محسن مرادیان

یکی از ابزارهای مهمی که برای بهینه سازی سیستم ها به کار می رود ابزار «پژوهش در عملیات» است که متأسفانه با وجود آنکه دشمنان ما سالهاست از آن در ارتش های خود استفاده می کنند، این شاخه از علم هنوز در ارتش ما نامی ناآشنا است. نوشتار ذیل به منظور آشنایی با تاریخچه و اهمیت پژوهش در عملیات و برخی موارد استفاده آن و نیز به منظور ترغیب فرماندهان رده بالا برای بکارگیری و آموزش روش های آن در ارتش ج.ا.ایران تهیه شده است. لذا اطلاعات این مقاله می تواند مورد توجه برنامه ریزانِ استراتژیک در رده های کلان ارتش قرار گیرد.  در این مقاله ابتدا مقدمه و تاریخچه پژوهش در عملیات گفته شده و سپس به نقش آن در جنگ جهانی دوم و  عملیات سپر صحرا توجه شده است. در ادامه تلاش به عمل آمده تا به زبان ساده، پژوهش در عملیات و روش شناسی و نمونه هایی از مسایل آن در ارتش ج.ا.ایران بیان شود. پیشنهاد این مقاله ایجاد یک تیم قوی تحقیق در عملیات در اداره پنجم سماجا و ستاد هر یک از نیروهای سه گانه آجا است تا کلیه طرح های بازسازی، بهینه سازی و بهبود روش ها زیر نظر این تیم انجام شود.

هدف: پژوهش حاضر که باهدف تبیین و شناسایی پیشران های اقتصاد سیاسی اثرگذار بر قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران انجام گردیده است. روش شناسی: این تحقیق ازلحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی است. برای شناسایی پیشران های اقتصاد سیاسی از اسناد و مدارک بالادستی و منابع کتابخانه ای استفاده شده است. تجزیه وتحلیل داده های کیفی مبتنی بر روش تحلیل مضمون (نرم افزار اطلس تی. آی)، انجام که به شناسایی بیش از 270 مضمون پایه منجر گردیده است. یافته ها: مضامین پایه پس از ترکیب و تلخیص به 64 مضمون محوری تقلیل و درنهایت 14 مقوله اصلی به عنوان پیشران های کلیدی استخراج شده است. نتیجه گیری: نتایج و یافته های تحقیق نشان می دهد، اقتصاد سیاسی داخلی از اثرگذاری بیشتری بر قدرت نظامی ایران برخوردار است. ترتیب توالی اثرگذاری پیشران ها عبارت است از: جغرافیا و منابع استراتژیک، دولت رانتیر، مجتمع های نظامی- صنعتی، ارکان قدرت سیاسی، روابط و مناسبات خارجی، استراتژی ژئوپلیتیکی، نظم وستفالی، شوک های نفتی، نظم آنارشیک، تجارت خارجی، دیپلماسی دفاعی، نظم لیبرال، جهانی شدن و تحریم های بین المللی. همچنین ابعاد قدرت نظامی متأثر از اقتصاد سیاسی به ترتیب اولویت عبارت اند از: هزینه های نظامی، تجهیزات و فناوری، دیپلماسی دفاعی، نیروی انسانی، فرماندهی و مدیریت و ساختار سازمانی.

هدف اصلی این پژوهش، دست یابی به راهبردهای نظامی ارتقاء جایگاه ج.ا.ا در هندسه قدرت نظامی منطقه غرب آسیا می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه ای بوده که با روش تحقیق موردی- زمینه ای و با رویکرد آمیخته(کمی و کیفی) تهیه شده است. جامعه نمونه این پژوهش تعداد 50 نفر از خبرگان راهبردی حوزه نظامی هستند که به صورت هدفمند انتخاب شده اند. در این پژوهش؛ روش گردآوری داده ها کتابخانه ای و میدانی است و ابزار جمع آوری آن ها سوالات مصاحبه و پرسشنامه می باشد. تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش با دو روش توصیفی(محاسبه میانگین، میانه، مد و نمای اطلاعات پژوهش) و استنباطی(استفاده از تکنیک تدوین راهبرد SWOT بهبود یافته) و رتبه دهی فریدمن(برای اولویت بندی راهبردها) انجام گرفته است. شایان توجه است که جمهوری اسلامی ایران در حوزه نظامیِ و در چارچوب قدرت دفاعی در منطقه موردنظر در حالت تدافعی است؛ بنابراین هم ضعف دارد و هم تهدید؛ لذا لازم است ج.ا.ا با انجام اقداماتی ازجمله: بومی سازی دفاع و ساز و برگ و تجهیزات نظامی، استفاده از ظرفیت نقش آفرینی در حوزه محور مقاومت، استفاده از توانایی قدرت نرم و هوشمند، تکیه بر اصل وحدت فرماندهی، استفاده از توان موشکی و پهپادی، عملیاتی نمودن تحقیقات علمی و دانشگاهی در حوزه نظامی، استفاده از فرصت اقبال مردمی منطقه از ایده های ضداستکباری انقلاب اسلامی، تدوین اقتصاد دفاعی و دور شدن از وابستگی به اقتصاد دولتی به منظور  حفاظت از اهداف متعدد حیاتی (نظامی، اقتصادی و ...) در ابعاد وسیع سرزمینی و استفاده از ظرفیت بسیج و مردمی نمودن دفاع، نسبت به ارتقاء جایگاه نظامی خود در منطقه اقدام نماید.

