سعید زنگنه شهرکی

سعید زنگنه شهرکی

مدرک تحصیلی: استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۸۰ مورد از کل ۹۱ مورد.
۶۱.

ارزیابی و تحلیل عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهری جزیره کیش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۸ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 1 - 22

کلیدواژه‌ها: ابعاد اجتماعی و فرهنگی اقتصادی توسعه پایدار جزیره کیش زیست پذیری شهری زیست محیطی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۳ تعداد دانلود : ۶۶۸
امروزه در ادبیات توسعه، بر مفهوم جدیدی از آن در برنامه ریزی شهری تکیه و تأکید می شود و آن مفهوم توسعه پایدار در سال های اخیر است. تحقق توسعه پایدار در گرو برنامه ریزی توسعه ای در همه ابعاد زندگی شهری است. برای رسیدن به توسعه شهری راهکارها و نظریه های مختلفی از قبیل پایداری، کیفیت زندگی، رشد هوشمند، نوشهرگرایی و زیست پذیری مطرح شده است. میزان زیست پذیری هر شهر رابطه مستقیمی با وجود خدمات شهری، تراکم جمعیت، هویت مکانی، وجود فضای سبز، وضعیت اقتصادی ساکنان و سهولت دسترسی به امکانات و زیرساخت های شهری دارد. براین اساس، شاخص ها و معیارهایی برای سنجش میزان زیست پذیری شهرها معرفی می شوند. هدف این پژوهش، شناسایی شاخص های تأثیرگذار در برنامه ریزی و توسعه شهری با رویکرد توسعه پایدار به منظور ارزیابی زیست پذیری جزیره کیش است. این پژوهش، توصیفی-تحلیلی و کاربردی است که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی حاصل از مصاحبه و پرکردن پرسشنامه انجام شده است. حجم نمونه این پژوهش 54 نفر از مسئولان و کارشناسان گردشگری، برنامه ریزی شهری و توسعه و عمران سازمان منطقه آزاد کیش و استادان و متخصصان سایر رشته های مرتبط با حوزه شهری و گردشگری را شامل می شود. نتایج به دست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون t تک نمونه ای محاسبه شده است. به منظور بررسی و مقایسه کیفیت شاخص های زیست پذیری در ابعاد سیاسی و مدیریتی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی از آزمون ANOVA استفاده شده است. نتایج نشان می دهد این آزمون در سطح اطمینان بالای ۹۵ درصد و (000/0 sig=) معنا دار است. به عبارتی می توان گفت حداقل میانگین یکی از ابعاد زیست پذیری با سایر ابعاد اختلاف معنا داری دارد. برای بررسی دقیق تر از آزمون تعقیبی دانکن استفاده شد. نتایج نشان می دهد ابعاد سیاسی، مدیریتی و ابعاد اقتصادی به ترتیب با میانگین های 79/2 و 93/2 با کمترین امتیاز و ابعاد زیست محیطی و ابعاد اجتماعی، فرهنگی با میانگین 19/3 و 22/3 در وضعیت مناسب تری از ابعاد مدیریتی و اقتصادی قرار گرفته اند؛ بدین معنا که کیش از نظر اجتماعی و زیست محیطی هنوز قابلیت زندگی دارد، اما از نظر مدیریتی و اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار ندارد. با توجه به منفی بودن اختلاف میانگین و توزیع فراوانی داده ها نتایج آزمون T نشان می دهد که درمجموع شاخص های زیست پذیری جزیره کیش در سطح مطلوبی نیستند.
۶۲.

بررسی نظری و تجربی شاخص های عدالت در سلامت شهری (مطالعه موردی: شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۵ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۵۳) 1011 - 1032
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۸۴
برنامه ریزی سلامت شهری، فرآیندی آگاهانه برای تأمین سلامت و تندرستی کامل جسمی، روانی و اجتماعی همه ساکنین شهر از طریق تعیین سیاست های سلامت محور، نظام مناسب برنامه ریزی سلامت شهری، بهبود تعیین کننده های اجتماعی، اقتصادی و محیط فیزیکی شهر است. هدف اصلی برنامه ریزی سلامت شهری دستیابی عادلانه همه ساکنین به سلامت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و همچنین دستیابی عادلانه به تعیین کننده های سلامت شهری می باشد. در این پژوهش به طور نظری و تجربی، عدالت در سلامت شهری، ابعاد، متغیرها و شاخص های آن بررسی گردید. پژوهش حاضر از جمله پژوهش های کاربردی-توسعه ای (از نظر هدف)، توصیفی-تحلیلی (از نظر ماهیت و روش انجام) و کمی (از نظر روش گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها) می باشد. این پژوهش دو هدف اصلی را دنبال می کند: 1- شناخت جامع ابعاد، متغیرها و شاخص های عدالت در سلامت شهری و 2- آزمون تجربی این شاخص ها در شهر بجنورد. برای گردآوری اطلاعات مربوط به هدف اول، از روش کتابخانه ای و برای گردآوری اطلاعات مربوط به هدف دوم، از روش کتابخانه ای و پیمایشی استفاده شد. تجزیه و تحلیل و نمایش داده ها نیز با مدل های AHP، Electre و نرم افزار Arc map انجام شده است. طبق نتایج نظری، شاخص های عدالت در سلامت شهری به دو گروه شاخص های تعیین کننده و شاخص های پیامد تقسیم شدند، هر یک ازین دو گروه دارای ابعاد، متغیرها و شاخص هایی هستند که در متن مقاله آورده شده است. طبق نتایج تجربی، شاخص های تعیین کننده عدالت در سلامت شهری در محله های مختلف شهر بجنورد دارای تفاوت بسیار زیاد هستند. به عبارت دیگر، افراد در محله های مختلف شهر بجنورد دسترسی ناعادلانه ای به تعیین کننده های سلامت شهری دارند.
۶۳.

