علیرضا موغلی

با توجه به پیچیدگی روزافزون مسائل اجتماعی و ناتوانی روش های سنتی برای پاسخگویی به این مسائل، تدوین الگوی کارآفرینی اجتماعی در سازمان های مردم نهاد از اهمیت بسیار برخوردار شده است؛ بنابراین هدف این پژوهش، تدوین الگوی کارآفرینی اجتماعی در مراکز نیکوکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) بود. این پژوهش از نظر جهت گیری کاربردی بود و از رویکرد پژوهش های کیفی تبعیت کرده است. جامعه آماری آن اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، مدیران و کارشناسان خبره کمیته امداد و فعالان حوزه کارآفرینی اجتماعی در شهر شیراز بودند. با روش نمونه گیری هدفمند تا مرحله اشباع نظری، 18 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و تحلیل داده ها براساس روش شش مرحله ای تحلیل مضمون براون وکلارک (2006) و پس از سه مرحله کدگذاری در قالب شبکه مضامین ارائه شد. یافته های پژوهش نشان داد، مدل کارآفرینی اجتماعی در سازمان های مردم نهاد شامل هفت بُعد ساختار منعطف، فرهنگ کارآفرینی، ارزش آفرینی اجتماعی، راهبردهای کارآفرینانه، رهبری اجتماع محور، کارکنان خدمت گرای اجتماعی و فرایندهای نوآورانه است؛ بنابراین پیشنهاد می شود، سازمان های  مردم نهاد برای پاسخگویی بهتر به مسائل اجتماعی، از الگوی طراحی شده در این پژوهش بهره برند.  

ه هدف: هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر کار بدون استرس در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، طراحی مدل مفهومی و اعتبارسنجی مدل طراحی شده است. طراحی/ روش شناسی/رویکرد: برای رسیدن به اهداف پژوهش از رویکردهای کیفی و کمی استفاده شده است. در بخش کیفی با استفاده از دلفی، عوامل موثر شناسایی شد. در بخش کمی برای اعتبار سنجی مدل مفهومی، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. روش نمونه گیری در بخش کیفی غیراحتمالی از نوع گلوله برفی و در بخش کمی، نمونه گیری تصادفی در جامعه محدود بوده است. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه 380 نفر تعیین شد. روایی پرسشنامه بخش کیفی و بخش کمی، روایی محتواست و پایایی بخش کمی با آلفای کرونباخ محاسبه شده است. برای تحلیل داده های تجربی، آزمون فرضیه ها و تایید همخوانی سازه نظری با سازه تجربی از تحلیل عاملی و تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته های پژوهش: نتایج پژوهش نشان داده است که عوامل فردی، عوامل عملیاتی، عوامل سازمانی و عوامل محیطی بر کار بدون استرس تاثیر دارند. از بین عوامل موثر، عوامل سازمانی، عملیاتی و محیطی با کار بدون استرس رابطه معکوس دارند ولی سازه عوامل فردی با کار بدون استرس رابطه مستقیم دارد. محدودیت ها و پیامدها: در مراحل اولیه، جامع نبودن نتایج پژوهش های پیشین، موجب ارائه مدل اولیه بر اساس استنباط پژوهشگران شد. پیامدهای عملی: با اجرای این الگو، علاوه بر افزایش بهره وری، تمایل افراد به ترک سازمان کاهش می یابد و انگیزه آنان برای افزایش اثربخشی بیشتر می شود. ابتکار یا ارزش مقاله برای طراحی مدل کار بدون استرس، به موازات بررسی عوامل موثر بر مدیریت استرس، عوامل موثر بر ایجاد استرس شغلی، بررسی شد؛ در نهایت با تلفیق این دو مقوله متفاوت، عوامل و شاخص های کار بدون استرس بر اساس استنباط پژوهشگر و نظر خبرگان، استخراج گردیده و سپس اعتبارسنجی شد؛ نتیجه طراحی و اعتبارسنجی، مدل جامع و جدیدی است که محیط، فرد و سازمان را در برمی گیرد.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی مدل سمبل گرایی سازمانی در سازمان های دولتی استان ایلام صورت گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری داده ها از نوع اکتشافی است که با رویکرد آمیخته (کیفی- کمی) مورد تحلیل قرار گرفته است. در مرحله اول جهت شناسایی مؤلفه های الگو، از روش کیفی و مصاحبه های عمیق استفاده شد. مشارکت کنندگان در بخش کیفی، 12 نفر از خبرگان دانشگاهی و متخصصان دستگاه های اجرایی استان ایلام بودند که به روش هدفمند انتخاب شدند. در مرحله دوم جهت برازش الگوی طراحی شده در بخش کیفی، از روش کمی و رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه آماری این بخش شامل مدیران و کارشناسان حوزه اداری و منابع انسانی دستگاه های دولتی استان ایلام بودند که 188 نفر به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در این بخش پرسشنامه 71 سؤالی محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل داده های بخش کیفی به روش کدگذاری و با استفاده از نرم افزار مکس کیودا و تحلیل داده های بخش کمی با نرم افزار اسمارت پی. ال. اس. انجام شد. براساس یافته های پژوهش، 71 کد اولیه و 12 مقوله فرعی در قالب 6 مقوله اصلی شناسایی شد که عبارت اند از: پدیده محوری، شامل مؤلفه سمبل گرایی سازمانی؛ عوامل علی، شامل مؤلفه های مدیریتی، قانونی، دانشی و فردی؛ عوامل بسترساز، شامل مؤلفه های فرهنگ سازمانی و سبک رهبری؛ عوامل مداخله گر، شامل تعدد و تناقض قوانین سازمانی؛ راهبردها، شامل راهبردهای سمبل گرایانه و پیامدها، شامل مؤلفه های بهبود عملکرد سازمانی، توسعه فردی و سازمانی و اعتماد عمومی به سازمان می باشند. نتایج بخش کمی الگوی طراحی شده از تناسب قابل قبولی برخوردار است.