صدیقه محمداسماعیل

"مقدمه: سالیان متمادی است که هستی شناسی به اشکال گوناگونی مانند طرح‌های رده‌بندی، تزاروس‌ها، واژگان کنترل شده، اصطلاح شناسی‌ها و واژهنامه‌ها معنی شده است. ازآن جا که اصطلاح‌ها و منابع دانش، اجزای مهمی از تعامل میان نظام‌های نامتجانس است، هدف این مقاله، بررسی هستی شناختی فرا اصطلاح‌نامهی نظام زبان پزشکی واحد (که در یک سیستم منفرد اصطلاحات از علوم زیست شناسی ادغام شده است و توسط کتابخانه‌ی ملی پزشکی آمریکا تهیه گردید که بخشی از زبان واحد پزشکی است) بوده است. روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از روش مطالعه‌ی سندی و کتابخانه‌ای، به مطالعه‌ی متون و منابع موجود در زمینه‌ی مقایسه‌ی فرا اصطلاح‌نامه Unified Medical Language Systemیا UMLS و هستی شناسی‌های دیگر (مانند WordNetو UCO و کارهایی که در این خصوص توسط افرادی چون Burgunو همکار، در نتیجه‌ی بررسی و مرور منابع معتبر این حوزه و تهیه‌ی فهرستی از لغات مرتبط با علم زیست شناسی، دال بر وجود اسامی، روابط مورد نیاز در علم اطلاع‌رسانی زیست شناسی، اقدام به مطابقت آن‌ها بر اساس مفاهیم فرااصطلاح‌نامه UMLS و در نهایت تعیین وجود روابط در منابع اصلی این فرا اصطلاح‌نامه صورت گرفت) پرداخته شده است. علاوه بر این، به منظور بررسی وجود سازگاری میان نقشهی معنایی UMLS و دو هستی شناسی دیگر، مطابقت دادن در انواع معنایی UMLS و هستی شناسی سلسله مراتبی Cyc و WordNet انجام گرفت و برای ایجاد ساختاری یکپارچه در UMLS و سازگاری آن با Cyc، مفاهیم در Cyc به سه گروه تقسیم‌بندی گردید. یافته‌ها: قریب به50 مقوله از Cyc به طور دقیق برای پوشش دادن شبکه‌ی معنایی UMLS استفاده شده است. نتایج نشان داد که نزدیک به نیمی از آن‌ها در هر دو سیستم شبیه به هم هستند و میان انواع Cyc و شبکه معنایی UMLS هم‌پوشانی وجود دارد. همچنین مشخص شده است که برای بعضی از گونه‌های معنایی UMLS مقوله‌های همسان و مشابهی در نسخهی عمومی هستی شناسی سلسله مراتبی Cyc وجود ندارد. بنابراین، مقولههایی در Cyc وجود دارد که دارای هیچ گونه معادلی در UMLS نمی‌باشد. در زمینه‌ی مقایسه‌ی رده‌های معنایی UMLS و WordNet نتایج نشان داد که 2 درصد از مفاهیم ردهی اختلال سلامتی UMLS در WordNet وجود دارد که مطابقت و سازگاری میان ردهها 48 درصد بوده است. نتیجه‌گیری: هم اکنون هیچ استاندارد Upper-Level-Ontoligies در دسترس نیست. ممکن است در یک رده، مفاهیم به طور متفاوتی دسته‌بندی شوند، حتی زمانی که دسته‌بندی‌ها شبیه به هم به نظر برسند."

پژوهش حاضر تلاش می کند تا ضمن بررسی زیرساخت اطلاعاتی کتابخانه های عمومی تحت پوشش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، طرح پیشنهادی ایجاد شبکه ی اطلاع رسانی در این کتابخانه ها را جهت ایجاد ارتباط منظم و همکاری متقابل بین آنها ارائه نماید. این پژوهش در دو مرحله انجام شده است. مرحله ی اول، به بررسی وضعیت کنونی کتابخانه های عمومی تحت پوشش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران اختصاص دارد. نتایج پژوهش، بیان گر این مطلب است که 7/55 درصد از نیروهای شاغل در کتابخانه های مورد مطالعه دارای تحصیلات کتابداری و 3/44 درصد دارای تحصیلات غیرکتابداری هستند. همچنین بیش از دوسوم این کتابخانه ها با مجموعه سازی نادرست، کمبود منابع، کمبود فضا و نیروی انسانی، کمبود بودجه و کمبود امکانات و تجهیزات رایانه ای مواجه هستند، با این وجود 95 درصد از آنها با ایجاد شبکه و استفاده از مزایا و قابلیت های آن موافق هستند. در مرحله ی دوم، پس از بررسی وضعیت کتابخانه ها، شبکه ی اطلاع رسانی جهت بهبود وضعیت فعلی آنها و ایجاد ارتباط متقابل به صورت منظم و هماهنگ در قالب همکاری های شبکه ای میان کتابخانه های مذکور پیشنهاد می شود. شبکه پیشنهادی دارای ریخت شناسی ترکیبی است، به طوری که برخی از فعالیت ها از قبیل کنترل کتابشناختی، خدمات آگاهی رسانی جاری، تامین نیروی انسانی متخصص، تجهیزات و امکانات رایانه ای، ارتباط با شبکه های داخلی و خارجی، تهیه و تدوین و تصویب استانداردها و دستورالعمل ها از طریق هسته ی شبکه (اداره ی امور کتاب و کتابخانه ها) به صورت متمرکز انجام می شود.