تحلیل فضایی تغییرات اندازه شهر با میزان آسیب پذیری اجتماعی؛ مطالعه موردی: شهرهای با بیش از 10 هزار نفر جمعیت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۴) 1 - 22

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری اجتماعی اندازه شهر طبقات جمعیتی تحلیل عاملی شهرهای با بیش از 10 هزار نفر جمعیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۷ تعداد دانلود : ۵۵۲
طرح مسئله : امروزه بیشتر کشورهای جهان با گسترش پدیده شهرنشینی مواجهاند. در هر سیستم شهری، شهرهایی با اندازه های مختلف و کارکردها و مشخصات متفاوت وجود و هریک از این شهرها میزانی از آسیب پذیری اجتماعی را دارند. آسیب پذیری آنها بسته به سیستم های اجتماعی و اقتصادی متفاوت است و هرگونه تغییر در این سیستم ها آسیب پذیری اجتماعی را کاهش یا افزایش می دهد. هدف: پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی است که با روش توصیفی - تحلیلی مبتنی بر اطلاعات کتابخانه ای و آماری انجام شده است. روش: این پژوهش نخست با استفاده از روش تحلیل عاملی، میزان آسیب پذیری اجتماعی را در همه شهرهای با بیش از 10 هزار نفر جمعیت در ایران بررسی می کند. در این پژوهش تمام شهرها با توجه به جمعیتشان در 7 طبقه تقسیم بندی شدند و میزان آسیب پذیری در هر طبقه جمعیتی مشخص شد. در مرحله بعد رابطه اندازه شهر و میزان آسیب پذیری اجتماعی در قالب یک نمودار به نمایش درآمد. در گام بعدی نتایج به دست آمده با نرم افزار GIS به صورت تحلیل فضایی درآمد. نتایج: نتایج نشان داد معیار اجتماعی - اقتصادی بیشترین تأثیر را بر افزایش میزان آسیب پذیری اجتماعی دارد. پس از آن به ترتیب معیارهای امکانات و تسهیلات و کالبدی بیشترین تأثیر را بر افزایش آسیب پذیری اجتماعی داشته اند. همچنین با افزایش جمعیت، میزان آسیب پذیری اجتماعی نیز افزایش می یابد. با توجه به این موضوع که پرجمعیت ترین شهرهای ایران در قسمت های غربی و مرکزی آن هستند، همچنین مشخص شد آسیب پذیرترین شهرهای کشور نیز در قسمت غربی و مرکزی آن واقع شده اند. باید به این نکته توجه داشت که آسیب پذیری منتج از تمام عوامل مؤثر است؛ نمی توان این موضوع را به صورت تک بعدی و توجه صرف به یک معیار بررسی کرد و برای رسیدن به هدف کاهش آسیب پذیری، توجه به تمامی این معیارها ضروری است تا از بروز فاجعه انسانی در کشور جلوگیری شود.
۶۴.

بررسی و تحلیل متغیرهای حق به سلامت شهری (مطالعه موردی: شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۷ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 285 - 309

کلیدواژه‌ها: بجنورد حق به شهر سلامت شهری میکمک فازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۵۷۸
حق به سلامت یکی از اساسی ترین و مهم ترین حقوق شهروندان در شهر است که بسیاری از گزارش ها، منشورها، قوانین، رویکردها و نظریه های جهانی بر آن تأکید دارند. در حق به سلامت شهری تأکید می شود هرکس با هر ویژگی، نگرش و پایگاه اقتصادی-اجتماعی و در هر مکانی از شهر که زندگی می کند، حق به سلامت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و همچنین حق به عوامل تعیین کننده سلامت شهری اعم از امنیت و ایمنی، تغذیه مناسب، درآمد مناسب، شغل مناسب، مسکن مناسب، آب آشامیدنی سالم، پارک و فضای سبز، هوای پاک، پیاده روهای قابل پیاده روی، حمل ونقل عمومی، سازمان های پاسخگو، قوانین سلامت محور، فرهنگ سالم و... دارد. با توجه به اهمیت این موضوع، در پژوهش حاضر متغیرهای حق به سلامت شهری، شناسایی و تجزیه و تحلیل شدند. پژوهش حاضر نیمه بنیادی-کاربردی و توصیفی-تحلیلی است که گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات آن به صورت کیفی-کمی صورت گرفت. گردآوری داده ها و اطلاعات به کمک روش های کتابخانه ای و پیمایشی (مصاحبه) و تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات با استفاده از نرم افزار میک مک فازی انجام شد. براساس نتایج، 57 متغیر حق به سلامت شهری شناسایی شدند. این متغیرها در مرحله انتخاب نهایی که به روش مصاحبه دلفی انجام شد به 31 متغیر کاهش یافتند. براساس نتایج تجزیه و تحلیل اثرات که با نرم افزار میک مک فازی انجام شد، متغیرهای درآمد مناسب، آموزش و اطلاعات، عدالت اجتماعی، سلامت اجتماعی، قوانین و سیاست ها، فرهنگ سالم، محیط فیزیکی سالم، سلامت روان، همکاری بین بخشی و شرایط کاری مناسب به ترتیب تأثیرگذارترین متغیرها به شمار می آیند. همچنین متغیرهای سلامت اجتماعی، مشارکت در سلامت، عدالت اجتماعی، سلامت روان، سرمایه اجتماعی، امنیت و ایمنی، سلامت جسم، فرهنگ سالم و محیط فیزیکی سالم، به ترتیب تأثیرپذیرترین متغیرهای حق به سلامت شهری محسوب می شوند. براساس نتایج پژوهش، توجه اساسی به متغیرهای تأثیرگذار نقش بسزایی در تحقق و پایداری حق به سلامت شهری دارد.
۶۵.

