رضا غلامی

هدف این پژوهش، ارائه الگوی جامع رتبه بندی شرکت ها با استفاده از اطلاعات حسابداری، ارزیابی متوازن و تکنیک پاپریکا است. بدین منظور، معیارهای مهم موجود در ادبیات رتبه بندی برای 103 شرکت طی سال های 1383-1393 (1133 سال- شرکت) به کار گرفته شد. پس از شناسایی عوامل اصلی با تحلیل عاملی متکی به شاخص KMO و آزمون بارتلت، معیارهای رتبه بندی با نرم افزار 1000 مایندز (مبتنی بر پاپریکا)، در اختیار مشارکت کنندگان قرار گرفت تا اولویت های خود را مشخص کنند. در نهایت، بر اساس برآیند آنها، رتبه بندی شرکت ها برای هر یک از رویکردهای سه گانه اطلاعات حسابداری، ارزیابی متوازن و ترکیبی انجام شد. سپس، با تحلیل رگرسیونی امتیازهای حاصل از پاپریکا و معیارهای هر الگو، الگوی ریاضی هر یک از رویکردهای رتبه بندی، استخراج و توان توضیح دهندگی و دقت آنها به پشتوانه آزمون ونگ با یکدیگر مقایسه شد. یافته ها نشان می دهد که دقت و توان توضیح دهندگی الگوی رتبه بندی مبتنی بر ارزیابی متوازن و روش ترکیبی از روش حسابداری، بیشتر است. هم چنین، دقت و توان توضیح دهندگی الگوی ترکیبی نسبت به الگوی رتبه بندی مبتنی بر ارزیابی متوازن نیز بیشتر است. این یافته ها نشان از برتری الگوی ترکیبی دارد.

این مقاله از دو بخش عمده تشکیل شده است: بخش اول، تبیین چهار رویکرد موجود درباره علم در میان مسلمانان و شعب گوناگون هر یک از رویکردهای مزبور به همراه با نقد مختصر هر یک از آنها؛ و بخش دوم، تبیین رویکرد پنجم به مثابه رویکرد مختار در قالب چهار اصل عمده. در بخش پایانی این مقاله با طرح چندین پرسش فلسفه علمی و پاسخ به آنها، پایداری رویکرد پنجم که رویکرد مختار است ارزیابی شده است. مغز رویکرد پنجم این است که اولاً قلمرو دین مقتضی شکل گیری علوم انسانیِ اسلامی است، لکن مقتضی شکل گیری علوم طبیعی، فنی و پزشکی اسلامی نیست؛ ثانیاًً در علوم انسانی اسلامی، قرار بر جذب دانش و روش شناسی های تجربی نیست، بلکه بر اساس منطقه بندی جدیدی که در ساحت علم بالمعنی الاعم صورت می گیرد، هر یک از منابع و روش شناسی های علمی بر حسب قابلیت و کارکردی که دارد به تنهایی و یا شراکتی در یک یا چند منطقه مشخص از مناطق مزبور قرار می گیرد. مهم ترین ثمره این طبقه بندی، ارتقای کارآمدی علوم انسانیِ اسلامی در شناخت و حل مسائل اساسی بشر و نزدیک کردن معرفت انسان به یقین است؛ ثالثاًً علوم طبیعی، فنی و پزشکی، اسلامی و غیراسلامی ندارند، لیکن در صورت عدم تعارض با زیرساخت های فکری اسلام، مورد تأیید اسلام اند و عملاً نیز مشروعیت می یابند؛ رابعاً بشر در زندگی دنیوی دارای نیازها و پاسخ های مشترک است و اسلام دستاوردهای بشری در حوزه علم و فناوری را مگر در مواردی که با هدف پلید به دست آمده باشد، قبول دارد؛ خامساً اراده انسان در شکل گیری علم گرچه انکارناپذیر است، اما تفاوت اراده به نسبی کردن خوبی و بدی در حوزه علم نمی انجامد؛ سادساً اسلام جبر تاریخی را قبول ندارد و انسان ها را در تغییر شرایط محیطی مسئول می انگارد؛ لذا در اسلام چیزی به نام توقف و سکون در برابر شرایط به نام حوالت تاریخی و غیره وجود ندارد و قائلان به این دیدگاه، خواسته یا نخواسته به سکولاریسم