در راستای مدل سازی صحنه نبرد، لانچستر یکی از افراد موفقی است که توانست با ارائه معادلات ریاضی و اثبات قانون 3 بر 1، برای مدتهای طولانی فکر طراحان عملیات و استراتژیستهای نظامی را به خود مشغول کند. این مقاله پس از ارزیابی معادلات خطی و مربع لانچستر نشان خواهد داد که این معادلات در زمینه هایی چون: 1- نادیده گرفتن عقب نشینی و حرکات به عقب 2- مبادله زمین و زمان 3- بازدهی نزولی 4- بی توجهی به پشتیبانی هوایی نیروها ناقص بوده و نیازمند حک و اصلاح می باشند. اما از آنجا که بحث در باره این معادلات مستلزم آشنایی مقدماتی خوانندگان محترم با آنها می باشد، لذا ابتدا این معادلات به طور مختصر تشریح شده و سپس نقائصی که به نظر می رسد بر این معادلات وارد می باشند، توضیح داده شده است. یادآوری این نکته ضروری است که این مقاله در صدد ردّ قطعی معادلات لانچستر نبوده و نویسنده معتقد است معادلات مذکور با اعمال برخی اصلاحات، هنوز هم می توانند برای مدل سازی صحنه عملیات مورد استفاده قرار گیرند.

قدرت ملی موضوع مورد توجه جغرافی دانان، ژئوپلیتیسین ها، متخصصین علوم سیاسی و روابط بین الملل، استراتژیست ها و سیاست مداران بوده و هر یک سعی کرده اند راهی برای سنجش آن بیابند. مرور اجمالی تلاش های صورت گرفته نشان می دهد که نه تنها الگوی بومی جامع برای سنجش و ترازیابی قدرت جمهوری اسلامی موجود نیست؛ بلکه حتی شناخت جامعی از الگوهای رایج موجود در دنیا هم وجود ندارد. این تحقیق از نظر نوع، کاربردی- توسعه ای و از نظر روش، یک تحقیق موردی- زمینه ای می باشد؛ اما علاوه بر روش موردی- زمینه ای، به منظور انجام تحلیل های کیفی از دو روش روش بررسی اسناد و مدارک علمی با رویکرد زمینه ای و روش تحلیل محتوی با هر دو رویکرد ژرفانگر و پهنانگر نیز استفاده شده است.  بررسی نتایج پژوهش نشان می دهد که الگوی سنجش و ترازیابی قدرت ملّی که با توجه به ویژگی های بومی جمهوری اسلامی ایران و امکان استفاده از آن در دیگر کشورها تهیه شده، قابلیت ها و امتیازات بسیاری نسبت به اغلب الگوهای سنجش قدرت ملّی موجود دارد. این الگو، صرفاً متکی به وجه سخت قدرت نیست و به همه ی وجوه آن از جمله قدرت نرم و هوشمند نیز در کنار قدرت سخت توجه نموده و علاوه بر سطح ملّی قدرت، به سطوح فروملّی و فراملّی نیز می پردازد. توجه به همه ی ابعاد قدرت و حتی افزودن ابعاد جدید مانند بُعد فرهنگی- ایدئولوژیک و ارتباطی- اطلاعاتی از امتیازات این الگو هم در حوزه ی تئوریک و هم در سطح عملّی است. تنوع و گستردگی متغیرها و شاخص های این الگو در عین توجه به انسجام تئوریک را نیز نباید از نظر دور داشت . اغلب الگوهای سنجش قدرت ملّی صرفاً به دنبال به دست آوردن رتبه ی قدرت کشورها هستند و به ترازیابی و تحلیل شکاف بین ابعاد، متغیرها و شاخص های قدرت ملّی یک کشور یا کشورها با یکدیگر بی توجهند؛ در حالی که الگوی مورد نظر این تحقیق به دلیل توجه همزمان و تکمیلی به سنجش، ترازیابی و تحلیل شکاف قدرت در کنار یکدیگر، موقعیتی ممتاز از سایر الگوهای موجود دارد.

