برابر پادشاه به جهت محدودیت اختیارات او وجود ندارد. بنابراین، نظریه هابز در توجیه عقلانی دولت مطلقه، برخی از عناصر دولت مدرن را در خود دارد. مشروعیت انحصاری حکومت در استفاده از زور، مطلق بودن حاکمیت، انقیاد کلیسا در برابر حاکم مدنی، آزادی و برابری طبیعی افراد جامعه و مشروعیت حکومت بر رضایت اتباع از مهم ترین موارد تاثیرگذاری هابز بر دولت مدرن است.

هدف از این پژوهش بررسی مسائل سیاسی و اختلافات مهم در روابط بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی سعودی و ارزیابی منافع مشترک و همچنین ارائه راهکارهایی برای مصالحه سیاسی و بهبود مناسبات بین دو کشور است. فرضیه تحقیق عبارت از این است که شکل گیری اختلافات دو کشور ریشه در "مسائل سیاسی" فیمابین و "سیاست های آمریکا" در منطقه دارد و حل و فصل آنها و نیل به بهبود مناسبات، تابعی از رفع مسائل سیاسی و چگونگی رابطه دو کشور با آمریکا است. روش انجام این تحقیق، توصیفی- تبینی و تحلیلی است و گردآوری اطلاعات با روش جستجوی کتابخانه ای و اینترنتی و مطالعه اسناد و متون صورت گرفته است. در نتیجه گیری با ترسیم چشم اندازی از روابط آتی ایران و عربستان ، زمینه ها و راهکارهای عبور از موانع سیاسی و چگونگی نیل به برقراری روابط دوجانبه مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های این پژوهش مشخص می سازد که راهکار بهبود مناسبات بین دو کشور، تکیه بر "اشتراکات و منافع مشترک" بجای اصرار بر اختلافات و پیگیری "نظام امنیت توافقی" یا دسته جمعی در خلیج فارس و "برقراری روابط سیاسی" بین دو کشور از طریق "مذاکره جامع و فراگیر" می باشد.

هدف پژوهش حاضر طراحی و تبیین الگوی یادگیری سازمانی در کارکنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی کشور می باشد. روش تحقیق حاضر، استراتژی تئوری داده بنیاد است. با توجه به هدف تحقیق، ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، مبانی نظری متغیر مورد نظر و مولفه های آن بررسی گردید و سپس از طریق مصاحبه، دیدگاه افراد جامعه آماری مورد نظر را مورد بررسی قرار داده و بر اساس آن پرسشنامه جدیدی متناسب با فرهنگ بومی طراحی می گردد . داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارNvivo  تحلیل و مولفه های مورد نظر شناسایی گردیده و از طریق تحلیل عاملی تاییدی سازه و زیر مولفه ها تایید گردید و در مرحله آخر صاحبنظران حوزه مدیریت مدل را از ابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار می دهند. جامعه آماری شامل مدیران پتروشیمی کشور، نخبگان حوزه یادگیری سازمانی پتروشیمی و کسانی که از فرآیندهای پتروشیمی و ساختار این مجموعه اطلاع داشتند، بود. نمونه آماری بر حسب اشباع نظری انتخاب شد. از روش نمونه گیری انتخابی هدفمند برای تست بخش کیفی استفاده شد تا به اشباع نظری برسیم. بر اساس نتایج، یادگیری سازمانی در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در 5 مقوله شرایط علی، بستر، مداخله گرها، راهبردها، و پیامدها مدلسازی شده است.