تن داده اند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ویژگی های کمیته حسابرسی بر رابطه ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام است. دوره پژوهش از سال 1391 تا 1395 و نمونه آماری متشکل از 82 شرکت (410 شرکت- سال) پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور، ابتدا، رابطه بین ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام، در قالب یک فرضیه جداگانه بررسی گردید. سپس، تأثیر ترکیبی (تعدیلگر) ویژگی های کمیته حسابرسی و ساختار سرمایه بر نقدشوندگی سهام در قالب چهار فرضیه سنجیده شد. اهرم مالی به عنوان متغیر ساختار سرمایه و شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان متغیر نقدشوندگی در نظر گرفته شد. ویژگی های کمیته حسابرسی در پژوهش حاضر شامل استقلال، تجربه و تخصص است. نتایج پژوهش، حاکی از آن است که بین ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام (شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام)، ارتباط منفی (مثبت) و معناداری وجود دارد. برازش مدل دوم، نشان می دهد که استقلال و تخصص کمیته حسابرسی، رابطه بین ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام را تضعیف می کند؛ اما تجربه کمیته حسابرسی بر رابطه بین ساختار سرمایه و نقدشوندگی، فاقد تأثیر معنادار است.

این مقاله به منظور پاسخ به یک سؤال اصلی و سه سؤال فرعی شکل گرفته است. سؤال اصلی عبارت است از اینکه چگونه می توان بر اساس دارایی های تمدنی در طبقه بندی علوم، مبتنی بر علوم انسانیِ اسلامی به طبقه بندی تازه و اولیه ای در حوزه دانش سیاسی دست یافت؟ و سه سؤال فرعی نیز عبارت است از اینکه: اولاً: طبقه بندی علوم چیست و چه فوائد و آثاری دارد؟ ثانیاً: چه نسبتی میان اوج گیری تمدن اسلامی در مقاطعی از تاریخ و طبقه بندی علوم وجود دارد و این نسبت در تمدن نوین اسلامی چگونه برقرار خواهد شد؟ ثالثاً: تفاوت طبقه بندی علوم در میان متفکران اسلامی و متفکران غربِِ جدید در چیست؟ بر این اساس، این مقاله، ضمن تبیین مفهوم، اهمیت، مختصات و فوائد طبقه بندی علوم و نقش و جایگاه آن در اوج گیری تمدن اسلامی، به معنای تمدن نوین اسلامی و رابطه آن با تمدن باسابقه اسلامی می پردازد. سپس، با مروری گذرا بر معیارهای رایج در طبقه بندی علوم، به برترین طبقه بندی های دانشمندان مسلمان در قرون گذشته نظیر فارابی، ابن سینا، صدرالمتألهین و... و هم چنین دانشمندان غربی نظیر کونت و بیکن نگاهی می اندازد و می کوشد مبانی متفاوت طبقه بندی در دو تمدن اسلامی و غربی را توضیح دهد. در ادامه، مقاله ضمن ترسیم رابطه کلان علوم انسانیِ اسلامی با طبقه بندی علوم، وارد تبیین جایگاه سیاست در طبقه بندی علوم می شود. در این بخش از مقاله، ابتدا ضمن ارائه تعاریف و کارکردهای فلسفه سیاسی، فلسفه علم سیاسی و دانش سیاسی و تشریح مختصر انواع رویکردهای موجود به آن ها، قلمروی دانش سیاسی و نقش آن در طبقه بندی دانش سیاسی را توضیح می دهد. در پایان، این مقاله با ارائه یک شبه طبقه بندی برای دانش سیاسی از منظر علوم انسانیِ اسلامی، تلاش می کند مزیّت های طبقه بندی سنتی و مدرنِ دانش سیاسی را حفظ نماید.