یکی از مهم ترین ﻋﻮاﻣﻞ فتنه گری در ﺟﻬﺎن اﺳ ﻼم ﻇﻬ ﻮر اﻧﺪیﺸ ﻪ سلفی گری اﺳ ﺖ. ای ﻦ ﺟﺮیﺎن به عنوان یک ﻧﻈﺎم (اﻋﺘﻘﺎدی و ﻣﺬﻫﺒی)، ﻫ ﻮیﺘی ﺧﺎﺻ ی ک ﻪ دارد، ﺑﺎ دوﻗﻄﺒی کﺮدن ﺟﻬﺎن اﺳﻼم می تواند ﺿﻤﻦ ﻣﺨﺪوش کﺮدن وﺣﺪت اﺳﻼﻣی ﺑﺎ ایﺠ ﺎد ﻣﻨﺎزﻋ ﻪ ﻣﺬﻫﺒی، ﺛﺒﺎت و ﺗﻌﺎدل ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣی را ﺑﺮﻫﻢ زده و از ای ﻦ ﻃﺮی ﻖ اﻣﻨی ﺖ کﺸ ﻮرﻫﺎی اﺳ ﻼﻣی را ﺑ ﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻮاﺟﻪ می کند. وﺿﻌیﺖ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣی ایﺮان در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ جریان های ﺗکﻔیﺮی در حالت تهاجمی خفیف بوده و نشان دهنده این است که؛ نیاز است با حداکثر استفاده از فرصت های محیطی و با اتکا به نقاط قوت برای مقابله با تهدیدات نوپدید محیطی و بهبود وضعیت فعلی عملکرد دفاع منطقه ای اقدام نمود. این تحقیق باهدف دستیابی به راهبردهای نظامی ج.ا.ا در دفاع منطقه ای برای مقابله با تهدیدهای نوپدید مبتنی بر سلفی گری انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی – توسعه ای و به روش توصیفی انجام شده است. در این پژوهش جامعه آماری را تمام شمار (95 نفر)، در نظر گرفته شده و با جامعه نمونه منطبق می باشد. مؤلفه های دفاع منطقه ای برای مقابله با تهدیدهای نوپدید جمهوری اسلامی ایران پس از مطالعات کتابخانه ای تدوین و در مورد تأیید آن از خبرگان امر، نظرخواهی گردیده و مؤلفه ها و شاخص ها مورد ارزیابی واقع شده است. سپس به منظور بررسی وضعیت موجود و اهمیت آن ها پرسش نامه تنظیم و بین افراد جامعه توزیع و داده های موردنیاز جمع آوری گردیده است که در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته و با استفاده از روش سوآت راهبردها تعیین و درنهایت با استفاده از روش تاپ سیس این راهبردها اولویت بندی شده است.

آینده پژوهی از مهم ترین قابلیت های راهبردی و آینده ساز آجا محسوب می شود. با این وجود هنوز روش های مناسب برای اینکار در آجا به درستی شناخته نشده و نظامی برای تأمین این نیازها پیش بینی نشده است. (مسئله تحقیق) هدف از انجام این تحقیق، تعیین مناسب ترین روش های آینده پژوهی در آجا می باشد؛ (هدف تحقیق) لذا محقق درصدد است تا به این سوال پاسخ گوید که به منظور تحقق هدف تحقیق، مناسب ترین روش های آینده پژوهی در آجا کدامند؟ (سؤالات تحقیق) به منظور انجام تحقیق حاضر از چند روش استفاده شده که عبارتند از روش بررسی اسناد و مدارک علمی با رویکرد زمینه ای و ترکیب روش های توصیفی و موردی- زمینه ای. (روش تحقیق) با توجه به ماهیتِ موضوع تحقیق و استفاده ای که می توان از نتایج حاصله برای مدیریت نظام آینده پژوهی آجا بُرد، این تحقیق از نوع کاربردی- توسعه ای با تأکید بر جنبه کاربردی آن، می باشد. (نوع تحقیق) جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان، محققان و خبرگان ستادها و مراکز مطالعات راهبردی نیروهای مسلح و مراکز امنیت پژوهی، علمی و دانشگاهی آینده پژوهی می باشد. جمع آوری اطلاعات نیز به هر دو روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهند که روش های مناسب آینده پژوهی برای آجا عبارتند از: سناریو نویسی، دیدبانی آینده و برون یابی روند/ کلان روندها. داده های فوق نشان می دهند که روش های پرکاربرد، ترکیبی از روش های کمّی و کیفی با تأکید بر روش های کیفی می باشند. لذا به نظر می رسد روش های کیفی متداول تر از روش های کمّی و نیمه کمّی باشند. 