تحلیل فضایی سرزندگی در فضاهای شهری مطالعه موردی پیاده راه 17 شهریور تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۲ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 107 - 124

کلیدواژه‌ها: پیاده روی سرزندگی کالبدی - فضایی پیاده راه 17 شهریور تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۱۲۲۷
تقویت و گسترش فضاهای عمومی شهری، فعال، پویا و سرزنده به عنوان یکی از اهداف راهبردی ارتقای کیفیت محیط مصنوع شهری موردتوجه برنامه ریزان شهری قرارگرفته است. سرزنده ساختن حیات شهری مستلزم انسانی کردن و بعد انسانی دادن به آن است. هدف این مقاله تحلیل وضعیت کالبدی- فضایی پیاده راه 17 شهریور تهران به منظور ایجاد محیطی سرزنده جهت جذب جمعیت و گذران اوقات فراغت است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. شاخص ها و داده های مورداستفاده به شیوه اسنادی و برداشت میدانی محیط جمع آوری شده است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Arc GIS انجام شده است. تحلیل ها نشان می دهد بیش از نیمی از مساحت محدوده را کاربری های نامناسب برای پیاده روی و فراغت تشکیل می دهد و نزدیک به 65 درصد فعالیت های ارائه شده در محدوده جاذب جمعیت نیستند، همچنین وضعیت دسترسی به محدوده با حمل ونقل عمومی و خصوصی مناسب ارزیابی شده است. اکثر افرادی که در محدوده بودند از مناطق هم جوار آمدند و افراد کمتری از مناطق شمالی و غربی به محدوده آمدند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است برنامه ریزی و طراحی محیط ساخته شده نقش بسزایی در گسترش پیاده روی دارد، زیرا در قسمت های شمالی محدوده با توجه به اینکه کاربری ها و فعالیت های متنوع و منعطف تری نسبت به بخش های میانی و جنوبی دارد، تراکم جمعیت بیشتر و عابران پیاده بیشتری در آن بخش تردد می کنند و دیگر اینکه برای افزایش قابلیت پیاده روی و سرزندگی محیط علاوه بر محدودیت دسترسی اتومبیل باید به ساختار محیط و کالبد آن هم توجه شود.
۶۶.

ارزیابی فضایی عوامل تأثیرگذار بر آسیب پذیری اجتماعی شهرهای ساحلی (مطالعه موردی: شهرهای استان بوشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۵) 109-127

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری اجتماعی شهرهای بالای 10 هزار نفر مدل تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی تحلیل عاملی بوشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۲ تعداد دانلود : ۴۹۴
تبیین موضوع: امروزه مناطق ساحلی و شهرهای واقع در آن به عنوان مهم ترین اجزا و عناصر تشکیل دهنده نظام شهری محسوب می گردند. شهرهای ساحلی همواره در معرض آسیب های ناشی از مخاطرات محیطی و انسانی قرار دارند و بی توجهی به آن ها، مشکل ساز خواهد بود. روش: تحقیق حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی است که مبتنی بر اطلاعات کتابخانه ای و آماری انجام گرفته است. ابتدا عوامل مؤثر بر میزان آسیب پذیری اجتماعی شهرها مشخص گردید و سپس تمام شهرهای مورد در گروه های همگن طبقه بندی شدند و از طریق مدل GWR مورد ارزیابی فضایی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که به ترتیب عوامل عدم دسترسی به منابع انرژی و سوخت، اجتماعی، کالبدی، اقتصادی، جمعیت وابسته، عدم دسترسی به منابع آب آشامیدنی سالم و شناوری جمعیت دارای بیشترین تأثیر بر آسیب پذیری اجتماعی شهرهای مورد مطالعه بودند. همچنین نتایج مدل تحلیل خوشه ای مشخص نمود که شهرها در پنج خوشه طبقه بندی می شوند. نتایج: می توان گفت که عوامل به دست آمده تقریبا تمام دلایل زیربنایی آسیب پذیری اجتماعی را پوشش می دهد. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده باید بیشترین سرمایه گذاری برای رفع مشکل آسیب پذیری در زمینه عدم دسترسی به انرژی و منابع سوخت صورت پذیرد، زیرا آسیب پذیری خانوارها بیشتر در این زمینه است. همچنین به دلیل وضعیت اجتماعی – اقتصادی مشابه خانوارهای شهرهای استان بوشهر، میزان آسیب پذیری اجتماعی اکثر شهرهای این استان نزدیک به هم می باشد. در نهایت می توان این گونه نتیجه گیری کرد به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در شهرهای ساحلی و همچنین وقوع مخاطرات طبیعی پر تعداد در این ناحیه، افراد ساکن این شهرها آسیب پذیری اجتماعی زیادی دارند.
۶۷.

طراحی اقلیمی و جهت گیری بهینه مساکن مطالعه موردی: شهر قائم شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۶ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۹ 73 - 93

کلیدواژه‌ها: انرژی خورشید جهت ساختمان روش کسینوس شهر قائم شهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۸۲
در سال های اخیر مصرف زیاد سوخت های فسیلی و پیامدهای ناشی از آن شهرها را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده است. یکی از راهکارهایی که در این زمینه ارائه شده است، طراحی اقلیمی ساختمان ها است. اگر ساختمان ها مطابق با عوامل اقلیمی احداث شوند نیاز به مصرف سوخت های فسیلی به حداقل خواهد رسید. بنابراین ساختمان ها باید به گونه ای باشند که در دوره سرد بیشترین و در دوره گرم حداقل انرژی را دریافت دارند. تحقیق پیش رو، به منظور تعیین مناسب ترین جهت برای احداث ساختمان از اطلاعات اقلیمی ایستگاه سینوپتیک شهرستان قائم شهر در دوره آماری (1363-1384) بهره می گیرد. از طریق روش محاسباتی قانون کسینوس میزان انرژی تابشی بر سطوح قائم در جهات مختلف ساختمان برای 5 نمونه موردی محاسبه گردید. شهرک نساجی (48/3 درجه انحراف به صورت شمال شرق-جنوب غرب) به دلیل دریافت حداقل انرژی در فصل گرم و حداکثر انرژی در فصل سرد به عنوان مناسب ترین جهت قراگیری مشخص شد. سایر موارد به ترتیب، بافت قدیم کوچکسرا، شهرک نیکان، شهرک فرهنگ شهر و بخش دوم شهرک نساجی (17/39 درجه انحراف به صورت شمال غرب-جنوب شرق) تشخص داده شدند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، بهترین جهت به منظور احداث بنا در شهر قائم شهر با توجه به میزان تابش دریافتی، 5 درجه انحراف از سمت جنوب به سمت شرق یا غرب است.
۶۸.