هدف: هدف از پژوهش حاضر آگاهی از وضعیت کنونی کاربرد فاوا به عنوان ابزاری برای مدیریت اطلاعات در سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی است. روش: این پژوهش کاربردی و از نوع پیمایشی – توصیفی میباشد. گردآوری داده های مورد نیاز بوسیله پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده صورت گرفت. همچنین کلیه مدیران و معاونان (41نفر) سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی جامعه آماری این پژوهش را تشکیل میدادند. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که در این سازمان از فاوا استفاده می شود. کاربرد فاوا باعث افزایش دقت و سرعت در کارکردهای کتابخانه شده است ولی آموزش در استفاده از فاوا کافی نبوده است. اهداف کاربرد فاوا در سازمان خودکار سازی فعالیت های کتابخانه، ارائه خدمات موثر به کاربران، روزآمد نگه داشتن کاربران و ارتقاء کیفیت خدمات میباشد. نتایج همچنین نشان داد موانع و مشکلاتی در ارتباط با کاربرد این فن آوریها وجود دارد که به ترتیب شامل: کمبود دانش فاوای کاربران، بودجه ناکافی، نبود بسته های نرم افزاری قابل قبول و ساختار نامناسب فاوا میباشد.

هدف این پژوهش ارزیابی معیارهای گزینش مجله در پایگاه گزارش های استنادی نشریات فارسی (جی.جی.سی.آر.) مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری است، که این ارزیابی با معیارهای موجود در موسسه علمی تامسون موسوم به (آی.اس.آی) سنجیده خواهد شد. در این پژوهش، از روش پیماشی و ارزیابانه استفاده شده است که ابزار گردآوری اطلاعات در آن، یک سیاهه وارسی مشتمل بر یک معیار کلی با 4 مؤلفه است، همچنین به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل استفاده شده است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که در بخش ارزیابی مجله ها، پایگاه پی.جی.سی.آر، 75/117 امتیاز کسب کرده است. بدین معنی که این پایگاه، 20/89 درصد از این شاخص ها را رعایت می کند.

ارزیابی کیفیت صفحات وب از دیدگاه کاربران، نقشی سازنده در طراحی و توسعه ی آن بالاخص در مراکز پژوهشی دارد، زیرا توسعه دهندگان وب را با دیدگاه کاربر، آشنا و به آنان در خلق وب سایت های کاربرمدار در محیط علمی- پژوهشی یاری می رساند. «وب کوال»، به عنوان مدل ارزیابی کیفیت صفحات وب، می کوشد تا تصویری از کیفیت وب سایت از دیدگاه کاربران، در دو وضعیت موجود و مورد انتظار ارائه دهد. در پژوهش فوق نیز، تلاش شده است تا کیفیت صفحات وب پژوهشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری مستقر در شهر تهران، با رویکرد پیمایشی -تحلیلی و با استفاده از جدیدترین ویرایش مدل وب کوال که تحت عنوان ای-کوال معرفی شده است، مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. مدل ای -کوال، بر اساس ساختار وب کوال می کوشد کیفیت موجود و مورد انتظار صفحات وب را از دید کاربر ارزیابی نماید. یافته های این پژوهش، نشان دهنده ی وجود «تفاوت معنی دار» میان کیفیت موجود و کیفیت مورد انتظار این صفحات از دیدگاه کاربران می باشد. در پایان نیز نظرات و پیش نهاد هایی برای بهبود کیفیت این صفحات ارائه شده است.

"مقدمه: یکی از راه های بازیابی اطلاعات تخصصی از اینترنت، استفاده از ابزارهای کاوش است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی موتورها و ابر موتورهای کاوش در بازیابی اطلاعات داروشناسی و سنجش میزان ربط مدارک بازیابی شده در آنها انجام شد. روش بررسی: این پژوهش از دسته مطالعات توصیفی تطبیقی است که جامعه ی پژوهش آن، 6 موتور و 6 ابر موتور کاوش اصلی که در سایت www.searchenginewatch.com، به عنوان پر استفاده ترین ابزارهای کاوش اینترنت معرفی شده بودند، در نظر گرفته شد. برای تعیین کلید واژه های حوزه ی داروشناسی از سر عنوان موضوعی پزشکی(MeSH: Medical Subject Heading) ویرایش 2008، استفاده شد. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مشاهده ی مستقیم بود. جستجو با هر یک از اصطلاحات انتخابی حوزه ی داروشناسی در تک تک موتورهای کاوش انجام شد. 10 نتیجه ی اول بازیابی شده ی موتورهای کاوش، برای ارزیابی مانعیت و جامعیت انتخاب شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار Excell مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: موتور کاوش Yahoo، بیشترین مدارک داروشناسی (34 درصد) را بازیابی کرد و رتبه ی نخست را به خود اختصاص داد. موتور کاوش Aol با میزان (62 درصد) مانعیت و (21 درصد) جامعیت، بیشترین مدارک مرتبط را در حوزه ی داروشناسی بازیابی کرده است. در بین ابر موتورهای کاوش Dogpile، بیشترین مدارک داروشناسی (22 درصد) را بازیابی کرده است و رتبه ی نخست را به خود اختصاص داد. نتیجه گیری: موتورهای کاوش و ابر موتورهای کاوش ابزارهای مناسبی برای جستجوی کاربران، اعم از خبره و مبتدی، هستند و از قابلیت ها و امکانات جستجوی مناسبی برخوردارند. پیشنهاد می شود که کاربران جستجوی خود را در چند موتور کاوش پیگیری کنند تا به مدارک مرتبط از میان انبوه منابع موجود در وب، دسترسی یابند. "