رضا خلیلی
| مدرک تحصیلی: استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی تهران |
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۵۶ مورد از کل ۵۶ مورد.
دکترین، سیاست و استراتژی؛ نسبتسنجی نظری و مفهومی
حوزه های تخصصی:
در محافل سیاسی و عمومی و حتی در اغلب موارد در محافل علمی، مفاهیم دکترین، سیاست و استراتژی را گاه چنان متداخل و با معانی مشابه به کار میگیرند که تشخیص مرزهای نظری و مفهومی آنها مشکل میشود. در این مقاله، ضمن بررسی ارتباط مفاهیم دکترین، سیاست و استراتژی با مفهوم امنیت، به بررسی زمینههای تداخل و ابهام میان این مفاهیم پرداخته میشود و تلاش برای تعیین مرزهای نظری و مفهومی میان آنها در دستور کار قرار میگیرد. بدین منظور، ابتدا به تلاشهای صورتگرفته برای ابهامزدایی از مفهوم امنیت به عنوان بستر نظری بحث اشاره میشود، سپس مرزهای نظری میان دکترین، سیاست و استراتژی بر اساس دیدگاههای مختلف بررسی شده و در پایان نیز مرزهای مفهومی آنها مورد بازبینی قرار می گیرد.
تبارشناسی مطالعات امنیتی در ایران
حوزه های تخصصی:
بیش از پیش به آن توجه داشت. در این مقاله، با عنایت به همین اهمیت و ضرورت و ضمن تأکید بر تفاوت میان مفهوم امنیت یا احساس نیاز به آن و مطالعات امنیتی از یک سو و تفاوت مطالعات امنیتی در ایران با مطالعات امنیتی ایرانی از سوی دیگر، ابتدا پیشینه و نحوه شکلگیری مطالعات امنیتی در ایران مورد بررسی قرار میگیرد تا مشخص شود این حوزه مطالعاتی، با چه مسائل و مشکلاتی دست به گریبان است و سپس، به تحلیل مسائل و مشکلات مذکور پرداخته میشود. به باور نگارنده، مطالعات امنیتی در ایران گرفتار در سه حلقه وابستگی یعنی وابستگی مفهومی، وابستگی علمی و وابستگی فکری است و تا مادامی که از این حلقهها، رهایی نیابد، نمیتوان از مطالعات امنیتی و ایرانی به عنوان حوزهای مستقل و قابل مطالعه سخن به میان آورد.
تبارشناسی مطالعات امنیتی
حوزه های تخصصی:
تداخل مفهومی میان امنیت، سیاست و استراتژی، همواره باعث ایجاد ابهام و وابستگی حوزه مطالعات امنیتی به حوزه های مطالعات سیاسی، استراتژیک و روابط بین الملل شده است. در این مقاله، با در معرض سؤال قرار دادن مفروضات ادبیات موجود در مطالعات امنیتی، تلاش می شود تا زمینه های برون رفت از این وضعیت مورد بررسی قرار گیرد. به اعتقاد نگارنده، برای حل مشکل تداخل مفهومی امنیت با سیاست و استراتژی و به تبع آن، برای رفع وابستگی مطالعات امنیتی به مطالعات سیاسی، استراتژیک و روابط بین الملل، بایستی مفروضاتی چون یکسانی مفهوم امنیت و مطالعات امنیتی، تأخر پیدایش مفهوم امنیت نسبت به سیاست و استراتژی و روابط بین الملل و محدودتر تلقی کردن حوزه مطالعات امنیتی نسبت به حوزه های مطالعات سیاسی، استراتژیک و روابط بین الملل، مورد بازنگری قرار گیرد. نوشتار حاضر ضمن تلاش برای بازنگری در این مفروضات، با نگاهی تبارشناسانه درصدد وضوح بخشیدن به مرزهای مطالعات امنیتی با حوزه های مطالعات سیاسی، استراتژیک و روابط بین الملل است و در کنار توجه به نظریات مختلف در این زمینه، می کوشد سیر تحول مطالعات امنیتی و نسبت آن با دیگر حوز ه های مطالعاتی را مورد بررسی قرار دهد.
تکوین نعاملی دین و هویت در اندیشه ی امام خمینی (ره)؛ از صورت بندی گفتمانی تا تحول انقلابی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تکوین تعاملی دین و هویت در اندیشه ی امام خمینی(ره)؛ از صورت بندی گفتمانی تا تحول انقلابی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
رهیافت گفتمانی، رابطه دین و هویت در اندیشه امام خمینی (ره) را بهتر از رهیافت های دیگر تبیین می کند؛ اما علی رغم این قابلیت، کمتر به آن توجه شده است. با عنایت به قابلیت مذکور، این مقاله درصدد به کارگیری رهیافت گفتمانی برای تبیین رابطه دین و هویت در اندیشه امام خمینی (ره) است. بدین منظور، نگارنده ابتدا به بررسی مبانی و مولفه های رهیافت گفتمانی – با نگاهی انتقادی به بینش های کلی رایج در علوم انسانی و اجتماعی – پرداخته و سپس رابطه دین و هویت را در اندیشه امام خمینی (ره) براساس روابط درون گفتمانی و بین گفتمانی مورد بررسی قرار می دهد. به اعتقاد نگارنده، تکوین اندیشه امام خمینی (ره) نتیجه تعامل دین و هویت در گفتمان بازگشت به خویشتن و در رویارویی با گفتمان غرب گرایی بوده است. در نتیجه چنین شرایطی بوده که امام خمینی (ره) با نقش آفرینی فکری و عملی خود در گفتمان بازگشت به خویشتن، رویارویی سیاسی – اجتماعی با حکومت غرب گرای پهلوی را رقم زده و به تکوین گفتمان بازگشت به خویشتن در قالب انقلاب و جمهوری اسلامی نایل می شود.