مقدمه: امروزه در تمامی کشور ها، آمادگی پرسنل بهداشتی و درمانی در برابر تهدیدات بیولوژیک اهمیت زیادی دارد. در کشور ما نیز از بین کارکنان سیستم بهداشتی و درمانی، پرسنل فوریت های پزشکی به دلیل ماهیت ذاتی فعالیت خود در حوادث بیولوژیک پیش از همه در صحنه حادثه به امدادرسانی می پردازند. پرسنل فوریت های پزشکی باید از الگوهای بیماری و سرنخ های تشخیصی که ممکن است علامت هشدار یک اقدام بیوتروریستی باشد آگاه باشند. روش ها: این پژوهش با هدف بررسی میزان آمادگی پرسنل فوریت های پزشکی در مقابل حوادث بیولوژیک، با انتخاب 121 آزمودنی از میان پرسنل فوریت های پزشکی اورژانس تهران در سال 1391 به روش توصیفی انجام شده است. پس از تکمیل پرسشنامه توسط آزمودنی ها ، داده ها با استفاده از نرم افزار تحلیل آماری20-SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: بر اساس نتایج، میانگین سن آزمودنی ها 34 سال بود که 43 درصد دارای مدرک تحصیلی فوق دیپلم بودند. میانگین سابقه کاری پرسنل 6/8 سال بود. 4/60 و 9/68 درصد پرسنل به ترتیب هیچ آموزش تئوری و عملی در مورد برخورد با شرایط آلودگی های بیولوژیک ندیده بودند. در مورد تجهیزات لازم برای مقابله با حوادث بیولوژیک، 5/48 درصد آزمودنی ها اعلام نمودند که تجهیزات لازم در آمبولانس آنها وجود ندارد. در مورد وجود دستورالعمل های لازم برای مقابله با حوادث پرتلفات و بیولوژیک، 51 درصد افراد اعلام نمودند که در سازمان آنها، این قبیل دستورالعمل ها وجود ندارد. در نهایت آمادگی این پرسنل در مقابل حوادث بیولوژیک 28 درصد ارزیابی گردید. نتیجه گیری: از لحاظ تئوری و علمی یکی از موضوعات مهمی که در نهایت باعث کاهش کارایی پرسنل فوریت های پزشکی در مقابل حوادث بیولوژیک و نیز افزایش احتمال آلودگی و بیمارشدن آنها را در شرایط آلودگی های بیولوژیک می شود، مسأله نبود آموزش کافی برای پرسنل است. لذا لازم است دوره های آموزشی مربوطه طراحی و اجرا شود و در فواصل زمانی مناسب دوره های بازآموزی نیز برگزار گردد. مشکل کمبود تجهیزات و امکانات استاندارد مورد نیاز در آمبولانس ها برای مقابله با حوادث بیولوژیک نیز باید برطرف گردد. در ضمن نیاز است در این خصوص دستورالعمل های لازم تدوین گردد.

یکی از مهم ترین رویدادهای فکری در ﺟﻬﺎن اﺳ ﻼم ﻇﻬ ﻮر اﻧﺪیﺸ ﻪ سلفی گری اﺳ ﺖ. ایﻦ ﺟﺮیﺎن به عنوان یﻚ ﻧﻈﺎم (اﻋﺘﻘﺎدی، ﻣﺬﻫﺒی) ﻫ ﻮیﺘی ﺧﺎص دارد، ﻛ ﻪ ﺑﺎ دوﻗﻄﺒی ﻛﺮدن ﺟﻬﺎن اﺳﻼم می تواند ﺿﻤﻦ ﻣﺨﺪوش ﻛﺮدن وﺣﺪت اﺳﻼﻣی، ﺛﺒﺎت ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣی را ﺑﺮﻫﻢ زده و از ایﻦ ﻃﺮیﻖ اﻣﻨیﺖ ﻛﺸ ﻮرﻫﺎی اﺳ ﻼﻣی را ﺑ ﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻮاﺟﻪ کند. در این میان، عراق با موقعیت حساس و وابستگی های متقابل با جمهوری اسلامی ایران، یکی از معدود کشورهایی است که از بدو شکل گیری ایده سلفی و سلفی گری درگیر آن بوده است.ﺑ ﺮ اﺳ ﺎس ﻧﺘ ﺎیﺞ به دست آمده وﺿﻌیﺖ ایﺮان در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ جریان های ﺗﻜﻔیﺮی در حالت تهاجمی خفیف بوده و نشان می دهدکه؛ نیاز به حداکثر استفاده از فرصت های محیطی و با اتکا به نقاط قوت برای مقابله با تهدیدات سلفی و بهبود وضعیت فعلی اقدام نماید. این تحقیق باهدف دستیابی به راهبردهای مقابله با تأثیر تهدیدهای سلفی گری در عراق بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش توصیفی انجام شده است.مؤلفه های تأثیر تهدیدهای سلفی گری در عراق بر امنیت نظامی ایران پس از مطالعات کتابخانه ای تدوین و در مورد تأیید آن از خبرگان امر، نظرخواهی گردیده و مؤلفه ها و شاخص ها مورد ارزیابی واقع شده است. سپس به منظور بررسی وضعیت موجود و اهمیت آن ها پرسش نامه تنظیم و بین افراد جامعه توزیع و داده های موردنیاز جمع آوری گردیده است که در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه وتحلیل و بررسی قرارگرفته و در ادامه با استفاده از روش سوآت راهبردها تعیین و درنهایت با استفاده از روش تاپ سیس این راهبردها اولویت بندی شده است.ه است.