بررسی عناوین اعضای بدن و نیز شمارش آنها در متون تشریحی طب اخلاطی، نشانگر یک مساله ی مهم است. اینکه در این متون و در مقایسه با متون آناتومی مدرن، به تعداد درخور توجهی از اعضای بدن اشاره نشده است. این، در حالی است که این دو نتیجه ی متفاوت، حاصل مشاهدات یک عمل یکسان هستند: تشریح جسد. جز این، برخی از این اعضا، با چشم غیر مسلح نیز قابل رویت هستند که رگ های لنفاوی از جمله ی همین موارد به شمار می رود. بنابراین، طبیب اخلاطی در فرآیند عمل تشریح، برخی از اعضا را دیده است، اما ندیده است. به دیدگاه نویسندگان این مقاله، علت رویت ناپذیری این اعضا، در پیوند مشاهده با نظریه نهفته است. بطور خلاصه، مشاهده ی عمل تشریح طبیب اخلاطی، برخلاف مشاهده ی عمل تشریح آناتومیست مدرن، بر نظریه ی اخلاطی استوار بوده است. از این رو، طبیب اخلاطی، در فرآیند عمل تشریح، اعضایی را دیده است که کارکرد اخلاطی داشته اند. بقیه ی اعضای بدن، یا دیده نشدند یا به یک زایده ی گوشتی تقلیل یافته اند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر کیفیت حسابرسی بر رابطه بین عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود است. دوره پژوهش از سال 1390 تا 1396 و نمونه آماری متشکل از 127 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور، تأثیر کیفیت حسابرسی بر رابطه بین عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود، سنجیده شد. کیفیت حسابرسی از طریق سه مؤلفه اندازه مؤسسه حسابرسی، دوره تصدی حسابرس و اظهارنظر حسابرس اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که اندازه مؤسسه حسابرسی و اظهارنظر حسابرس، به طور معناداری رابطه بین عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود را تضعیف می کند؛ اما دوره تصدی حسابرس تأثیر معناداری بر این رابطه ندارد. به عبارتی، کیفیت حسابرسی از دو جنبهاندازه مؤسسه حسابرسی و اظهارنظر حسابرس رابطه بین عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود را تضعیف می کند. همچنین، نتایج تکمیلی پژوهش، حاکی از آن است که بین شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان شاخصی از عدم تقارن اطلاعاتی با مدیریت سود، ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. بررسی ها نشان داد که اندازه مؤسسه حسابرسی و اظهارنظر حسابرس، ارتباط منفی و معناداری با مدیریت سود دارند، اما دوره تصدی حسابرسی، ارتباط مثبت و معناداری با مدیریت سود دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر گردش معاملات بر واکنش تأخیری قیمت سهام است. دوره پژوهش از سال 1390 تا 1395 و نمونه آماری متشکّل از 117 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. روش: روش گردآوری داده ها، روش اسناد کاوی و مراجعه به بانک های اطلاعاتی، و روش تحلیل داده ها از نوع استنباطی است و نرم افزار به کار رفته برای آماده سازی داده ها و تخمین الگو ها ایویوز است. جهت آزمون فرضیه های پژوهش از الگوی داده های ترکیبی استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش، حاکی از آن است که بین نقدشوندگی، عدم اطمینان خاص شرکت و توجه سرمایه گذار با گردش معاملات، ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. بررسی الگوی دوم، ارتباط معنادار و منفی گردش معاملات با تأخیر واکنش قیمت سهام را نشان می دهد. همچنین، نتایج نشان می دهد که نقدشوندگی سهام از جنبه تعداد روزهای معاملاتی و عدم اطمینان خاص شرکت، ارتباط منفی و معناداری با تأخیر واکنش قیمت سهام دارند؛ اما توجه سرمایه گذار ارتباط معناداری با تأخیر واکنش قیمت سهام ندارد. نتیجه گیری: به منظور افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش واکنش تأخیری قیمت سهام، در جهت کمک به کارایی بازار، قوانین مناسبی را جهت باز شدن هر چه سریعتر نماد معاملاتی بعد از توقف و قوانین مناسبی را جهت افزایش دامنه نوسانات سهام، تصویب و لازم الاجرا شود.