ایدئولوژی و استراتژی؛ نسبت سنجی مفهومی نگرش یدئولوژیک و تفکر استراتژیک
حوزه های تخصصی:
یدئولوژی و استراتژی مقولاتی هستند که به صورت مستقل، بسیار مورد بررسی قرار گرفته اند و تعاریف و مفاهیم بسیاری بری آنها برشمرده شده است؛ اما نسبت میان ین دو مقوله را فقط بر اساس ین بررسی هی مستقل نمی توان سنجید. بری ینکه نسبت میان یدئولوژی و استراتژی یا نگرش یدئولوژیک و تفکر استراتژیک مورد کنکاش دقیق علمی قرار گیرد، لازم است خاستگاه هی تاریخی، مفاهیم و کاربردها و ویژگی هی کلی آنها در کنار یکدیگر مورد بررسی قرار گیرد و به مفروضاتی که باعث هرگونه پیش داوری غیرعلمی در ین باره شده، پاسخ داده شود. بری دستیابی به ین منظور، مقاله حاضر ابتدا خاستگاه تاریخی، مفاهیم و کاربردها و ویژگی هی یدئولوژی و نگرش یدئولوژیک و سپس پیشینه تاریخی، مفاهیم و کاربردها و ویژگی هی استراتژی و تفکر استراتژیک را بررسی می کند و در نهیت نسبت سنجی ین مقولات را بر اساس نقد دیدگاه هیی که از یک سو یدئولوژی را مبتنی بر آرمان گریی، اخلاق گریی، اصالت تغییر، احساس گریی، آگاهی کاذب و شناخت غیرعلمی و از سوی دیگر استراتژی را مبتنی بر واقع گریی، بی طرفی اخلاقی، اصالت تثبیت، عقل گریی، آگاهی واقعی و شناخت علمی می دانند و بر ین اساس، آنها را مقابل یکدیگر قرار می دهند، در دستور کار قرار می دهد.
ایران در قرن 21 ؛ چالشها ، فرصتها و راهکارها
حوزه های تخصصی:
غرب زدگی و هویت ؛ جلال آل احمد و پاسخ به پرسش عقب ماندگی
حوزه های تخصصی:
پرسش عقب ماندگی از مهم ترین مسایلی است که فکر و ذهن اغلب اندیشمندان ایران معاصر را به خود مشغول داشته و پاسخ های متفاوتی نیز برای آن ارایه شده است. در مقاله حاضر، پاسخ آل احمد به این پرسش مورد بررسی قرار گرفته است. به اعتقاد نگارنده، می توان آل احمد را - به دلیل شرایط اجتماعی و تاریخی خاص زندگی اش - در زمره قایلین به راه حل میانه نوسازی (و توسعه) و وابستگی (و عقب ماندگی) تلقی کرد. هر چند از نظر او غرب زدگی علت اصلی عقب ماندگی است، اما بیش از آن که این پدیده نتیجه شرایط بیرونی باشد، حاصل عوامل درونی است. از نظر وی، عقب ماندگی نتیجه غرب زدگی، ناکار آمدی روشنفکری، بی تفاوتی روحانیت و رویارویی آن ها به عنوان مهم ترین عناصر تحول اجتماعی در ایران بوده است و بازگشت به خویشتن (هویت خودی)، اصلاح روشنفکری، به صحنه آمدن روحانیت و پیوندهای میان روشنفکری و روحانیت، بهترین پاسخ برای این پرسش است.
مطالعات پایه: تحول تاریخی - گفتمانی مفهوم امنیت
حوزه های تخصصی:
مفهوم «امنیت ملی» ، اساسا مفهومی مدرن است که با تکوین دولت ملی معنا و مفهوم یافته است . «مطالعات امنیت ملی» نیز بحثی جدیدتر و مربوط به قرن بیستم است . در حالی که «امنیت» را باید مقوله ای کهن و دیرینه دانست که با جوهر هستی انسان پیوندی ناگسستنی داشته و ادمی حتی زمانی که بر هیبت و هویت اجتماعی در نیامده بود ؛ به امنیت به چشم آشنایی همیشه همراه می نگریست . اما با مرور زمان و با تحول در زندگی و هویت اجتماعی او مفهوم امنیت نیز دگرگون شد . بر اساس چنین تحول در زندگی و هویت اجتماعی او مفهوم امنیت نیز دگرگون شد .
جنگ پست مدرن؛ سیاست نوین درگیری
حوزه های تخصصی:
استراتژی امنیت ملی
منبع:
راهبرد ۱۳۸۲ شماره ۲۸
حوزه های تخصصی:
هویت اجتماعی
حوزه های تخصصی:
مهاجرت نخبگان: پدیده ای اجتماعی یا موضوع امنیت ملی
حوزه های تخصصی:
مأخذ شناسی مهاجرت نخبگان
حوزه های تخصصی: