علی اکبر سیف

این پژوهش با هدف ساخت ابزاری دقیق و مناسب به منظور سنجش انگیزش تحصیلی حالتی انجام گرفته است. به منظور رسیدن به این هدف پرسشنامه ای بر اساس مبانی نظری در حیطه ی انگیزش تحصیلی تهیه شد. از طریق اجرای مقدماتی و نظر خواهی از پاسخ دهندگان و ده نفر از اساتید روانشناسی ""روایی محتوایی"" آن تأیید شد و پایایی آن دراجرای مقدماتی با روش همسانی درونی و آلفای کرونباخ (95/.) محاسبه گردید. این پرسشنامه 53 سؤالی برای اجرای نهایی بر روی یک نمونه 300 نفری دانشجویان دانشگاه پیام نور که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند اجرا گردید و روایی و پایایی پرسشنامه ی نهایی محاسبه شد. نتیجه ی تحلیل عاملی با استفاده از روش تحلیل عاملی و براساس نمودار صخره ای بیانگر وجود چهار مؤلفه در پرسشنامه ی انگیزش تحصیلی حالتی بود. ضریب آلفای کرونباخ برای کل آزمون (91/.) و خرده مقیاس های علاقه به کلاس و ارتباطات بین فردی (89/.)، علاقه به کسب شایستگی و خودکارآمدی (68/.)، علاقه به درس و رشته ی تحصیلی (67/.) و علاقه به کسب ستایش و تشویق(76/.) به دست آمد. همچنین بر اساس عملکرد آزمودنی ها جدول هنجار درصدی و جدول هنجار مقوله ای برای پرسشنامه انگیزش تحصیلی حالتی و خرده مقیاس های آن تهیه شد. بطور کلی نتایج پژوهش نشان داد پرسشنامه ی انگیزش تحصیلی حالتی ابزاری معتبر، با روایی بالا و هنجاریابی لازم برای کاربرد در پژوهش های آموزشی و روانشناختی است.

" دراین پژوهش تحول صلاحیت راهبردی دانش‏آموزان دوره ابتدایی در حل مسایل حساب در یک نمونه تصادفی متشکل از 192 دانش آموز پسر و دختر پایه‎های تحصیلی اول تا سوم ابتدایی شهر تهران با ”آزمون تفاوتهای فردی در انتخابهای راهبرد جمع “، بررسی شد. نتایج پژوهش، مفروضه‏های اساسی الگوی انتخاب راهبرد سازش‎یافته را تأیید کردند و نشان دادند که کودکان ایرانی نیز راهبردهای متعدد را برای حل مسأله‎های جمع ساده به کار بردند. با افزایش سن و تجربه حل مسأله، کودکان راهبردهای جدیدی کشف کردند، سرعت و درستی اجرای هر یک از راهبردها بیشتر شدند، میزان بیادآوری پاسخ مسأله‎ها از حافظه دراز‎مدت افزایش یافت و فراوانیهای نسبی راهبردهای پشتیبان نیز تغییر کردند. بین صلاحیت راهبردی پسران و دختران از لحاظ سرعت، درستی و اجرای راهبردها تفاوت معنادار به دست نیامد. اگرچه یافته‎ها نشان دادند که الگوی تحول راهبردی در کودکان ایرانی با کودکان کشورهای دیگر مشابه است اما این نکته را نیز آشکار کردندکه توزیع انتخابهای راهبردی در کودکان ایرانی به‏طور قابل‏ملاحظه‏ای متفاوت است. "