دست یابی به یک عقلانیت اجتماعی قوی و کارآمد، یکی از دغدغه های مهم متفکران مسلمان، به ویژه هم زمان با بلوغ عصر مدرن بوده است. مسأله ی اصلی این است که چگونه می توان از لابه لای نگاه های انتزاعی و تک ساحته به عقل و عقل گرایی میان فیلسوفان و متکلمان اسلامی که در ساحت عمل، به طور عمده در قامت حکمت عملی بروز و ظهور یافته است، به عقلانیتی دست یافت که در عین برخورداری از وجاهت دینی، بتواند ضمن پیوند با عقل ابزاری و به تبع آن دانش تجربی، قدرت مادی-معنوی عالم اسلامی را به صورت توأمان برای جبران عقب ماندگی ها و رقابت با تمدن جدید غرب ارتقاء بخشد؟ برای این منظور، مباحثی کلی در پیشینه ی پژوهشی این عرصه مشاهده می شود، اما هیچ کدام از این مباحث کلی نتوانسته به صورت روشن، نظریه ای را جهت ظهور یک عقلانیت اجتماعی کارآمد ارائه کند. پژوهش حاضر، با استنباطی تازه از متون دینی و با توجه به مذاق دین در عرصه ی کاربرد عقل ابزاری و محاسباتی، و همچنین دانش عرفی در ساحت حیات فردی و اجتماعی، تلاش نموده تا با ارائه ی مفهومی تازه از عقلانیت، پنجره ی تازه ای را به روی این بحث مهم باز کند. روش پژوهش، استدلالی- استنتاجی است و البته در بررسی متون دینی از روش اجتهادی نیز بهره گیری شده است. چارچوب نظری مباحث، به طور عمده مبتنی بر نگرش صدرایی به هستی و انسان شکل گرفته است؛ هرچند در حوزه ی عمل، از رویکرد صدرایی نیز عبور شده است. ازجمله ثمرات این بحث می توان به کمک مؤثر به شکل گیری علوم انسانیِ اسلامی و به تبع آن، هموارسازی مباحث نظری حول احیاء تمدن اسلامی اشاره کرد؛ هرچند در کوتاه مدت نیز به حل مسائل حکم رانی از منظر عقلانیت اسلامی نیز کمک خواهد کرد.

در سال های اخیر، علم سنجی نقش مهمی در سنجش و ارزیابی عملکرد پژوهشی داشته است. این علم، رشد و تکامل پژوهش را در طول زمان با مراجعه به داده های استانداردشده پژوهش های دانشگاهی به ویژه اطلاعات کتاب شناختی، تجزیه وتحلیل می کند. در واقع، علم سنجی یا همان دانش سنجش علم با ارزیابی و رتبه بندی اصولی پژوهشگران، دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به ارتقای آنها کمک کرده و منجر به شناخت بهتر نقاط قوت و ضعف آنها می شود و نقش مهمی در سیاستگذاری عمومی و حکمرانی علمی بر عهده دارد. در این میان، جدای از مبنامندی علم سنجی و به تبع آن، امکان بومی سازی علم سنجی که در جای خود جزو مباحث مناقشه برانگیز جامعه علمی به شمار می رود، اینکه آیا علم سنجی در همه علوم از مبانی و منطق واحدی تبعیت می کند و یا باید برای علم سنجی علوم انسانی به دنبال منطق متفاوتی بود، یکی از دغدغه مندی های اصحاب علوم انسانی محسوب می شود. این مقاله، با در نظر گرفتن مفهومی عام از فلسفه و مبانی علوم و با الهام از نظریه لاکلا و موفه، از روش توصیفی و تحلیلی استفاده نموده تا از این طریق ضمن توجیه علمی لزوم استقلال نسبی علم سنجی علوم انسانی از مطلق علم سنجی، امکان شکل گیری مکتب علم سنجی علوم انسانی را مورد بررسی قرار دهد. از آنجا که شکل گیری مکتب علم سنجی علوم انسانی نیازمند ارائه تصویری عملی از آن نیز می باشد، شش سئوال کاربردی نیز در این مقاله بر اساس روش تحقیق کیفی مطرح و پاسخ های اولیه ای به این پرسش ها ارائه شده است.