در هندسه جدید قدرت، عوامل متعددی در تولید و ایجاد قدرت ایفای نقش می کنند؛ اما این عوامل ناشناخته اند و یا حداقل، به اندازه کافی تبیین نشده اند.  مسئله تحقیق: نتایج این تحقیق به فرماندهان و استراتژیست های ناجا کمک می کند که آثار تصمیم های مختلف خود را ملاحظه کنند و در زمان لازم برای حفظ موقعیت ناجا در هندسه جدید قدرت تصمیم های مقتضی اتخاذ نموده و پیش از وقوع حوادث ناخوشایند، برای آنها چاره ای بیندیشند.  اهمیت تحقیق: هدف از انجام تحقیق حاضر، تبیین نقش ناجا به عنوان یک نهاد برخاسته از انقلاب اسلامی و یک دستاورد ارزشی انقلاب اسلامی در هندسه جدید قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران است. این تحقیق به روش موردی زمینه ای انجام شده و علاوه بر آن، به منظور انجام تحلیل های نظام مند کیفی از روش بررسی اسناد و مدارک علمی با رویکرد زمینه ای و روش تحلیل محتوا با هر دو رویکرد ژرفانگر و پهنانگر استفاده شده است. در این تحقیق، اطلاعات با هر دو روش کتابخانه ای و میدانی و ابزارهای پرسشنامه و مصاحبه گردآوری شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل خبرگان نظامی و انتظامی، استادان دانشگاهی و صاحب نظران با حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و 10 سال سابقه خدمت یا تدریس بوده است. حجم جامعه آماری تحقیق حاضر 79 نفرند که از این تعداد، برای انجام مصاحبه به 22 نفر و برای تکمیل پرسشنامه به تمام جامعه آماری مراجعه شد.  نتیجه تحقیق نشان می دهد که در زمینه نقش آفرینی در ابعاد قدرت ملی، ناجا در برقراری امنیت فضای سایبر کشور موفق عمل کرده است و برای نقش آفرینی در بعد اجتماعی فرهنگیِ قدرت ملی و برقراری امنیت اجتماعی در کشور و نقش آفرینی در بُعد فضای سایبرِ قدرت ملی از توانایی خوبی برخوردار می باشد. با وجود این، توانایی نقش آفرینی ناجا در بعد علمی فناوریِ قدرت ملی و منطقه گرایی آن محدود است. در زمینه برخورداری از دانش های مورد نیاز، ناجا توانایی توسعه دانش های مورد نیاز خود را داشته و به آنها دسترسی دارد. در خصوص حرکت ناجا به سوی جامعه محوری که مهم ترین نقش را در ایفای نقش در هندسه قدرت ملی بر عهده دارد ناجا با قوت هایی مواجه است و مشارکت مردم با ناجا در حد نسبتاً خوبی است.  

این مقاله به روش موردی زمینه ای انجام شده است و هدف آن تعیین عوامل راهبردی مؤثر بر چابک سازی ساختار سازمانی یگان های عمده رزم زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران متناسب با تهدیدات آینده می باشد و سؤال اصلی آن به چیستی عوامل مؤثر بر چابک سازی ساختار سازمانی این یگان ها اشاره دارد؛ مقاله از نوع کاربردی و به روش تحلیل عامل (اکتشافی) انجام شده است. روش جمع آوری اطلاعات به روش ترکیبی) میدانی، کتابخانه ای (بوده؛ جامعه آماری آن 98 نفر است. به منظور کفایت حجم نمونه از شاخص KMO و آزمون بارتلت استفاده شده استدر ابتدا نتایج آزمون تحلیل عاملی تحقیق نشان می دهد؛ ابعاد سازمان به دو گروه ساختاری و محتوایی تقسیم می گردد و عوامل تعیین کننده ساختار سازمانی در ابعاد ساختاری شامل؛ اجزاء اداری، استقلال، تمرکز، پیچیدگی، تفویض اختیار، تفکیک، رسمیت، حرفه گرایی، حیطه کنترل، تخصص گرایی، استاندارد کردن و حیطه عمودی می باشند و عوامل تعیین کننده ساختار سازمانی که در ابعاد محتوایی شامل؛ اهداف استراتژیک سازمان، اندازه و استعداد سازمان، محیط عمومی، فرهنگ سازمانی، فناوری، قدرت و کنترل، ارزیابی اثربخشی سازمان و استفاده از سازمان مجازی است؛ در مرحله بعد نتایج ترسیم جدول جمع آوری واریانس خروجی تحقیق؛ 8 عامل به ترتیب اهداف استراتژیک سازمان، اندازه و استعداد سازمان، فرهنگ سازمانی، استفاده از سازمان مجازی، حیطه عمودی، تفویض اختیار، حیطه کنترل و رسمیت را به عنوان عوامل راهبردی مؤثر بر چابک سازی ساختار سازمانی یگان های عمده رزم زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران متناسب با تهدیدات آینده تعیین می گردند