هدف این پژوهش بررسی تأثیر تکالیف نوشتاری بر تفکّر انتقادی دانش آموزان پسر سال اوّل متوسطة شهرستان ملایر و مقایسة تأثیر تکالیف نوشتاری در دروس زیست شناسی و مطالعات اجتماعی بوده است. برای این منظور از دانش آموزان پسر سال اوّل متوسطه شهرستان ملایر، نمونه ای به حجم 105 نفر، به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای در قالب چهار کلاس انتخاب و کلاسهای انتخاب شده به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل جایگزین شدند. برای آزمون فرضیه های پژوهش از یک طرح شبه آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و در کل از یک طرح عاملی 2×2 استفاده شد. تفکّر انتقادی آزمودنیها در پیش آزمون و پس آزمون با آزمون مهارتهای تفکّر انتقادی کالیفرنیا (فرم ب) اندازه گیری شد و پس از آن، تکالیف نوشتاری طراحی شده برای محتوای درس زیست شناسی و مطالعات اجتماعی سال اوّل متوسطه، در طول5/4 ماه و به مدت 40 ساعت آموزشی، در دو گروه آزمایش اعمال گردید. امّا گروههای کنترل، بدون دریافت تکالیف نوشتاری، به فعالیتهای معمول خود ادامه دادند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه (ANOVA)و آزمون t گروههای مستقل تحلیل شدند. نتایج تحلیل نشان داد که بین میانگین نمرات پیش آزمون تفکّر انتقادی آزمودنیها تفاوت معنی دار وجود ندارد. ولی تحلیل نمرات پس آزمون و افزایشی (تفاوت بین نمرات پس آزمون و پیش-آزمون) آزمودنیها نشان داد که استفاده از تکالیف نوشتاری در تدریس زیست شناسی و مطالعات اجتماعی تفکّر انتقادی دانش آموزان را افزایش داده است و این افزایش در هر دو درس زیست شناسی و مطالعات اجتماعی در سطح کمتر از 01/0 معنی دار بود. درحالی که از مقایسة میزان تأثیر تکالیف نوشتاری بر تفکّر انتقادی دانش آموزان در دو درس زیست شناسی و مطالعات اجتماعی معلوم شد که میزان این تأثیر از لحاظ آماری متفاوت نیست.

در این پژوهش به منظور مقایسه تأثیر دو روش آموزش از طریق شبکه وب و آموزش به روش سنتی 36 دانش آموز به صورت تصادفی از میان دانشآموزان سال دوم دبیرستان مفید انتخاب و به همین روش در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل آزمونهای پیشرفت تحصییلی، انگیزش پیشرفت و سه پرسشنامه برای اندازهگیری متغیرهای پیشبین بود. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها گرو ههای مستقل و تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد به رغم تأثیر افزایشی t با استفاده از آزمون بین میانگین نمرات دو گروه در میزان یادگیری تفاوت معناداری وجود ندارد و آموزش از طریق وب صرفاً سطوح بالای یادگیری (کاربستن و بالاتر) را تحت تأثیر قرار میدهد . در عین حال آموزش از طریق وب به طور قابل ملاحظهای موجب افزایش انگیزش پیشرفت تحصیلی می شود و استفاد ه غیرمعمول، زیاد و فراغتی از اینترنت با میزان یادگیری رابطه معکوس دارد.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش مبتنی بر نرم افزار چندرسانه ای ساخت نقشه ذهنی بر سرعت پردازش اطلاعات در دانش آموزان دختر پایه هشتم انجام شده است. روش پژوهش، از نوع نیمه آزمایشی بود. در این پژوهش از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان دختر پایه هشتم مدارس شهر کرمان بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه (20 نفرآزمایش و 20 نفر کنترل) جایگزین شدند. در پیش آزمون و پس آزمون همه آزمودنی ها، از طریق آزمون وکسلر ویرایش چهارم (خرده آزمون رمزنویسی و خرده آزمون نمادیابی) ارزیابی شدند. آزمودنی های گروه آزمایش در ده جلسه دو ساعته آموزش مبتنی بر نرم افزار نقشه ذهنی را دریافت کردند. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که تأثیر آموزش مبتنی بر نرم افزار چندرسانه ای ساخت نقشه ذهنی بر سرعت پردازش اطلاعات در گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه کنترل است. بر اساس نتایج این تحقیق می توان به این نتیجه دست یافت که از آموزش مبتنی بر نرم افزار ساخت نقشه ذهنی می توان برای ارتقای عملکردهای شناختی از جمله سرعت پردازش اطلاعات دانش آموزان استفاده کرد.