امور اجتماعی و مدنی در تعالیم اسلامی، به ویژه در قرآن کریم از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. اصولاً در اسلام، سعادت فردی در گرو ساماندهی و ارتقاء اجتماعی است. در این جهت، عمده آیات قرآن به درجات گوناگون به هدایت های اساسی در امور اجتماعی اختصاص یافته است. با توجه به تلقی عامی که در این مقاله از عقلانیت اسلامی ارائه شده است، می توان با یک رویکرد کلان، آیات کلیدی تر قرآن در عرصه اجتماعی و مدنی را به مثابه زیرساخت و طبقات زیرین ساختمان عقلانیت مدنیِ قرآن توصیف کرد. در این مقاله، ضمن روشن سازی مفاهیم اصلی، با روش میان رشته ای ( اندیشه سیاسی-تفسیر ) یک تصویر نسبتاً جامع از عقلانیت مدنی قرآن ترسیم شده است. هدف اصلی از ترسیم چنین تصویری، شناخت تمایزات عقلانیت مدنی قرآن با سایر عقلانیت ها اعم از دینی و غیر دینی است. علاوه بر این، ترسیم عقلانیت مدنی قرآن می تواند در انواع پژوهش هایی که در زمینه اندیشه سیاسی از منظر قرآن  و تمدن نوین اسلامی انجام می شود، نقش چارچوب را داشته باشد.  براساس یافته های پژوهش، اصول عقلانیت مدنی در قرآن شامل اصول نظری و اصول عملی می شود. اصول نظری عبارتند از: خردورزی فطری، توحید، معنا و هدفداری عالم، اختیار انسان، بدن و روح، نبوت و هدایت تشریعی، جامعیت، کمال و هماهنگی آموزه های دین، دنیا و آخرت، دین و سیاست، امامت. اصول عملی نیز شامل: نفی سبیل، جهاد، عقل ابزاری و علم، حکمرانی شایسته سالار و علمی، آزادی و مشارکت، نظم اجتماعی، تعاون و همکاری، عدالت اجتماعی، امربه معروف و نهی از منکر، تربیت اجتماعی می شود.

هدف: در حال حاضر، فضای مجازی اهمیت فراوانی در معادلات حکمرانی یافته و نظم سیاسی تازه ای را به جهان تحمیل کرده است. در این میان، برای جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهم ترین منتقد سیاست های ناعادلانه در جهان، فهم عمیق اقتضائات مواجهه با این پدیده و مواجهه ای عقلانی با فضای مجازی ضروری است. روش: این مقاله نتیجه تحقیقی است که با هدف مدل سازی برای چنین مواجهه ای صورت گرفته و بر اساس رویکردی دقیق تر، واقع بینانه تر و آینده نگرانه تر، به «ویژگی های گوناگون فضای مجازی» و نیز با در نظرگرفتن «اصول و مبانی راهبردی جمهوری اسلامی در ارتباط با فضای مجازی»، الگویی را پیشنهاد داده است که هندسه مواجهه جمهوری اسلامی با فضای مجازی را مشخص می کند. روش این تحقیق، داده بنیاد است و نهایتاً با استفاده از این روش یک الگوی شش ضلعی را ترسیم می کند یافته ها: که ضلع اول تکمیل و راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، ضلع دوم شکل دهی به اینترنت دوم یا ایجاد شبکه فراملی اطلاعات، ضلع سوم شکل دهی یک ائتلاف جهانی برای کاهش اختیارات امریکایی ها در فضای مجازی و ایجاد نظام حقوق بین الملل برای فضای مجازی، ضلع چهارم ایجاد غلبه گفتمانی برای مواجهه معقول و انقلابی با فضای مجازی، ضلع پنجم راه اندازی شرکت های عظیم غیردولتی با رویکرد فراملی و باز کردن میدان نوآوری و ضلع ششم ایجاد بسیج سایبری با رویکرد محتوایی می باشد. نتیجه گیری: که در کل، خطوط حکمرانی ج.ا.ا را در یک بازه زمانی پنج ساله تشکیل می دهد و توجه همزمان به تمام این موارد باید مدنظر حکمرانان فضای مجازی کشور باشد.