ارزیابی طرح مدیریت ناحیه محوری مبتنی بر معیارهای شهرداری الکترونیک با مدل ویکور (مطالعه موردی: منطقه 6 و 15 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۷ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 39 - 59

کلیدواژه‌ها: شهر الکترونیک شهرداری الکترونیک طرح مدیریت ناحیه محوری مدل ویکور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۴۹۷
در سال های اخیر، شهرداری تهران به تهیه و اجرای طرح هایی در ابعاد محله و ناحیه پرداخته است تا امکانات شهری راحت تر در اختیار شهروندان قرار بگیرد. یکی از مهم ترین این طرح ها، طرح مدیریت ناحیه محوری شهرداری تهران است. زمانی که این طرح اجرا شد (1387)، استقرار شهرداری الکترونیک از اهداف آن بود. درواقع ناحیه محوری مهم ترین طرح مدیریت پایین به بالا، تمرکززدا و مشارکتی است که برای رفع نابسامانی ها و مشکلات توسعه اجتماعی و فضایی شهر تهران طرح ریزی شد. هدف مقاله کاربردی حاضر ارزیابی طرح مدیریت ناحیه محوری مبتنی بر معیارهای شهرداری الکترونیک با مدل ویکور است. در تجزیه و تحلیل داده های پژوهش به منظور شناسایی شاخص های مهم از روش دلفی فازی و نظر خبرگان استفاده شد. سپس بررسی شاخص های پژوهش از نظر اهمیت و تأثیر، به کمک تحلیل مسیر و تحلیل عاملی تأییدی و معادلات ساختاری صورت گرفت و مدل مفهومی این مقاله ارائه شد. با استفاده از مدل ویکور، نواحی شهرداری مناطق 6 و 15 از نظر شاخص های پژوهش رتبه بندی و مقایسه شدند. تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزارهای آماری SPSS، SPLS و ترسیم نقشه ها در نرم افزار ArcMap صورت گرفت. نتایج تحلیل براساس مدل ویکور نشان می دهد وضعیت نواحی منطقه 6 از منطقه 15 بهتر است و بالاترین رتبه ها برای نواحی 1 و 5 شهرداری منطقه 6 با امتیاز Q 957/0 و 1000 است. همچنین با استفاده از SPLS در این پژوهش، برازش مناسب مدل های اندازه گیری در سطح نمونه مورد مطالعه تأیید شد؛ بنابراین پیشنهاد می شود به منظور ارتقای یکسان همه ابعاد (منابع انسانی، اقتصادی، جغرافیایی و...) مدیریت همه جانبه شهرداری ناحیه عملی شود که تحقق این مهم مستلزم تعاملات دائمی، کارآمد و مستمر با نهادهای بالادستی و پایین دستی است.
۶۹.

ارزیابی تأثیرات اجتماعی پیاده راه ها بر شهروندان در بافت های قدیمی (مطالعه موردی: پیاده راه خیام جنوبی شهر ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۶ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 237 - 264

کلیدواژه‌ها: ارزیابی تأثیر اجتماعی (اتا) بافت قدیمی پیادهراه شهری خیام جنوبی مدل معادلات ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۵۴۴
در دهه های اخیر در بسیاری از شهرهای جهان، تلاش هایی برای بهبود شرایط زندگی در بافت مرکزی صورت گرفته است. یکی از رویکردهای کارآمد در این زمینه، پیاده راه سازی است که به عنوان پروژه ای توسعه ای، نیازمند بررسی و تحلیل از ابعاد مختلف است؛ بنابراین، ارزیابی تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی پیاده راه ها، یاری کننده برنامه ریزان و مدیران شهری برای تهیه و اجرای منطقی و صحیح این پروژه هاست. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تأثیر پذیری اجتماعی شهروندان از پیاده راه خیام جنوبی شهر ارومیه در بافت قدیمی و مرکزی است. روش پژوهش، ارزیابی پس از اجراست که در چارچوب روش های تحلیلی قرار دارد. برای گردآوری داده ها از روش های اسنادی و پیمایشی استفاده شد. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار G Power با احتمال برگشت ناپذیری، با توجه به نامشخص بودن تعداد مراجعه کنندگان به پیاده راه و با درنظرگرفتن جمعیت حوزه فراگیر، 300 نفر برآورد شد. انتخاب نمونه ها به شیوه نمونه گیری تصادفی انجام گرفت و تحلیل داده ها با مدل معادلات ساختاری در نرم افزار لیزرل انجام شد. براساس نتایج تحلیل تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم هریک از شاخص ها و متغیرها، شاخص های عدالت اجتماعی، سرمایه اجتماعی و ایمنی و امنیت در پیاده راه خیام جنوبی، با کمبودها و موانع زیادی مواجه است، اما شاخص های تعاملات اجتماعی، هویت شهروندی و مشارکت شهروندان وضعیت نسبتاً مناسبی دارد. به عبارت دیگر، تأثیرات اجتماعی پیاده راه خیام در زمینه مشارکت و ارتقای تعاملات اجتماعی بر شهروندان مثبت است.
۷۰.

تحلیلی بر نقش رشد هوشمند شهری در تقویت هویت محله ای (مورد شناسی: محلات ناحیه 5 و 6 منطقه 2 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۹ 201 - 214

کلیدواژه‌ها: هویت محله ای رشد هوشمند مدل وایکور منطقه 2 شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۵ تعداد دانلود : ۷۵۷
در گذشته های نه چندان دور، واحدهای محله ای در شهرها، هویت بخش و القاءکننده حس تعلق مکانی به ساکنان خود بودند؛ اما به موازات توسعه کالبدی لجام گسیخته و مبتنی بر اهداف صرف کالبدی و اقتصادی، به تدریج مرزهای کالبدی محله از بین رفته و آن را از عنصر هویت بخشی تهی کرده است. یکی از اهداف اجتماعی رشد هوشمند شهری، تقویت تعاملات اجتماعی و افزایش حس تعلق و وابستگی به مکان در واحدهای محله ای است. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر رشد هوشمند شهری در تقویت هویت محله ای انجام شده است. محدوده مورد مطالعه، چهار محله تیموری، دریان نو، توحید و طرشت در منطقه 2 شهر تهران است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و داده های موردنیاز به دو طریق پیمایشی (پرسشنامه) و اسنادی گردآوری شده اند. بدین ترتیب ابتدا نمونه ای با حجم 383 نفر از بین ساکنان چهار محله به صورت تصادفی انتخاب شده، سپس داده های پرسشنامه ای با استفاده از آزمون های آماری و با به کارگیری نرم افزار SPSS  مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. همچنین 32 شاخص مرتبط با رشد هوشمند که ازطریق آمارهای رسمی جمع آوری شده، با استفاده از مدلVICORE محاسبه و تحلیل شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که درمجموع میانگین نمره هویت محله ای در حد متوسط و نمره کیفیت محیطی (رشد هوشمند) در سطحی کمتر از حد متوسط قرار دارد. از بین محلات مورد پژوهش، فقط محله تیموری با میانگین 3.26 بیش از حد متوسط و سه محله دیگر کمتر از حد متوسط قرار می گیرند. نتایج به دست آمده از مدل وایکور نیز حاکی از برتری محله تیموری در شاخص های رشد هوشمند است. از دیگر نتایج این تحقیق، وجود رابطه معنی دار مثبت بین میانگین نمره رشد هوشمند و هویت محله ای است.
۷۱.

تبیین الگوی مطلوب شهر خلاق برای کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر پایدار دوره ۱ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 123 - 137

کلیدواژه‌ها: شهر خلاق طبقه خلاق صنایع خلاق گردشگری خلاق شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۹ تعداد دانلود : ۴۰۰
با در نظر گرفتن مفاهیمی همچون اقتصاد خلاق، صنایع خلاق، محیط خلاق، طبقه خلاق و شهر خلاق و ارائه این مفاهیم توسط سیاست گذاران و مشاوران آن ها، عصر حاضر در حال یک گذار اقتصادی-اجتماعی است. گذاری که در آن خلاقیت موتور محرکه ی رشد اقتصاد شهری، منطقه ای و ملی است هدف تحقیق حاضر تدوین الگوی مطلوب شهر خلاق برای کلان شهر تهران است. در این تحقیق جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای- اسنادی و پیمایشی بوده است. تعداد نمونه ها نیز 15 نفر به صورت غیر تصادفی هدفمند از جامعه آماری پژوهشگران شهر خلاق انتخاب و از روش دلفی در قالب نظرات خبرگان جهت تدوین الگوی موردنظر استفاده گردیده است. حاصل نظرات خبرگان 63 شاخص در 5 مؤلفه سرمایه انسانی و طبقه خلاق، امکانات محیطی، تنوع و تسامح، فناوری، تحقیق و توسعه و جهانی شدن جهت حرکت تهران به سمت شهر خلاق استخراج گردید. همچنین حاصل از نتایج تحقیق و تلخیص و تدقیق آن ها سه راهبرد "طبقه خلاق"، "صنایع خلاق و دانش بنیان" و "گردشگری خلاق" جهت تحقق شهر خلاق در تهران شناسایی و استخراج گردید. درزمینه راهبرد طبقه خلاق تأکید بر پروش، حفظ و جذب این نیرو است اما اولویت با حفظ و نگهداری این سرمایه انسانی خلاق و نوآور است. راهبرد صنایع خلاق و دانش بنیان به دنبال افزایش سهم اقتصادی این صنایع است. همچنین در راهبرد گردشگری خلاق، تأکید بر حداکثر جذب گردشگران داخلی و خارجی است. دستیابی به سه راهبرد مذکور نیز از طریق 5 مؤلفه سرمایه انسانی و طبقه خلاق، امکانات محیطی، تنوع و تسامح، فناوری، تحقیق و توسعه و جهانی شدن و زیر شاخص های مربوط به آن ها است که تأثیری مستقیم در تحقق سه راهبرد مذکور دارند و هر یک از آن ها نیز بر یکدیگر تأثیر و تأثر متقابل دارند.
۷۲.

بررسی تاثیر بازار زمین و عملکرد اقتصادی مسکن بر احساس امنیت سکنه در شهرهای جدید. نمونه موردی: شهر جدید صدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸ 33 - 50

کلیدواژه‌ها: احساس امنیت اقتصاد شهری بازار املاک مسکن شهر جدید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۸۷
شهرهای جدید ایران با داشتن ضعف های زیاد در مراحل مختلف برنامه ریزی و اجرا، هرروزه سکنه ی خود را با چالش های بسیار روبرو می کنند؛ چالش هایی که در بیشتر موارد تبدیل به مشکل شده و زندگی را برای سکنه ی این شهرها دشوار کرده است. یکی از این مشکل ها پایین بودن احساس امنیت در بین سکنه ی این شهرها است. ازآن جهت که احساس امنیت بسترساز افزایش کیفیت زندگی است، نبود احساس امنیت نیز باعث کاهش کیفیت زندگی می شود، ضرورت بهبود شرایط زندگی برای سکنه ی شهرهای جدید، هدف این پژوهش را شکل می دهد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر یکی از جنبه های اصلی اقتصاد شهری یعنی بازار زمین و عملکرد اقتصادی مسکن بر احساس امنیت سکنه در شهرهای جدید است. روش تحقیق مورداستفاده توصیفی است که ضمن به کارگیری اسناد و مدارک، از پرسشنامه نیز استفاده شده است. جامعه آماری موردبررسی شامل تمام سکنه ی 15 سال به بالای صدرا بود که بر طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 برابر بود با 29952 نفر و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه برای مطالعه با احتساب 5 درصد خطا برابر با 380 نفر به دست آمد. نتیجه ی به دست آمده از پرسشنامه ها گویای این امر بود که عدم توجه و برنامه ریزی در رابطه با این بخش اقتصادی باعث شده سوداگران به سمت این شهر هجوم آورند و باوجود گذشت بیش از دو دهه از آغاز تأسیس این شهر ساخت وساز همچنان بسیار زیاد و پراکنده است که درنتیجه ی این شرایط، شهر به صورت کارگاه ساختمانی عظیمی درآمده است. این کارگاه عظیم با زمین های خالی بسیار، خیابان های خلوت، نبود احساس تعلق مناسب و وجود سکنه ی موقت مانند کارگران فصلی باعث کاهش احساس امنیت بین سکنه ی خود شده است.
۷۳.