هدف مطالعة حاضر تعیین اثربخشی بستة آموزشی مبتنی بر نرم افزار چندرسانه ای ساخت نقشة ذهنی بر مهارت های شناختیِ درسِ علومِ دانش آموزان دختر پایة هشتم بوده است. روش پژوهش، از نوع آزمایشی بود. در این پژوهش از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان دختر پایه هشتم مدارس شهر کرمان بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه ( 20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر گروه کنترل) جایگزین شدند. در پیش آزمون و پس آزمون همه آزمودنی ها، با استفاده آزمون محقق ساختة مهارت های شناختی درس علوم، شامل 60 سوال چهار گزینه ای و 10 سوال تشریحی، مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمودنی های گروه آزمایش در ده جلسة دو ساعته بستة آموزشی را دریافت کردند. جهت تحلیل داده های آماری از تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد، دانش آموزانی که بستة آموزشی مبتنی بر نرم افزار ساخت نقشة ذهنی را آموزش دیدند، نمرة بالاتری در مهارت های شناختی کل و همچنین در کلیة سطوح مهارت های شناختی به وبژه مهارت های (یادآوری، فهمیدن، کاربستن، تحلیل) کسب کردند. همچنین بر اساس نتایج این مطالعه، پیشنهاد می شود از نقشه های ذهنی به عنوان ابزاری جهت فعال کردن یادگیری های قبلی دانش آموزان و ایجاد ارتباط بین مفاهیم درسی به منظور درک هر چه بیشتر مطالب در آموزش و تدریس استفاده شود.

این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی استفاده از روش مطالعه درس بر پیشرفت تحلیلی دانش آموزان کلاس سوم ابتدایی شهرستان قم در درس ریاضیات انجام گرفته است. مطالعه درس یکی ازروشهای نوین است که در ژاپن به وجود آمده است و شامل طراحی، تدریس، مشاهده، ارزشیابی و بازنگری مشارکتی گروهی از معلمان ندر کلاس درس می شود. نمونهتحقیق شامل معلمان دانش آموزان 2 کلاس در 8 مدرسه پسرانه از نواحی چهارگانه شهرستان قم بود که به طور تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش (12 معلم و 300 دانش آموز) و کنترل (12 معلم و 325 دانش آموز) به طور تصادفی جایگزین شدند. تحقیق به شیوه پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. این روش پس از برگزاری پنج جلسه آموزش برای گروه آزمایش و یک جلسه هماهنگی برای گروه کنترل به مدت 12 هفته در 12 موضوع درسی در گروه آزمایش اجرا و درنهایت، داده ها با استفاده از آزمون ANCOVA تحلیل شد. نتایج نشان داد که استفاده از روش مطالعه درس در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضیات تأثیر دارد.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثر آموزش تنظیم هیجانی بر تاب آوری تحصیلی و اضطراب امتحان دانش آموزان دختر  دبیرستانی انجام شد. روش این پژوهش آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. برای این منظور تعداد 40 دانش آموز از بین 31 مدرسه پس از اجرای پیش آزمون و غربالگری انتخاب شدند و به صورت تصادفی در  دو گروه (گروه اول:آموزش تنظیم هیجانی ،گروه دوم :بدون آموزش)  قرار گرفتند. سپس 10 جلسه آموزشی در مورد گروه اول اجرا شد و گروه دوم آموزشی دریافت نکرد. برای پیش آزمون و پس آزمون از پرسشنامه های اضطراب امتحان و تاب آوری تحصیلی استفاده شد.سپس داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که آموزش تنظیم هیجانی بر  کاهش اضطراب امتحان و نیز افزایش تاب آوری تحصیلی اثر گذار می باشد.

