محمدعلی هرمزی زاده

امروزه رسانه ها به عنوان یکی از ارکان اصلی قدرت نرم محسوب می شوند و دولت ها با استفادده از تکنیک های عملیات روانی به دنبال اثرگذاری بر نگرش ها، باورها و رفتار های مردمان کشورهایند. یکی از این مصادیق، حوادثی است که در پی اغتشاشات شهریور و مهرماه 1401 در ایران شکل گرفت. این مقاله بر این اساس با هدف شناسایی تکنیک های عملیات روانی شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی علیه جمهوری اسلامی ایران در اغتشاشات شهریور و مهرماه 1401انجام شده است. از مجموع محتواهای مربوطه در فاصله زمانی 25 شهریور تا 18 مهر 1401 در بخش های خبری، برنامه خبری تحلیلی 60 دقیقه، برنامه به عبارت دیگر، برنامه صفحه 2، برنامه بلور بنفش و ویژه برنامه پرگار شبکه بی بی سی فارسی با نمونه گیری هدفمند، انتخاب و با روش تحلیل محتوای کیفی مورد واکاوی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد رسانه مذکور در مجموع از 9 تکنیک عملیات روانی از جمله شرطی سازی، ایجاد تفرقه و اختلاف، القا غیرمستقیم، از زبان غیر گفتن، روشنگری، تحریک کردن، وارونه کردن، انسانیت زدایی از حریف و تخدیر استفاده کرده است.

سازمان صدا و سیما همانند همه رسانه ها در دهه آینده با چالش های مختلفی از جمله بقا و رقابت در جامعه جهانی رسانه ای مواجه خواهد شد. در چنین سازمانی بار اصلی حیات سازمانی بر عهده نیروی انسانی متخصص قرار دارد که از شایستگی خلق، تبدیل ، بکارگیری و به اشتراک گذاری دانش تخصصی و سازمانی برخوردار است، اما مساله ای که وجود دارد این است که فرآیند مدیریت دانش در سازمان صدا و سیما در وضعیت مناسبی قرار ندارد در راستای حل مساله مذکور هدف این پژوهش شناسایی راهکارهای بکارگیری رسانه های اجتماعی در بهبود فرآیند مدیریت دانش سازمان صدا و سیما است. از رسانه های اجتماعی، شبکه های اجتماعی و ویکی ها و از فرآیندهای مدیریت دانش، اشتراک گذاری و بکارگیری دانش با توجه به اهمیت انها بررسی شده اند. در این مسیر پس از مطالعه مبانی نظری و پیشینه تحقیق، جهت جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید و پس از آن در محیط رسانه ملی و با حضور 20 تن از نخبگان دانشگاهی و خبرگان رسانه ای با انجام سه دور روش دلفی 30 راهکارشناسایی شد که به سه دسته راهکارهای مدیریتی، انگیزشی و ابزاری تقسیم می شوند.

هدف: هدف پژوهش حاضر مطالعه شیوه های برساخت و بازنمایی اعتیاد زنان به مواد مخدر در مجموعه های داستانی تلویزیون در سریال «مادرانه» بود. روش: روش پژوهش کیفی از نوع نشانه شناختی بارت شامل رمزگان هرمنوتیکی، رمزگان واحدهای کمینه معنایی، رمزگان نمادین، رمزگان کنشی و رمزگان فرهنگی بود و شیوه تحلیل بر اساس این رمزگان بود. جامعه آماری این پژوهش، سریال مادرانه بود و روش نمونه گیری به صورت هدفمند بود. یافته ها: نتایج نشان داد این مجموعه با کاربست انواع مختلف رمزگان سعی در به تصویر کشیدن اعتیاد زنان به مواد مخدر دارد تا شکلی از دلایل به دام افتادن زنان را به منزله الگو معرفی کند. برخی از عمده ترین تصاویر ارائه شده از اعتیاد زنان در این مجموعه این است که خانواده عامل مهمی در گرایش افراد به اعتیاد است و مشکلات خانوادگی از جمله طلاق نقش بسزایی در این مسئله دارد. اعتیاد هم در خانواده مرفه و در هم خانواده فقیر دیده می شود و در این سریال نمایش داده شده است که شخصیت فرد وابسته به مواد یک بیمار است و سستی اراده و انگیزه دارد. طبق نتایج، شخصیت فرد وابسته به مواد با انگ و برچسب در خانواده و جامعه مواجه است و اعتیاد مقدمه ای بر سایر آسیب های اجتماعی دیگر است. نتیجه گیری: طبق نتایج، دلایل اعتیاد اشاره به عوامل مختلف فردی، خانوادگی، و اجتماعی دارد که عامل خانوادگی مهم ترین دلیل آن نشان داده شده است. از این رو لازم است بیشتر به سریال هایی با مضمون اعتیاد پرداخته شود و در آن ها علاوه بر دلایل گرایش به اعتیاد و شیوه مواجهه با آن به راهکارهای پیشگیری از آن هم توجه شود.