این تحقیق یک مقاله آینده پژوهانه است و به بررسی الزامات معماری ناجای آینده در افق تمدن نوین اسلامی می پردازد. بنابراین اطلاعات این تحقیق می تواند مورد استفاده برنامه ریزانِ استراتژیک در ناجا و دست اندرکاران بخش های اطلاعاتی و امنیتی کشور قرار گیرد. مسئله تحقیق این است که الزامات معماری ناجا در تمدن نوین اسلامی به درستی شناخته نشده و لازم است بررسی بیشتری در این زمینه انجام شود. اهمیت تحقیق نیز بدان علت است که شناخت این الزامات کمک می کند تا معماری ناجا در آینده، متناسب با تمدنِ در حال شکل گیری اسلامی باشد. هدف از انجام این تحقیق به دست آوردن معرفتی قابل اتکا و سودمند برای ناجاست که بر اساس آن بتوان با معماری بهتر این سازمان، با آمادگی بیشتری به استقبال آینده رفت. در این رابطه مهم ترین سؤال هایی که تحقیق در جست وجوی پاسخگویی بدان هاست، عبارت اند از: تصور کلی از تمدن نوین اسلامی چیست؟ الزامات معماری ناجای آینده در افق تمدن نوین اسلامی کدام اند؟ در تحقیق پیش رو از چند روش استفاده شده است که عبارت اند از: 1. روش بررسی اسناد و مدارک علمی با رویکرد زمینه ای؛ 2. روش تحلیل محتوا با هر دو رویکرد ژرفانگر و پهنانگر. روش به کاررفته برای تحلیل مباحث در این تحقیق «تکیه بر موضوعات نظری» با هدف دستیابی به دیدگاه های جدید و ژرف نگری در موضوعات مرتبط با سازمان ناجا بوده و گرد آوری اطلاعات، به روش کتابخانه ای انجام شده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که معماری ناجای آینده منطبق با تمدن نوین اسلامی، الزاماتی دارد که ناجا نمی تواند به این الزامات بی توجه باشد؛ زیرا بی توجهی به این الزامات به معنای توفیق نیافتن در پیاده سازی معماری نوین متناسب با تمدن نوین اسلامی خواهد بود. اهم این الزامات عبارت اند از: الزامات حوزه ساختار و استراتژی، الزامات حوزه فناوری (تکنولوژی)، الزامات حوزه فرهنگی و منابع انسانی، الزامات حوزه خدمات و اقتصاد و الزامات حوزه سیاست و قوانین.

هدف: فرمانده نیروی مشترک در حوزه پشتیبانی آتش، عنصر آتش های مشترک ایجاد می کند تا طرح ریزی آتش ها را یکپارچه، هماهنگ، هم راستا و کنترل کند.روش شناسی: در مرحله کیفی، ادبیات تحقیق به روش تحلیل محتوا با نرم افزار Maxqda تجزیه و تحلیل شده و بُعد و مؤلفه های پژوهش احصاء شد. مؤلفه های احصاء شده با مصاحبه نیمه ساختاریافته توسط 15 نفر خبره اعتبارسنجی شد. در ادامه شاخص ها از تحلیل محتوا احصاء گردید و با پرسشنامه از 30 نفر جامعه نمونه با نرم افزار Spss تحلیل توصیفی شد. درنهایت روابط بین بُعد، مؤلفه ها و شاخص ها با انجام معادلات ساختاری با نرم افزار Smart Pls مشخص شد.  یافته ها: در الگوی طرح ریزی سامانه پشتیبانی آتش نیروی مشترک در آجا با رویکرد شناسایی نیازهای هماهنگی و کنترل در آینده، بُعد هماهنگی و کنترل با مؤلفه روش پشتیبانی آتش نیرویی با 8 شاخص، مؤلفه اقدامات هماهنگی پشتیبانی آتش مشترک با 28 شاخص و مؤلفه اصول هماهنگی پشتیبانی آتش مشترک با 30 شاخص شناسایی شد.نتیجه: همگام سازی آتش های مشترک مستلزم ادغام فعالیت های همزمان اطلاعات، عملیات هوایی، عملیات زمینی، عملیات دریایی و لجستیک در زمان و مکان برای دستیابی به اهداف و مقاصد فرمانده نیروی مشترک است. هماهنگی و کنترل موجب ایجاد شبکه های مختلف تمرکزی و غیر متمرکزی در طرح ریزی آتش ها در نیروی مشترک خواهد شد تا مدیریت و فرماندهی هماهنگ شده را چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ مقدور سازد.

