مهدی ناصری

با ظهور ترک های جوان در سال ۱۹۰۸ میلادی، بحث محوری محافل روشنفکری ترک این بود که با چه ایده ای می توان امپراطوری عثمانی را حفظ کرد. در این دوره سه ایده اسلام گرایی، عثمانی گرایی و پان ترکیسم برای بقای امپراتوری مطرح شدند که با توجه به شکست های نظامی عثمانی در بالکان و کودتای جناح تندرو ترک های جوان به رهبری طلعت پاشا، انور پاشا و جمال پاشا، دو ایده اول توسط نخبگان سیاسی کنار گذاشته شدند و ایده سوم یعنی پان ترکیسم توسط آنها برگزیده شد. سوال اصلی پژوهش  این است که چرا از میان سه ایده مذکور، پان ترکیسم توسط نخبگان سیاسی وقت برگزیده شد؟ شناخت ریشه های جریان پان ترکیسم به جهت ملاحظات سیاسی و امنیتی ناشی از همجواری مناطق آذری زبان ایران با کشورهای ترکیه و آذربایجان، امری ضروری در راستای حفظ و تامین منافع ملی ایران می باشد. در این پژوهش با استفاده از روش کیفی می کوشیم تا استدلال نماییم که این ایده جعلی توانست با بهره گیری از نهاد دولت مدرن، دست به تحریف واقعیات تاریخی بزند و از این طریق هویتی متناسب با مرزهای کشور نوین ترکیه خلق و ابداع نماید.

ضمایر گوناگونی در قرآن کریم وجود دارد که این امر دشواری امر ترجمه کتاب هدایت را دوچندان می کند؛ زیرا مترجم نیازمند دقت و توجه بیش تری در ترجمه مرجع ضمیر می شود. به دلایلی چون عدم آگاهی کافی مترجمان از زبان عربی و یا عدم توجه کافی آنان، شاهد بروز اختلافاتی میان مفسران و مترجمان در تعیین مرجع ضمیر هستیم. تعیین مرجع ضمیر، امری مهم در حیطه ترجمه بوده و تشخیص صحیح آن، کمک شایانی به ترجمه این کتاب آسمانی می کند. در قرآن کریم ضمیرهای مختلفی بنا به دلایل بلاغی و صرفی و نحوی به کار رفته و مترجمان در تعیین مرجع ضمیر، در برخی از موارد با هم اختلاف نظر داشته و هر کدام ضمیر را به مرجع خاصی اختصاص داده اند. در این پژوهش سعی بر آن است تا با رویکرد توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای، به بررسی مهم ترین موارد اختلافی تعیین مرجع ضمیر در ترجمه های آقایان مکارم شیرازی ، رضایی و صفوی از قرآن کریم پرداخته شود. مهم ترین هدف این پژوهش، کشف نقاط اختلافی در این سه ترجمه، با کمک علم تفسیر است.

ضرب المثل ها به عنوان یکی از اجزای کلیدی و جذاب ادبیات عامیانه در زبان عربی، نقش بسزایی در انتقال تجربیات و حکمت های نسل های گذشته ایفا می کنند. این مقاله به بررسی مفهوم و ویژگی های ضرب المثل ها عربی پرداخته و جلوه های ادبی، فرهنگی و اجتماعی آن ها را مورد تحلیل قرار می دهد. با توجه به اهمیت این جملات در ارتباطات روزمره، ضرورت پژوهش در این زمینه به دلیل نادیده گرفته شدن گنجینه های فرهنگی و زبانی احساس می شود. بنابراین، این تحقیق برآن است تا ضمن اشاره به ویژگی های خاص ضرب المثل ها، ابعاد مختلف آنها را در زبان عربی بررسی کند. این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی، به جمع آوری و تحلیل داده ها از منابع معتبر پرداخته و به شفاف سازی برخی از جنبه های پنهان در ضرب المثل ها کمک می کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ضرب المثل های عربی اغلب کوتاه و مختصر، وزین و سنگین و پر مغز و پر معنا، نغز و زیبا، پر قدرت، موثر و گیرا بوده و در موقعیت های مختلف می تواند به عنوان چراغ راه و راهنمای هر انسانی مورد استفاده قرار گیرند. ضرب المثل های عربی به عنوان ابزاری مؤثر در انتقال ارزش های اجتماعی کارکرد دارند و می توانند به نسل های آینده راهنمایی های اخلاقی ارزشمندی ارائه دهند. یافته ها نشان می دهد که ضرب المثل ها نه تنها فضیلت های اخلاقی را ترویج می دهند، بلکه با استفاده از زبان ساده و آهنگین، قابلیت ماندگاری و فراموش نشدن را در ذهن افراد دارند. همچنین، مفهوم سازی هایی که در این جملات وجود دارد، به راحتی می تواند در موقعیت های مختلف زندگی کاربردی باشد و از این رو، روش ارزشمندی برای تفکر انتقادی و تربیت نسل جوان قلمداد می شود. در نهایت، این پژوهش بیان می کند که توانایی ضرب المثل ها در توصیف شرایط انسانی به شکل زیبا و مختصر، باعث می شود تا این جملات به عنوان نمادهای فرهنگی و تاریخی در زبان عربی مستمر و تأثیرگذار باقی بمانند.

لا شک فی أنّ النقد الثقافی عنصر من عناصر الدرس اللغوی الحدیث الذی یکشف عن طبائع النصوص اللغویه ویبحث فی خبایاها، ویمکننا من التعرف على أسس کل مجتمع وطبیعه ثقافته وثقافه أفراده، ومدى الحرص على بیان متعلقات النصوص، ومحتواها، فلم یکن اختیار هذا العنوان: النسق وأنواعه فی کتاب المستطرف فی کل فن مستظرف" للأبشیهی من قبیل الصدفه، وإنما هنالک الکثیر من الأسباب منها أن هذا الکتاب من أهم الکتب التی تتمحور على الأخلاق والأدب وأخبار العرب. إن أهمیه هذا الموضوع تکمن فی أنه ینبع من النقد وهذا ما یسترعی الاهتمام، وجمع بین التلقی قدیماً وحدیثاً وأسس لممارسه جمالیات التلقی على الخطاب النقدی، وحاول استنباط مهام القارئ فی النصوص الأدبیه القدیمه، والتوصل إلى إن ما وصلت إلیه نظریه التلقی کان ممارساً، وواقعاً فی العملیه النقدیه العربیه قبل الآن. وقد اتبعنا بدراستنا هذه مناهج عدیده منها ما ارتبط بنظریه النقد الثقافی وما یتصل بها من منهج التأویل، ومنها المنهج البنیوی، والذی اعتمد على تناول الوثیقه النقدیه کبنیه سیاقیه معزوله عن باقی البنی. کذلک اعتمدنا المنهج التاریخی الذی من خلاله نبحث عن تاریخ الماده وجذورها تاریخیاً، وإسقاط معاییر نظریه التلقی المعاصره على النصوص النقدیه القدیمه. وأخیرا خلصت الرساله إلی نتائج من أهمها: أنه کان المهیمن الغالب والأکثر دورانا فی کتاب المستطرف من الانماط والانساق الثقافیه هو النمط الاجتماعی. النسق السیاسی کان الاقل حضورا من بین الانساق الثقافیه المهیمنه على نصوص الابشیهی، ولعل السبب فی ذلک راجع إلى السلطه الحاکمه آنذاک وما انعکس من آثاره، وانصراف المؤلفین إلى الإضمار و إخفاء الرمز فی مضمنات الکلام، وقلّ التصریح به حتى کان شبیها بالانعدام.