مطالب مرتبط با کلیدواژه

مطالعات امنیتی


۱.

دکترین، سیاست و استراتژی؛ نسبت‏سنجی نظری و مفهومی

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۶ شماره ۳۷

کلیدواژه‌ها: امنیت استراتژی سیاست دکترین مطالعات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴۰ تعداد دانلود : ۲۰۷۰
در محافل سیاسی و عمومی و حتی در اغلب موارد در محافل علمی، مفاهیم دکترین، سیاست و استراتژی را گاه چنان متداخل و با معانی مشابه به کار می‏گیرند که تشخیص مرزهای نظری و مفهومی آنها مشکل می‏شود. در این مقاله، ضمن بررسی ارتباط مفاهیم دکترین، سیاست و استراتژی با مفهوم امنیت، به بررسی زمینه‏های تداخل و ابهام میان این مفاهیم پرداخته می‏شود و تلاش برای تعیین مرزهای نظری و مفهومی میان آنها در دستور کار قرار می‏گیرد. بدین منظور، ابتدا به تلاش‏های صورت‏گرفته برای ابهام‏زدایی از مفهوم امنیت به عنوان بستر نظری بحث اشاره می‏شود، سپس مرزهای نظری میان دکترین، سیاست و استراتژی بر اساس دیدگاه‏های مختلف بررسی شده و در پایان نیز مرزهای مفهومی آنها مورد بازبینی قرار می گیرد.
۲.

تبیین تحولات امنیتی جمهوری اسلامی ایران؛ در جستجوی چارچوبی تحلیلی

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۷ شماره ۴۰

کلیدواژه‌ها: امنیت جمهوری اسلامی مطالعات امنیتی روش گفتمانی تحولات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶۹
مطالعات امنیتی در ایران از پیشینه تاریخی چندانی برخوردار نیست و مطالعه تحولات امنیتی جمهوری اسلامی که بخش کوچکی از این حوزه مطالعاتی است، از آن هم جدیدتر است. با وجود این، نگاهها و دیدگاههای مختلفی درباره امنیت ملی و جامعه امن در ادوار مختلف حیات جمهوری اسلامی وجود داشته است که توسط برخی اندیشمندان و پژوهش‏گران حوزه مطالعات امنیتی، شکلی منسجم و تئوریک یافته ‏اند. حاصل این تلاش‏ها را تا به امروز می‏توان در قالب چهار مدل تبیینی گفتمان بسط، حفظ و رشدمحور، گفتمان سنتی - نوین، الگوی تحدید، تثبیت و تکثر و دیدگاه ساختاری - طبقاتی – مورد بررسی قرارداد و به واسطه هریک از آنها، بخشی از تحولات امنیتی جمهوری اسلامی ایران را درک کرد.
۳.

نقد و معرفی کتاب: "انتخاب عقلانی و مطالعات امنیتی، استفن والت و منتقدانش"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه سیاست ۱۳۸۷ دوره ۳۸ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: انتخاب عقلانی مطالعات امنیتی مدل صوری تکثر روش‌شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹۲
نقد و ارزیابی کتاب «انتخاب عقلانی و مطالعات امنیتی، استفن والت و منتقدانش»، نوشته براون اون، لین جوز و میلر در واقع در واقع کندوکاوی برای شناخت مطالعات امنیتی در روابط بین‌الملل است. به عبارتی، بررسی رهیافت انتخاب عقلانی والت و مدل صوری ـ ریاضی می‌تواند ما را به ارائه بدیلی روشن در روش شناسی مطالعات امنیتی کمک نماید. این نقد و ارزیابی به طور کلی به مقالات انتقادی علیه روش غیر صوری ـ تجربی والت اشاره می‌کند و سپس پاسخ‌های والت در این باب را نشان می ‌دهد و در نهایت به ارزیابی و نقد کلی کتاب و دفاع از روش‌شناسی متکثر در حوزه مطالعات امنیتی روابط بین الملل می‌پردازد.
۴.

مفهوم امنیت ایمانی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال سیزدهم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴ (پیاپی ۵۰)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم امنیت ملی مطالعات امنیتی امنیت ایمانی فلسفه وجودی امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۱ تعداد دانلود : ۱۶۳۹
مقاله حاضر درصدد است مفهوم قرآنی امنیت را در مطالعات امنیتی مطرح کند. این نوع امنیت، امنیت ایمانی یا امنیت مبتنی بر ایمان به خداوند است و از قرآن کریم که کلام الهی است، استخراج شده است. مطابق فرضیه مقاله، مرجع و معیار این امنیت، ایمان میباشد، زیرا ایمان از کانونیترین مفاهیم قرآنی است که به نوعی تمام حیات این دنیایی و آن دنیایی بر آن استوار است. در عین حال، قرآن نوعی فلسفه وجودی امنیت را مطرح میکند که با فلسفه خلقت و هبوط انسان در ارتباط است و نوع خاصی از انسان شناسی را پدید میآورد که بدون آن، مطالعه ابعاد و وجوه امنیت یا یافتن قواعد امنیتی ممکن نیست. همچنین، مقاله بر اساس ابعاد و قواعد امنیتی مطروحه در قرآن، امکان مقایسه این نوع امنیت را با مطالعات امنیتی موجود، به ویژه امنیت ملی، فراهم میسازد. مق
۵.

گفتمان اسلام سلفی و جهانیشدن امنیت خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال سیزدهم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴ (پیاپی ۵۰)

کلیدواژه‌ها: روابط بین الملل خاورمیانه جهانی‏شدن مطالعات امنیتی گفتمان اسلام سلفی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در جهان اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه
تعداد بازدید : ۱۸۷۴ تعداد دانلود : ۹۷۱
هدف اصلی این نوشتار، بررسی تاثیر گفتمان سلفی در جهان اسلام بر جهانیشدن امنیت خارمیانه است. این پژوهش، طبق رویکرد بابی سعید به مسئله اسلام سیاسی، این مقوله را با پوشش گفتمانی مطالعه میکند. اسلام سلفی به مثابه گفتمان، با موضع رادیکال خود در مقابل گفتمان سکولار غرب، تاحد زیادی باعث دل مشغولی جامعه بین المللی شده است. گفتمان مذکور، به دلیل به چالش کشیدن نظم بین المللی غربی و ارجاع به دال اسلامی- هویتی خویش، به یکی از مدلولات جهانیشدن امنیت تبدیل شده و موجب ورود «اسلام سلفی» به سرفصل های مطالعات امنیت بین الملل شده است. فرضیه این پژوهش اینگونه صورت بندی میشود که «به دلیل خاستگاه گفتمان اسلام سلفی در خاورمیانه، امنیت این منطقه، در پرتو گسترش آن گفتمان به سایر نقاط جهان، جهانی شده است». با جهانیشدن امنیت، گفتمان هائی چون اسلام سلفی، با ورود به دنیای مجازی، دال امنیتی خود را بیشتر به رخ می کشند. جایی که میان اسلام سلفی و جهانیشدن تطابق حاصل شود، شاهد گستردگی و اشاعه هستی شناسی عدم امنیت غربی خواهیم بود.
۶.

نسبت اخلاق و امنیت: امکانی برای امنیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴ (پیاپی ۵۸)

کلیدواژه‌ها: اخلاق امنیت ملی امنیت اخلاقی امنیت بین المللی مطالعات امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹۰ تعداد دانلود : ۱۷۸۹
در مطالعات امنیتی به مفهوم اخلاق توجه اندکی شده است، دلیل این امر تعریف سنتی از اخلاق به عنوان علمِ خود است، در حالی که امنیت عمدتاً در قلمرو اجتماعی و سیاسی مطرح است. در عین حال، بازتعریف علم اخلاق می تواند کمک مؤثری در ایجاد زندگی و زیست امن تر فراهم آورد. امنیت اخلاقی که در این مقاله مطرح شده، چارچوب مطالعات امنیتی را تابع مفاهیم اخلاقی نمی کند، بلکه به آن برای زیست امن تر یاری می رساند. امنیت اخلاقی مرجع جدید امنیتی در مقابل مراجع موجود امنیتی نیست، بلکه اخلاق مرجعیت مناسبی برای مطالعات امنیتی است. این نوع اخلاق نه تنها برای تمام انواع امنیت قابل کاربرد است، بلکه از تزاحم آنها نیز جلوگیری می کند. در عین حال، امنیت اخلاقی در تمام سطوح داخلی و بین المللی قابل کاربرد است. این رویکرد در مطالعات امنیتی با افزایش مسوؤلیت اجتماعی و سیاسی بیشتر برای کارگزاران امنیتی از «امنیتی شدن» امور متعارف جلوگیری می کند و از اتلاف منافع ملی نیز می کاهد.
۷.

بررسی مقایسه ای مفهوم امنیت در مکاتب متأخر امنیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال هفدهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۶۶)

کلیدواژه‌ها: امنیت مکتب انگلیسی مطالعات امنیتی نظریه پسااستعماری مکتب پاریس مکتب ولز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۷۴
هدف اصلی این مقاله، بررسی مقایسه ای مفهوم امنیت در مکاتب متأخر امنیتی است. در واقع، مکاتب جدید امنیتی همچون مکتب انگلیسی، کپنهاگ، ولز، پاریس و پسااستعماری، واجد این مداقه در مقوله امنیت هستند. بر این اساس، نویسنده مبنای مقایسه مکاتب را بر معیار «مرجع امنیت» قرار داده و بر این مبنا به مقایسه هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی این مکاتب در حوزه امنیت پرداخته است. مطابق فرضیه مقاله و در مقام مقایسه، مرجع امنیت، به ترتیب در مکتب انگلیسی، «فرد/ دولت»؛ در مکتب ولز، «فرد/ مردم»؛ در مکتب کپنهاگ، «دولت/ اجتماع»؛ در مکتب پاریس، «جامعه یا اجتماع سیاسی» و در پسااستعمارگرایی، «فرودستان جنوبی» هستند.
۸.

تأثیر روابط جمهوری آذربایجان و اسرائیل بر امنیت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۷۳)

کلیدواژه‌ها: ایران اسرائیل سیاست خارجی آذربایجان مطالعات امنیتی نظریه اتحاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴۰ تعداد دانلود : ۲۳۸۲
استدلال اصلی این مقاله این است که مقامات جمهوری آذربایجان در چارچوب اختلافاتی که با ارمنستان، به ویژه در مسئله قره باغ دارند، به روابط با اسرائیل می اندیشند و در این رابطه، عمدتاً به دنبال دستیابی به ادوات و تکنولوژی های پیشرفته نظامی از اسرائیل و کسب حمایت لابی صهیونیستی در آمریکا برای مقابله با لابی ارمنی هستند. در مقابل، اسرائیل نیز در قالب «دکترین پیرامونی» به روابط خود با جمهوری آذربایجان می نگرد که به نظر می رسد بخش مهمی از هدف آن، مقابله با جمهوری اسلامی ایران در ابعاد سیاسی، نظامی، اطلاعاتی و حتی اقتصادی است.
۹.

(( یادداشت راهبردی))گذار از «دابق» به «رومیه»؛ چرخش گفتمانی داعش از «خلافت» به «جهاد»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیستم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۷۵)

کلیدواژه‌ها: مطالعات امنیتی مطالعات بین المللی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۱ تعداد دانلود : ۳۳۸
داعش پس از از دست دادن شهر نمادین دابق در سوریه در مهر 1395، به سرعت به جای عنوان مجله تبلیغاتی اش یعنی «دابق»، مجله ای با عنوان «رومیه» را منتشر کرد. در واقع، چون داعش مواضع و سرزمین های خود در سوریه و عراق را از دست داده، تلاش می کند خود را در مقیاس جهانی از طریق عنوانی تازه به نام «رومیه» که نام عربی تاریخی برای روم است، مطرح نماید. این مجله عمدتاً تلاش می کند «نمادی جدید برای عناصر اروپایی داعش» باشد و به چند زبان از جمله انگلیسی، عربی، فرانسه، ترکی، آلمانی، پشتو، ترکستانی، اندونزیایی و فارسی منتشر می شود. هدف مجله جدید، احیای تبلیغات رسانه ای و تلاش برای افزایش روحیه اعضای داعش در پی شکست های اخیر در عراق و سوریه است. این مجله توسط مرکز رسانه ای الحیات که عناوین دیگر مانند دابق، دارالاسلام و قسطنطنیه (زبان ترکی) و روزنامه النبع را منتشر می کند، منتشر می شود.
۱۰.

راهبرد تطبیقی پیشگیری در امنیت بین الملل؛ رهیافت های عرفی گرا و شریعت مدار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال اول زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ 59 - 76

کلیدواژه‌ها: راهبرد پیشگیری اسلام روابط بین الملل مطالعات امنیتی امنیت بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۲۷
پیشگیری پیشینه ای دراز دارد و، ازاین رو، همچنان از راهبردهایی است که به دلیل هزینه اندک و تأثیرِ بسیار، مورد توجه تحلیل گران استراتژیک قرار دارد. با این حال، بداهت موضوعی و کثرت منابع مانع از آن شده که مطالعات بومی در خصوص آن شکل گیرد. مقاله حاضر، در نخستین گام، برای تولید ادبیات غنی علمی در عرصه پیشگیری، با پرسش چیستی و ارکان راهبرد پیشگیری در مقایسه تطبیقی اسلام و غرب روبرو است. (سئوال)برای پاسخ گویی به این سؤال، ضمن نقد نظریه های موجود و تقسیم آنها به دو دسته عرفی گرا و شریعت مدار (اسلامی)، این گمانه ارائه شده است که راهبرد پیشگیری در اسلام - به دلیل توجه به بنیان های معرفتی تهدید - الگویی سه وجهی از پیشگیری را مدنظر دارد که بر سه رکن اصلی زیر استوار است: مقاومت، دعوت و عبودیت. (فرضیه)نگارنده درصدد عرضه ارکان راهبرد پیشگیری در اسلام و تمایزبخشی به آن با نمونه های غربی و انتقال این تجربه نظری به جامعه جهانی است. (هدف) شیوه مطالعه این مقاله تفسیری است. (روش) ناکافی بودن راهبردهای موجودِ پیشگیری، از سویی، و توانایی الگوی اسلامی به دلیل ابتنای آن بر عبودیت و تأییدات آسمانی، از سوی دیگر، دکترین الهی را در مقوله پیشگیری پیشِ رو می گذارد. (یافته)
۱۱.

مبانی هنجاری دکترین امنیت انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۹ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۳ 105 - 142

کلیدواژه‌ها: هنجار امنیت انسانی حقوق بشر توسعه توسعه انسانی مبانی هنجاری مطالعات امنیتی حقوق طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۷۳
لیبرالیسم سیاسی، در ادامه پیشبرد برنامه توسعه خود، با هدفرهاسازی انسان از ترس و نیاز، به ارائه دکترینی امنیتی رو می آورد که باایجاد تغییر در مرجع امنیت و در نتیجه، محوریت بخشیدن به انسان در مطالعات امنیتی،به دنبال تأمین حداقلی شرایط زندگی برای انسان است که اقتضائات منزلت انسانی او رامحقق سازد. دکترینامنیت انسانی که نخستین بار در اعلامیه چهار آزادیِ روزولت به گوش جهانیان رسید، در سال 1992 در قالب گزارش توسعه انسانی برنامهعمران ملل متحد(UNDP) رسمیت یافت.این دکترین با معرفی مؤلفه های هفت گانه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، غذایی،زیست محیطی، شخصی و بهداشتی بر مبانیهنجاری ویژه ای استوار است که تمایز آن را از سایر نظریات امنیتی نمایان می سازد. آنچهنویسنده در این مقاله به دنبال تحقق آن است، مطالعه در این مبانی و پاسخ به این سؤالاست که «دکترین امنیت انسانی بر چه مبانی هنجاری ای استوار شده است؟». تحقیقات انجام شده در این حوزه نشانمی دهد امنیتانسانی در مؤلفه های هفت گانه خود، ضمن برخورداری از ابعاد گوناگون، بر عناصری از هنجاری های بشریتکیه دارد که در اسناد بین المللی حقوق بشر مورد شناسایی قرار گرفته اند. در نتیجه می توان امنیتانسانی را دکترینی قلمداد کرد که متعاقب طرح ایده توسعه، که خود در زمره نسل سوم حق های بشریجای دارد و فرایندی برای تحقق کامل حقوق بشر محسوب می شود، برای حمایت از حقوقبنیادین بشر و آزادی های اساسی تدوین شده و با اتکا بر آموزه های مکتب حقوق طبیعی،مبانی خود را در «حق صیانت ذات» و اصول «حیثیت و منزلت انسانی»، «آزادی»، «برابری»و «برادری» جست وجو می کند .
۱۲.

بررسی مکاتب امنیتی موجود در ادبیات حوزه مطالعات امنیتی

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۱ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ 85 - 123

کلیدواژه‌ها: مکتب امنیتی امنیت نظریه مطالعات امنیتی انتظام ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۸
پژوهش حاضر تلاشی مقدماتی در جهت احصاء و صورتبرداری از دستاوردهای نظری حوزه مطالعات امنیتی در جهت زمینه سازی و تمهید تبیین مکتب امنیتی و انتظامی نظام جمهوری اسلامی است. در این پژوهش ضمن بررسی پیشینه نظری و عملی موجود در پژوهش های صورت گرفته، تعاریف ودیدگاه های موجود در موضوع  نظم و امنیت، و دیگر مفاهیم اصلی همچون مکتب و مکتب امنیتی در چارچوب بررسی مکاتب امنیتی موجود در ادبیات حوزه مطالعات امنیتی اختصاص دارد. آشنایی با سبک های نظریه پردازی و مفهوم سازی در عمل و دستاوردهای مفهوم سازی و صورتبندی های نظری در کنار آگاهی از رهیافت ها و محتوا و مفاهیم مکاتب موجود در مطالعات امنیتی از اهداف اصلی این پژوهش بوده است. دستاوردهای این تحقیق گویای آن است که مکتب با دیگر سازه های نظری تمایزی اساسی دارد و به اجرا در آمدن صورت ذهنی نظم و امنیت مطلوب نیازمند الزامات و لوازم و ابزارها و کارگزارانی است.که همه باید در صورتبندی نظری از تعریف تا مقوله سازی ها و ابعاد  و سطوح نظم و امنیت در نظر گرفته شود. ویژگی دیگر مکتب به نسبت دیگر سازه های نظری همانند نظریه، گفتمان و پارادایم این است که مکتب هم در حوزه نظر و هم در حوزه عمل انسجام و تصلب خاصی دارد. پیوستگی سطوح نظری(ایده) و سطوح عینی وعملی(ساختار، سازمان، اجرا و عمل) بسیار زیاد است.