بازنمایی اعتراضات در رسانه ها به عنوان یکی از ابزارهای تأثیرگذار بر افکارعمومی در بزنگاه های حساس اجتماعی و سیاسی است. یکی از این مصادیق، ناآرامی های است که در  اعتراضات 1401 در ایران شکل گرفت. پژوهش حاضر به دنبال بررسی نحوه بازنمایی این ناآرامی ها در تلویزیونی بی بی سی فارسی است. این پژوهش با روش تحلیل مضمون، برنامه های تلویزیونی این شبکه را در فاصله زمانی 25 شهریور تا 18 مهر  1401 بررسی کرده است. از مجموع برنامه های مربوطه، برنامه های  60 دقیقه، به عبارت دیگر، صفحه 2، بلور بنفش و ویژه برنامه پرگار این شبکه با نمونه گیری هدفمند، انتخاب و با روش تحلیل مضمون بررسی شد. بی بی سی، ناآرامی های 1401 ایران را اعتراضاتی اصیل، دارای ایدئولوژی، سراسری و هدفمند، بازنمایی کرده است. تمرکز بر شکاف قومیتی، بهره برداری از معترض بودن شهرهای مرزی، طرح گزاره تقابل جمهوری اسلامی ایران با زن، نارضایتی همه اصناف و همه رده های سنی از جمهوری اسلامی ایران، پرتکرارترین مقولات مستخرج شده در اخبار این رسانه به حساب می آید. با توجه به یافته های تحقیق، شبکه بی بی سی فارسی با استفاده از تکنیک های اشاره شده سعی بر هدایت اعتراضات به سمت شورش و اغتشاش را داشته است.

این پژوهش در پی بررسی و کشف گفتمان (یا گفتمان های) شکل گرفته پیرامون کودتای 28 مرداد در تلویزیون بی بی سی فارسی در «گزارش های ویژه شصتمین سالگرد کودتای 28 مرداد» است. در این راستا، از نظریه های گفتمان و دیپلماسی رسانه ای استفاده شده است. روش پژوهش، تحلیل گفتمان با استفاده از رویکرد گفتمان کاوی ون دایک است. متن موردمطالعه این پژوهش، شامل 7 گزارش است که پس از بررسی، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و مورد گفتمان کاوی قرار گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد متون تمام گزارش ها از لحاظ سبک واژگانی، افراد و نهادهای مطرح شده در متن، قطب بندی، استنادها، پیش فرض ها، دلالت های ضمنی، مؤلفه های اجماع و توافق و گزاره های اساسی، شباهت های بسیاری با هم دارند. براساس یافته های تحقیق، اصلی ترین چهارچوب در دستور کار قرارگرفته در این گزارش ها و مستند درخصوص کودتای 28 مرداد، «چهارچوب دیپلماسی رسانه ای غرب» بوده که گفتمان های مشترکی مانند: تقویت و برجسته کردن گفتمان «ملی- لیبرال»، گفتمان «ابرقدرتی آمریکا»، گفتمان «اعتدال»، تضعیف گفتمان «اسلام سیاسی»، تخریب گفتمان «مارکسیسم» و رد گفتمان «مقاومت»- با توجه به مبانی فلسفی و معرفت شناختی چهارچوب مورد اشاره- در هر گزارش برجسته شده است.