هدف: افزایش توان رزمی و دفاعی کشور و کاربرد صحیح یگان های نظامی در صحنه نبرد، در گرو ارتقاء سطح آموزش، دانش و مهارت، سرمایه انسانی نیروهای مسلح مبتنی بر شکل جدید جنگ است. هدف از انجام این پژوهش تدوین راهبردهای تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در حوزه محتوا و فناوری آموزشی در جنگ آینده است.روش: این پژوهش از نوع توسعه ای - کاربردی بوده که به روش توصیفی و با رویکرد آمیخته انجام شده است. از ابزار کتابخانه ای و میدانی برای جمع آوری اطلاعات در حوزه پژوهش استفاده شد.یافته ها: پس از احصاء نقاط قوت و ضعف و شناسایی فرصت ها و تهدیدهای مؤثر بر تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در حوزه محتوا و فناوری آموزشی در جنگ آینده و ایجاد ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی (IFE و EFE) جایگاه و موقعیت تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در نمودار تعیین و ارزیابی موقعیت و رویکرد راهبردی سازمان (SPACE) در موقعیت رقابتی قرار گرفت.نتیجه گیری: این پژوهش 11 راهبرد در خصوص تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در حوزه محتوای و فناوری آموزشی در جنگ آینده را احصاء و الزامات اجرایی شدن آن ها را تعیین کرده است

هدف: پیوندهای ساکنان مناطق مرزی با آن سوی مرز و آسیب پذیری های مختلف در فضای پیرامونی کشور به این مناطق جایگاه و اهمیتی خاص بخشیده است. ازاین رو محقق به دنبال تبیین سناریوهای امنیت اجتماعی مناطق مرزی با کشور آذربایجان است.روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش توصیفی اکتشافی با رهیافت "تحلیل تأثیرات روندها و تحلیل تأثیرات متقابل" انجام شده است. خبرگان و صاحب نظران تحقیق شامل  (9) نفر از پژوهشگران و اساتید دانشگاهی در این حوزه هستند. در خصوص شیوه گردآوری و تجزیه وتحلیل داده ها؛ پژوهشگر ابتدا با مرور ادبیات به بررسی امنیت اجتماعی مناطق مرزی با کشور جمهوری آذربایجان پرداخته و به تأیید خبرگان رسانده و در ادامه از پنل های خبرگی در نرم افزار MICMAC برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده و در نشست مشترک با اجماع نظر خبرگان در سناریوها به توافق رسیده است.یافته ها: در افق زمانی ۱۴۱۴ وقوع سناریوی اول، «سرو همیشه بهار»، «عدالت و امنیت جامعه» و «همبستگی ملی و هویت اسلامی – انقلابی»، سناریوی دوم، «درخت اقاقیا»، «ضعف نسبی عدالت و امنیت جامعه» و «همبستگی ملی و هویت اسلامی - انقلابی شکننده»، سناریوی سوم «ضعف عدالت و امنیت جامعه» و «عدم همبستگی ملی و فراموشی هویت اسلامی - انقلابی و  سناریوی چهارم»، «علف هرز پنجه مرغی»، «عدم همبستگی ملی و هویت اسلامی – انقلابی» و «عدم عدالت و امنیت جامعه» محتمل هستند.نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، وقوع سناریوی سرو همیشه بهار معجزه آسا و سناریوی علف هرز پنجه مرغی فاجعه آمیز در افق زمانی ۱۴۱۴ محتمل تر بوده و برای ارتقای امنیت اجتماعی مناطق مرزی ج.ا.ایران با کشور آذربایجان  بایستی راهبردهای تسهیل کننده برای وقوع سناریو اول (معجزه آسا) از یک سو و راهبردهای مقابله ای برای جلوگیری از ظهور و بروز سناریوهای دوم، سوم (بدبینانه) و سناریو چهارم (فاجعه آمیز) در افق زمانی ۱۴۱۴ از سوی دیگر تدوین گردد.