انگیزش مهمترین شرط یادگیری است و نقش معلمان در ایجاد آن بسیار حائز اهمیت می باشد. این پژوهش با هدف بررسی اثر بخشی آموزش رفتار های صمیمیت و نزدیک شدن کلامی و غیر کلامی مدرسان بر انگیزش حالتی دانشجویان انجام گرفت. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه های هم ارز بود. آزمودنی های این پژوهش عبارت بودند از 300 نفر از دانشجویان دختر و پسر مقطع کارشناسی دانشگاه پیام نور مرکز میانه و همچنین 30 نفر از مدرسان همان دانشگاه در نیمسال اول سال تحصیلی 95 – 1394 که در دو مرحله انتخاب شدند. در مرحله ی اول مدرسان به روش نمونه گیری هدفمند و در مرحله ی دوم دانشجویان از طریق روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. 30 نفر از مدرسان به روش همتا سازی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار های مورداستفاده عبارت بودند از: پرسشنامه های محقق ساخته ی صمیمیت کلامی، صمیمیت غیر کلامی، و انگیزش حالتی تحصیلی، و همچنین بسته ی آموزشی رفتار های صمیمیت کلامی و غیر کلامی. برای اجرای این پژوهش ابتدا از همه ی گروه ها پیش آزمون صمیمیت کلامی، صمیمیت غیر کلامی، انگیزش حالتی به عمل آمد. سپس به گروه مداخله در طی پنج جلسه ی 90 دقیقه ای آموزش رفتار های صمیمیت کلامی و غیر کلامی داده شد. در پایان نیمسال تحصیلی پس آزمون ها اجرا شد. ﺑﺮای ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ علاوه بر آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ از آﻣﺎر اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ ﺷﺎﻣﻞ آزمون تی مستقل و تی وابسته و همچنین ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻮواﯾﺎﻧﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. یافته ها نشان داد که آموزش رفتار صمیمیت به مدرسان انگیزش حالتی آزمودنی ها را به طور معنا داری افزایش می دهد. دلیل این امر نیز از طریق مدل انگیزشی و مبانی نظری قابل تبیین است. پیشنهاد اصلی حاصل از نتایج پژوهش این است که به مدرسان آموزش های لازم در خصوص رفتار های صمیمیت ارائه شود تا انگیزش حالتی در یادگیرندگان افزایش یابد.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی در کاهشِ اضطراب امتحان و افزایشِ نگرش نسبت به مدرسه در دانش-آموزان پایه یازدهم شهر تهران است. روش پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری پژوهش شاملِ کلیه دانش آموزان پایه یازدهم شهر تهران، در سال تحصیلی 97-1396، بودند. از جامعه مذکور، با استفاده از روش خوشه ای چند مرحله ای، 88 دانش آموز (44 دختر و 44 پسر) که نمراتِ بالایی در پرسشنامه اضطراب امتحان فریدبن (1997) و نمراتِ پایینی در پرسشنامه نگرش به مدرسه مک کوچ و سیگل(2003)، کسب کرده بودند، انتخاب و به تصادف در 4 گروه (2 گروهِ آزمایش و 2 گروهِ کنترل) جایگزین شدند. سپس گروه های آزمایشی، در 8 جلسه 2 ساعته، پروتکل ذهن آگاهی را دریافت کردند. پس از اتمام جلسات، تمامی آزمودنی ها مجدداً مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از روشِ آماری تحلیل کوواریانس تک متغیری و چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند و یافته های پژوهش نشان داد که آموزش ذهن آگاهی در کاهشِ اضطراب امتحان و افزایشِ نگرش به مدرسه تأثیرگذار است.

زمینه : بازخورد مثبت به مدرسه، محتوای درسی و رفتارهای معلم، باعث ایجاد انگیزش یادگیری در دانش آموزان می شود. یادگیرندگان خودنظم جو به واسطه خود آگاهی از فرآیندهای فکری خود و دانستن چگونگی استفاده از راهبردهای یادگیری، دارای این بازخورد مثبت هستند. از این رو مسئله پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش خودنظم جویی در دانش آموزان دارای بازخورد پایین به مدرسه بوده است. هدف: این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی خودنظم جویی در افزایش بازخورد نسبت به مدرسه در دانش آموزانِ پایه یازدهم انجام گرفت. روش: روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه پژوهش 88 دانش آموز (44 دختر و 44 پسر) پایه یازدهمِ دارای نمراتِ بازخورد نسبت به مدرسه پایین بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه بازخورد نسبت به مدرسه مککوچ و سیگل (2003) بود. و برای تجزیه تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس تک متغیری استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان دهنده افزایشِ معنادار بازخورد نسبت به مدرسه در دانش آموزان دختر و پسرِ گروه آزمایشی بود ( 0/01 P< ). نتیجه گیری: بدین معنی که کسب توانش های خود نظم جویی باعث شده دانش آموزان در مقایسه با قبل، عملکرد بهتری در یادگیری از خود نشان دهند، که این مهم، افزایشِ بازخورد مثبت به مدرسه را به دنبال داشت.