یکی از مهم ترین وجوه دین اسلام، گرایش دادن بشر به سمت رعایت اخلاق حسنه است. رسانه دینی اخلاق گرا رسانه ای است که با علم به تمامی اقتضائات رسانه های مدرن، از این ابزار برای ترویج اخلاق در مخاطبان مبتنی بر آموزه های اسلامی استفاده می کند. اصلی ترین هدف این پژوهش ضرورت و اهمیت تدوین معیارهای اخلاق حرفه ای برای رسانه ملی بر مبنای آموزه های اسلامی است. در اخلاق اسلامی چهار شیوه برای پرداختن به مباحث اخلاقی وجود دارد: عرفانی، فلسفی، روایی و تلفیقی. در این پژوهش «رویکرد تلفیقی» برای پرداختن به مباحث اخلاقی از منظر اسلام برگزیده شده است و این مهم با استفاده از کتاب «معراج السعاده» نوشته ملااحمد نراقی پی گرفته شده است. روش پژوهش در این مقاله «نظریه زمینه ای» است. در همین راستا ابتدا معیارهای اخلاقی رسانه ملی از طریق مراجعه به حدود 120 منبع در حوزه های مرتبط با اخلاق و رسانه و براساس چهار کارکرد اصلی رسانه یعنی اطلاع رسانی، آموزشی، ارشادی و سرگرمی استخراج شدند. سپس با طی مراحل سه گانه کدگذاری باز، محوری و گزینشی و یافتن مفاهیم و مقولات متناسب از این منابع، گزاره های پژوهش که ارائه دهنده معیارهای اخلاق حرفه ای برای رسانه ملی از منظر آموزه های اسلام هستند، به دست آمد. براساس نتیجه پژوهش، مرکزی ترین مقوله برای معیارهای اخلاقی رسانه ملی مقوله «عدالت» است و یک رسانه اخلاق گرای اسلامی رسانه ای است که مخاطبان خود را با سوق دادن به اعتدال به سمت اخلاق حسنه گرایش می دهد.

این تحقیق پیمایشی به منظور شناخت میزان آشنایی، ارتباط، رضایت و اعتماد مردم نسبت به دفاتر نظارت همگانی نیروی انتظامی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل افراد 15 ساله و بالاتر کل کشور است. اطلاعات مورد نیاز از یک نمونه 13034 نفری از 30، استان و 63 شهر کشور گردآوری و تجزیه و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تنها کمتر از یک چهارم مردم از وظایف مرکز نظارت همگانی نیروی انتظامی آگاهی دارند و بیش از سه چهارم آنها نمی دانند که اگر شکایت یا انتقادی از مأموران نیروی انتظامی دارند، آن را باید با چه مرجعی در میان بگذارند. بیش از یک چهارم (28 درصد) از مردم به منظور ارائه گزارش درباره ماموران نیروی انتظامی(شکایت، انتقاد، تشکر و پیشنهاد) تاکنون به گونه ای با بخشهای مختلف این نیرو بویژه پلیس110 تماس گرفتهاند، اما تنها حدود 12 درصد مردم به این منظور با «دفاتر نظارت همگانی» تماس گرفته اند. افرادی که قبلاً با مرکز نظارت همگانی تماس گرفتهاند (12 درصد از کل پاسخگویان)، بیشتر از رفتار و نحوه برخورد کارمندان مرکز نظارت درحد متوسط(تاحدی) رضایت دارند. بیشتر تماسگیرندگان سرعت رسیدگی دفاتر نظارت همگانی به گزارشهای مردم را متوسط دانستهاند. طبق نتایج تحقیق، بیش از نیمی از پاسخگویان از حداقل اعتماد به این دفاتر برخوردارند، 30 درصد آنها نسبت به قابل اعتمادبودن این دفاتر تردید دارند و 15 درصد باقیمانده به این دفاتر کاملاً بی اعتمادند.