در پی سیاست های کنترل جمعیت طی دو دهه اخیر، ایران اکنون با پدیده بی سابقه ی کاهش نرخ زاد و ولد روبرو شده که پیامدهای گسترده ای بر قدرت ملی و بنیان دفاعی کشور دارد 125. این پژوهش در پی آن است تا تأثیر جمعیت بر شکل گیری قدرت ملی را بررسی کند. روش های مورد استفاده شامل تحلیل منابع علمی با دیدگاه زمینه ای و تحلیل محتوا با هر دو رویکرد عمیق و گسترده است. نوع پژوهش به لحاظ هدف کاربردی بوده و جامعه آماری آن متشکل از کتاب ها و مقالاتی است که به سنجش قدرت ملی و ارائه فرمول یا مدل در این زمینه پرداخته اند؛ ابزار گردآوری داده نیز فیش برداری از منابع کتابخانه ای بوده است. بررسی یافته ها نشان می دهد که در تمامی مدل های سنجش قدرت ملی، جمعیت یکی از مؤلفه های اصلی و دارای بالاترین ضریب اهمیت به شمار می رود و کاهش جمعیت می تواند به شکل مستقیم بر قدرت ملی تأثیر منفی بگذارد 25. از این رو، ادامه وضعیت فعلی، با توجه به پیش بینی های ملی و بین المللی مبنی بر پیر شدن سریع جمعیت ایران و کاهش منابع انسانی فعال تا سال های آینده، ضرورت سیاست گذاری و اتخاذ راهکارهای بنیادین برای مقابله با افت نرخ باروری و جلوگیری از بحران جمعیتی آتی را به وضوح نمایان می سازد.

هدف: افزایش توان رزمی و دفاعی کشور و کاربرد صحیح یگان های نظامی در صحنه نبرد، در گرو ارتقاء سطح آموزش، دانش و مهارت، سرمایه انسانی نیروهای مسلح مبتنی بر شکل جدید جنگ است. بر همین اساس، اغلب سازمان های نظامی و دفاعی پیشرو در دنیا، بیش ازپیش توجه خود را به آموزش و بهسازی سرمایه انسانی یا همان فراگیران و فرادهان معطوف نموده و تبیین جایگاه واقعی تربیت و آموزش در مسیر توسعه این حوزه، رسالتی بس بزرگ بر دوش آن ها نهاده است. هدف از انجام این پژوهش تدوین راهبردهای تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در حوزه فراگیران و فرادهان با توجه به ویژگی جنگ های آینده است. روش: این پژوهش از نوع توسعه ای- کاربردی بوده که به روش توصیفی و با رویکرد آمیخته انجام شده است. در این پژوهش از ابزار کتابخانه ای و میدانی برای جمع آوری اطلاعات در حوزه تحقیق استفاده گردیده است یافته ها: پس از احصاء نقاط قوت و ضعف و شناسایی فرصت ها و تهدیدهای مؤثر بر تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در حوزه فراگیران و فرادهان با توجه به ویژگی جنگ های آینده و ایجاد ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی (IFE و EFE) جایگاه و موقعیت تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در حوزه فراگیران و فرادهان در جنگ آینده در نمودار تعیین و ارزیابی موقعیت و رویکرد راهبردی سازمان (SPACE) در موقعیت رقابتی قرار گرفت. نتایج: این تحقیق 7 راهبرد درخصوص تربیت و آموزش خلبانان هوانیروز آجا در حوزه فراگیران و فرادهان در جنگ آینده را احصاء و الزامات اجرایی شدن آن ها را تعیین نموده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه قضاوت استراتژیک کلاوزویتس و قضاوت پیشینی ترکیبی کانت و موارد اختلاف و تصحیح مدل کانتی توسط مدل کلاوزویتسی قضاوت انجام یافته است. روش: این پژوهش، رویکرد کیفی داشته و از نظر هدف، کاربردی بوده و با روش پدیدارشناسی انجام شده است. یافته ها: بر مبنای تحلیل کیفی، 153 کد باز شناسایی شده است که در قالب 2 مقوله اصلی شامل قضاوت پیشینی ترکیبی کانت (شامل 18 کد باز و 4 مفهوم) و قضاوت استراتژیک کلاوزویتس (شامل 135 کد باز و 10 مفهوم) با نرم افزار MAWQDA2020 دسته بندی شده است. می توان یک گونه کلاوزویتسی از ساختار کانتی را پیشنهاد کرد. سیاست ممکن است به عنوان نقش عقل در نظر گرفته شود، و واقعیت جنگ، یا دقیق تر، جنگ، جایگزین عنصر تجربی می شود. به یک معنا، استراتژی جای فهم را می گیرد. استراتژی، مانند فهم، اصطلاح میانی بین سیاست و جنگ است. نتیجه گیری: در قضاوت استراتژیک کلاوزویتس مفاهیم استراتژی، تاکتیک، اصطکاک و مرکز ثقل، برخلاف مدل کانتی قضاوت، با امر تجربی پیوند تنگاتنگی دارند. در مدل کلاوزویتس، سیاست جای عقل، جنگ جایگزین عنصر تجربی و استراتژی به جای فهم در مدل کانتی قرار می گیرند. این« استراتژی» است که بین خواسته های سیاست و واقعیت جنگ، یعنی بین تلاش برای ایجاد یک وحدت انتزاعی و جعل کننده و حرکت به سمت تخلیه انرژی آشفته و غیرمتمرکز (اصطکاک) نقش واسطه ای ایفا می کند.