موضوع موازنه قوا در منطقه خاورمیانه از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر امنیت منطقه ای و بین المللی است. پس از تحولات ناشی از قیام های صورت گرفته در کشورهای عربی، نقش سیاسی کشورها در خاورمیانه با سرعت قابل توجهی در حال تغییر است. تحولات اخیر در کشورهای عربی،  فرصت ها و امکانات جدیدی را برای دگرگونی فضای سیاسی و امنیتی و تغییر موازنه قوا در خاورمیانه به وجود آورده است. خیزش های مردمی موجب دگرگونی اساسی در روندها،  فرایندها و معادلات قدرت در خاورمیانه شده است. اما هنوز فضای تحولات سیال بوده و نظام جدید موازنه قوا در خاورمیانه شکل نگرفته است. مفروض مقاله حاضر این است که محیط خاورمیانه بحرانی و تحت تأثیر سرنگونی دیکتاتورها در کشورهای عربی است. در این فضای بحرانی دو قالب گفتمانی در برابر یکدیگر وجود دارند که می توان آن ها را در قالب دو جبهه و دو گفتمان "قدرت" و "مقاومت" ترسیم کرد.  حوزه قدرت و هژمون با محوریت آمریکا و حوزه مقاومت و ایستادگی با محوریت جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته است. این دو گفتمان و همچنین نتایج و پیامدهای جنبش های عربی هستند که معادلات آینده قدرت در خاورمیانه را شکل خواهند داد. این مقاله تغییرات معادلات موازنه قوای منطقه ای در خاورمیانه را بررسی می کند. 

سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران مهم ترین و عالی ترین سند بالادستی و به منزله راهنما و سندی فرابخش برای تامین امنیت پایدار در کشور، تهیه برنامه های پنج ساله کشور و بودجه سالیانه دولت است. این سند تعیین کننده محورهای پیشرفت ایران و راهبرد امنیتی و سیاست خارجی کشور برای رسیدن به جایگاه اول منطقه ای در سال 1404 است. یکی از پیش شرط های تحقق چنین هدفی در اوضاع آشفته نظام بین المللی و نیز تحولات کشورهای خاورمیانه براثر بیداری اسلامی، نیل به وضعیت امنیت پایدار در جمهوری اسلامی ایران است. داشتن جامعه ای امن، باثبات، توسعه یافته و الهام بخش در افق 1404 از اهداف سند چشم انداز بیست ساله است. بدون تامین امنیت پایدار در برابر تهدیدهای متصور، امکان نیل به اهداف سند چشم انداز تقریباً غیر ممکن است. افزایش تهدیدهای بین المللی آمریکا و اسرائیل علیه ایران از ضرورت های تلاش برای رسیدن به امنیت پایدار در کشور است. ایفای نقش جایگاه اول منطقه ای بر اساس برنامه سند چشم انداز صرفاً در شرایطی امکان پذیر است که ایران اقدامات لازم را برای ایجاد تعادل، ثبات و همکاری های منطقه ای و بین المللی انجام دهد و امنیت پایدار را در کشور برقرار کند. در این مقاله ضمن بررسی و ارزیابی چیستی و مفهوم امنیت در سند چشم انداز 1404، موضوع امنیت پایدار ایران براساس الگوی سند چشم انداز بررسی می شود. اطلاعات مد نظر برای این پژوهش به شیوه کتابخانه ای جمع آوری شده است. با توجه به ماهیت موضوع و مولفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر پژوهش توصیفی تحلیلی است. به این منظور با روش تحلیل محتوای سند چشم انداز، شیوه های تحقق امنیت پایدار بررسی و احصا می شود. در این نوشتار، چشم انداز ایران به عنوان جامعه ای امن در سال 1404، مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که تعامل موثر و سازنده با ملت ها و دولت های جهان و نیز پیشرفت و توسعه اقتصادی مستمر پیش نیاز نیل به «امنیت پایدار» در افق 1404 است.

در نظام بین الملل فعلی، شورای امنیت سازمان ملل نقش بیشتری در مسائل و مناقشه ها جهانی پیدا کرده است و به عنوان یک متغیر مستقل، در سرنوشت کشورها و حاکمیت دولت ها تأثیرگذار است. از سال 2011 با شروع اعتراضات و خیزش گسترده مردم در کشورهای عربی و نقض گسترده حقوق بشر توسط حاکمان این کشورها در برخورد با مخالفان، به تدریج شورای امنیت نقش فعال تری برای خود در این نوع مسائل قائل شد. قذافی با کشتار مردم لیبی، بنیانگذار مداخله شورای امنیت در امور داخلی این کشور به دلیل نقض مکرر و نظام مند حقوق بشر شد. از سال 2011 برخی از دیکتاتورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در قفس آهنین رفتار خود گرفتار شده و هر واکنش تندی نسبت به مردم کشورشان با واکنش جامعه جهانی و به نیابت آن، با واکنش سریع و جدی شورای امنیت روبه رو می شود. هدف از این مقاله، بررسی چرایی و شیوه مداخله شورای امنیت و ناتو در بحران لیبی است. یکی از مهم ترین تغییرات در شیوه مدیریت جهانی، ارتباط تحولات لیبی با سیاست بین الملل است که در دو قطعنامه شورای امنیت علیه حکومت قذافی و پیامدهای آن تبلور یافته است. این مقاله همراهی و مداخله شورای امنیت و به تبع آن، بازیگران غربی و بین المللی را با قیام مردم لیبی از زوایای گوناگون بررسی می کند. همچنین رابطه بین صدور قطعنامه های شورای امنیت و فروپاشی رژیم قذافی را در کانون توجه خود قرار داده و دو قطعنامه صادر شده در جریان اعتراضات مردم لیبی علیه حاکم آن کشور را از زاویه تأثیر آن بر حاکمیت دولت لیبی مورد تجزیه و تحلیل محتوایی قرار می دهد.

جغرافیای سیاسی کشورهای پیرامون ایران، همیشه تاثیر مهمی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی، داشته اند. در طول دوره های مختلف، بسیاری از ائتلاف ها و پیمان های نظامی در فضاهای جغرافیایی اطراف ایران، شکل گرفته است. اهمیت ایران از نظر ژئوپلتیک، موجب شده تا هر نوع پیمان نظامی- امنیتی بر روابط ایران با سایر کشورها تاثیرگذار باشد. یکی از پیمان های مهم جهانی که در محیط جغرافیایی پیرامونی ایران ظرف 60 سال گذشته شکل گرفته است، پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) می باشد. انتظار می رفت که با انحلال پیمان ورشو، سازمان ناتو نیز رو به ضعف نهاده و در نهایت کنار گذاشته شود. ولی با تلاش های ایالات متحده، نه تنها چنین اتفاقی نیفتاد، بلکه حوزه ماموریت های ناتو و دامنه نفوذ آن گسترش یافته است. تغییر در ماموریت های گذشته ناتو و ایجاد وسعت سرزمینی و جغرافیایی برای ایفای نقش بیشتر پیمان آتلانتیک شمالی، پاسخ دولت آمریکا برای حفظ ناتو در مسیر برنامه های آتی ایالات متحده در سطح جهان بخصوص منطقه قفقاز و آسیای جنوب شرقی بوده است. می توان اهداف ناتو را در شرایط کنونی در مقولاتی نظیر تضعیف قدرت روسیه و از میان بردن زمینه های بازسازی اقتدار گذشته آن، تثبیت هژمونی و برتری آمریکا در حوزه نفوذ روسیه و همچنین تسلط بر منابع انرژی جستجو نمود. بر این اساس چهار حوزه جدید به عنوان وظایف ناتو از سوی اروپا و امریکا در حال پی گیری است: اهداف جدید ناتو برای گسترش به سمت جغرافیای سیاسی مناطق شرق و جنوب، واکنش دولت های دیگر نظیر روسیه، چین و ایران را برانگیخته است. حضور گسترده ناتو در فضای جغرافیایی کشورهایی مانند افغانستان و نیز شروع برخی مذاکرات همکاری میان ناتو و کشورهای جنوب خلیج فارس در اوایل سال 1387، واقعیتی مسلم و انکار ناپذیر می باشد. این وضعیت می تواند سناریوهای مختلفی را در حوزه امنیتی جغرافیای پیرامون ایران رقم بزند که قدر مسلم آن "" خطر و تهدید بودن "" حضور ناتو برای جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. بنابراین جمهوری اسلامی ایران می بایستی نسبت به مقاصد جدید این پیمان نظامی به اندازه کافی حساس بوده و طرح ها و برنامه های آن را زیر نظر داشته باشد. در این مقاله سعی می شود تا ضمن بررسی روند تشکیل ناتو، تاثیر توسعه و گسترش آن به حوزه های جغرافیایی پیرامون مرزهای ایران و نیز اثرات آن بر امنیت ملی کشور، بررسی و ارزیابی گردد.