ارزیابی عملکرد یکی از کارکردهای مهم مدیریت منابع انسانی در سازمان های رسانه ای است. امروزه طراحی و به کارگیری سیستم مناسب ارزیابی عملکرد در سازمان ها بسیار ضروری است؛ چراکه یکی از ابزارهای مهم برنامه ریزی و مدیریت صحیح منابع، امکانات و منابع انسانی سازمان هاست و در شناسایی شایستگی ها، نقاط قوت و ضعف مدیران نیز نقش ویژه ای دارد. شناخت و ارزیابی دقیق عملکرد مدیران شبکه های تلویزیونی در ایران به عنوان راهبران و هدایتگران ساختارهایی که متولی فرهنگ در جامعه هستند، بر مبنای شاخص هایی معتبر، مهم و حیاتی است. این پژوهش با هدف شناسایی شاخص های ارزیابی عملکرد مدیران شبکه های سیمای جمهوری اسلامی ایران انجام شده است که در این راستا جمع آوری داده ها به شیوه انجام مصاحبه با 17 نفر از کارشناسان و متخصصان صورت پذیرفت و پس از کدگذاری مصاحبه ها، تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون و ترسیم شبکه مضامین انجام شد. نتایج اجرای فرایند تحلیل مضمون، به شناسایی 136 شاخص کلیدی ارزیابی عملکرد مدیران شبکه های سیمای جمهوری اسلامی ایران منجر شد که این شاخص ها در 24 مضمون سازمان دهنده دسته بندی شدند و سپس مضامین سازمان دهنده نیز در 6 مضمون فراگیر (بعد شایستگی های فردی عمومی مدیر شبکه، بعد شایستگی های فردی تخصصی مدیر شبکه، بعد مدیریت عملیات در شبکه، بعد ورود کارآمد به فضای مجازی و مدیریت صحیح آن و بعد خروجی محور پیامدی) دسته بندی شده اند.  

هدف کلی این پژوهش، سنجش میزان تجربه شخصی و غیر شخصی رویارویی مردم با سلامت در پلیس راهور فرماندهی انتظامی مرکز شرق تهران )ورامین( بوده است. پژوهش از نظر هدف، کاربردی، و از نظر نوع گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل تمام افراد بیش از 18 سال در حوزه استحفاظی فرماندهی انتظامی مرکز شرق تهران بود که شامل دو گروه مراجعان به پلیسهای تخصصی و عموم مردم بوده است. برای مراجعان به واحدها از روش نمونه گیری هدفمند و برای نمونه های عموم مردم از روش نمونه گیری در دسترس سامانمند به صورت تصادفی استفاده شد. حجم نمونه های تحقیق 403 نفر بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. در تحلیل داده ها علاوه بر محاسبه شاخصهای توصیفی به محاسبه شاخصهای استنباطی اقدام شده است. بعد از جمع آوری داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری Lisrel و SPSS از آزمون تی، آزمون تحلیل واریانس یکراهه و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که تمام شاخصهای تجربه شخصی در پلیس راهور فرماندهی انتظامی مرکز شرق تهران )ورامین( بالاتر از شاخصهای تجربه غیر شخصی قرار دارد.

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر دوره آموزشی بصیرت بر نگرش رؤسا و فرماندهان کوپها نسبت به احکام شغلی انجام شده است. روش تحقیق شبه آزمایشی از نوع یک گروهی پیش آزمون- پس آزمون است به این ترتیب که با استفاده از یک پرسشنامه ، نگرش یک نمونه 500 نفری از ر ؤسای کوپها نسبت به موضوعات مختلف شغلی پیش از شروع دوره و پس از پایان آن مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که رؤسای کوپها در شش موضوع (توجه به معیشت کارکنان، اجرای دستورهای خلاف شرع، سهل انگاری در ادای فرایض دینی، اهمیت ندادن به عقاید و رفتارهای مذهبی، ضرب و شتم متهمان، استفاده از کارکنان در امور شخصی،) نگرش درست و صحیحی دارند ولی در دو مورد (بد رفتاری و مشکلات اخلاقی) نگرشی تا حدی درست دارند. علاوه بر این، می توان نتیجه گرفت که دوره آموزشی بصیرت اثربخش، و به بعضی از اهداف مهم خود دست یافته است.