شبیه سازی رشد و توسعه کالبدی شهرها با بکارگیری مدل سلول های خودکار فازی(FCA) مطالعه موردی: شهر اهواز(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال هفتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 77 - 92

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار ردپای بوم شناختی شهر تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۴۱۶
استفاده از مدلهای کمی برای شبیه سازی رشد و توسعه فیزیکی شهرها به واسطه وجود عوامل مختلف و پیچیدگی ذاتی محیط شهری همواره با چالش ها و عدم قطعیت هایی همراه است.پژوهش حاضر مدلی از توسعه شهری را بر مبنای اصول سلول های خودکار و رهیافت منطق فازی ارائه نموده است.دراین راستا ابتدا مهمترین شاخص های مؤثر بر رشدشهری و ساختار شبکه ای شاخص ها باروش دیماتل بدست آمده،سپس باکمک ساختار تهیه شده وزن هر شاخص با روش فرآیند تحلیل شبکه (ANP) محاسبه شده است.برای شبیه سازی رشد شهری در محدوده مورد مطالعه(شهر اهواز) برای سال 2020 از 3 تصویر ماهواره ای مربوط به سال های 2003، 2007 و 2013 استفاده شده است.بعد از انجام عملیات پیش پردازش، طبقه بندی تصاویر برای هر سه دوره باروش حداکثر شباهت صورت گرفته است.برای بررسی صحت نقشه ها در دو مرحله از شاخص کاپا استفاده شده،ابتدا نقشه های سال های مبدا طبقه بندی و صحت آنها با واقعیت بررسی شد و پس آن برای شبیه سازی نقشه سال های دیگراقدام شده است و مجددا صحت ارزیابی شده است.از آنجا که میزان صحت مدل برای دوره های دارای نقشه واقعیت قابل قبول ارزیابی شد، بنابراین برای شبیه سازی رشد شهری سال 2020 مدل رگرسیون خطی و ماتریس احتمالات تبدیل مورد استفاده قرار گرفته است.نتایج تحقیق نشان دهنده صحت قابل قبول مدل ارائه شده می باشد.همچنین مدل بکارگرفته شده در شبیه سازی شهری از واقع بینی بیشتری نسبت به مدل کلاسیک CA برخوردار بوده است.درسطح محدوده مورد مطالعه نیز نتایج گواه آن است که رشد و توسعه شهر اهواز در دوره های مختلف درجهت خاصی توسعه نیافته بلکه کاملا جسته و گریخته و درتمامی جهات صورت گرفته است.
۷۴.

ارزیابی زمین های بایر به منظور توسعه میان افزا . نمونه موردی: شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 163 - 182

کلیدواژه‌ها: توسعه میان افزا زمین های بایر شهر پایدار شهراهواز تکنیک های تصمیم گیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۲۲۲
توسعه میان افزا یکی از رویکردهای اصلی در مقابله با پدیده پراکنش و رشد افقی شهرها می باشد.یکی از اصلی ترین حوزه هایی که در توسعه میان افزای شهر به آن توجه می شود زمین های بایر و بلا استفاده در محدوده شهر می باشد.توجه به ظرفیت بالای زمین های بایر در شهر می تواند راه ما را در رسیدن به شهری پایدار هموار کند. بنابراین در این پژوهش، هدف، ارزیابی زمین های بایر جهت توسعه میان افزا براساس متغیرهای تاثیرگذار بر توسعه شهری در شهر اهواز می باشد. تحقیق از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. ابتدا معیارهای مناسب موضوع انتخاب گردید و در محیط ArcGIS لایه های مناسب با استفاده از نرمال سازی فازی و توابع مناسب، نرمال سازی شده اند. جهت تخصیص وزن به لایه ها از دو مدل دیمتل وANP استفاده شد بدین ترتیب که روابط معیارها با استفاده از مدل دیمتل در محیط نرم افزار Excel و Matlab مشخص گردید سپس با تعیین روابط، وزن شاخصها با روش ANP محاسبه گردید و در لایه های موردنظر ضرب شده و از تکنیک تاپسیس جهت تلفیق نقشه ها در محیط ArcGIS استفاده شد و نقشه نهایی اولویت بندی زمین های بایر به منظور توسعه میان افزا ارائه شده است. اولویت اول زمین های بایر با مساحت 368هکتار و اولویت های دوم تا پنجم به ترتیب 1659هکتار،1470هکتار، 530هکتار و 1745هکتار می باشد. اولویت بندی زمین های بایر در مناطق 7گانه شهر اهواز براساس مساحت به این ترتیب می باشد که در منطقه یک اولویت اول 16هکتار، در منطقه دو اولویت اول 25هکتار در منطقه سه اولویت اول 124هکتار، در منطقه چهار، اولویت اول 93هکتار، در منطقه شش، 99هکتار، در منطقه هفت، اولویت اول 99هکتار، در منطقه هشت، اولویت اول 148هکتار می باشد.
۷۵.

سنجش الگوی پراکنده رویی و شناسایی حوزه های عمل توسعه درونی شهر (نمونه موردی: شهر اهواز)

نویسنده:
منبع: مطالعات محیطی هفت حصار سال پنجم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱۷ ۴۵-۶۲

کلیدواژه‌ها: تغییرات فضایی–کالبدی الگوی پراکنده رویی توسعه درون زا شهر اهواز آمار فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۳۳۴
هدف از این پژوهش سنجش الگوی پراکنده رویی و شناسایی حوزه های عمل توسعه درون زا در شهر اهواز می باشد. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع اسنادی و کتابخانه ای است. جهت سنجش پراکنده رویی در شهر اهواز ابتدا با استفاده از داده های مربوط به مساحت و جمعیت در دوره های اخیر و پردازش آن ها، تغییرات فضایی- کالبدی شهر نشان داده شد. با استفاده از آمار فضایی (موران I،G عمومی (خوشه بندی زیاد/کم)، موران محلی، تحلیل لکه های داغ) نحوه پراکنش جمعیت بررسی گردید. بخش دوم پژوهش که مربوط به شناسایی حوزه های عمل توسعه درون زای در شهر اهواز بود با استفاده از داده های کاربری اراضی شهر اهواز بررسی گردید. نتایج آمار و مدل ها نشان داد که شهر اهواز از دهه 1335 تا زمان حاضر تغییرات فضایی –کالبدی وسیعی داشته است که منجر به شکل گیری الگوی پراکنده رویی در شهر شده است. همچنین بافت هایی که جهت توسعه درون زای شهر شناسایی شد شامل بافت فرسوده، بافت مخروبه، بافت حاشیه نشین، اراضی بایر و بافت های ناکارآمد شهری به ترتیب با مساحت 1101.96، 68.59، 2051، 5773.11،2323.03 و به تفکیک بافت های ناکارآمد شهری (کاربری های فرا شهری) شامل اراضی نظامی، زندان ها؛ اراضی صنعتی، قبرستان ها، اراضی انبار و پایانه به ترتیب دارای مساحت 543.84، 7.23، 1463.21، 5.87، 302.85 می باشد.
۷۶.

تحلیل نقش پیاده راه های شهری در ارتقای سرزندگی فضاهای شهری (مطالعه موردی: پیاده راه 17 شهریور، تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۴ تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: شهر تهران سرزندگی فضاهای عمومی پیاده راه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴۰ تعداد دانلود : ۱۴۹۴
در دهه های اخیر به دنبال گسترش بی رویة شهرها و اهمیت و نقش روزافزون اتومبیل در شهر، به تدریج نقش عابر پیاده در فضاهای شهری کم رنگ شده است. این امر موجب کاهش سرزندگی فضاهای عمومی و کاهش فضایی مناسب برای تعاملات اجتماعی در شهر شده است. به دنبال ایجاد سرزندگی بیشتر و تبدیل سکونتگاه های شهری به شهرهای انسان محور، بسیاری از شهرها فضاهای بدون وسیلة نقلیه ای به نام «پیاده راه» ساختند. پژوهش حاضر به دنبال تحلیل نقش پیاده راه 17 شهریور به منزلة فضای عمومی در سرزندگی فضای شهری است. برای جمع آوری داده ها و تجزیه وتحلیل آن ها روش توصیفی- تحلیلی به کار گرفته شد. جامعة آماری تحقیق تمام افرادی است که در محدودة پیاده راه حضور دارند. پس از انتخاب نمونه تعداد 289 پرسشنامه در محدودة پیاده راه و در میان کسبة محلی، ساکنان اطراف و بازدیدکنندگان از فضا توزیع و نتایج آن با استفاده از نرم افزار SPLS تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان می دهد پیاده راه 17 شهریور با توجه به کارکرد و ساختار کنونی خود نتوانسته موجب سرزندگی محیط شود و در ایجاد فضایی برای تداوم حضور عابران و فعالیت های انسانی ناموفق بوده است، زیرا میزان اثرگذاری هر کدام از ابعاد پیاده راه به حدی نبوده است که در کنار سایر عوامل بتواند موجب سرزندگی محیط شود. در بین ابعاد پیاده راه دسترسی با ضریب 226/0 بیشترین اهمیت را در سرزندگی داشته است. اما وضعیت سایر شاخص ها ازجمله کیفیت کالبدی با وزن 186/0 و امنیت اجتماعی با 189/0 در محدودة پیاده راه نامناسب است. در بین ابعاد سرزندگی هم تعامل و حس مکان با وزن 178/0 و ایمنی و امنیت با وزن 177/0 نسبت به سایر شاخص ها در وضعیت بهتری قراردارد و ابعاد تنوع و جذابیت محیط با وزن 153/0 و برد و دامنة پیاده راه با وزن 155/0 نامناسب است.
۷۷.

تحلیل قابلیت ها و جایگاه شهر تهران ازنظر تحقق مفهوم شهر خلاق در مقایسه با سایر شهرهای دنیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه فضای شهری سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: شهر تهران شهر خلاق شاخص شهر خلاق پرورش و حفظ شهروندان خلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲۵ تعداد دانلود : ۷۷۵
هدف این پژوهش سنجش میزان تحقق مفهوم شهر خلاق در کلان شهر تهران است. این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی-توسعه ای و روش انجام آن توصیفی-تحلیلی است. برای گردآوری آمار از روش اسنادی- کتابخانه ای استفاده شده است. برای سنجش میزان تحقق مفهوم شهر خلاق از ۳۹ شاخص از شاخص های شهر خلاق در قالب ۵ معیار کلی (فرهنگی-هنری و جاذبه های خلاق، سرمایه انسانی و تحقیق، جهانی شدن، فناوری، تنوع و تاب آوری) استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که شهر تهران علی رغم پتانسیل های فراوان در مقایسه با شهر های مورد مطالعه با ضریب (Q) ۹۵۷/۰، در رتبه آخر قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل یافته ها نشان داد که در ۳۹ شاخص بررسی شده، تهران تنها در شاخص تعداد افراد در سن ۱۴-۲۵ جایگاه بهتری از سایر شهرها دارد اما در اکثر شاخص ها به ویژه در امکانات گردشگری برای گردشگران بین المللی، درصد افراد شاغل در فعالیت های تحقیق و توسعه، درصد کاربران اینترنت و اینترنت با سرعت بالا، درصد افراد خارجی ساکن در شهر، آزادی و سانسور مطبوعات، ضریب جینی، مشارکت در انتخابات گذشته وضعیت مناسبی ندارد. مهم ترین رویکردی که شهر تهران برای تحقق شهر خلاق می تواند به کار گیرد، اول بهبود محیط شهری خلاق در راستای پرورش شهروندان خلاق، دوم حفظ و جذب طبقه خلاق و شهروندان خلاق است.
۷۸.

تأثیر مؤلفه های انسانی بر پراکنش افقی شهر سنندج با تأکید بر اسکان غیررسمی و روستاهای پیراشهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۲۷)

کلیدواژه‌ها: شهر سنندج پراکنش افقی شهر روستاهای پیراشهری بافت فرسوده حاشیه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۴ تعداد دانلود : ۹۲۹
پراکنش افقی یا همان رشد و گسترش کالبدی سریع شهرها در فضای پیرامون، پدیده ای است که امروزه بسیاری از شهرهای ایران آن را تجربه می کنند. مؤلفه ها و علل مختلفی در بروز این پدیده تأثیر دارند. در این پژوهش مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر گسترش افقی شهر سنندج، به ویژه نقش محله های حاشیه ای و روستاهای نزدیک این شهر به دلیل جمعیت پذیری زیاد مهاجرین، مطالعه شده است. هدف از این پژوهش نمایان کردن نقش تحولات اجتماعی ازجمله اصلاحات ارضی و مدیریت شهری در افزایش مهاجرت و گسترش فیزیکی شهر از طریق پیدایش محله های حاشیه ای و پیوستن روستاهای اطراف به شهر سنندج است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است و از تصاویر سنجنده TM و OLI ماهواره های Landsat 5 و 8 استفاده شده است. سپس با استفاده از نرم افزار ArcGIS این تصاویر تجزیه وتحلیل شدند. درنتیجه مشخص شد که جمعیت عظیم اسکان یافته ناشی از مهاجرت، به خصوص در دهه 55 تا 65، موجب به وجودآمدن سیزده محله حاشیه نشین با وسعت 536 هکتار و سرازیرشدن جمعیت مهاجر موجب پیوستن ده روستای پیراشهری در محدوده شهر سنندج شده که از مهم ترین عوامل پراکنش افقی شهر سنندج در چهار دهه اخیر بوده است. همچنین تعداد زیادی روستا در اطراف این شهر هستند که در ادامه رشد و گسترش سریع شهر، چنان چه برنامه ای برای آن ها اندیشیده نشود، با شهر سنندج ادغام خواهند شد و شهری پراکنده با بافتی غیرمسنجم و غیرمتصل را فراهم خواهند آورد.
۷۹.

بررسی تأثیر برنامه های دولت بر گسترش افقی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی تابستان ۱۳۹۴ شماره ۵۲

کلیدواژه‌ها: شهر تهران شکل شهر گسترش افقی برنامه های دولت

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری جغرافیای توسعه
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری مدیریت شهری
تعداد بازدید : ۱۲۶۱ تعداد دانلود : ۶۹۱
اگر توسعه پایدار شهری را کارآمدی اقتصادی، عدالت اجتماعی و حفظ محیط زیست بدانیم یکی از پیش شرط های مهم تحقق آن، بهینه سازی انواع بهره گیری از زمین شهری است که در غیر این صورت شهرها دچار پدیده گسترش افقی و یا گسترش بی رویه می شوند. تاکنون مدل های مختلفی برای شناخت شکل شهر و سنجش میزان پراکنش آن ارائه شده است. این تحقیق سعی بر آن دارد تا از طریق مدل های مختلف مانند تحلیل زمانی تراکم شهری، روش توزیع چارکی، درجه توزیع متعادل، درجه تجمع و مدل هلدرن، میزان گسترش افقی شهر تهران را در دهه های مختلف محاسبه نموده و سپس از میان عوامل موثر برگسترش افقی شهر تهران، تأثیر برنامه های دولت را مورد توجه قرار دهد. در ادامه با استفاده از آمارهای رسمی مرکز آمار ایران و مطالعات کتابخانه ای و با توجه به طرح های شهر تهران، سهم نقش دولت در گسترش افقی شهر نشان داده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که دولت در فرآیند شتاب زده عرضه زمین و الحاق عرصه های وسیعی به صورت بافت های روستایی کم تراکم و اراضی کشاورزی و بایر به محدوده شهر و هم چنین به دلیل فقدان طرح و مدیریت کارآمد زمین و تفکیک های غیرقانونی، شهر تهران را دچار گسترش افقی نموده است؛ در نتیجه با توجه به اصول توسعه پایدار شهری این شکل نمی تواند شهر تهران به سمت پایداری سوق دهد. بنابراین بایستی با استفاده از سیاست های کنترلی از گسترش بیش تر این پدیده در همه شهرهای کشور جلوگیری کرد.
۸۰.

ارزیابی و پیش بینی مسیر بهینه گسترش شهری سنندج با استفاده از سلول های خودکار- مارکوف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۳ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: سنندج گسترش شهری مدل سلول های خودکار - زنجیره مارکوف

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری گردشگری شهری
تعداد بازدید : ۹۹۲ تعداد دانلود : ۶۵۵
نیاز به برنامه ریزی و مدیریت مناسب، برنامه ریزان شهری را به ترکیب اطلاعات زمانی و مکانی برای شناخت و یافتن الگوها و مدل های رشد و پیش بینی شهری ترغیب کرده است. در این تحقیق به منظور شبیه سازی و پیش بینی گسترش شهر سنندج، از ترکیب مدل سلول های خودکار، زنجیره ای مارکوف و رگرسیون لجستیک، استفاده شده است. سپس با استفاده از داده های سال های 1998 و 2006 و همچنین عکس های ماهواره ای، گسترش شهر سنندج برای سال 2014 شبیه سازی شده است. بر این اساس با استفاده از مدل زنجیره ای مارکوف و اعمال محدودیت ها و فاکتورهایی چون ظرفیت های توسعه میان افزا، شیب، حریم و بستر رودخانه، زمین های کشاورزی و... توسعه افقی آن برای سال 2022 پیش بینی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در شبیه سازی رشد کنونی شهر سنندج تا سال 2014، اراضی بایر و کوهستانی بیشترین مقدار (655 هکتار) تبدیل به کاربری شهری را داشته اند. برای پیش بینی اراضی مورد نیاز توسعه افقی، توسعه میان افزا به عنوان اولویت اول، سپس زمین های خارج از محدوده شهری در اولویت های بعدی در نظر گرفته شده است. پیش بینی می شود جهت غالب توسعه افقی، جنوب غربی، شمال غربی و به مقدار محدودتر، در جهات دیگر باشد. در سال 2022 همچنان اراضی بایر و کوهستانی بیشترین تغییر را به اراضی شهری خواهند داشت. نتایج تحقیق حاکی از کارایی بالای مدل سلول های خودکار- زنجیره ای مارکوف در پایش روند توسعه شهر در سال های گذشته و پیش بینی شهری برای سال های آتی بر اساس الگوی رشد سال های گذشته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان